Γεωγραφία Στοιχειώδης/Μέρος Β΄/Βιβλίον Α΄/Κεφάλαιον Γ΄
| ←Κεφάλαιον Β΄ | Γεωγραφία στοιχειώδης μαθηματικὴ, φυσικὴ καὶ πολιτικὴ, ἀρχαία καὶ νεωτέρα, περιόδου Β′ Μέρος Β΄, Βιβλίον Α΄, Κεφάλαιον Γ΄ |
Βιβλίον Β΄/Κεφάλαιον Α΄→ |
Θέλομεν ἀρχίσει τὴν περιγραφὴν τῆς Εὐρώπης ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴν, διὰ νὰ ἴδωμεν κατ’ ἀρχὰς τοὺς περιφημοτέρους τόπους καὶ τοὺς γνωστοτέρους.
251. Ἡ Ἑλλὰς ὡρίζετο πρὸς Ἀν: ἀπὸ τὴν Μεσόγειον θάλασσαν, πρὸς Μ: ἀπὸ τὸ Κρητικὸν πέλαγος, πρὸς Δ: ἀπὸ τὸ Σικελικόν. Τὰ μέρη δ’ ἐξ ὧν συνίστατο ἡ ἐπικράτεια αὐτῆς ἦσαν Στερεὰ καὶ Νῆσοι. Ἡ Στερεὰ αὕτη περιεῖχε κατὰ πρῶτον τὴν Πελοπόννησον καὶ τὴν ἰδίως Ἑλλάδα.
Εἰς τοὺς ἀρχαιοτάτους χρόνους ὠνομάζετο Ἑλλὰς μικρόν τι μέρος εἰς τὴν Θεσσαλίαν, ἔπειτα ὠνομάσθησαν αἱ μεταξὺ Θεσσαλίας καὶ τῆς Πελοποννήσου ἐλεύθεραι πολιτεῖαι· μετὰ δὲ τὰ Περσικὰ συγκατετάχθησαν καὶ ἡ Πελοπόννησος καὶ ἡ Θεσσαλία· τελευταῖον ὑπὸ τ’ ὄνομα τοῦτο συμπεριελήφθησαν ὅλαι αἱ πλησιόχωροι πολιτεῖαι, ὅπου ἐλαλεῖτο ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα, καὶ ἡ Ἤπειρος καὶ ἡ Μακεδονία. ([1])
πελοποννησος. Ὠνομάσθη οὕτως ἀπὸ Πέλοπος τοῦ Φρυγὸς ἡ Χερσόνησος, ἥτις ἑνόνεται μὲ τὴν Στερεὰν Ἑλλάδα διὰ τοῦ Ἰσθμοῦ τῆς Κορίνθου (ὅστις σήμερον λέγεται καὶ Ἑξαμίλλιον, διότι ἔχει 6 μιλ. πλάτος). Κατ’ ἀρχὰς δὲ ὠνομάζετο Αἰγιάλεια, ἔπειτα Ἀπία, Ἄργος, Πελασγία.
Εἰς τὰ παράλιοι αὐτῆς τῆς Χερσονήσου εἰσχωροῦσα ἡ Μεσόγειος θάλασσα σχηματίζει πολλοὺς κόλπους βαθεῖς, οἵ τινες διατέμνοντες αὐτὴν, τῇ δίδουσι σχῆμα ὅμοιον μὲ σχῆμα φύλλου πλατάνου, ἢ μὲ σηκαμινέας (μουριᾶς)· ἴσως δ’ ἐκ τούτου ἔλαβε καὶ τὸ μεταγενέστερον ὄνομα Μορέας κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς δουλείας καὶ ἐκβαρβαρώσεως τῶν κατοίκων της. Οἱ δὲ σημαντικώτεροι κόλποι οὗτοι, γινομένης ἀρχῆς Ν: Ἀν. εἶναι ὁ Σαρωνικὸς, ὁ Ἀργολικὸς, ὁ Λακωνικὸς, ὁ Μεσσηνιακὸς (ἀβαθέστεροι δὲ ὁ Χελωνάτας καὶ ὁ τῆς Κυλλήνης) καὶ ὁ Κορινθιακός. Ἀκρωτήρια δὲ Ἄραξος (τοῦ Κορινθιακοῦ κόλπου), ἔπειτα Χελωνάτας (εἰς τὸν ὁμώνυμόν του κόλπον,) Ἀκρίτας καὶ Ταίναρον (τοῦ Μεσ. κόλπου), Μαλέας (μεταξὺ Λακωνικοῦ καὶ Ἀργολικοῦ κόλπου), καὶ Σκύλλαιον τὸ χωρίζον τὸν Ἀργολικὸν ἀπὸ τοῦ Σαρωνικοῦ κόλπου.
Παλαιόθεν ἐδιαιρεῖτο ἡ Πελοπόννησος εἰς ἐπαρχίας, ἡ καθεμία τῶν ὁποίων εἶχε καὶ πολιτείαν ἰδίαν. Ἦσαν δὲ αἱ ἑξῆς· Κορινθία μετὰ τῆς Σικυωνίας καὶ Ἀχαΐας, Ἀργολὶς, Λακωνία, Μεσσηνία, Ἤλις καὶ Ἀρκαδία.
252. Κορινθία. Τὸ πλεῖστον μέρος τῆς γῆς αὐτῆς ἔκειτο ἐπὶ τοῦ Ἰσθμοῦ μεταξύ τοῦ Κορινθιακοῦ καὶ Σαρωνικοῦ κόλπου. Ἡ πρωτεύουσα αὐτῆς Κόρινθος ἐχρημάτισεν εὐδαίμων καὶ δυνατὴ διὰ τὸ ὁποῖον ἐκαρποῦτο ἐμπόριον τῆς Ἰταλίας καὶ Ἀσίας, ὡς ἐκ τῆς προσφόρου πρὸς τοῦτο τοποθεσίας της. Κειμένη ἐνώπιον τοῦ Ἰσθμοῦ, εἰς τὴν ῥίζαν τοῦ Ἀκροκορίνθου, ἐπὶ ἐπιπέδου τραπεζώδους, ἦτο κυρία δύο λιμένων· ἐξ ὧν ὁ μὲν Λέχαιον (Λουτράκι) εἰς τὸν Κορινθιακὸν κόλπον κείμενος, ὅπου ἐλλιμενίζοντο τὰ ἐκ τῆς Ἰταλίας πλοῖα· ὁ δὲ Κεγχρεαὶ (Κεχριαὶ) εἰς τὸν Σαρωνικὸν κόλπον, ὅπου εὑρίσκοντο τὰ τῆς Ἀσίας φορτία, καὶ ἐνηλλάσσοντο μὲ τὰ ἐκ τῆς Ἰταλίας. Οὕτως ἡ Κόρινθος ἀπελάμβανεν ἐκ τοῦ ἐμπορίου μεγάλα πλεονεκτήματα καὶ πλοῦτον πολὺν, καὶ ἴσχυσεν ἐπὶ πολὺ, ὥστε καὶ μητρόπολις νὰ γένῃ ἄλλων πόλεων ὀνομαστῶν διὰ τῶν ἀποικιῶν της, καὶ μέρος σημαντικὸν νὰ λαμβάνῃ εἰς τὰ Ἑλληνικὰ πράγματα. Ἐπὶ δὲ τῆς καταστροφῆς τῆς Ἀχαϊκῆς συμμαχίας κατεδαφίσθη ὑπὸ τοῦ Ὕπατου Μομμίου· ἀνεκτίσθη ὅμως ἔπειτα ὑπὸ Ἰουλίου Καίσαρος, συνοικίσαντος πολλοὺς ἐκ διαφόρων γενῶν ἀπελευθέρους. Οὗτοι δὲ, ἀνασκάπτοντες τὰ ἐρείπια καὶ τοὺς τάφους, ἐγέμισαν τὴν Ῥώμην ἀπὸ Νεκροκορινθίους, δηλ. ἀπὸ πήλινα καὶ χάλκινα φιλοτεχνήματα, καθὼς καὶ ἐπὶ Μομμίου ἐντεῦθεν μετεκομίσθησαν εἰς τὴν Ἰταλίαν πλῆθος εἰκόνων καὶ ἀγαλμάτων, τὰ ὁποῖα ἦσαν τ’ ἀριστουργήματα τῆς Ἑλληνικῆς φιλοτεχνίας· διότι εἰς τὴν Κόρινθον καὶ Σικυῶνα ἐπέδοσαν πολὺ αἱ ὡραῖαι τέχναι τῆς Ζωγραφικῆς καὶ ἀγαλματοποιΐας.
Ἀκροκόρινθος ἦτο ἡ Ἀκρόπολις τῆς Κορίνθου ἐπὶ βουνοῦ κτισμένη.—Οἰνόη, φρούριον εἰς τὸ ἀκρωτήριον Ὀλμιαὶ (Ἀγρίλιος) πλησίον τῆς Μεγαρικῆς.—Σχοινοῦς, ἄλλος λιμὴν πλησίον τῶν Κεγχρεῶν εἰς τὸ στενώτατον τοῦ Ἰσθμοῦ.—Κρομμυὼν καὶ Τενέα κῶμαι τῆς Κορινθίας. Ἡ τελευταία εἶχε καὶ ἱερὸν ὀνομαστὸν τοῦ Τενεάτου Ἀπόλλωνος. Ἐπὶ δὲ τοῦ Ἰσθμοῦ ἦτο τὸ τοῦ Ἰσθμίου Ποσειδῶνος ἱερὸν εἰς ἄλσος, ὅπου οἱ Κορίνθιοι ἐτέλουν τῶν Ἰσθμίων τοὺς ἀγῶνας.
* 253. α. Σικυωνία, παρὰ τὸν Κορινθιακὸν κόλπον, χωριζομένη ἀπὸ τὴν Κορινθίαν διὰ τοῦ ποταμοῦ Νεμέα. Ἡ πρωτεύουσα Σικυὼν (Βασιλικὰ), καὶ παλαιότερα Μηκώνη καὶ Αἰγιαλοὶ ὀνομαζομένη, εἶναι ἀρχαιοτάτη πόλις, καὶ εἰς τὴν Ἑλληνικὴν ἱστορίαν ἀναφερόμενον ὡς πρῶτον συστηθὲν βασίλειον. Εἰς αὐτὴν ἐγεννήθη ὁ Ἄρατος, ὅστις καὶ τὴν πατρίδα του ἠλευθέρωσε, καὶ τὴν Ἀχαϊκὴν συμμαχίαν ηὔξησεν ἐκλεχθεὶς ἀρχηγός. Ὁ Φλιοῦς, εἰς τὴν Φλιασίαν χώραν κείμενος, μεταξὺ Σικυωνίας, Ἀργείας, Κλεωνῶν, καὶ Στυμφάλου, ἐχρημάτισε ποτε πόλις αὐτόνομος. Ποτ. Ἀσωπὸς παραῤῥέων τὴν Σικυωνίαν.253. β. αχαΐα. Παρὰ τὸν Κορινθιακὸν κόλπον ἐκτεινομένη ἕως τοῦ καταντικρὺ τῆς Κεφαλληνίας Ἀράξου ἀκρωτηρίου. Ὠνομάσθη δὲ κατ’ ἀρχὰς Αἰγιάλεια· ἔπειτα Ἰωνία ἐκ τῶν εἰς αὐτὴν ἀποικισάντων Ἰώνων Ἀθηναίων· καὶ τέλος Ἀχαΐα, ἀφ’ οὗ οἱ Ἀχαιοὶ, ἐκβαλόντες τοὺς Ἀθηναίους μετὰ τὴν κάθοδον τῶν Ἡρακλειδῶν, ἐκυρίευσαν τὸν τόπον. Οὗτοι κατὰ πόλεις πολιτευόμενοι ἐβασιλεύθησαν κατ’ ἀρχὰς, ἔπειτα δὲ ἐδημοκρατήθησαν, ἔχοντες κοινὴν συμμαχίαν λεγομένην Ἀχαϊκὴν, ἥτις, διασπασθεῖσα ὑπὸ τῶν Μακεδόνων, ὕστερον ἀνεστήθη πάλιν κραταιοτέρα, ὥστε ἐπὶ Ἀράτου προσετέθησαν εἰς τὴν συμμαχίαν ἡ Κορινθία καὶ ἡ Σικυωνία, καὶ πολλαὶ ἄλλαι πόλεις τῆς Πελοποννήσου ὀνομασταί. Εἶχον δὲ κατ’ ἀρχὰς δύο στρατηγοὺς κοινοὺς, ἔπειτα ἕνα, καὶ ἕνα γραμματέα κοινὸν, καὶ κοινοβούλιον ἐξ ἀντιπροσώπων ὅλων τῶν συμμαχίδων πόλεων συγκροτούμενον εἰς ἕνα τόπον τῶν Αἰγιέων, (λεγόμενον Ὁμάριον ἄλσος τοῦ Διὸς) τὸ ὁποῖον ἐκυβέρνα τὰ κοινὰ πράγματα τῆς ὁμοσπόνδου ταύτης συμπολιτείας. Οἱ Ῥωμαῖοι αὐτὴν τὴν συμπολιτείαν ὑποτάξαντες ἐκυρίευσαν καὶ ὠνόμασαν τὴν Ἑλλάδα Ἀχαΐαν, ὡς εὑρόντες τότε αὐτὴν τὴν πολιτείαν ἰσχυροτάτην τῶν λοιπῶν.
