| ←Xάνς Χριστιανός Ἄνδερσεν | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 3 Γεωγραφία τῆς Ἑλλάδος |
Νεζδὶ ἡ Βοημή→ |
Οἱ ἀρχαῖαι κάτοικοι τῶν Κυκλάδων καὶ πρὸ πάντων οἱ τῶν Ἑλληνικῶν καὶ τῶν τῆς Μικρασίας παραλίων εἶχον φθάσει εἰς πολλὰ ἀνεπτυγμένην κατάστασιν πολιτισμοῦ πολὺ ἤδη πρὸ τῆς ἱστορικῆς ἐποχῆς. Τοῦτο δὲ ἀποδεικνύεται ἐκ τῶν ἐνεργηθεισῶν ἀνασκαφῶν ὑπὸ τὰς ὑφαιστιογενεῖς τέφρας τῆς Θήρας καὶ Θηρασίας. Ἀφ’ ὅτου αἱ οἰκίαι αὐτῶν ἐτάφησαν ὑπὸ τὰ ἐρείπια, οἱ Θήριοι ἤρχισαν νὰ ἐξέρχωνται ἐκ τῆς λιθίνης ἐποχῆς, ἵνα εἰσέλθωσιν εἰς τὴν χαλκίνην. Ἐγνώριζον τὴν κατασκευὴν θόλων ἐκ λίθων καὶ κεραμωτοῦ (κ. κορασάνι), κατεσκεύαζον ἄσβεστον, μετεχειρίζοντο σταθμία (κ. βαρίδια) ἐκ τμημάτων λάβας, ἐπίσταντο τὴν ὑφαντικὴν καὶ τὴν κεραμιδουργίαν, τὴν τέχνην τοῦ χρωματίζειν τὰς ἐσθῆτας καὶ τὴν τοιχογραφίαν, ἐκαλλιέργουν τὴν κριθὴν, τὰ πῖσα, τὴν φακὴν, καὶ ἐμπορεύοντο μετ’ ἀπωτάτων χωρῶν.
Ἀλλ’ ἧσαν οὗτοι τῆς αὐτῆς μὲ τοὺς Ἕλληνας καταγωγῆς; Ἄγνωστον. Τοῦτο μόνον εἶναι βέβαιον ὡς ἐκ τῶν πρώτων τῆς ἱστορίας φώτων βλέπομεν, ἕλληνες διαφόρων φυλῶν κατῴκουν τὰ παράλια καὶ τὰς νήσους τοῦ Αἰγαίου, ἐν ᾧ οἱ Πελασγικοὶ λαοὶ ἔζων εἰς τὰ ἐνδότερα καὶ τὰς δυτικὰς ἀκτὰς τῆς χερσονήσου. Ἄλλως τε καὶ οἱ Πελασγοὶ ἢ οἱ «παλαιοὶ» ἦσαν τῆς αὐτῆς μὲ τοὺς Ἕλληνας καταγωγῆς, καὶ ὡμίλουν γλῶσσαν ἧς ἡ καταγωγὴ ταὐτίζεται μετ’ ἐκείνης τῶν ἑλληνικῶν διαλέκτων. Ἀκρυανοὶ κατὰ τὴν γλῶσσαν καὶ οἱ μὲν καὶ οἱ δὲ ἔπρεπε νὰ ἐκταθῶσιν, εἴτε διὰ τοῦ Ἑλλησπόντου καὶ τῆς Θρᾴκης, εἴτε διὰ τοῦ Ἀρχιπελάγους μέχρι τῆς Ἑλλάδος, ἅτε μὴ αὐτόχθονες. Κατὰ τὰς παραδόσεις οἱ Πελασγοὶ ἐγεννήθησαν ἐκ τοῦ Λυκαίου ὄρους τῆς Πελοποννήσου· ἐκαυχῶντο δὲ ὅτι εἶναι «αὐτόχθονες,» «ἄνδρες τῆς μελαίνης γῆς,» «τέκνα τῶν δασῶν,» «οἱ πρὸ τῆς Σελήνης γεννηθέντες.» Πέριξ αὐτῶν κατῴκουν ἄλλαι πολυάριθμοι φυλαὶ τῆς καταγωγῆς, οἱ Αἰολεῖς καὶ Λέλεγες, ἀρχαῖον ἔθνος τῆς Ἑλλάδος μεταναστεῦσαν ἐκ τῆς Καρίας καὶ Τρῳάδος, μεθ’ ὧν ἀνεμίχθησαν οἱ Ἴωνες καὶ οἱ Ἀχαιοί. Ἀργότερον, ὅτε οἱ Δωριεῖς διαβάντες τὸν Κορινθιακὸν κόλπον κατὰ τὸν στενώτερον αὐτοῦ μέρος ἀποκατέστησαν ὡς νικηταὶ ἐν