| ←Εὐσέβεια | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 6 Συγγραφέας: Ὁ τουρκοφάγος Νικήτας (καλλιτεχνικὴ σκιαγραφία) |
Χαρακτήρ ὡραιότητος→ |
Ἐν ᾗ ἐποχῇ ἡ πρὸς τὸν πρακτικισμὸν καὶ τὰς θετικὰς ἐπιστήμας τάσις ἀναστέλλει τὴν προαγωγὴν τῶν ὡραίων τεχνῶν, ὧν ἡ περιωπὴ ἀποβαίνει ἡ ὑποστάθμη τῆς πνευματικῆς καὶ ἠθικῆς συγχρόνως τῶν κοινωνιῶν ἀναπτύξεως, φρονοῦμεν ὅτι ἡ νεωτέρα τέχνη, ἥτις ἀτυχῶς φέρει ἀτομικὸν μᾶλλον ἢ ἐθνικὸν χαρακτῆρα, δέον ἵνα τυγχάνῃ ἠθικῆς κἂν ἐνισχύσεως, ἀφοῦ οἱ ἁρμόδιοι οὐδόλως ἢ ἄνευ στοργῆς ἐμερίμνησαν περὶ τῆς ὑποστηρίξεως καὶ παγιώσεως αὐτῆς. Λυπηρὸν ἐπ’ ἀληθείας, ὅτι ἐν τῇ πρωτουργῷ ταύτῃ γῇ, ἐξ ἧς ἔρρευσεν ὁ ἀρχαῖος πολιτισμὸς καὶ ἐζωογόνησε τὴν νενεκρωμένην ἀνθρωπότητα, αἱ ὡραῖαι τέχναι βιοῦσιν ὡσεὶ ἀπόβλητοι καὶ προγεγραμμέναι παρθένοι ἀσθενεῖς καὶ ἄνευ περιθάλψεως.
Ἐκ τῆς ἀρχῆς ταύτης ὁρμώμενοι παρατίθεμεν ὧδε τὴν περιγραφὴν εὐφυοῦς τινος πλαστουργήματος, ὅπερ ἐσχάτως ἐδημιούργησεν ἡ εὔστροφος καὶ γλαφυρὰ γλυφὶς τῶν διαπρεπόντων παρ’ ἡμῖν καλλιτεχνῶν ἀδελφῶν Φυτάλη.
Τὸ κομψὸν καὶ χάριεν τοῦτο σύμπλεγμα, τὸ ὁποῖον ἐν ἄλλῃ ἀνεξαρτητωτέρου πνεύματος ἐποχῇ δὲν ἤθελε παρέλθει οὕτως ἐν σιγῇ, παρίστησι τὸν Νικηταρᾶν φέροντα ἐπ’ ὤμων Ἀλβανὸν πεπληγωμένον, ὠχρὸν, ἀσθενῆ, ἑτοιμοθάνατον κρατοῦντα τῇ δεξιᾷ μικρὰν κοπίδα ἐνῷ διὰ τῆς ἑτέρας ἐπιδείκνυσι βόστρυχον εἰς αὐτὸν, ὅστις ἡμιεστραμμένον ἔχων τὸ πρόσωπον αἴρει ἐπὶ τοῦ Ἀλβανοῦ τὸ βλέμμα αὐστηρὸν καὶ ἀπειλητικὸν, ἀλλ’ ἀτάραχον.
Πρὶν ἢ προβῶμεν εἰς τὴν μερικὴν τοῦ ἔργου ἀνάλυσιν, ὅπερ ἄλλως παρίστησι τὴν ἀρχέγονον ἰδέαν τοῦ καλλιτέχνου ἐνσεσαρκωμένην ἐν πρωτοτύπῳ, θεωροῦμεν ἐπάναγκες νὰ προτάξωμεν βραχύ τί ἱστορικὸν ἐπεισόδιον, μεθ’ οὗ ἔχει ἄμεσον σχέσιν τὸ ὑπ’ ἐξέτασιν καλλιτέχνημα.