Αἰ δὲ ἀρχαῖαι πόλεις τῆς συμμαχίας, καθ’ ἃς ἦτο καὶ ὁ τόπος ἀνέκαθεν διῃρημένος, ἦσαν δώδεκα, αἱ ἐφεξῆς·
Πελλήνη, μετὰ τὴν Σικυῶνα κειμένη 60 στάδια μακρὰν τῆς θαλάσσης· δευτέρα, Αἴγειρα ἐπὶ βουνοῦ· τρίτη, Αἰγαὶ, ἥτις εἶχε καὶ Ποσειδῶνος ἱερόν· τετάρτη, Βοῦρα· μετ’ αὐτὴν Ἑλίκη· ἔπειτα Αἴγιον (Βοστίτσα). Ῥύπες, Πάτραι, Φάρα, Ὤλενος, ἔπειτα Δύμη καὶ Τριταία. Ὅλαι δὲ αὗται αἱ πόλεις δὲν διεσώθησαν μέχρι τέλους τῆς συμμαχίας. Οἱ μὲν κάτοικοι τῶν Αἰγῶν συνῳκίσθησαν εἰς τὴν Αἴγειραν, καὶ τῆς Ὠλένου εἰς τὴν Δύμην· ἡ δὲ Βοῦρα κατεπόθη ὑπὸ σεισμῶν, καὶ ἡ Ἑλίκη ἠφανίσθη ὑπὸ τῶν κυμάτων τῆς θαλάσσης. Αἱ Ῥύπες ἦσαν ἐρημωμέναι· τὴν δὲ χώραν τὴν Ῥυπίδα ἐνέμοντο οἱ Αἰγιεῖς καὶ οἱ Φαρεῖς, καθὼς καὶ τῶν Ὠλενίων οἱ Δυμαῖοι.
Μεταξὺ αὐτῶν τῶν πόλεων ἀξιόλογοι ἦσαν αἱ Πάτραι, εἰς τὴν ὁποίαν συνῴκισαν οἱ Ῥωμαῖοι ἱκανοὺς στρατιώτας μετὰ τὴν ἐν Ἀκτίῳ νίκην. Ἡ Δύμη, πρὸς τὰ σύνορα τῆς Ἠλείας, ἀλίμενος πόλις καὶ δυτικωτάτη τῆς Ἀχαΐας. Καὶ εἰς αὐτὴν συννῳκίσθησαν ὑπὸ τοῦ Πομπηΐου πολλοὶ ἐκ τῶν ὑπ’ αὐτοῦ κατατροπωθέντων πειρατῶν. Τὸ Αἴγιον, ὅπου συνήρχετο ὡς προείπομεν, καὶ τὸ κοινοβούλιον τῶν Ἀχαιῶν. Ἡ Πελλήνη ἦτο φρούριον ὀχυρὸν μακρὰν τῆς θαλάσσης κτισμένον.
Ἀκρωτήριον ὀνομαστὸν τῆς Ἀχαΐας εἶναι τὸ Ῥίον ἢ Δρέπανον, πρὸς Β: τῶν Πατρῶν· ἀντικρὺ δὲ αὐτοῦ εἶναι τὸ Ἀντίῤῥιον, τὸ ὁποῖον μετ’ ἐκείνου σχηματιζει κατάστενον τὸ στόμιον τοῦ Κορινθιακοῦ κόλπου—Ποταμοί· ὁ Λάρισσος, διαιρῶν τὴν Ἀχαΐαν ἀπὸ τὴν Ἤλιδα. Πεῖρος, πλησίον τῆς Δύμης· Σελινοῦς, ῥέων διὰ τῆς πόλεως τῶν Αἰγιέων· Κραύις, μεταξὺ Ἑλίκης καὶ Αἰγείρας χυνόμενος εἰς τὴν θάλασσαν.
253. Ἀργεία ἢ Ἀργολίς. Τὸ πλειότερον μέρος αὐτῆς περιείχετο μεταξὺ τοῦ Σαρωνικοῦ καὶ Ἀργολικοῦ κόλπου Ν: Ἀν. τὸ δὲ λοιπὸν ἐσυνόρευε πρὸς Μ: μὲ τὴν Λακωνίαν, τὴν εἰς τὰ δυτικὰ παράλια τοῦ Ἀργολ. κόλπου· μὲ τὴν Ἀρκαδίαν πρὸς Δ: καὶ μὲ τὴν Κορινθίαν πρὸς Β.
Ἡ χώρα διαιρεῖται εἰς κυρίως Ἀργολίδα, εἰς Τροιζηνίαν, Ἐπιδαυρίαν καὶ εἰς Κυνουρίαν.
Ἡ Κυνουρία ἐσυνόρευε μὲ τὴν Λακωνίαν εἰς τὰ δυτικὰ παράλια τοῦ Ἀργολικοῦ κόλπου κειμένη. Θυρέα ἦτον ἡ πρωτεύουσα τοῦ τόπου τούτου, περὶ τοῦ ὁποίου φιλονεικοῦντες οἱ Λακεδαιμόνιοι μὲ τοὺς Ἀργείους ἐπολέμησαν, ἀντιτάξαντες εἰς μάχην ἀνὰ τριακοσίους, καὶ ἐνίκησαν οἱ Λακεδαιμόνιοι. Φαίνεται δὲ ὅτι ὁ περιμάχητος οὗτος τόπος ἦτο ἡ νῦν εὔκαρπος πεδιὰς τοῦ Ἄστρους.
Λέρνη, ἀγρὸς καὶ λίμνη ὁμώνυμος (μύλοι αὐθεντικοὶ) περίφημος εἰς τὴν μυθολογίαν διὰ τὴν ἐπτακέφαλον Ὕδραν, καὶ διὰ τὰς Δαναΐδας, αἱ ὁποῖαι αὐτοῦ ἐφόνευσαν τοὺς ἄνδρας των. — Τημένιον, περὶ τοὺς αὐτοὺς τόπους κείμενον ἄνευ τῆς θαλάσσης, ἀπεῖχε τοῦ Ἄργους 26 σταδίους.—Ἄργος, ἐπονομαζόμενον Ἀχαϊκὸν, μητρόπολις τῆς Ἀργείας, καὶ πόλις διάσημος ὅλης τῆς Πελοποννήσου, καὶ ἐφάμιλλος τῆς Σπάρτης. Εἶχε πολιοῦχον τὴν Ἥραν, καὶ ἀκρόπολιν ἐπὶ λόφου καλουμένην Λάρισσαν, οἰκισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Δαναοῦ.—Ἡραῖον, ὅπου ἦτον ἱερὸν τῆς Ἤρας διάσημον, κοινὸν τῶν Ἀργείων καὶ Μυκηναίων 40 σταδίους ἀπέχον τοῦ Ἄργους.—Μυκῆναι (Χαρβάτι) κτίσμα Περσέως καὶ καθέδρα τοῦ Ἀγαμέμνονος, παλαιόθεν ἀφανισθεῖσαι ὑπὸ τῶν Ἀργείων· ἀπεῖχον δὲ ἀπὸ τὸ Ἡραῖον σταδίους δέκα.—Κλεωναὶ, ἐπὶ λόφου καλῶς τειχισμένου εἰς ὁδὸν τὴν ἐξ Ἄργους εἰς Κόρινθον φέρουσαν. Ἐδῶ ἦτο καὶ ἡ Νεμέα, μεταξὺ Κλεωνῶν καὶ Φλιοῦντος, καὶ τὸ ἄλσος, εἰς τὸ ὁποῖον οἱ Ἀργεῖοι ἐτέλουν τὰ Νέμεα.
Τίρυνς, μεταξὺ Ἄργους καὶ Ναυπλίας, παλαιόθεν ἐρημωθεῖσα καὶ αὐτὴ ὑπὸ τῶν Ἀργείων. Εἶναι δ’ εἰσέτι περίεργος διὰ τὰ σωζόμενα εἰς λόφον κυκλωπικὰ τείχη τῆς ἀκροπόλεως αὐτῆς λεγομένης Λικύμνας· διότι λέγεται, ὅτι ὁ Προῖτος ἐτείχισεν αὐτὴν διὰ Κυκλώπων καλεσθέντων ἐκ τῆς Λυκίας.—Ναυπλία, ναύσταθμος τῶν Ἀργείων.—Ἐφεξῆς τῆς Ναυπλίας ἦσαν σπήλαια ὀνομαζόμενα κυκλώπεια, μέσα εἰς τὰ ὁποῖα ἦσαν οἰκοδημητοὶ Λαβύρινθοι.—Κατόπιν ἦτον ἡ κώμη Ἀσίνη, ἔπειτα ἡ Ἑρμιόνη (Καστρὶ) παρὰ τὸν ὁμώνυμόν της κόλπον, πόλις ὄχι εὐκαταφρόνητος. Οἱ Ἐρμιονεῖς ἐνόμιζον, ὅτι ἀπὸ τὸν τόπων των ἡ εἰς ᾉδου κατάβασις ἦτο σύντομος, ὅθεν οὐδὲ εἰς τὸ στόμα τοῦ νεκροῦ ἔβαλλον ὀβολὸν διὰ ναῦλον.
Ἐφεξῆς δὲ τῆς Ἑρμιόνης μετὰ τὸ Σκύλλαιον ἀκρωτήριον, ἦτον ἡ Τροιζὴν (πλησίον τοῦ Δαμαλᾶ), ὑπερκειμένη τῆς θαλάσσης, ἱερὰ τοῦ Ποσειδῶνος. Ἔμπροσθεν τοῦ λιμένος αὐτῆς, πώγωνος καλουμένου, κεῖται νῆσος ἡ Καλαυρία (Πόρος) ἔχουσα ἱερὸν Ποσειδῶνος, ἄσυλον, εἰς τὸ ὁποῖον μέσα ἀπέθανεν ἑκουσίως φαρμακωθεὶς ὁ Δημοσθένης, διωκόμενος ὑπὸ τῶν Μακεδόνων — Μέθανα, χωρίον ἰσχυρόν ἐπὶ τῆς ὁμωνύμου αὐτοῦ Χερσονήσου μεταξὺ Τροιζῆνος καὶ Ἐπιδαύρου.—Ἐπίδαυρος, κειμένη εἰς τὸν μυχὸν τοῦ Σαρωνικοῦ κόλπου, πόλις ἐπίσημος, μάλιστα διὰ τὸν ἐν αὐτῇ ναὸν τοῦ Ἀσκληπιοῦ, πιστευομένου ὅτι ἐθεράπευεν ἐκεῖ παντὸς εἴδους νόσους, ὅθεν συνέτρεχον εἰς αὐτὸν πλῆθος ἀῤῥώστων.
Αἴγινα, καταντικρὺ τῆς Ἐπιδαύρου καὶ ἔμπροσθεν τῶν Μεθάνων, νῆσος ὀνομαστὴ εἰς τὴν Ἑλληνικὴν ἱστορίαν· διότι παλαιόθεν θαλασσοκρατήσασα ἠμφισβήτησε περὶ πρωτείων μὲ τὰς Ἀθήνας, καὶ ἔστειλε καὶ ἀποικίαν εἰς τὴν Κυδωνίαν τῆς Κρήτης· Οἱ Ἀθηναῖοι κατεκληρούχησαν τὴν Αἴγιναν στείλαντες ἰδικούς των κατοίκους ἀλλ’ ἔπειτα οἱ Λακεδαιμόνιοι, ἀφαιρέσαντες τὴν νῆσον ἀπὸ τοὺς Ἀθηναίους, τὴν ἀπέδωκαν εἰς τοὺς πρώτους κατοίκους. Εἶχον δὲ οἱ Αἰγινῆται καὶ ἐμπόριον ἀξιόλογον, ὄντες δεδομένοι εἰς τὴν θάλασσαν παλαιόθεν διὰ τὴν ξηρότητα τῆς χώρας των· ὅθεν καὶ εἰς αὐτὴν τὴν νῆσον κατὰ πρῶτον ἐκόπη ἀργυροῦν νόμισμα ([2]). Σώζονται δ’ ἕως σήμερον σημεῖα τῆς ἀρχαίας της λαμπρότητος· λιμένες χειροποίητοι, ὁ ναὸς τοῦ λεγομένου Πανελληνίου Διὸς, καὶ ἄλλου ναοῦ τῆς Ἀφροδίτης τὸ ἔδαφος, καὶ εἷς κίων, καὶ πλῆθος τάφων, τοὺς ὁποίους ἀνορύσσοντες οἱ μετὰ τὴν ἐπανάστασιν καταφυγόντες ἐκεῖ, ἔτυχον νὰ ἐκβάλλωσι πλῆθος ἀγγείων πηλίνων, καλῶν καὶ ἀξιολόγων κατὰ τὴν Αἰγινητικὴν σχολὴν πεποικιλμένων.