Πελοποννήσῳ, ἐδόθη εἰς ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς χερσονήσου ὑπὸ τῶν Ἀμφικτυονιῶν, οἵτινες συνεδρίαζον ἐν Θερμοπύλαις καὶ Δελφοῖς, ὡς γενικὸν ὄνομα τὸ τῶν Ἑλλήνων, οἵτινες ἦσαν μικρός τις λαὸς τῆς μεσημβρινῆς Θεσσαλίας καὶ Φθιώτιδος. Ἡ προσωνυμία Γραικοὶ, ἥτις εἷναι πιθανῶς συνώνυμος πρὸς τὸ «Ὀρεινοί» καὶ πιθανὸν νὰ σχετίζηται πρὸς τὰς «παλαιός, ἀρχαῖος, υἱὸς τοῦ ἐδάφους κτλ.» ἐπεξετάθη μικρὸν κατὰ μικρὸν ἐν τῷ ἔθνει, καὶ τέλος ἐγένετο παραδεκτή. Οἱ Ἴωνες τῆς μικρᾶς Ἀσίας καὶ οἱ Κᾶρες τῶν Σποράδων ἐφάμιλλοι τῶν Φοινίκων ἔπλεον ἀπὸ λιμένος εἰς λιμένα ἐμπορευόμενοι παρὰ τοῖς ἡμιαγρίοις αὐτῶν λαοῖς, καὶ ὡς αἱ μέλισσαι αἱ ἀποθέτουσαι ἐπὶ τῶν ἀνθέων τὴν γονιμοποιὸν ἐκείνην κόνιν τὴν γύριν ὑπὸ τῶν βοτανικῶν καλουμένην, διέσπειρον εἰς τοὺς λαοὺς τούτους τὸν Ἀνατολικὸν καὶ Αἰγυπτιακὸν πολιτισμόν.
Ἔμποροι Φοίνικες καὶ Ῥωμαῖοι νικηταὶ μόλις μετέβαλον τὰ στοιχεῖα τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ· ἀλλ’ ἀπὸ τῆς μεταναστεύσεως τῶν ἐθνῶν οἱ βάρβαροι εἰσέβαλλον ἐν αὐτῇ παμπληθεῖς· ἐπὶ δύο περίπου αἰῶνας οἱ Ἀβάροι διετήρουν τὴν ἰσχύν των ἐν Πελοποννήσῳ· κατόπιν ἦλθον οἱ Σλαῦοι μεθ’ ὧν ὁ λοιμὸς συνέπραξε πλέον ἢ ἅπαξ εἰς ἐρήμωσιν τῆς χώρας. Ἡ Ἑλλὰς κατέστη Σλαβία, καὶ τὸ γενικὸν γνώρισμα
τῶν κατοίκων τῆς Ἑλλάδος κατ’ ἐκείνην τὴν ἐποχὴν ὑπῆρξεν ἡ σλαβικὴ, ἢ μᾶλλον ἡ Σερβικὴ γλῶσσα· τὸ ὁποῖον ἀποδεικνύει ἔτι τὸ μεῖζον μέρος τῶν τοπικῶν ὀνομάτων. Μεθ’ ὅσα δὲ καὶ ἂν λέγωσι πλεῖστοι συγγραφεῖς αἱ δεισιδαιμονίαι καὶ αἱ παραδόσεις τῶν Ἑλλήνων δὲν εἶναι ἁπλῆ κληρονομία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων· καὶ ὁ ὑπερφυὴς αὐτῶν κόσμος πλουτίζεται ἐκ φαντασμάτων καὶ μορμολυκείων (καλικαντζάρων), ἐπινοημάτων τῶν Σλαύων· αὐτὸ τὸ ἑλληνικὸν ἔνδυμα εἶναι ὡσαύτως κληροδότημα τῶν ἐκ τοῦ βοῤῥᾶ πορθητῶν. Ἐν τούτοις ἡ ὡραία ἑλληνικὴ γλῶσσα ἤρξατο νὰ ἀναθάλλῃ βαθμηδὸν, καὶ ἡ φυλὴ αὕτη νὰ ἀνακτᾷ τόσον ἐπιτυχῶς τὴν ἐπικράτησιν, ὥστε εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀνεύρῃ ἐν αὐτῇ τὰ Σερβικὰ στοιχεῖα. Ἀλλ’ ἀφ’ οὗ ἡ Ἑλλὰς ὁλόκληρος σχεδόν ἀπεσλαβίσθη, διέτρεξε τὸν