Εθνικόν Ημερολόγιον του Έτους 1892/Η πρώτη Ελληνίς διδάκτωρ
| ←Σύγχρονοι ἀθηναϊκοὶ τύποι: Κ. Παρασκευαΐδης | Ἐθνικὸν Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1892 Ἡ πρώτη Ἑλληνὶς διδάκτωρ |
Ἡ αὐγή μου→ |
.jpg)
Σεβαστὴ Καλλισπέρη
ἐπὶ τῶν ὀχθῶν τοῦ Σηκοάνα πρωτεύουσα καὶ ἰδίως τὸ ἀριστερὸν αὐτῆς μέρος, ἐφ’ οὗ ἐγείρεται ἡ πόλις τῆς παιδευομένης νεότητος καὶ τῶν κλασικῶν παραδόσεων, ἡ ἐν τῷ πεπολιτισμένῳ κόσμῳ κοινῶς γνωστὴ ὑπὸ τὸ Σχολικὸν ὄνομα τῆς Λατινικῆς Συνοικίας, ἡ φιλοξενήσασα τόσους λογίους ἀδιακρίτως φυλῆς, θρησκείας ἢ γλώσσης, ἀπεδείχθη ἀφ’ ἱκανοῦ ἤδη χρόνου ἡ ὀχυρὰ Ἀκρόπολις, ἀφ’ ἧς ἡ γυνὴ ἀγωνίζεται, ἵνα ἀποκτήσῃ πάντα τὰ δικαιώματα καὶ πάντας τοὺς τίτλους, ὧν τὸ ἄρρεν φῦλον αὐθαιρέτως ἀποστερεῖ αὐτήν.
Ἀφοῦ τὰ Γερμανικὰ Πανεπιστήμια κλείουσιν ἀπηνῶς τὰς ἄλλως φιλοξένους πύλας αὐτῶν πρὸς τὰς ἀδελφὰς ἡμῶν καὶ τὰς θυγατέρας, οὐ μόνον ἀρνούμενα αὐταῖς τὴν τακτικὴν φοίτησιν καὶ τὸ δίπλωμα, ἀλλ’ ἀπαγορεύοντα αὐταῖς νὰ ὑπερβῶσι καὶ ὡς ἀκροαταὶ τὸν οὐδὲν αὐτῶν· ἀφοῦ τὰ Μεσαιωνικὰ κολλέγια τῆς Κανταβριγίας καὶ τῆς Ὀξφόρδης, ἐπιεικέστερα τῶν Γερμανικῶν, παρέχουσι μὲν ὑγιᾶ ἐγκυκλοπαιδικὴν παίδευσιν, ἀνεπαρκῆ ὅμως ἐφόδια πρὸς ἐξάσκησιν βιοποριστικοῦ ἐπαγγέλματος, ἡ πόλις τῶν Παρισίων ἀπέμενεν ἀναγκαίως τὸ μόνον εὐγενὲς ἄσυλον καὶ ἡ μόνη προστάτις τῶν τόσῳ δικαίων ἀξιώσεων τοῦ ἀσθενοῦς φύλου. Καὶ οὐδὲν τοῦτο ἄπορον ἐκ μέρους τοῦ ἱπποτικοῦ ἔθνους τῶν Γάλλων, ὅπερ τυγχάνει ἔκπαλαι ὁ ἐξ ἐπαγγέλματος συνήγορος παντὸς δεομένου, ὁ προαπολογητὴς παντὸς ἀδυνάτου, ἐκ μέρους, λέγομεν, τοῦ Παρισινοῦ ἄστεος, ὅπερ ὑπῆρξεν ἀείποτε ἡ ἑστία τῶν ἀγαθῶν νεωτερισμῶν καὶ τὸ laboratorium ὅλων τῶν εὐγενῶν κινημάτων, ὧν ἔχει ἀδιαμφισβητήτως τὸ μονοπώλιον.