Ὑδρέα (Ὕδρα) παρὰ τὸν Ἑρμιονικὸν κόλπον. Τηπάρηνος (Σπέτσαι) εἰς τὴν εἴσοδον τοῦ Ἀργολικοῦ, ἀμφότεραι γενόμεναι ὀνομασταὶ εἰς τοὺς καιρούς μας κατὰ τὸν ὑπὲρ τῆς Ἑλληνικῆς ἐλευθερίας ἀγῶνα.
Ἡ Ἀργεία διασχίζεται ἀπὸ πολλὰ βουνὰ, τὰ σημαντικώτερα ὅμως τῶν ὁποίων εἰσχωροῦσι πρὸς τὴν Ἀρκαδίαν. Ποταμῶν ἔχει ὀνομαστὸν τὸν Ἴναχον, ὅστις δεχόμενος τὸν Κηφισσὸν καὶ Χάραδρον, κατέβαινε πλησίον τοῦ Ἄργους, καὶ ἐχύνετο σιμὰ τοῦ Τημενίου εἰς τὸν Ἀργολικὸν κόλπον, καὶ τὸν Ἐρασῖνον (Κεφαλάρι) διαῤῥέοντα τὴν πεδιάδα τῆς Ἀργείας (ἴδε 257).
Κόλποι εἶναι ὁ Σαρωνικὸς ἐκ τοῦ Μυρτῴου πελάγους σχηματιζόμενος, μεταξὺ τῆς Ἀττικῆς καὶ τῆς Ἀργολικῆς χερσονήσου, καὶ προχωρῶν ἕως εἰς τὸν Ἰσθμόν· ὁ Ἀργολικὸς, μεταξὺ τῆς Λακωνίας καὶ Ἀργολικῆς χερσονήσου εἰσχωρῶν ἕως εἰς τὸν μυχὸν τῆς Ναυπλιας· ὁ Ἑρμιονικὸς, ὁ παρὰ τὴν Ἑρμιόνην ἕως εἰς τὸ Σκύλλαιον ἄκρον ἐκτεινόμενος. — Ἀκρωτήριον δὲ ὀνομαστότατον εἶναι αὐτὸ τοῦτο τὸ Σκύλλαιον, τὸ ἀνατολικώτατον τῆς Πελοποννήσου.
254. Λακωνία. Ὅρια εἶχε πρὸς Ἀν. τὸν Ἀργολικὸν κόλπον, τὸν Λακωνικὸν πρὸς Μ: τὸν Μεσσηνιακὸν καὶ τὴν Μεσσηνίαν πρὸς Δ: καὶ τὴν Ἀρκαδίαν καὶ Ἀργολίδα πρὸς Β.
Ἀκρωτήρια ὀνομαστὰ τῆς Λακωνίας εἶναι Μαλέαι (κάβο-Μαλιάς) τὸ ἀνατολικὸν (εἰς τὸ τέλος τοῦ Ἀργολικοῦ κόλπου), τοῦ ὁποίου ἄλλη χαμηλοτέρα ἄκρα ὀνομάζεται Ὄνου γνάθος. Τὸ δυτικὸν λέγεται Ταίναρον (Ματαπᾶν), ὅπου ὑπῆρχεν ἄλσος καὶ ναὸς τοῦ Ποσειδῶνος. Εἰς αὐτὰ τελειόνει πρὸς Μ: ἡ Πελοπόννησος, μεταξὺ αὐτῶν περιεχομένων καὶ τοῦ Λακωνικοῦ κόλπου. — Ὄρος δὲ τῆς Λακωνικῆς ὀνομαστὸν καὶ ὑψηλὸν εἶναι τὸ Ταΰγετον ἀπὸ τῆς Ἀρκαδίας τὰ σύνορα ἀρχόμενον καὶ τελειόνον εἰς τὸ Ταίναρον. Εἰς τοῦτο τὸ ἀκρωτήριον ἔθετον οἱ παλαιοὶ τὴν εἰς ᾎδου κατάβασιν, ὅθεν ἐμυθολόγουν ὅτι καὶ ὁ Ἡρακλῆς ἐξήγαγε τὸν Κέρβερον. Ποταμὸς ἐπίσημος εἶναι ὁ Εὐρώτας (Ἴρης) ([3]) διὰ τῆς Σπάρτης ῥέων καὶ δεχόμενος ἄλλα ποτάμια καὶ χειμάῤῥους, χύνεται εἰς τὸν Λακωνικὸν κόλπον πλησίον τοῦ Ἕλους.
Σπάρτη καὶ Λακεδαίμων λεγομένη, πρωτεύουσα τοῦ τόπου παρὰ τὸν Εὐρώταν, κτισθεῖσα ὑπὸ τοῦ Λέλεγος. Τὰ ἐρείπια αὐτῆς φαίνονται μίαν περίπου ὥρ. μακρὰν τοῦ Μισθρᾶ, ἐπὶ τῶν ὁποίων τὴν σήμερον ἀνεγείρεται ἡ νέα Σπάρτη.—Λίμναι, προάστειον τῆς Σπάρτης, ὅπου καὶ ἱερὸν τοῦ Διονύσου.—Φάρις καὶ Ἀμύκλαι (Σκλαβοχῶρι), μεσόγειοι πλησίον τῆς Σπάρτης. Εἰς τὰς Ἀμύκλας ἦτο καὶ ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος.—Σελλάσια, πρὸς Β τῆς Σπάρτης, ὀνομαστὴ διὰ τὴν μάχην τοῦ Κλεομένους πρὸς τοὺς Ἀχαιοὺς καὶ τὸν Ἀντίγονον.—Παράλιαι πόλεις· Ἀσίνη, καὶ Γύθειον, σιμὰ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Εὐρώτα, τὸ ἐπίνειον τῆς Σπάρτης, ἔχον ναύσταθμον χειροποίητον· ἔπειτα Ἕλος, τόπος ἑλώδης καὶ πόλις ὁμώνυμος, τῆς ὁποίας τοὺς κατοίκους οἱ Λακεδαιμόνιοι καθυποτάξαντες ἀποστατήσαντας μετεχειρίζοντο ὡς δημοσίους δούλους ἀναπαλλοτριώτους ἀπὸ τὸν κύριον καὶ ἀπὸ τὸν τόπον εἰς τοὺς ὁποίους ἀνῆκον· ὅθεν οἱ τοιοῦτοι δοῦλοι ὠνομάσθησαν Εἵλωτες, καὶ τὸ εἶδος τοῦτο τῆς δουλείας εἱλωτεία.
Ὑπὲρ τὸ ἀκρωτήριον δὲ Μαλέας, εἰς τὰς ἀρχὰς τοῦ Ἀργολικοῦ κόλπου, εἶχαν οἱ Λακεδαιμόνιοι φρούριον τὴν Μινῴαν (ὁμώνυμον μὲ τὴν Μεγαρικὴν), καὶ τὴν Λιμηρὰν Ἐπίδαυρον (πλησίον τῆς Μονεμβασίας). Νῆσος δὲ ὀνομαστὴ παρά τὸν Λακωνικὸν κόλπον εἶναι τὰ Κύθηρα (Τσερίγο), ὅπου ἦτον ὁ ἀρχαιότατος ναὸς τῆς Ἀφροδίτης· καὶ ἄλλη Κώθων λεγομένη, μεταξὺ Κυθήρων καὶ Κρήτης.
Οἱ Λακεδαιμόνιοι, ἀντιφερόμενοι πάντοτε πρὸς τοὺς Ἀθηναίους περὶ τῆς ἡγεμονίας τῶν Ἑλλήνων, ἔμειναν μόνοι ἄρχοντες μετὰ τὸν Πελοποννησιακὸν πόλεμον, ἕως οὗ τοῖς ἀφῃρέθη ἡ ἡγεμονία ὑπὸ τῶν Θηβαίων, καὶ εὐθὺς μετ’ ἐκείνους ὑπὸ τῶν Μακεδόνων. Ἀλλὰ καὶ μετὰ ταῦτα, διατηροῦντες τὴν αὐτονομίαν αὐτῶν ἐφιλονείκουν περὶ πρωτείων καὶ πρὸς τοὺς βασιλεῖς τῶν Μακεδόνων πολεμοῦντες καὶ πρὸς τοὺς Ἀχαιοὺς, ἕως οὗ ὑποπεσόντες εἰς ἐσωτερικοὺς τυράννους ὑπεδουλώθησαν ὁμοῦ μὲ τοὺς λοιποὺς εἰς τοὺς Ῥωμαίους, οἵτινες κατὰ πρῶτον ἐμεσολάβησαν εἰς τὰ Ἑλληνικὰ πράγματα ὡς σύμμαχοι τῶν Σπαρτιατῶν ([4]).
255. Μεσσηνία. Πρὸς τὸ Μ: Δ: τῆς Πελοποννήσου, χωριζομένη ἀπὸ τὴν Λακωνίαν δι’ ἑνὸς βραχίονος τοῦ Ταϋγέτου, ὅπου εἶναι ῥοώδης τις κρημνὸς αἱ λεγόμεναι Θυρίδες, περιλαμβάνει τὸν Μεσσηνιακὸν κόλπον, ὅστις ἀρχίζων ἀπὸ τὰς Θυρίδας πλησίον τοῦ Ταινάρου τῆς Λακωνικῆς τελειόνει εἰς τὸ ἀκρωτήριον Ἀκρίταν πρὸς Δ. Συνορεύει δὲ πρὸς Ἀν. μὲ τὴν Λακωνίαν· πρὸς Δ: μὲ τὸ Ἰόνιον πέλαγος· πρὸς Β: μὲ τὴν Ἠλείαν καὶ Ἀρκαδίαν.—Ποτ. Πάμισος (ὁ μείζων) καὶ Νέδα.—Ὄρη Ἰθώμη (Βουλκάνο) καὶ Αἰγαλέον.
Πόλεις. Ἀρχίζοντες ἀπὸ τὸ μέρος τῆς Λακωνικῆς ἀπαντῶμεν μετὰ τὰς Θυρίδας, τὸν Τύλον ἢ Οἴτυλον, Λεῦκτρον, καὶ Καρδαμύλην ἐπὶ πέτρας ὀχυρᾶς, ἔπειτα εἶναι Φηραὶ, Θουρία, καὶ Γέρηνα καὶ Θαλάμαι (ἐξ ὧν νῦν Καλάμαι)· εἰς δὲ τὸ τέλος τοῦ μυχοῦ τοῦ κόλπου ἐκβάλλει ὁ Πάμισος εἰς τὴν θάλασσαν. Περὶ αὐτὸ τὸ μέρος ἦτο ἡ Στενύκλαρος, ἀποδειχθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κρεσφόντου πρωτεύουσα τοῦ Βασιλείου τῶν Μεσσηνιοδωριέων.—Ἐκεῖθεν τοῦ Παμίσου Κορώνη, τῆς ὁποίας ὁ λιμήν ἐλέγετο Ἀχαϊκὸς. Ἐκεῖθεν δὲ τοῦ Ἀκρίτα εἶναι Μεθώνη, ἔπειτα Πύλος ὑπὸ τὸ Αἰγαλέον, εἰς τὸν εὐρύχωρον λιμένα τῆς ὁποίας κεῖται ἡ νῆσος Σφακτηρία· ἔπειτα Κυπαρισσία, καὶ μεταξύ τῶν δύο Ἕρανα.—Εἰς τὰ σύνορα τῆς Ἠλείας εἶναι ἡ Ἀνδανία μεσόγειος, καθέδρα τῶν ἀρχαιοτάτων Βασιλέων.—ἡ Ἰθώμη, ἐπὶ τοῦ ὁμωνύμου βουνοῦ, φρούριον ὀχυρώτατον, καταπολεμηθὲν ὑπὸ τῶν Λακεδαιμονίων. — Μεσσήνη, κτισθεῖσα ὑπὸ τοῦ Ἐπαμινώνδα συνοικήσαντος τοὺς Μεσσηνίους, ἥτις εἶχε τὴν Ἰθώμην ὡς ἀκρόπολιν, ὁμοίαν μὲ τὸν Ἀκροκόρινθον.