κίνδυνον νὰ καταστῇ Ἀλβανία καὶ μάλιστα κατὰ τὴν Ἑνετικὴν κυριαρχίαν. Κατὰ τὰς ἀρχὰς ἔτι τοῦ αἰῶνος τούτου ἡ ἐπικρατεστέρα ἐν Ἣλιδι, Ἄργει, Ἀττικῇ καὶ Βοιωτίᾳ γλῶσσα, ἦτο ἡ ἀλβανικὴ· ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας ἔτι πλείονες τῶν ἑκατὸν χιλιάδων τῶν νομιζομένων Ἑλλήνων λαλοῦσιν αὐτήν. Ὁ νῦν πληθυσμὸς τῆς Ἑλλάδος εἶναι λοιπὸν πολὺ ἀναμεμιγμένος ἀλλὰ θὰ εἶναι δύσκολον νὰ εἴπωμεν ἐν τίνι ἀναλογίᾳ εἶναι ἀναμεμιγμένα τὰ διάφορα στοιχεῖα, ἑλληνικὸν, σλαβικὸν, καὶ ἀλβανικόν. Ὣς καθαρώτεροι ἀπόγονοι καὶ ἑνταυτῷ ἀμιγέστεροι ξένων στοιχείων ὑποτίθενται οἱ Μανιάται τοῦ Ταινάρου· καλοῦσιν ἑαυτοὺς κατ’ εὐθεῖαν ἀπογόνους τῶν Σπαρτιατῶν, καὶ δεικνύουσι μεταξὺ τῶν ἄλλων φρουρίων αὐτῶν καὶ τὸ τοῦ «αὐθέντου Λυκούργου.» Ἀπὸ ἀμνημονεύτων χρόνων μέχρι τοῦ ὑπὲρ ἀνεξαρτησίας ἀγῶνος, αἱ τῶν γερόντων αὐτῶν συνελεύσεις ἐτήρουν τὸν τίτλον «Γερουσία τῶν Λακεδαιμονίων.» Ἕκαστος Μανιάτης ὡρκίζετο νὰ ἀγαπᾶ μέχρι θανάτου «τὸ πρώτιστον τῶν ἀγαθῶν, τὴν ἐλευθερίαν, κληροδότημα τῶν προγόνων Σπαρτιατῶν.» Ἐν τούτοις καὶ τῆς Μάνης πλεῖστα ὀνόματα τοποθεσιῶν εἶναι καταγωγῆς Σερβικῆς, μαρτυροῦντα καὶ τὴν ἐν τῇ χώρᾳ ταύτῃ μακρὰν τῶν Σλαύων διατριβήν. Οἱ Μανιάται ἔχουν εἰς πρᾶξιν τὴν ἐκδίκησιν «vendetta», ὡς καὶ οἱ Μαυροβούνιοι· ἀλλὰ τὸ ἔθνος τοῦτο δὲν εἶναι ἔθνος ὅλων τῶν βαρβάρων λαῶν;
Ὁπωσδήποτε ὅμως εἰς τὸ πεῖσμα τῶν ἐπιδρομῶν καὶ τῶν σταυροφοριῶν ἡ ἑλληνικὴ φυλὴν πιθανὸν ἐν μέρει ἐκ τῆς ἐπιρροῆς τοῦ κλίματος ὑπὸ τὸ ὁποῖον ζῇ, εὑρέθη τέλος ἔχουσα τὰ τελειότερα τῶν διακριτικῶν αὐτῆς χαρακτηριστικῶν. Καὶ ἐν πρώτοις κατώρθωσε νὰ διατηρήση τὴν γλῶσσαν· καὶ εὐλόγως ἐκπλήττεται τις ὅτι ἡ νεοελληνικὴ δὲν διαφέρει κατὰ πολὺ τῆς τῶν ἀρχαίων. Αἱ παραλλαγαὶ ἀνάλογοι τῶν ἀπαντωμένων εἰς τὰς νεολατινικὰς περιορίζονται σχεδὸν εἰς δύο: τὴν συγκοπὴ τῶν λέξεων διὰ τῆς συναιρέσεως τῶν ἀτόνων συλλαβῶν, καὶ τὴν χρῆσιν τῶν βοηθητικῶν ῥημάτων. Δὲν εἷναι ἑπομένως δύσκολον εἰς τοὺς νεωτέρους Ἕλληνας νὰ καθαρίσωσιν ὀλίγον κατ’ ὀλίγον τὴν γλῶσσάν των ἐκ τῶν βαρβαρικῶν τορνευμάτων καὶ τῶν ξένων λέξεων, ὅπως πλησιάσωσι τὴν γλῶσσαν τοῦ Θουκυδίδου.