Μετὰ τὴν Βελγικήν, ἥτις ἀπέκτα ἐν τῷ προσώπῳ τῆς δεσποινίδος Popelin, θυγατρὸς ἐξ οἰκογενείας γνωστῆς, τὴν πρώτην διδάκτορα τοῦ Δικαίου· μετὰ τὴν Πολωνίαν, ἥτις ἀπέκτησεν ἱκανὰς ἐγκρίτους διδάκτορας τῆς τέχνης τοῦ Ἱπποκράτους καὶ δὴ τὴν δεσποινίδα Schultze· μετὰ τὴν Ῥουμανίαν, ἥτις ἐκτᾶτο καὶ αὐτὴ μίαν Διδάκτορα τῆς Νομικῆς τῶν Παρισίων Σχολῆς ἐν τῷ προσώπῳ τῆς δεσποινίδος Bilbesco θυγατρὸς τραπεζίτου πολυταλάντου καὶ πλείστας ἰατρούς· μετὰ τὴν Ῥωσίαν καὶ τὴν Ἀμερικήν, αἵτινες ἀπέκτησαν οὐκ εὐκαταφρόνητον ἀριθμὸν ἐσθητοφόρων καὶ καρηκομωσῶν δεσποινίδων ἰατρῶν· μετὰ τὴν Γαλλίαν, ἥτις πλὴν ὀλίγων ἰατρῶν κατὰ τὸ στάδιον τῶν σπουδῶν των τῷ ὄντι διακριθεισῶν, ἀπέκτησε καὶ αὐτὴ μίαν Διδάκτορα τῶν φυσικομαθηματικῶν καὶ μίαν τῆς φιλοσοφίας· μεθ’ ὅλα τὰ μεγάλα κράτη αὐτὰ ἔμελλε καὶ ἡ μικρὰ Ἑλλὰς νὰ διεκδικήσῃ ἀξιόλογον μέρος γυναικείας δόξῃς, ἐπιτυγχάνουσα μίαν κόρην Διδάκτορα τῆς φιλολογίας· καὶ ἦτο ὄντως τοῦτο ἡ ἀγαθὴ μερίς.
Τὸ ὄνομα τῆς Ἑλληνίδος αὐτῆς τυγχάνει ἀπὸ πολλοῦ γνωστόν, τόσῳ διὰ τὴν ἔξοχον αὐτῆς ἐπίδοσιν εἰς τὰ γράμματα, ὅσῳ καὶ ἐκ τοῦ πατρὸς αὐτῆς, ὅστις ἐγένετο ὁ δραστήριος συνεργάτης καὶ ἔμπιστος φίλος τοῦ δαιμονίου Πρωθυπουργοῦ τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννου Κωλέττου. Ὠνομάσαμεν τὴν δεσποινίδα Σεβαστὴν Καλλισπέρη.
Ἀπὸ τῆς ἁπαλωτάτης αὐτῆς νεότητος αἱ ἔκτακτοι περὶ τὰ μαθήματα πρόοδοί της ἀνήγγελλον τί ἠδύνατο ἡ ἀγαθὴ τῆς Ἑλληνίδος γυναικὸς φύσις, ὑποβοηθουμένη ὑπὸ αὐστηρᾶς καὶ πεφωτισμένης ἀνατροφῆς καὶ ὑπὸ χειρὸς δεξιᾶς διευθυνομένη πρὸς ὑψηλὸν σκοπόν. Ὁ πατὴρ ὄντως αὐτῆς ἰδιωτεύσας μικρὸν μετὰ τὴν ἔλευσιν αὐτῆς εἰς τὸν κόσμον καὶ παραγκωνισθεὶς ἔκτοτε ὑπὸ τῆς ἐπιδραμούσης τότε Σχολῆς τῶν Ἐπιτηδείων, αὐτὸς ὁ ἥκιστα συμφεροντολόγος, ὁ καταλιπὼν τὴν ὑψηλὴν τοῦ Εἰσαγγελέως θέσιν ἐν ἔτει 1854, ἵνα μεταβῇ ἰδίαις δαπάναις εἰς τὸν ἐκραγέντα τότε Θεσσαλικὸν ἀγῶνα, ἐνῷ οἱ ἐνταῦθα