Οἱ Σπαρτιάται παλαιόθεν ἐκήρυξαν ἄσπονδον πόλεμον πρὸς τοὺς Μεσσηνίους, μαχόμενοι πολὺν χρόνον ὑπὲρ τῶν εὐφόρων πεδιάδων τῆς Μεσσηνίας, ἕως οὗ τέλος ἐκυρίευσαν μέρος τοῦ τόπου, καὶ αὐτῶν τῶν Μεσσηνίων πολλοὺς κατέστησαν εἰς τὴν τάξιν τῶν εἱλώτων. Ἄλλοι δὲ ἐξ αὐτῶν, καταφυγόντες εἰς τὴν Σικελίαν, ἔκτισαν τὴν ἐκεῖ πόλιν Μεσσήνην, καὶ ἄλλους οἱ Ἀθηναῖοι συνῴκισαν εἰς Ναύπακτον. Ὁ Ἑπαμινώνδας μετέπειτα, νικητὴς τῶν Λακεδαιμονίων, συνῴκισε τὴν Μεσσήνην, ἥτις πρὶν εἶχεν ἀφανισθῇ ὑπ’ αὐτῶν οὖσα κτίσμα τοῦ Κρεσφόντου.256. Ἦλις ἢ Ἠλεία. Ὁ μεταξὺ Μεσσηνίας, Ἰονίου Πελάγους, Ἀχαΐας καὶ Ἀρκαδίας ὁμαλὸς καὶ εὔφορος τόπος, διαιρούμενος εἰς Τριφυλίαν, Πισάτιδα καὶ Ἤλιδα. Ἔχει κόλπους ἀβαθεῖς τὸν Χελωνάταν, λήγοντα εἰς τὸ ὁμώνυμον αὐτοῦ ἀκρωτήριον, τὸ ὁποῖον εἶναι ἡ δυτικωτάτη ἄκρα τῆς Πελοποννήσου, καὶ τὸν τῆς Κυλλήνης (Γλαρέντσας) ἀποπερατούμενον εἰς τὸ ἀκρωτ. Ἄραξον, τὸ ὅριον τῆς Ἀχαΐας.—Βουνά. Σκόλλις εἰς τὸ μεθόριον τῆς Ἀχαΐας. Κρόνιον παρὰ τὴν Ὁλυμπίαν, καὶ Φολόη.—Ποτ. Νέδα, τὸ σύνορον τῆς Μεσσηνίας. Ἀλφειὸς (Ῥουφιᾶς) ἔχων τὰς πηγάς του εἰς τὴν Ἀρκαδίαν, ὅθεν δέχεται καὶ ἄλλα ποτάμια. Πηνειὸς, διὰ τῆς Ἤλιδος ῥέων, ἔχει τὰς ἐκβολάς του πλησίον τοῦ Χελωνάτα, καὶ Λάρισσος, τὸ ὅριον τῆς Ἀχαΐας.
Πόλεις. Εἰς τὴν Τριφυλίαν, Λέπρεον.—Πύλος Τριφυλικὸς, νομιζόμενος ὑπό τινων ὅτι οὗτος εἶναι ἡ πόλις τοῦ Νέστορος. Ἔπειτα Πίσα παρὰ τὸν Ἀλφειὸν, καὶ Ὀλυμπία, ὅπου ἐτελοῦντο κατὰ τετραετίαν οἱ Ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες.—Πύλος κατὰ τὸν Σκόλλιν, πλησίον τῶν μεθορίων Ἀχαΐας, Ἀρκαδίας καὶ Ἤλιδος. — Ἦλις, πρωτεύουσα τούτου τοῦ τμήματος καὶ ἔχουσα ἐπίνειον τὴν Κυλλήνην.—Ἡ νῆσος Ζάκυνθος κεῖται πρὸς Μ. τοῦ Χελωνάτα ἀκρωτηρίου, καὶ αἱ Στροφάδες νῆσοι πρὸς Μ: τῆς Ζακύνθου.
257. Ἀρκαδία· κεῖται πρὸς τὸ κέντρον τῆς Πελοποννήσου εἰς τὰ ὑψηλότατα αὐτῆς μέρη, ὅθεν εἶναι ὀρεινὴ, τραχεῖα καὶ ψυχρὰ (περιλαμβάνουσα τὰς σημερινὰς ἐπαρχίας Μαντινείας, Μεγαλοπόλεως, Γορτυνίας καὶ Καλαβρύτων.—Βουνὰ ὀνομαστά. Κυλλήνη, τὸ ὑψηλότατον βουνὸν πρὸς τὰ ὅρια τῆς Ἀχαΐας καὶ Σικυωνίας. Ἐρύμανθον, πρὸς τὰ σύνορα τῆς Ἤλιδος· Λύκαιον, ὅπου ἐμυθολόγουν ὅτι ἐγεννήθη ὁ Ζεύς· Μέναλον καὶ Παρθένιον (Παρθένι) εἰς τὸ κέντρον τοῦ τόπου.—Ποτ. Ἐκ τῶν βουνῶν τῆς Ἀρκαδίας λαμβάνουσι τὰς ἀρχάς των οἱ κυριώτεροι ποταμοὶ τῆς Πελοποννήσου. Ὁ Ἀλφειὸς, ὁ Λάδων, ὁ Ἐρύμανθος, ὁ Σελινοῦς· ὁ Στὺξ, (νομισθεὶς ποταμὸς τοῦ ᾍδου ἱερὸς διὰ τὰ καταβρωτικά του νερά) χύνεται πρὸς τὰ σύνορα τῆς Ἀχαΐας εἰς τὸν ποταμὸν Κρᾶθιν. Ὁ Ἑρασῖνος ἐκ τῆς Στυμφαλίδος λίμνης καταβοθριζόμεμενος ὑπὸ τὴν γῆν, ἐκβαίνει εἰς τὴν Ἀργολίδα (τὸ νῦν Κεφαλάρι). Ὁ περισσότερος τόπος διὰ τὴν ἀφθονίαν τῶν ὑδάτων εἶχε καὶ βοσκὰς ἀφθόνους ὅθεν καὶ οἱ Ἀρκάδες ἐφημίζοντο παλαιὰ διὰ τὴν ποιμαντικὴν, καὶ μάλιστα διὰ τὸ ἄριστον γένος τῶν ἵππων των.
Πόλεις ὀνομασταί. Πρὸς τὸ ὅρος Κυλλήνην.—Ψωφὶς, Κύναιθα, Κλείτωρ, Φενεὸς, ἱερὰ τοῦ Ἑρμοῦ.—Στύμφαλος, ὀνομαστὴ διὰ τὴν πλησίον αὐτῆς λίμνην, ἀναφερομένην εἰς τοὺς θρυλλουμένους ἄθλους τοῦ Ἡρακλέους.—Ἡραία, Καφυαὶ, Μεθύδριον.—Ὀρχομενὸς πρὸς τὰ σύνορα τῆς Ἀργείας.—ἔπειτα Μαντίνεια, ἔνδοξος διὰ τὴν νίκην καὶ τὸν θάνατον τοῦ Ἐπαμινώνδα.—Τεγέα (περὶ τὴν Τριπολιτσᾶν), ὀνομαστὴ διὰ τὸ ἱερόν τῆς Ἀλαίας Ἀθηνᾶς.—Μεγαλόπολις (Σινάνου) περὶ τὸν ποτ: Σελινοῦντα, συνῳκίσθη ὑπὸ τοῦ Ἐπαμινώνδα καὶ ἐχρημάτισε πατρὶς τοῦ Φιλοποίμενος καὶ τοῦ Πολυβίου. Ὅλαι αἱ ἄνω εἰρημέναι πόλεις γενόμεναι ἔνδοξοι πρότερον, ἠφανίσθησαν ἐκ τῶν συνεχῶν πολέμων· ὁ δὲ τόπος, ἤρχισε νὰ ἐρημόνεται, ἀφ’ οὗ καιροῦ οἱ περισσότεροι τῶν γεωργούντων αὐτῶν συνῳκίσθησαν εἰς Μεγαλόπολιν ([5])
258. η ιδιως ελλασ. Περιορίζεται πρὸς Μ: ἀπὸ τὸν Κορινθιακὸν καὶ Σαρωνικὸν κόλπον· πρὸς Ἀν: ἀπὸ τὸ Αἰγαῖον Πέλαγος· πρὸς Β: ἀπὸ τὴν Θεσσαλίαν καὶ Ἤπειρον πρὸς Δ: ἀπὸ τὸ Ἰόνιον Πέλαγος.
Περιελάμβανε δὲ τὰς ἑξῆς ὀκτώ χώρας· τὴν Μεγαρίδα, τὴν Ἀττικὴν, τὴν Βοιωτίαν, Φωκίδα, Λοκρίδα, Δωρίδα, Αἰτωλίαν καὶ Ἀκαρνανίαν. Τὴν σήμερον ὅλαι αὐταὶ αἱ χῶραι, ἀναλαβοῦσαι τὰ παλαιὰ ὀνόματα ἰδίως ὀνομάζονται καὶ κοινῶς Στερεὰ Ἑλλὰς, διαιρουμένη εἰς Ἀνατολικὴν καὶ Δυτικὴν Ἑλλάδα.
259. Μεγαρίς. Ἀπὸ τοῦ Ἰσθμοῦ ἀρχομένη ὁρίζεται πρὸς Β: ἀπὸ τὴν Ἀλκυονίδα θάλασσαν καὶ τὴν Βοιωτίαν, πρὸς Ἀν: ἀπὸ τὴν Ἀττικὴν, πρὸς Ν: ἀπὸ τὸν Σαρωνικὸν κόλπον. Εἰς τοῦτον τὸν κόλπον εἶναι ἡ ἄκρα Μινώα. Νίσαια πόλις, τὸ ἐπίνειον τῶν Μεγαρέων, τὸ ὁποῖον διὰ μακρῶν τειχῶν συνείχετο μὲν τὴν πρωτεύουσαν, τὰ Μέγαρα.
Ἡ χώρα ὅλη οὖσα ὀρεινὴ καὶ τραχεῖα ἐξουσιάζετο τὸ παλαιὸν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων, ἐπὶ δὲ τοῦ Κόδρου ἀνέλαβε τὴν αὐτονομίαν της. Τὰ βουνὰ τὰ ὀνομαζόμενα Κέρατα ἐχώριζον τὴν Μεγαρίδα ἀπὸ τὴν Ἀττικήν· τὰ δὲ Ὄνεια ἀπὸ τὴν Κορινθίαν, ὅθεν ἀρχίζοντα ἀπὸ τὰς Σκειρωνίδας Πέτρας (Κακησκάλα) χωροῦσι πρὸς τὸν Κιθαιρῶνα τῆς Βοιωτίας.
260. Ἀττική. Περιλαμβάνεται εἰς τόπον σχηματίζοντα τρίγωνον, ἔχων βάσιν τὸ ὅρος Κιθαιρῶνα πρὸς τὴν Βοιωτίαν· αἱ δὲ ἄλλαι δύω πλευραὶ περικλύζονται ὑπὸ τῆς θαλάσσης, σχηματίζουσαι διὰ τῆς συμπτώσεώς των τὸ Σούνιον.—Ἀκρωτήρια· Σούνιον ἡ ἐξωτάτη ἄκρα τῆς Ἀττικῆς καὶ ὅλης τῆς Ἑλλάδος· μετ’ αὐτὸ δὲ Ἀστυπάλαια καὶ Ζωστήρ. Ἄλλα ἀκρωτήρια εἰς τὴν παρὰ τὸν Σαρωνικὸν κόλπον πλευρὰν ὀνομαστὰ εἶναι. Ἑτιόνεια καὶ Ἄλκιμος περικλείοντα τὸν Πειραιᾶ, καὶ Ἀμφιάλη.— Ὄρη· ὁ Ὑμηττὸς πρὸς Ἀν: (τῶν Ἀθηνῶν) ὀνομαστὸς διὰ τὸ ὑμήττειον μέλι · Βριλησσὸς καὶ Λυκαβητὸς, Πάρνης καὶ Πεντελικὸν, ὅθεν ἐξήγοντο καὶ τὰ Πεντελικὰ μάρμαρα. Λαύρειον πρὸς Ν: ὅπου ἦσαν μεταλλεῖα ἀργύρου. Κορυδαλὸς, ἄντικρυ τῆς Σαλαμῖνος.
Ὁ Κηφισσὸς εἶναι ὁ μόνος ποταμὸς τῆς Ἀττικῆς πρὸς τὰ Β: Δ: τῶν Ἀθηνῶν, ὅστις διαβαίνων διὰ τῆς πεδιάδος καὶ τῶν μακρῶν τειχῶν ἐχύνετο εἰς τὸ Φαληρικόν· ὁ δὲ Ἰλισσὸς ἦτο ῥύαξ διαῤῥέων τὰ Ἀνατ: Μεσ: μέρη τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν.