Κατὰ τὴν διάσημον ἐκείνην μάχην καθ’ ἣν εὐάριθμοι Ἕλληνες κατέβαλον τὰ στίφη τοῦ Δράμαλη, ὁ ἀτρόμητος Νικηταρᾶς μετὰ τῶν διακοσίων αὐτοῦ ἀνδρῶν περιεφέρετο εἰς τὰς τάξεις τῶν ἐχθρῶν διασπείρων τὸ πῦρ καὶ τὸν ὄλεθρον. Ἡ μάχη διήρκεσεν ἀπὸ μεσημβρίας μέχρις ἑσπέρας. Ἀπειρηκότες ἐκ τῆς σφαγῆς οἱ ἀνδρεῖοι πολεμισταὶ συνῆλθον ἐν τῇ παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ ὄρους παρεμβολῇ, φοβούμενοι αἰφνίδιον τυχὸν ἐπίθεσιν ἄλλων ἐχθρῶν, οὓς κατεδίωκεν ὁ λέων τῆς Πελοποννήσου Κολοκοτρώνης στρατοπεδεύων τότε περὶ τὸ Ἄργος. Ὁ ἀκάματος Νικηταρᾶς περιελθὼν τὸ στρατόπεδον καὶ ἐξάρας τὸ φιλοπόλεμον καὶ καρτερικὸν τῶν στρατιωτῶν ἐνέπνευσεν αὐτοῖς νέον θάρρος, νέας δυνάμεις. Εἶτα ἀποσυρθεὶς ἐκεῖ που σύννους, μελετῶν
Ἐπὶ τῇ βάσει τοῦ ἀνεκδότου τούτου, ὁ καλλιτέχνης, ὅστις γνωρίζει νὰ ἀρύηται τὰς ἐμπνεύσεις ἐξ εὐγενοῦς πάντοτε πηγῆς, ἐξύφανε διαπλάσας τὸ ἔργον, δι’ οὗ κατ’ ἐξοχὴν ζητεῖ νὰ παραστήσῃ τὴν στιγμὴν καθ’ ἣν ὁ μὲν ἥρως ἀπειλεῖ, ὁ δὲ τραυματίας ἐξηγεῖται. Ἀλλ’ εἰ καὶ μόνον τὴν ἀρχικὴν ἰδέαν ἁπλῶς ἐσωματοποίησεν διὰ τοῦ προπλάσματος, οὐχ ἧττον ἐπ’ αὐτοῦ εὑρίσκει τις ἐγκράτειαν καὶ σπουδὴν βαθεῖαν τῶν ἀναλογιῶν τοῦ σώματος καὶ τῶν ἀνατομικῶν κανόνων, ἀκρίβειαν περὶ τὸ διάγραμμα ἱκανὴν, ὡς καὶ περὶ τὴν διάταξιν τῆς ἀναβολῆς, ἥτις καίτοι πολύπτυχος ἀφίησιν ἐνιαχοῦ καταφανεῖς τὰς ἐσωτερικὰς γραμμὰς τοῦ σώματος. Ἐκ τοῦ ἐντόνου καὶ νευρώδους τοῦ σώματος, τῆς ἐξοχῆς τῶν μυώνων καὶ ὀστέων, ἐκ τῆς μεγαλοπρεποῦς καθόλου στάσεως νομίζει τις ὅτι ἡ ζωὴ ῥέει ὑπὸ τὰς φλέβας τοῦ Νικηταρᾶ, ὃν παρίστησι τύπον ἀληθοῦς ἥρωος τῆς μεγάλης ἐκείνης γενεᾶς τῆς ἐπαναστάσεως, ἐνῷ ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ τραυματίου ἐκφράζεται διὰ τῆς εὐφυοῦς συσπάσεως τῶν ὀφρύων καὶ τῆς συστολῆς τοῦ μετώπου τὸ βαθὺ ἄλγος καὶ ἡ συγκίνησις, μεθ’ ἧς ἀτενίζει τὸν ἥρωα. Νομίζει τις ὅτι ἐπιθανάτιος ὠχρότης ἐπεκάθισεν αὐτοῦ.
Ἐν συνόψει εἰς τὸ μικρὸν τοῦτο σύμπλεγμα εὑρίσκει τις εἰκόνα εὔγλωττον ἡρωϊσμοῦ, χριστιανικῆς αὐταπαρνήσεως καὶ εὐγνωμοσύνης. Καταλήγοντες συγχαίρομεν τοῖς ἀδελφοῖς Φυτάλη ἐπὶ τῇ εὐφυΐᾳ τοῦ ἔργου, προτρέποντες αὐτοὺς ὅπως μεταφέρωσι τὸ ἐπιτυχὲς τοῦτο πλαστούργημα εἰς φυσικὸν μέγεθος ἔνθα ἡ φαντασία αὐτῶν θέλει βεβαίως ἔτι μᾶλλον ἐγκαταμίξει τὴν φυσικὴν ἀλήθειαν μετὰ τοῦ ἰδανικοῦ κάλλους· καὶ ἐπὶ τῇ ἐπιμονῇ μεθ’ ἧς προσπαθοῦσι νὰ περιαγάγωσιν εἰς τὴν ἁρμόζουσαν περιωπὴν τὴν νέαν καλλιτεχνίαν ὑπὲρ ἧς πρῶτοι ἐνταῦθα πολλὰ ἐμόχθησαν, καὶ ἥτις ἐκ τῆς ὀλιγωρίας τῶν ἁρμοδίων κινδυνεύει νὰ καταπέσῃ.
Εὐχῆς ἔργον ἤθελεν εἶσθαι, ἂν ἡ Κυβέρνησις υἱοθέτει τὸ ἑλληνοπρεπὲς τοῦτο ἔργον, διαιωνίζουσα οὕτω καὶ μεταδιδοῦσα, ταῖς ἐπελευσομέναις γενεαῖς εἰκόνα ἀπαραμίλλου ἡρωισμοῦ καὶ αὐταπαρνήσεως, οἵα ἐχαρακτήριζε τοὺς λέοντας ἐκείνους τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως.
Κ. Φ. Σ.
- ↑ Τὸ κειμήλιον τοῦτο τοῦ βοστρύχου θανὼν ὁ Ἀλβανὸς παρέδωκε τῷ Παναγιώτῃ Ἰατράκῳ, τῷ καὶ συμμετασχόντι τῆς μάχης ἐκείνης, ὅστις μεταγενέστερον ἐπιδεικνύων αὐτὸ διηγήθη τὸ γεγονὸς εἰς τὸν φιλέλληνα Ἑλβετὸν Βετὰν, διατελέσαντα μυστικὸ γραμματέα τοῦ ᾀειμνήστου Καποδιστρίου. Ἐκ στόματος δὲ τοῦ Βετὰν ἐθρυλλεῖτο ἡ ἀξιομνημόνευτος αὕτη πράξις τοῦ ἥρωος.