ἐγκατεστημένοι Θεσσαλοὶ διέμειναν ἐν Ἀθήναις χρηματιζόμενοι, μακρὰν τῶν κακουχιῶν τοῦ πολέμου καὶ τῶν κινδύνων, ὁ πατήρ, λέγομεν, αὐτῆς ἀφιέρου ἀμερίστως τὰς ἡμέρας αὐτοῦ καὶ τὰς νύκτας ὑπὲρ ἀγαθῆς μορφώσεως τῆς Θυγατρὸς αὐτοῦ Σεβαστῆς. Καὶ ἐπεράτου οὕτως αὐτὴ ὑπὸ τὸ ἄγρυπνον τῶν γονέων ὄμμα καὶ τὴν ὑγιᾶ τῆς πατριαρχικῆς οἰκογενείας ἀτμόσφαιραν τὰς ἐγκυκλοπαιδικὰς σπουδάς, ἃς ὁρίζει τὸ ὑπουργεῖον τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως εἰς τὰ παρ’ ἡμῖν παρθεναγωγεῖα, ἐξεμάνθανε τὴν Γαλλικὴν παρὰ ταῖς ἀδελφαῖς τοῦ ἁγίου Ἰωσήφ, ἐδιδάσκετο τὴν Ἀγγλικὴν ὑπ’ αὐτῆς τῆς Κας Χίλλ, τὴν Γερμανικὴν κατ’ οἶκον ὑπὸ Γερμανίδος διδασκάλου καὶ τότε, ὅτε οὐδὲν πλέον ἀπέμενεν αὐτῇ νὰ μάθῃ ἐνταῦθα, ἐτρέπετο μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτῆς τὴν εἰς Παρισίους ἄγουσαν, ἀποφέρουσα ἀσφαλὲς ἐφόδιον τὴν εὐχὴν τῶν γονέων, τὴν στηρίζουσαν οἴκους τέκνων.
Ὁλοκλήρους χειμῶνας ἕξ, ἓξ φθινόπωρα, ἓξ θέρη καὶ ἓξ ἀνοίξεις, ἡμέρας νεότητος ἀποιχομένης ἀνεπιστρεπτεὶ ἐδαπάνησεν ἡ δεσποινὶς Καλλισπέρη ἐν τῷ σπουδαστηρίῳ αὐτῆς, ἐν ταῖς αἱθούσαις καὶ τοῖς ἀμφιθεάτροις τῶν ἀκροάσεων τῆς Σορβόνης καὶ εἰς τὰς ἀχανεῖς τῶν Παρισίων Βιβλιοθήκας, ὅπου ἐμετροφύλλησε πλεῖστα βιβλία καὶ ἐρρόφησε κόνιν ἄφθονον. Ἄνευ συγγενῶν, δίχως φίλων, μόνη καὶ ἀνυποστήρικτος ἐν τῇ ξένῃ, τὰ βιβλία της ἔχουσα ὡς μόνους συντρόφους καὶ διὰ μόνον περίπατον τὰ ὀλίγα βήματα τὰ ἀπὸ τῆς Σορβόνης εἰς τὴν οἰκίαν της, ἀποστέργουσα πᾶσαν ἡδονήν, φεύγουσα οἱανδήποτε διασκέδασιν, οὔτε κεραίαν ἐξέκλινεν ἀπὸ τῆς σκοπιᾶς αὐτῆς δηλ. ἀπὸ τὸ δίπλωμα, πρὸς τὴν ἐπιτυχίαν τοῦ ὁποίου ὡρμᾶτο καὶ ἐν τούτῳ δύναται νὰ χρησιμεύσῃ κατὰ σχῆμα πρωθύστερον, ὡς κλασικὸν παράδειγμα τοῦ ἰσχυρισμοῦ τοῦ Ἐδμόνδου About, λέγοντός που τῆς Συγχρόνου Ἑλλάδος, ὅτι ὁ Ἕλλην, ἀφ’ ἧς ἄρξηται τῶν σπουδῶν του δὲν λησμονεῖ τὸ δίπλωμα, δι’ ὅ μοχθεῖ καὶ πρὸς ὃ ἀποβλέπει οὔτε μίαν μόνην στιγμήν.