Πόλεις·—αθηναι. Ἡ διασημοτάτη καθέδρα τῶν τεχνῶν καὶ ἐπιστημῶν ὅλου τοῦ παλαιοῦ κόσμου, καὶ διὰ πολὺν καιρὸν πρωτεύσασα τῶν Ἑλληνικῶν πόλεων, περιεῖχε τὴν Ἀκρόπολιν ἢ τὸ Ἄστυ, τὴν πόλιν, καὶ τοὺς λιμένας Πειραιᾶ, Μουνυχίαν καὶ Φαληρόν. Ἡ ἀκρόπολις, ἐπὶ βράχου κτισθεῖσα ὑπὸ Κέκροπος, ὠνομάσθη κατὰ πρῶτον Κεκροπία. Ἐντὸς δ’ αὐτῆς ὑπῆρχον· Ὁ Παρθενὼν, ναὸς τῆς Ἀθηνᾶς ἐκ λευκοῦ μαρμάρου ὑπὸ Ἰκτίνου ᾠκοδομημένος ἐπὶ Περικλέους, καθὼς καὶ τὰ προπύλαια αὐτῆς τῆς Ἀκροπόλεως. Ὁ ἀρχαῖος ναὸς τῆς Πολιάδος Ἀθηνᾶς, ἐν ᾧ ἐκαίετο καὶ ὁ ἄσβεστος λύχνος, τὸ Ἐρεχθεῖον, πολλὰ ἀγάλματα θεῶν, ἐν οἷς καὶ τὸ εἰς τὸν Παρθενῶνα ἐλεφάντινον ἄγαλμα τῆς Ἀθηνᾶς, ποιηθὲν ὑπὸ τοῦ Φειδίου. Ἡ πόλις, κατοικουμένη κύκλῳ τῆς Ἀκροπόλεως, ἦτο στολισμένη μὲ ἀγορὰς καὶ στοὰς, μὲ θέατρα, μὲ ναοὺς καὶ βωμοὺς καὶ ἀγάλματα θεῶν καὶ ἀνδριάντας ἡρώων. Πρὸς δυσμὰς τῆς Ἀκροπόλεως ἦτο ἡ Πνὺξ ἐπὶ λόφου, ὅπου συνήρχετο ὁ δῆμος εἰς ἐκκλησίαν. Πρὸς Β: ἦτο τὸ Πρυτανεῖον, ὅπου ἐσιτοῦντο διὰ δαπάνης τῆς πόλεως, ὅσοι εἶχον κάμει σημαντικὰς ἐκδουλεύσεις εἰς τὴν πατρίδα. Ἔξω τῶν πυλῶν τῆς πόλεως ἦσαν ἡ Ἀκαδημία τοῦ Πλάτωνος κατὰ τὸν Κεραμεικὸν, στολισμένη μὲ κήπους καὶ περιπάτους· τὸ Λύκειον πρὸς Ἀν: ὅπου ἐδίδασκεν ὁ Ἀριστοτέλης, καὶ τὸ Κυνόσαργους πρὸς Β: ὅπου ἐγυμνάζοντο οἱ νέοι.
Ὁ Πειραιεὺς, περιτειχισμένος ὁμοῦ μὲ τὸ Φαληρὸν καὶ τὴν Μουνυχίαν, συνήπτετο μὲ τὴν πόλιν διὰ τῶν σκελῶν, ἢ μακρῶν τειχῶν, ἐχόντων 40 σταδίων μῆκος. Αὐτοῦ ἦτο ὁ ναύσταθμος διὰ 400 ναῦς, καὶ ἡ ὁπλοθήκη· αὐτοῦ διέτριβον καὶ οἱ μετερχόμενοι τὸ ἐμπόριον· διότι ἐπὶ τῆς ἀκμῆς τῶν Ἀθηνῶν, αὐτὴ ἡ πόλις ἐχρημάτισε τὸ κέντρον τοῦ κατὰ τὴν Μεσόγειον θάλασσαν ἐμπορίου τῆς Ἀσίας, Εὐρώπης καὶ Ἀφρικῆς. Ὁ Λύσανδρος κατηδάφισε τὰ μακρὰ τείχη κατὰ πρῶτον· ἔπειτα δ’ ἀνεγερθέντα ὑπὸ Κόνωνος ἐκρήμνισεν ὁ Ῥωμαῖος Σύλλας, ἀφοῦ ἐκυρίευσε διὰ πολιορκίας καὶ τὴν πόλιν καὶ τὸν Πειραιᾶ (87 ἔτη Π. Χ).Αἱ μετέπειτα συμβᾶσαι ἐπιδρομαὶ καὶ κατακτήσεις τῶν διαφόρων λαῶν ἔφθειραν καὶ τὴν πόλιν, καὶ τὰ λαμπρὰ μνημεῖα αὐτῆς καὶ τοὺς κατοίκους· ὥστε τὸ κάλλος, ἡ μεγαλοπρέπεια καὶ ἡ δύναμις τῶν ἀρχαίων Ἀθηνῶν ἀναφαίνετο εἰς τὰ διασωθέντα θαυμαστὰ ἐρείπια τῶν ἐξαισίων οἰκοδομημάτων τῆς μεγαλουργοῦ ἀρχιτεκτονικῆς τῶν Ἑλλήνων.
Ἡ Ἀττικὴ ὡς ἐκ τῆς φύσεως τοῦ τόπου ἐδιαιρεῖτο εἰς διακρίαν (ὀρεινὴν), πεδινὴν, καὶ παραλίαν, καὶ περιεῖχεν 174 δήμους. Ὅλοι δὲ οἱ κάτοικοι συνεποσοῦντο κατά τινας εἰς διακοσίας χιλ: ψυχῶν, ἐξ ὧν αἱ 100 χιλ: ἦσαν δοῦλοι.
Ἐλευσὶς, δῆμος καὶ πόλις παράλιος εἰς τὸ θριάσιον πεδίον, ὀνομαστὴ διὰ τὸν ἐν αὐτῇ περίφημον ναὸν τῆς Δήμητρος, ἐν ᾧ ἐτελοῦντο καὶ τὰ Ἐλευσίνια μυστήρια.
Φυλὴ, Φρούριον πρὸς τὴν Βοιωτίαν, ὅθεν ὁρμηθεὶς, ὁ Θρασύβουλος κατὰ τῶν Τριάκοντα Τυράννων ἀποκατέστησε τὴν δημοκρατίαν.—Μαραθὼν, πρὸς τὴν Εὔβοιαν, ὅπου ὁ Μιλτιάδης, ἐνίκησε τοὺς ἀποβάντας Πέρσας κατὰ τὸν πρῶτον Περσικὸν πόλεμον τὸ 490 Π. Χ. — Ὠρωπὸς, πρὸς τὴν Εὔβοιαν, καὶ Ἐλευθεραὶ μεσόγειος, καὶ αἱ δύο πόλεις τῆς Βοιωτίας πρότερον, ἔπειτα δὲ τῆς Ἀττικῆς.
Σούνιον, δῆμος εἰς τὸ ὁμώνυμον ἀκρωτήριον· ἔπειτα Ἀναφλύστιοι, Θορεῖς, Ἀναγυράσιοι, Αἰξωνεῖς, Ἁλιμούσιοι καὶ Φαληρεῖς · Δεκέλεια εἰς τὸ ἐσωτερικόν. Οἰνόη, φρούριον πρὸς τὴν Μεγαρίδα, καὶ ἄλλοι πολλοὶ δῆμοι μεσόγειοι.
Μεταξὺ δὲ τῶν προκειμένων τῆς Ἀττικῆς νήσων ὀνομασταὶ εἶναι· ἡ Σαλαμὶς, κειμένη καταντικρὺ τῆς Ἐλευσῖνος, καὶ ἀπέχουσα ἀπὸ τὴν στερεὰν δύο σταδίους· καὶ ἡ Ψυττάλεια, νησίδιον πρὸς τὸν Πειραιᾶ. Καὶ αἱ δύο αὗται ὀνομασταὶ εἰς τὴν πρὸς τοὺς Πέρσας γενομένην περὶ αὐτὰς ναυμαχίαν.
264. Βοιωτία. Πρὸς Β: τῆς Ἀττικῆς ἀπὸ τῆς ὁποίας χωρίζεται διὰ τοῦ Κιθαιρῶνος. Πρὸς Δ: ἦτο παρὰ τὴν Ἀλκυονίδα θάλασσαν ὁ Ἑλικὼν, ὅπου ἦσαν τἀγάλματα τῶν 9: Μουσῶν καὶ τοῦ Ἀπόλλωνος (ὅθεν ἐλέγετο τὸ κατοικητήριον αὐτῶν), αἱ πηγαὶ Ἰπποκρήνη καὶ Ἀγανίππη, καὶ ὁ ἐξ αὐτῶν ῥέων μικρὸς ποταμὸς Περμησσὸς, καὶ ὁ Ὀλμειός. Ὁ Κηφισσὸς ἦτο ὁ μέγας ποταμὸς τοῦ τόπου χυνόμενος εἰς τὴν Κωπαΐδα λίμνην· πρὸς Ν: δ’ αὐτῆς ἦτο καὶ ἑτέρα ἡ Ὑλικὴ, εἰς τὴν ὁποίαν ἐχύνοντο οἱ ποταμοὶ Ἀσωπὸς καὶ Ἰσμηνός.
Πόλεις. Θῆβαι, εἰς τὸ μέσον τῆς χώρας κειμένη, καὶ ἔχουσα ἀκρόπολιν τὴν Καδμείαν κτισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Κάδμου. Ἐμυθολόγουν ὅτι ἦτο πατρὶς τοῦ Διονύσου καὶ τοῦ Ἡρακλέους· ἐγεννήθησαν δὲ αὐτοῦ ὁ ποιητὴς Πίνδαρος, καὶ ὁ στρατηγὸς Ἐπαμινώνδας. Ἀφ’ οὗ ἡ πόλις αὕτη ἐπρώτευσε τῶν Ἑλλήνων ταπεινώσασα τὴν Σπάρτην διὰ τὴν ἀρετὴν καὶ ἀξιότητα τοῦ Ἐπαμινώνδα, κατεκυριεύθη καὶ κατεστράφη ὕστερον ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου κατὰ τὸ 335 Π. Χ.—Χαιρώνεια, πλησίον τοῦ Ὀρχομενοῦ, ὅπου ἐγεννήθη ὁ Πλούταρχος, καὶ ὅπου Φίλιππος ὁ Μακεδὼν, νικήσας τοὺς Ἀθηναίους καὶ Βοιωτοὺς καὶ Κορινθίους, κατέστη κύριος τῆς Ἑλλάδος. — Λεβάδεια, ὅπου ἦτο τὸ ἄντρον καὶ τὸ μαντεῖον τοῦ Τροφωνίου Διὸς, καὶ αἱ πηγαὶ τῆς Λήθης καὶ τῆς Μνημοσύνης. — Λεῦκτρα, ὅπου οἱ Λακεδαιμόνιοι ἡττήθησαν ὑπὸ τοῦ Ἐπαμινώνδου τὸ 371. — Θεσπιαὶ πρὸς Β: τῶν Λεύκτρων, ἀρχαία καὶ ἐπίσημος πόλις. — Πλαταιαὶ ἐπὶ τοῦ Ἀσωποῦ, παρὰ τῇ ὁποίᾳ οἱ Πέρσαι μετὰ τοῦ Μαρδονίου ἡττήθησαν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων. — Αὐλὶς, κώμη καὶ λιμὴν ἐπὶ τοῦ Εὐρίπου (164) πορθμοῦ, τοῦ χωρίζοντος τὴν Βοιωτίαν ἀπὸ τὴν Εὔβοιαν. Πλησίον αὐτοῦ καὶ ἕτερος λιμὴν μέγας, λεγόμενος Βαθὺς λιμήν· αὐτόθεν δὲ συνηγμένοι ἀπέπλευσαν οἱ ἐκστρατεύσαντες κατὰ τῆς Τρωάδος Ἕλληνες. Αὐτοῦ πλησίον εἶναι καὶ ὁ Εὔριπος, ὁ διαχωρίζων τὴν Εὔβοιαν ἀπὸ τὴν Βοιωτίαν, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἦτο κτισμένη γέφυρα πρὸς διάβασιν, ἔχουσα δύο πύργους, ἕνα ἐκ τῆς Χαλκίδος, καὶ ἕτερον ἐκ τῆς Βοιωτίας. Τανάγρα, παρὰ τὸν Ἀσωπὸν εἰς τὰ σύνορα τῆς Ἀττικῆς, καὶ Ὠρωπὸς κατάντικρυ τῆς ἐν Εὐβοίᾳ Ἐρετρίας, περὶ τῆς χώρας τῶν ὁποίων διεμάχοντο οἱ Ἀθηναῖοι μὲ τοὺς Βοιωτούς. — Δήλιον, πολίχνιον καὶ ἱερὸν τοῦ Ἀπόλλωνος. Αὐτοῦ οἱ Ἀθηναῖοι ἡττηθέντες ἐτράπησαν εἰς φυγὴν, καὶ ὁ Σωκράτης στρατεύων πεζὸς ἔσωσε τὸν Ξενοφῶντα πεσόντα τοῦ ἵππου. — Κορώνεια, πλησίον τοῦ Ἑλικῶνος καὶ μεταξὺ τῆς Χαιρωνείας καὶ τῆς λίμνης Κωπαΐδος, πόλις ὀχυρὰ, ὅπου οἱ Βοιωτοὶ συναζόμενοι ἐτέλουν τὰ Παμβοιώτια. — Ἁλίαρτος, πρὸς Ἀν: τῆς Κορωνείας παρὰ τὴν λίμνην Κωπαΐδα, ὅπου χύνονται ὁ Περμησσὸς καὶ Ὀλμειός. Αὐτῆς κατασκαφείσης κατὰ τὸν πόλεμον τὸν πρὸς τὸν Περσέα, τὸν τῆς Μακεδονίας βασιλέα, ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων, ἐδόθη ἡ χώρα εἰς τοὺς Ἀθηναίους. Ἀπὸ αὐτὴν δὲ τὴν ἐποχὴν εἶχον ἐρημωθῆ αἱ περισσότεραι αὐτῶν τῶν πόλεων.
262. Φωκίς· πρὸς τὰ Β-Δ: τῆς Βοιωτίας συνορεύουσα μὲ τὴν Λοκρίδα, καὶ πρὸς Μ: μὲ τὸν Κορινθιακὸν κόλπον, ἐξ οὗ σχηματίζονται οἱ κόλποι αὐτῆς Κρισσαῖος καὶ Ἀντικιῤῥαῖος. — Ποτ: ὁ Κηφισσὸς τῆς Βοιωτίας, ἔχων ἐνταῦθα τὰς πηγάς του, καὶ ὁ Πλειστὸς διαβαίνων πλησίον τῶν Δελφῶν—Ὄρη. Ὁ Παρνασσὸς (Λιάκουρα) ἀφιερωμένος εἰς τὸν Ἀπόλλωνα, καὶ ἔχων δύο κορυφὰς, ἐξ ὧν ἡ μὲν ἐλέγετο Ὑαμπηΐα, ἡ δὲ Τιθορέα· αὐτοῦ ἦτο καὶ ἡ πηγὴ Κασταλία.—Οἴτη, πρὸς τὴν Δωρίδα καὶ τὴν Θεσσαλίαν.Πόλεις, Δελφοὶ, περὶ τὸ μέσον τῆς ὑπωρείας τοῦ Παρνασσοῦ· πόλις ὀνομαστὴ εἰς τοὺς ἀρχαίους, καὶ ἱερὰ διὰ τὸν ναὸν καὶ τὸ μαντεῖον τοῦ Πυθίου Ἀπόλλωνος, τὸ κοινὸν τῶν Ἑλλήνων χρηστήριον, ὅπου ἐτελοῦντο καὶ τὰ Πύθια. Ὁ ναὸς ἦτο ὁ πλουσιώτατος τῶν Ἑλληνικῶν, ἔχων πολλὰ ἀναθήματα, καὶ θησαυροὺς πόλεων καὶ βασιλέων καὶ ἰδιωτῶν· ἡ δὲ πόλις ἐλογίζετο ἀνεξάρτητος, οὖσα ὑπὸ τὴν προστασίαν τῆς Ἀμφικτυονικῆς συνόδου, συνερχομένης ἐνταῦθα καὶ εἰς τὰς Θερμοπύλας.—Κίῤῥα, ἐπίνειον τῶν Δελφῶν εἰς τὸν Κρισσαῖον κόλπον.—Kρίσσα, πόλις ἀρχαία, ἀφ’ ἧς ἐπωνομάσθη καὶ ὁ κόλπος.—Ἀντίκιῤῥα (Ἄσπρα σπήτια) εἰς τὸν ὁμώνυμον αὐτῆς κόλπον, ὀνομαστὴ διὰ τὸν φυόμενον αὐτοῦ ἐλλέβορον, ὅστις ἐδίδετο ἰατρικὸν εἰς τοὺς μανιακούς. — Ἐλάτεια (Τουρκοχῶρι) πρὸς Β: τῶν Δελφῶν, σημαντικὴ ὡς μεγίστη τῶν ἐκεῖ πόλεων, καὶ ὡς ἐπικρατοῦσα τῶν στενῶν, δι’ ὧν οἱ ἐκ τῆς Θεσσαλίας εἰσβάλλουσιν εἰς τὴν Φωκίδα καὶ Βοιωτίαν.
263. Λοκρίς. Ὅν τρόπον παράκειται ἡ Φωκὶς, εἰς τὴν Βοιωτίαν, κατὰ τὸν αὐτὸν κεῖται καὶ ἡ Λοκρὶς πρὸς τὴν Φωκίδα, περιλαμβάνουσα τὴν χώραν τὴν μεταξὺ τοῦ Κορινθιακοῦ κόλπου (ἄνωθεν τοῦ Κρισσαίου), καὶ τοῦ Μαλιακοῦ (τοῦ εἰς τὴν βορ. πλευρὰν τῆς Εὐβοίας) καὶ τοῦ Παρνασσοῦ. Πολὺ δὲ μέρος αὐτῆς ἀνῆκε τὸ παλαιὸν εἰς τὴν Φωκίδα. Ὅθεν ἐδιαιρεῖτο ὑπὸ τοῦ Παρνασσοῦ ἡ Λοκρὶς εἰς δύο. Ἡ μὲν, ἀρχίζουσα ἀπὸ τὴν δυτικὴν ἢ ἑσπερίαν πλευρὰν τοῦ Παρνασσοῦ, κατέβαινεν εἰς τὸν Κορινθιακὸν κόλπον, καὶ οἱ κατοικοῦντες αὐτὴν ἐλέγοντο ἑσπέριοι Λοκροὶ καὶ Ὀζόλαι· ἡ δὲ ἀρχίζουσα ἀπὸ τὴν ἀνατολικὴν πλευρὰν τοῦ αὐτοῦ ὅρους, ἐτελείονεν εἰς τὴν θάλασσαν τὴν πρὸς τὴν Εὔβοιαν. Οἱ ἐνταῦθα κατοικοῦντες Λοκροὶ ὑποδιαιρούμενοι ἐπωνομάζοντο· οἱ μὲν συνορεύοντες μὲ τοὺς Φωκεῖς καὶ Βοιωτοὺς, Λοκροὶ Ὀπούντιοι, ἀπὸ τῆς πρωτευούσης αὐτῶν πόλεως· οἱ δὲ, Λοκροὶ Ἐπικνημίδιοι ἀπὸ τοῦ ὅρους Κνημίδος.
ά. Λοκροὶ Ὀζόλαι. Εἶχον πόλεις τὴν Ναύπακτον πλησίον τοῦ Ἀντιῤῥίου, ὅπου συνῴκισαν οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς φυγάδας Μεσσηνίους· τὴν Ἄμφισσαν, ὀλίγον ἀπέχουσαν ἀπὸ τοὺς Δελφοὺς εἰς τὰς ἄκρας τοῦ Κρισσαίου πεδίου.
β′. Λοκροὶ Ἐπικνημίδιοι. Εἶχον μητρόπολιν τὸ Θρόνιον παρὰ τὸν Βοάγριον ποταμόν. — Kνημίδος λιμὴν, ὅθεν διέβαινον εἰς τὴν Εὔβοιαν. Κνημὶς ὄρος, καὶ ἀκρωτήριον καταντικρὺ τοῦ εἰς τὴν Εὔβοιαν Κηναίου. Οἴτη καὶ Καλλίδρομος, ὄρη πρὸς τὰ σύνορα τῆς Θεσσαλίας. Αὐτοῦ πρὸς τὸν Μαλιακὸν κόλπον εἶναι καὶ ἡ ἀπὸ τῆς Θεσσαλίας εἰς τὴν Ἑλλάδα δίοδος τῶν στενῶν τὰ ὁποῖα λέγονται Πύλαι καὶ Θερμοπύλαι (Λύκου στόμα), ὅπου ὁ ᾁείμνηστος, Λεωνίδας ἀπέθανε νικῶν μὲ τοὺς τριακοσίους Σπαρτιάτας. Σχηματίζεται δὲ τὸ στενὸν ἀπὸ τὸ ὅρος τῆς Οἴτης, ὑψούμενον αὐτοῦ καὶ τελειόνον εἰς ὀξεῖς καὶ ἀποτόμους μέχρι τῆς θαλάσσης κρημνούς. Ἐντὸς τῶν στενῶν εἶναι καὶ θερμὰ λουτρὰ ἱερὰ τοῦ Ἡρακλέους, καὶ φρούρια, Νίκαια, Τειχιοῦς καὶ Ἡράκλεια.
γ′. Λοκροὶ Ὀπούντιοι. Πρὸς Μ: τῶν ἀνωτέρω κατὰ τὰ αὐτὰ παράλια συνορεύοντες μὲ τὴν Βοιωτία — Πόλεις· Ὀποῦς, πρωτεύουσα, ὅθεν καὶ ἐπωνομάσθησαν. Κῦνος, ἐπίνειον τῆς Ὀποῦντος, ὅπου περατοῦται ὁ Ὀπούντιος κόλπος καὶ ἄρχεται ὁ Μαλιακός.
264. Δωρίς. Αὕτη ὁμοῦ μὲ τὸν Παρνασσὸν ἐχώριζε τοὺς Ἐπικνημιδίους καὶ Ὀπουντίους Λοκροὺς ἀπὸ τοὺς Ὀζόλας, συνορεύουσα πρὸς Β: μὲ τὴν Θεσσαλίαν. Ὄρος ἡ Οἴτη, ἐκτεινόμενον ἀπὸ τῶν Θερμοπυλῶν ἕως πλησίον τοῦ Ἀμβρακ: κόλπου, διὰ τῆς Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας διερχόμενον καὶ ὀνομαζόμενον αὐτοῦ Καλλίδρομον. Οἱ Δωριεῖς ἦσαν οἱ οἰκήσαντες τὴν Τετράπολιν, ὅλων τῶν Δωριέων τὴν μητρόπολιν, οἵτινες ἀπῴκισαν εἰς τὰ λοιπὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος. Ἐντεῦθεν ἔγεινε καὶ ἡ κάθοδος τῶν Ἡρακλειδών εἰς τὴν Πελοπόννησον. Πόλεις δ’ εἶχον Ἐρινεὸν, Βόϊον, Πίνδον, καὶ Κυτίνιον.
205. Αἰτωλία. Ἀπὸ τοὺς Λοκροὺς Ὀζόλας κατὰ τὸ Ἀντίῤῥιον ἀρχίζουσα ἐκτείνεται παρὰ τὸν Κορινθιακὸν κόλπον ἕως τὴν Ἀκαρνανίαν, περιοριζομένη ἀπ’ αὐτὴν πρὸς Δ: καὶ ἀπὸ τὴν Δωρίδα πρὸς Ἀν: — Ἀχελῷος ποταμὸς τὸ σύνορον τῆς Ἀκαρνανίας· Εὔηνος, διαῤῥέων τὴν Αἰτωλίαν — Πόλεις· Καλυδὼν, παρὰ τὸν Εὔηνον ὀλίγον μακρὰν τῆς θαλάσσης.—Θέρμοι, πολ: μεσόγειος ὅπου οἱ Αἰτωλοί συνερχόμενοι ἔκαμνον τὰς Ἀρχαιρεσίας των. — Πλευρὴν ἡ παλαιὰ, πλησίον τῆς Καλυδῶνος. Οἱ κάτοικοι, ἀφέντες αὐτὴν ἐξ αἰτίας τῶν ἐπιδρομῶν τοῦ πολέμου, συνῴκισαν τὴν νεωτέραν εἰς τὰ ὀρεινότερα μέρη περὶ τὸ ὅρος Ἀράκυνθον.
266. Ἀκαρνανία. Πρὸς Δ: τῆς Αἰτωλίας ἐκτεινομένη ἕως εἰς τὸν Ἀμβρακικὸν κόλπον. Ἀκρωτήρια. Ἀνακτόριον, εἰς τὸ στόμα τοῦ Ἀμβρ: κόλπου. Ἄκτιον, μὲ πόλιν ὁμώνυμον, περίφημον· διότι ὁ Αὔγουστος, νικήσας αὐτοῦ τὸν στόλον τοῦ Ἀντωνίου, κατεστάθη μονοκράτωρ κύριος τῆς Ῥώμης. Λευκάτας, ἄκρα εἰς τὴν Λευκάδα.
Πόλεις. Ἀνακτόριον, πλησίον τοῦ Ἀκτίου—Στράτος, παρὰ τὸν Ἀχελῷον ποτ: — Ἄργος Ἀμφιλοχικὸν καὶ Ἀμβρακία, εἰς τὸν κόλπον. — Λευκὰς (Ἁγ. Μαῦρα) ἥτις ἦτο πρότερον χερσόνησος, τὴν ἀπενήσωσαν δὲ οἱ συνοικίσαντες αὐτὴν Κορίνθιοι ἀποκόψαντες τὸν Ἰσθμόν. Πρὸ δὲ τῆς Λευκάδος ἦτο πέτρα λευκὴ λεγομένῃ Λευκάτας, ὅπου ἦτο τοῦ Ἀπόλλωνος ἱερὸν, καὶ πήδημα πιστευόμενον ὅτι ἔχει τὴν δύναμιν νὰ παύσῃ τοὺς ἔρωτας. Αὐτόθεν ἐπήδησε καὶ ἡ Σαπφὼ εἰς τὴν θάλασσαν κυριευομένη ὑπὸ ἔρωτος. Εἰς τὴν παραλίαν τὴν μεταξὺ Λευκάδος καὶ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ἀχελῴου ἦσαν πόλεις· Πάλαιρος, Ἀλυζία, δεκαπέντε σταδίους ἀπὸ τῆς θαλάσσης, καὶ Ἀστακός.
267. Νῆσοι. Ἐχινάδες καὶ Οἰνιάδες, ξηραὶ καὶ ἄκαρποι περὶ τὰς ἐκβολὰς τοῦ Ἀχελῴου. — Κεφαλληνία, ἄντικρυ τοῦ Λευκάτα, ἡ μεγίστη τῶν εἰς τὸ Ἰόνιον πέλαγος νήσων. — Ἰθάκη, μεταξὺ τῆς προειρημένης καὶ τῆς Ἀκαρνανίας, ὀνομαστὴ διὰ τὸν Ὀδυσσέα. — Κέρκυρα, ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ Ἀμβρακικοῦ κόλπου παρεκτεινομένη παρὰ τὰ παράλια τῆς Ἠπείρου. Λέγουσιν ὅτι αὕτη εἶναι ἡ ὑπὸ τοῦ Ὁμήρου ἀναφερομένη νῆσος τῶν Φαιάκων.