Ὁ ἆθλος, ὃν ἡ Σεβαστὴ Καλλισπέρη ἔθετο κατὰ νοῦν ἦτο ὄντως Ἡράκλειος, λαμβανομένου πρὸ πάντων ὑπ’ ὄψει ὁπόσα τινὰ ἀπαιτοῦνται, ἵνα προσέλθῃ τις εἰς τὸν διαγωνισμόν· νὰ γνωρίζῃ τὴν Γαλλικήν, τὴν Ἑλληνικὴν καὶ τὴν Λατινικὴν φιλολογίαν, ἱστορίαν, φιλοσοφίαν καὶ συγκριτικὴν γραμματικήν· νὰ γράφῃ τὴν Λατινικὴν τῆς κλασικῆς ἐποχῆς, νὰ χειρίζηται τὴν ἀπέριττον γλῶσσαν τῶν Ἀττικῶν, νὰ δύνηται νὰ γράφῃ στίχους Λατινικοὺς πάντων τῶν μέτρων, νὰ γράφῃ τὴν Γαλλικήν τοῦ 17 καὶ 18 αἰῶνος, νὰ ἔχῃ δὲ οἰκείως πρὸς τὴν Γαλατικὴν γλῶσσαν τῆς ᾠδῆς τοῦ Bolland, νὰ γινώσκῃ κατ’ ἐπιλογὴν διαζευκτικὴν τὴν Ἀγγλικὴν καὶ τὴν Γερμανικὴν φιλολογίαν, κατὰ μέρος ἀφιεμένων τῶν φιλοσοφικῶν Μαθημάτων, ἅτινα παρέπονται τῷ προγράμματι καὶ τῆς παιδαγωγίας διδασκομένης ὑπὸ φιλοσόφου διαπρεποῦς. Πρὸς κρείττονα καὶ ἀσφαλεστέραν ἀναμέτρησιν τοῦ ἀγῶνος ὑπομιμνήσκομεν καὶ ὅτι δὲν πρόκειται περὶ κοινῶν ἐξετάσεων, καθ’ ἃς οἱ ἐπιδεικνύοντες τὴν ἀπαιτουμένην ἱκανότητα γίνονται δεκτοί, ἀλλὰ περὶ διαγωνισμοῦ, καθ’ ὃν κατὰ λογικὴν συνέπειαν οἱ κρείττονες ἐκτοπίζουσι τοὺς ἥττονας καὶ ἱκανοὺς ἀπολύτως τυγχάνοντας τούτους. Εἰς ἐπίμετρον ὁ ἀριθμὸς τῶν γινομένων δεκτῶν εἶνε ἑκάστοτε τοσούτῳ μᾶλλον μικρὸς καθ’ ὅσον ὀλιγώτεραι εἶνε αἱ πρὸς πλήρωσιν κεναί ἕδραι, τῆς Κυβερνήσεως ὀφειλούσης νὰ διορίσῃ τοὺς ἐπιτυχόντας ἀμέσως. Καὶ εἶνε ὁ διαγωνισμὸς οὗτος μία τῶν ἐμφανίσεων τῆς ἀπηνοῦς ἀρχῆς, περὶ ἦν ὡς περὶ σημαίαν συνεσπειρώθησαν οἱ θιασῶται τῆς πολιτικῆς οἰκονομίας, καθ’ ἧς ὅμως διεξάγεται ἀγὼν ὅσῳ εὐγενὴς τόσον ἀμείλιχος ὑπὸ τῶν συνηγόρων τοῦ συστήματος τῆς ἰσότητος.
Δι’ ἰσχυρᾶς θελήσεως, καὶ τοιαύτης ἡ δεσποινίς Καλλισπέρη φαίνεται ἀφθονοῦσα, ὑπερβάλλεται οἱονδήποτε ἐπιπροσθοῦν κώλυμα. Ἡ ἰσχυρὰ θέλησις τὴν φορὰν ταύτην ὑποβοηθεῖται ὑπὸ ὑγείας πνευματικῆς καὶ εὐεξίας ἀδιασείστου, καὶ ἡ νέα ἡμῶν συμπολῖτις μόνη αὐτὴ ἐκ τόσων ἄλλων γυναικῶν ξένων ἐπίσης ἐθνικοτήτων, ἀγομένων ὑπὸ τῶν αὐτῶν εὐγενῶν πόθων, ἀλλ’ ἀποκαρτερησασῶν καθ’ ὁδόν, ἀπεβιβάσθη ἐπὶ τῆς ποθουμένης ἀκτῆς μὲ τὸ Σορβονικὸν γέρας εἰς τὴν χεῖρα. Ἡ πανεπιστημιακὴ αὕτη νίκη ἐθεωρήθη ὡς γεγονὸς ἐν τῇ πόλει τῶν Παρισίων καὶ ὁ ἐπίσημος τηλέγραφος ἀνήγγελλεν αὐτὴν παρευθὺς πρὸς τὸν Ἑλληνικὸν τύπον, μαντεύων τὸ ἔξοχον διαφέρον, ὅπερ ἡ περὶ αὐτῆς εἴδησις θὰ προεκάλει ἐν τῇ πατρίδι τῆς νέας.