Οἱ Αἰτωλοὶ ἦσαν λαὸς ἄγριος, μάχιμος καὶ λῃστρικός, οἵτινες ἀκαταπαύστως ἐπολέμουν μὲ τοὺς ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Ἑλλάδος γείτονάς των. Αὐτοὶ μετὰ τῶν Σπαρτιατῶν ἔβλαψαν καιρίως τὰ πράγματα τῆς Ἑλλάδος, καὶ μάλιστα κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς Ἀχαϊκῆς συμμαχίας, πάντοτε διαμαχόμενοι περὶ πρωτείων. Ἀντεστάθησαν δὲ πολὺν καιρὸν μετὰ τῶν Ἀκαρνάνων εἰς τοὺς Μακεδόνας καὶ εἰς τοὺς Ῥωμαίους, ἀγωνιζόμενοι ὑπὲρ τῆς αὐτονομίας των. Οἱ Ῥωμαίοι, ἀφ’ οὗ ἐκυρίευσαν ὅλην τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν κατήντησαν εἰς ἐπαρχίαν Ῥωμαϊκὴ, τὴν ὠνόμασαν Ἀχαΐαν, ἐπειδὴ ὑπέταξαν τελευταίαν τὴν τῶν Ἀχαιῶν συμπολιτείαν.
268. Θεσσαλία· Ἡ χώρα ἡ πρὸς Βοῤῥᾶν τῆς Ἑλλάδος, ἀπὸ τὸν Ἀμβρακικὸν κόλπον ἕως τὸν Μαλιακὸν, ἐλέγετο Ἤπειρος καὶ Θεσσαλία, διαχωριζομένη εἰς δύω ἀπὸ τὸ ὄρος τῆς Πίνδου (βουνὰ τοῦ Μετσόβου). Ἡ Θεσσαλία κεῖται εἰς εὐρύχωρον λεκανοπέδιον περιοριζομένη ἀπὸ Μ: ὑπὸ τῆς σειρᾶς τῶν ὀρέων τῆς Οἴτης, δι’ ἧς διαχωρίζεται ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα· πρὸς Δ: ἀπὸ τὴν σειρὰν τοῦ ὅρους Πίνδου, χωρίζοντος αὐτὴν ἀπὸ τὴν Ἤπειρον, καὶ πρὸς Β: ἀπὸ τοῦ Ὀλύμπου καὶ τὴν Μακεδονίαν· πρὸς ἀνατολὰς δὲ ἀπὸ τὸν Μαλιακὸν κόλπον, ἀπὸ τὸν Παγασητικὸν (κόλπου τοῦ Βώλου) καὶ ἀπὸ τὸν Θερμαϊκόν. Οἱ διαῤῥέοντες αὐτὴν διασημότεροι ποταμοὶ εἶναι· ὁ Πηνειὸς (Σαλαμπριὰ), ὅστις, χυνόμενος εἰς τὸν Θερμαϊκὸν κόλπον, πλησίον τῶν ἐκβολῶν του σχηματίζει, διαῤῥέων διὰ τοῦ τόπου τοῦ μεταξὺ τοῦ Ὀλύμπου ὄρους καὶ τῆς Ὄσσης, καὶ ἀποκατασταίνει ὡραῖα τὰ στενὰ ἐκεῖνα τὰ ὀνομαζόμενα Τέμπη. Ὁ Σπερχειὸς, ὁ μεγαλήτερος ποταμὸς εἰς τὰ μεσημβρινὰ μέρη τῆς χώρας, χύνεται ὑπεράνω τῶν Θερμοπυλῶν εἰς τὸν Λαμιακὸν κόλπον.
Πολλαὶ καὶ διάφοροι λαοὶ κατῴκουν τὴν Θεσσαλίαν διαφόρως ὀνομαζόμενοι, οἷον οἱ Αἰνιᾶνες καὶ Δόλοπες, συνορεύοντες μὲ τοὺς Ἀκαρνᾶνες, Αἰτωλοὺς, καὶ Δωριεῖς· οἱ Οἰταῖοι, κατοικούντες ἐπὶ τῆς Οἴτης, τῆς Ὄθρυος καὶ τοῦ Τυμφρηστοῦ, καὶ τοῦ Παγασητικοῦ κόλπου· οἱ Μάγνητες, ἐπὶ τοῦ Πηλίου καὶ τῆς Ὄσσης· οἱ Πεῤῥαιβοὶ, πρὸς βοῤῥᾶν τοῦ Πηνειοῦ κτλ. Ὅλοι δ’ οὗτοι οἱ λαοὶ συνεδρίαζον καὶ ἔδιδον ψῆφον εἰς τὴν Ἀμφικτυονικὴν σύνοδονἘκ τούτων ἡ χώρα τῆς Θεσσαλίας ἐδιαιρεῖτο ἐπονομαζομένη, Φθιῶτις, Θεσσαλιῶτις, Πελασγιῶτις, Ἰστιαιῶτις καὶ Μαγνησία.
268. β′. Ἡ Φθιῶτις, ἀρχίζουσα ἀπὸ τὰς Θερμοπύλας καὶ διαβρεχομένη ὑπὸ τοῦ Σπερχειοῦ, ἐκ τοῦ ὅρους Τυμφρηστοῦ ἔχοντος τὰς πηγὰς, καὶ τοῦ Ἀχελῴου (ὁμωνύμου μὲ τὸν Αἰτωλικὸν) εἶχε πόλεις ὀνομαστὰς τὰς ἑξῆς· Τὴν Λαμίαν, πλησίον τοῦ Ἀχελῴου, περίφημον διὰ τὸν τοῦ Ἀντιπάτρου πρὸς τοὺς Ἀθηναίους Λαμιακὸν πόλεμον. — Ὕπατα ἢ Ὑπάτην (Πατρατζίκι), πλησίον τοῦ Σπερχειοῦ. — Θήβας, μετονομασθεῖσαν ἔπειτα Φιλιππούπολιν.
269. Μαγνησία· μεταξὺ τοῦ Πελασγικοῦ καὶ Θερμαϊκοῦ κόλπου ἕως πλησίον τῶν ἐκβολῶν τοῦ Πηνειοῦ, περιέχουσα τὸ Πήλιον καὶ τὴν Ὄσσαν, καὶ τὴν Σηπιάδα ἄκραν, ὅπου ὁ στόλος τοῦ Ξέρξου ἐναυάγησε. — Πόλεις· Μεθώνη, Ὀλιζὼν, Νηλία, Παγασσαὶ, Ῥιζοῦς, καὶ Ἰωλκὸς, ὅθεν ὁ Ἰάσων ἀπέπλευσε μὲ τοὺς Ἀργοναύτας. Πλησίον αὐτῆς ἦτο καὶ ἡ Δημητριὰς, τὴν ὁποίαν ἔκτισεν ἐπώνυμον αὐτοῦ Δημήτριος ὁ Πολιορκητὴς, συνοικίσας εἰς αὐτὴν τινὰς τῶν ἀνωτέρω πόλεων.
270. Πελασγιῶτις· πρὸς Δ: τῆς Μαγνησίας, ἐκτεινομένη πρὸς Β: ἕως εἰς τὰ Μακεδονικὰ ὄρη καὶ τὸν Ὄλυμπον, ὅστις εἶναι γνωστὸς εἰς τὴν μυθολογίαν ὡς κατοικία τῶν θεῶν. Πόλις ὀνομαστὴ καὶ μεγάλη παρὰ τὸν Πηνειὸν ἦτο ἡ Λάρισσα.
271. Ἰστιαιῶτις· πρὸς Δ: τῆς ἀνωτέρω συνορεύουσα μὲ τὴν Μακεδονίαν καὶ τὴν Ἤπειρον, ἐκ τῆς ὁποίας χωρίζεται ἀπὸ τὴν Πίνδον. — Πόλεις Τρίκκη (Τρίκκαλα), Πελινναῖον, πρωτεύουσα τῆς χώρας, καὶ Γόμφοι (Γόνοι ἢ Σταγοί).
272. Ἡ Θεσσαλιῶτις· μεταξὺ Ἰστιαιώτ: Φθιώτ: καὶ Πελασγιώτιδος, ἔχουσα ποταμοὺς τὸν Ἀπιδανὸν καὶ Ἐνιπέα χυνομένους εἰς τὸν Πηνειόν.—Πόλεις· Φάρσαλος πλησίον τοῦ Ἀπιδανοῦ, ὀνομαστὴ, διότι εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς ἐνίκησεν ὁ Καῖσαρ τὸν Πομπήϊον. — Κυνὸς Κεφαλαὶ, ὅπου οἱ Μακεδόνες ἐπὶ Φιλίππου τοῦ Γ′. ἡττήθησαν κατὰ κράτος ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων. Φεραὶ (Βελεστῖνος), πόλις ἀξιόλογος εἰς τοὺς πρόποδας τῆς Ὄθρυος μεταξὺ Λαρίσσης καὶ Δημητριάδος, διοικηθεῖσα πολὺν καιρὸν ὑπὸ τυράννων. Εἰς αὐτὴν ἐγεννήθη ὁ πρωταθλητὴς, καὶ πρωτομάρτυς τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Ἑλλάδος ἀπὸ τοῦ Τουρκικοῦ ζυγοῦ, ‘ρηγας ὁ φεραιος — Κραννὼν καὶ Σκοτοῦσσα πρὸς Ν: τῆς Λαρίσσης. — Ἑλλὰς, πόλις ἀρχαιοτάτη, ἐξ ἧς ἐδόθη τὸ ὄνομα εἰς τὴν λοιπὴν Ἑλλάδα, ἔκειτο πλησίον τῆς Φαρσάλου, ἀλλ’ ἦτο πρὸ πολλοῦ ἠφανισμένη ([6]).273. Ἤπειρος· ἡ μεταξύ τοῦ Ἀμβρακικοῦ κόλπου, τοῦ Ἰονίου Πελάγους, τῆς Θεσσαλίας καὶ Μακεδονίας, ὀνομασθεῖσα οὕτω, λέγουσι, κατ’ ἀντίθεσιν τῆς νήσου Κερκύρας καταντικρὺ αὐτῆς τῆς Ἠπείρου κειμένης. — Πόλεις· Βουθρωτὸν, ἀντικρὺ τῆς Κερκύρας. — Ἀμβρακία, εἰς τὸν ὁμώνυμόν της κόλπον, πρωτεύουσα τῶν Μολοσσῶν καὶ καθέδρα τοῦ Πύῤῥου. — Νικόπολις (Πρέβεζα), εἰς τὴν εἴσοδον τοῦ κόλπου ἀντικρὺ τοῦ Ἀκτίου, κτισθεῖσα ὑπὸ τοῦ Αὐγούστου εἰς μνημόσυνον τῆς ἐν Ἀκτίῳ νίκης. — Δωδώνη, πρὸς τὰ ὅρια τῆς Μακεδονίας, ἐπίσημος διὰ τὸ ἀρχαῖον μαντεῖον καὶ ἄλσος τοῦ Δωδωναίου Διός. — Ποταμοί· Ἀχέρων καὶ Κωκυτὸς, μυθευθέντες ὡς ποταμοὶ τοῦ ᾍδου διὰ τὰ μαῦρά των νερά. Ἄραχθος, χυνόμενος εἰς τὸν Ἀμβρακικὸν κόλπον.
Τὴν Ἤπειρον κατῴκουν πολλοὶ μικρολαοὶ, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἐπικρατέστεροι ἦσαν οἱ Χάονες, οἱ Θεσπρωτοὶ καὶ οἱ Μολοττοὶ, ὅθεν ἐξ αὐτῶν ἐδιαιρεῖτο καὶ ἡ χώρα· ἐνομίζοντο δ’ ὅλοι βάρβαροι μέχρι τῶν χρόνων τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου.
274. Ἥ Ἰλλυρία καὶ Ἰλλυρὶς, πρὸς Β: τῆς Ἠπείρου ἐκτεινομένη παρὰ τὸν Ἀδριατικὸν κόλπον, εἶχε πόλεις τὴν Ἐπίδαμνον (ἔπειτα Δυῤῥάχιον), ἀποικίαν τῶν Κορινθίων, καὶ τὴν Ἀπολλωνίαν. Ἀπ’ αὐτὴν τὴν ἐμπορικὴν πόλιν ἤρχιζεν ἡ ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων κατασκευασθεῖσα Ἐγνατία ὁδός ἡ φέρουσα εἰς τὴν Θρᾴκην. Εἰς τὰ μεσημβρινὰ τῆς Ἰλλυρίας μέρη ἦσαν τὰ Ἀκροκεραύνια ὄρη (βουνὰ τῆς Χιμάρας), τὰ ὁποῖα μὲ τὴν Ἰταλίαν σχηματίζουσι τὸν Ἰόνιον κόλπον, ὅστις εἶναι ὁ εἴσοδος τοῦ Ἀδριατικοῦ Πελάγους. Ἀλβανούπολις, ἐκ τῆς ὁποίας μετέπειτα ἐδόθη τ’ ὄνομα εἰς ὅλην τὴν χώραν ἐπονομασθεῖσαν Ἀλβανίαν.