Ἡ δεσποινίς Καλλισπέρη ὑπῆρξεν εὐτυχεστέρα ὄχι πλέον τῶν ἄλλων ἐκείνων, αἵτινες ἐπιθυμοῦσαι τὸν ὑψηλὸν τίτλον τοῦ διδάκτορος, διενοήθησαν νὰ ἐπιχειρήσωσι τὴν ἀπόκτησίν του διὰ τῶν ἀνεπαρκῶν των δυνάμεων, ἠναγκάσθησαν ὅμως ὕστερον ν’ ἀνακρούσωσι πρῶραν, διότι περὶ αὐτῶν οὐδεὶς λόγος, ἀλλὰ δύο ἄλλων νεανίδων, τῆς μὲν προερχομένης ἐκ τοῦ Βορρᾶ τῆς δὲ ἀπὸ τῶν Ῥουμανικῶν ὀχθῶν τοῦ Δουνάβεως. Ἀμφότεραι παρεῖχον ἀξιοχρέους ἐγγύας περὶ μελλούσης ἐπιτυχίας των, πλὴν ἀμφότεραι θλιβερὸν ἔσχον τὸ τέλος. Καὶ ἡ μὲν Ῥωσὶς μετὰ τὸ πέρας τῆς ἐγγράφου δοκιμασίας, ἐνῷ περιεμένετο ἡ ἐτυμηγορία τῶν καθηγητῶν, λιποψυχήσασα, ἔθηκε τέρμα εἰς τὰς ἡμέρας της καὶ ὅτε ἡ θυρωρὸς τῆς οἰκίας ἐν ᾗ κατῴκει εἰσῆλθεν εἰς τὸ δωμάτιόν της, ἵνα τῇ φέρῃ τὸ λιτὸν — διότι ἦτο πτωχὴ — πρόγευμά της ἔκειτο ἄπνους ἀφ’ ἱκανῶν στιγμῶν. Θλιβερὰ ἱστορία! τόσῳ θλιβερωτέρα, ὅσῳ ἡ δύστηνος κόρη ἐφέρετο μεταξὺ τῶν ἐπιτυχόντων εἰς τὰ γραπτὰ, ἐκαλεῖτο δὲ πρὸς προφορικὴν ἐξέτασιν. Αἱ Γαλλικαὶ ἐφημερίδες ἀφιέρωσαν εἰς τὴν ἀτυχῆ νέαν γραμμὰς ἀποσταζούσας τὴν πικροτέραν τῶν θλίψεων.
Ἡ ἑτέρα, Ῥουμανὴ τὴν καταγωγήν, εὐειδῆς τὴν ὄψιν, εὐνοουμένη δὲ τῆς Μούσης Ἐρατοῦς ὑπισχνεῖτο καὶ αὐτὴ εὐδόκιμον τέλος, ὅτε ἀπροσδοκήτως ἡ ὠχρότης ἤρχισε νὰ ἐνιδρύηται βαθμηδὸν ἐπὶ τῶν τρυφερῶν αὐτῆς παρειῶν, οἱ ὀφθαλμοὶ ἐγένοντο ἀσυνήθως λαμπροὶ καὶ ὁ μαρασμὸς ἐζωγραφεῖτο κυριεύων τὸ συμπαθὲς πρόσωπόν της. Ἡ ἀσθένεια προέβαινε δρομαίῳ τῷ βήματι. Ὁ ἀὴρ τῆς Σορβόνης ἦτο ἥκιστα τοῦ λοιποῦ προσφυὴς πρὸς ἀνάρρωσίν της. Ἡ μήτηρ της τῇ ἔκλεισε τὰ βιβλία, ἅπερ φεῦ! οὐδέποτε ἔμελλον ν’ ἀνοιγῶσι καὶ ἀπήνεγκε τὴν πεφιλημένην της κόρην εἰς θελκτικὴν τῆς Ἑλβετίας ἐξοχὴν. Ἦσαν τότε αἱ παραμοναὶ τῶν μεγάλων ἑορτῶν, ἃς ἡτοίμαζον οἱ Γάλλοι διὰ τὴν ἑκατονταετηρίδα τῶν ἐλευθεριῶν των καὶ τὰ ἐγκαίνια τῆς παγκοσμίου αὐτῶν ἐκθέσεως. Διῆλθε μίαν ἔτι φορὰν τὴν πολυφίλητον πόλιν τῶν Παρισίων ἡ νέα αὐτὴ Ῥουμανή… ἀλλὰ κοιμωμένη ἐντὸς τοῦ μολυβδίνου φερέτρου της.
Μία τελευταία λέξις περὶ τοῦ τρόπου τῶν ἐξετάσεων. Προηγοῦνται αἱ γραπταί· τὰ ζητήματα ἀποστέλλονται ἐσφραγισμένα ὑπὸ τοῦ ὑπουργοῦ τῆς Παιδείας, ἓν ἀνὰ πᾶσαν ἡμέραν, ἡμίσειαν ὥραν πρὸ τῆς ἐνάρξεως, ἐνῷ οἱ ὑποψήφιοι ἔχουσι καταλάβει ἤδη τὰς θέσεις των. Ἀντὶ παντὸς βοηθήματος δικαιοῦται ἕκαστος ἐξ αὐτῶν νὰ κομίζῃ ἓν λεξικόν. Σημειώσεις καὶ τετράδια ἀποτίθενται ἐν τῷ προθαλάμῳ ἐπὶ ποινῇ ἀποβολῆς. Ὑπάρχει δὲ ὅριον χρόνου, ἓξ ὧραι καθ’ ἑκάστην, ἐντὸς τοῦ ὁποίου οἱ διαγωνιζόμενοι δέον νὰ ἐπιδώσωσι τὴν ἐργασίαν των, τελειωμένην ἢ μή, ἥτις γράφεται ἐπὶ χάρτου χορηγουμένου ὑπὸ τῆς Σορβόνης καὶ μονογραφημένου ὑπὸ τῆς Κοσμητείας τῆς Σχολῆς. Κατὰ τὰς ἓξ ὥρας ταύτας οὐδεὶς ἐξέρχεται ἐκτὸς ἀνωτέρας βίας, ἀλλὰ συνοδευόμενος τότε ὑπὸ κλητῆρος. Ὁλόκληρος δὲ φρουρὰ καθηγητῶν, ὑφηγητῶν καὶ ἐπιστατῶν περιφέρεται ἐντὸς τῆς αἰθούσης τῶν ἐξετάσεων. Μετὰ τὰς ἐγγράφους ἐξετάσεις ἕπονται αἱ προφορικαί, ἀλλὰ δι’ αὐτὰς οἱ ὑποψήφιοι εἶνε κατὰ τὸ τέταρτον σχεδὸν ὀλιγώτεροι, διότι οἱ ἄλλοι ἔχουσιν ἤδη ἀποκρουσθῆ ὑπὸ τῶν κριτῶν.
Δεκαπέντε λοιπὸν ἡμερῶν ἀγωνία καὶ δεκαπέντε νυκτῶν ἀνήσυχοι ὕπνοι, καθ’ οὓς τὸ φάσμα τοῦ ἐξεταστοῦ ταράττει τοῦ ὑποψηφίου τοὺς ὕπνους. Ὅστις διήνυσε δεκαπέντε τοιαύτας ἡμέρας ἐπὶ τῆς ἀριστερᾶς ὄχθης τοῦ Σηκοάνα, ὡς ἡ Σεβαστὴ Καλλισπέρη, κατὰ τὴν ὥραν ἰδίως τῶν κυνικῶν καυμάτων, ἔζησε δεκαπέντε περιπλέον ἐνιαυτούς.