Ἰλλυρία ὠνομάζετο ὅλη ἡ παρὰ τὸν Ἀδριατικὸν κόλπον ἐκτεινομένη χώρα ἀπὸ Ἀκροκεραυνίων ἕως τοῦ Ἀρσίου ποταμοῦ πρός Δ: Ἐδιαιρεῑτο δὲ εἰς Ἰλλυρίδα βαρβαρικὴν, περιλαμβανομένην μεταξὺ τοῦ Ἀρσίου καὶ Δρινίου ποταμοῦ, καὶ εἰς Ἰλλυρίδα Ἑλληνικὴν, ἀπὸ τοῦ Δρινίου ἕως τῶν Ἀκροκεραυνίων (Ἀλβανία). Ἡ Βαρβαρικὴ περιεῖχε τρεῖς ἐπαρχίας, τὴν Ἰαποδικὴν, τὴν Λιβυρνικὴν καὶ τὴν Δαλματίαν. Οἱ Λιβυρνοὶ ἦσαν ναῦται ἐπιτήδειοι, κατασκευάζοντες νῆας ἐλαφρὰς, αἱ ὁποῖαι ἐπωνομάζοντο Λιβυρνικαί.
275. Μακεδονία. Τόπος ὀρεινός πρὸς Β: τῆς Θεσσαλίας καὶ Ἠπείρου ἐκτεινόμενος ἕως εἰς τὴν Θρᾴκην. — Ὄρη· ὁ Σκάρδος, ὁ Ὄρβηλος, καὶ τὸ Παγγαῖον περιέχον μεταλλεῖα χρυσοῦ, καὶ ὁ Ἄθως. — Κόλποι· Θερμαϊκὸς, Τορωνικὸς, Σιγγιτικὸς καὶ Στρυμονικὸς, σχηματίζοντες τὴν Χαλκιδικὴν Χερσόνησον.—Ποτ: Ἀλιάκμων καὶ Ἀξιὸς, χυνόμενοι εἰς τὸν Θερμαϊκὸν κόλπον, καὶ Στρυμὼν εἰς τὸν ὁμώνυμόν του κόλπ. — Πόλεις παρὰ τὸν Θερμ: κόλπ: Πύδνα, καὶ Μεθώνη, τὴν ὁποίαν πολιορκῶν ὁ Φίλιππος ἔχασε τὸν ἕνα του ὀφθαλμόν. — Θέρμη (Θεσσαλονίκη), εἰς τὸν μυχὸν τοῦ αὐτοῦ κόλπου—Ἔδεσσα, ἡ ἀρχαία μητρόπολις. — Πέλλα παρὰ τὸν Ἀξιὸν, ἡ πατρὶς τοῦ Ἀλεξάνδρου, γενομένη καθέδρα τοῦ βασιλείου ὑπὸ Φιλίππου. — Ἀμφίπολις, ἐπὶ τοῦ Στρυμόνος. — Φίλιπποι κτισθεῖσα διὰ τὰ αὐτοῦ εὑρισκόμενα μεταλλεῖα. Εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς ὁ Κάσσιος καὶ ὁ Βροῦτος κατετροπώθησαν ὑπὸ τοῦ Αὐγούστου. — Ἐπὶ τῆς Χαλκιδικῆς Χέρσον: Χαλκὶς, πρωτεύουσα αὐτῆς. — Ὄλυνθος καὶ Ποτίδαια (ἔπειτα Κασσάνδρεια) εἰς τὸν Τορωνικὸν κόλπον, ἐπίσημοι εἰς τὸν Πελοποννησιακὸν πόλεμον· — Πελλήνη, εἰς τὸν Θερμ: — Στάγειρα, εἰς τὸν Στρυμον: κόλπον, πατρὶς τοῦ Ἀριστοτέλους.
Σημ. Ἐπειδὴ οἱ πλειότεροι λαοὶ τῶν κατοικούντων τοὺς τόπους τούτους εἶχον καταγωγὴν Ἑλληνικὴν, ὡς καὶ οἱ Μακεδόνες, οἵ τινες μετὰ τὸν Φίλιππον ἔλαβον ἰσχὺν πολλὴν εἰς τὰ Ἑλληνικὰ πράγματα, πολλοὶ τῶν Γεωγράφων καὶ ἰστοριογράφων συμπεριλαμβάνουσιν εἰς τὴν Ἑλλάδα, τὴν Θεσσαλίαν, τὴν Μακεδονίαν, τὴν Ἤπειρον καὶ μέρος τῆς Ἰλλυρίας, ἥτις εἶχεν ἀποικίας Ἑλληνικάς.
276. Παρεκτὸς τῶν νήσων, τὰς ὁποίας ἀπηριθμήσαμεν ἤδη κατ’ ἐπαρχίας, ὡς προσκειμένας εἰς τὰς Ἠπείρους τῆς Ἑλλάδος, εἶναι προσέτι καὶ αἱ ἑξῆς·
Πρὸς Βορ: Θάσος, εἰς τὸν Στρυμονικὸν κόλπον πρὸς Ν. τῆς Μακεδονίας· εἶχε χρυσοῦ μεταλλεῖα. — Σκίαθος, παρὰ τὴν Σηπιάδα ἀκτήν· ἔπειτα Σκόπελος, Ἁλόννησος, Πεπάρηθος· καὶ πρὸς Ν: αὐτῶν Σκύρος, ὅπου ὁ Ἀχιλλεὺς ἐκρύφθη ὑπὸ τῆς μητρός του παρὰ τῷ βασιλεῖ Λυκομήδει.
277. Εὔβοια. Μεγάλη καὶ ἐπιμήκης νῆσος παρεκτεινομένη εἰς τὰ ἀνατολικὰ παράλια τῆς στερεᾶς Ἑλλάδος, ἀπὸ τὰς Θερμοπύλας ἕως πλησίον τοῦ Σουνίου. Ὁ πορθμὸς, ὁ χωρίζων αὐτὴν ἀπὸ τὴν στερεὰν Ἑλλάδα, ὠνομάζετο Εὐβοϊκὸς κόλπος, καὶ Εὔριπος εἰς τὸ στενώτατον μέρος αὐτοῦ, ὅπου ἦτο καὶ γέφυρα ἐνόνουσα τὴν στερεὰν μὲ τὴν νῆσον (261).
Ἀκρωτήρια. Κήναιον, ἄντικρυ τῶν Θερμοπυλῶν· Ἀρτεμίσιον, τὸ βλέπον πρὸς τὴν Σκόπελον. Εἰς αὐτὸ οἱ Ἕλληνες ἐκτύπησαν κατὰ πρῶτον τὸν στόλον τοῦ Ξέρξου. Γεραιστὸς καὶ Πεταλία (Πεταλιοί) βλέπουν πρὸς τὸ Σούνιον. — Πόλεις· Χαλκὶς, παρὰ τὸν Εὔριπον, ὀνομαστὴ πόλις καὶ φρούριον ἀξιόλογον. — Ἐρέτρια, ὀλίγον μακρὰν τῆς Χαλκίδος. — Κάρυστος, εἰς τὰ Ν: τῆς νήσου, πλησίον δὲ τὰ Στύρα. — Ὡρεὸς, εἰς τὸ βόρ: παράλιος, πρώην λεγομένη Ἰστιαία. Εἰς τὸ ὅρος Ὄχη, πλησίον τῆς Καρύστου, εὑρίσκετο ἄσβεστος λίθος (ἀμίαντος). Εἶχεν ἡ νῆσος καὶ θερμὰ λουτρὰ καὶ μάρμαρα ὡραῖα.
278. Κυκλάδες. Ὠνομάζοντο οὕτως αἱ μικραὶ Ἑλληνικαὶ νῆσοι τοῦ Αἰγαίου πελάγους, αἱ κύκλῳ τῆς νήσου Δήλου κείμεναι, ἥτις ἐλαμβάνετο ὡς κέντρον· ἦσαν δὲ κυρίως 12. — Ἄνδρος εἰς τὴν Μ: Ἀν: ἄκραν τῆς Εὐβοίας· ἔπειτα Τῆνος, ἔχουσα ἀξιόλογον ἱερὸν καὶ ἄλσος τοῦ Ποσειδῶνος ἔξω τῆς πόλεως· ἄντικρυ αὐτῆς Μύκονος, καὶ ταύτης πλησίον ἡ Δῆλος, ὀνομαστὴ εἰς τὴν μυθολογίαν, διότι αὐτοῦ ἡ Λητὼ ἐγέννησε τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὴν Ἄρτεμιν· ὅθεν καὶ ναὸν εἶχε μεγαλοπρεπέστατον, ὑπὸ πάντων ἁγιώτατον ἄσυλον νομιζόμενον, ὥστε ἐναπεταμιεύοντο εἰς αὐτὴν οἱ δημόσιοι θησαυροὶ τῶν Ἑλλήνων. — Ὀρτυγία, ἢ Ῥήνεια, πλησιέστατα τῆς Δήλου, ἔρημον νησίδιον, ὅπου ἦσαν τὰ μνήματα τῶν Δηλίων, διότι εἰς τὴν Δῆλον δὲν ἐσυγχωρεῖτο νὰ θάπτωσι νεκρὸν, οὔτε νὰ τρέφωσι σκύλον. Νάξος, ἡ μεγίστη τῶν Κυκλάδων καὶ εὐφορωτάτη καὶ καλλίοινος, ὅθεν ἦτο καὶ ἀφιερωμένη εἰς τὸν Διόνυσον. — Ἄντικρυ αὐτῆς Πάρος, πατρὶς τοῦ ποιητοῦ Ἀρχιλόχου, ὀνομαστὴ διὰ τὰ λευκὰ αὐτῆς μάρμαρα·—πρὸς Δ: ταύτης Ὠλίαρος (Ἀντίπαρος).—Σίφνος πρὸς Δ: καὶ ἀνωτέρω Σέριφος, ἔπειτα Κύθνος, ἔπειτα Κέως ἄντικρυ τοῦ Σουνίου, ἥτις εἶχε τέσσαρας πόλεις πρότερον, ἔπειτα δύο μόνας, τὴν Ἰουλίδα καὶ Καρθαίαν. Ἐκ τῆς Ἰουλίδος ἦσαν ὁ ποιητὴς Σιμωνίδης καὶ ὁ Βακχυλίδης. — Σύρος, μεταξὺ Κύθνου καὶ Δήλου, πατρὶς τοῦ Φερεκύδου. — Κίμωλος πρὸς Μ: τῆς Σίφνου, ὅθεν ἡ πρὸς γραφὴν Κιμωλία Γῆ.
279. Σποράδες. Μῆλος, εἰς τὴν ἀρχὴν τοῦ λεγομένου Μυρτῴου πελάγους, τὸ ὁποῖον ἐντεῦθεν ἐξετείνετο πρὸς τὸ Σκύλλαιον τῆς Ἀργολίδος καὶ τὸ Σούνιον, περιλαμβάνον καί τινας νήσους τῶν Κυκλάδων. — Σίκινος, Λαγοῦσα καὶ Φολέγανδρος πρὸς Ἀν: — Πλησίον Ἴος, ὅπου λέγουν ὅτι ἐτάφη ὁ Ὅμηρος. — Θήρα πρὸς Μ: τῆς Ἴου, μακρὰ νῆσος ἄποικος τῶν Λακεδαιμονίων, ἐξ ἧς ἐστάλη ἀποικία καὶ εἰς τὴν Κυρήνην τῆς Λιβύης. — Ἀνάφη, πρὸς Ἀν: τῆς Θήρας, ὀνομαστὴ διὰ τὸ ἐν αὕτη ἱερὸν τοῦ Αἰγλήτου Ἀπόλλωνος ὑπὸ τῶν Ἀργοναυτῶν καθιερωθέν. — Ἀστυπάλαια, ἡ ἀνατολικωτάτη, τῶν τῆς Εὐρώπης, νῆσος εἰς τὸ Αἰγαῖον. — Μεταξὺ αὐτῆς καὶ τῆς Νάξου Ἀμοργὸς, ὅθεν ἦτο Σιμωνίδης ὁ Ἰαμβοποιός. — Αἰ λοιπαὶ Σποράδες· Νίσυρος, Τῆλος, Χαλκὶς, Κῶς, Καλύμνη, Λέρος, Πάτμος, Ἰκαρία, ἀνήκουν εἰς τὴν Ἀσίαν κείμεναι εἰς τὸ Ἰκάριον πέλαγος, τὸ ὁποῖον πρὸς Μ: ἡνόνετο μὲ τὸ Καρπάθιον πέλαγος, ὅπου ἦτον ἡ νῆσος Κάρπαθος, μεταξὺ Θήρας, Ῥόδου καὶ Κρήτης. — Κάσος, πλησίον τῆς Καρπάθου καὶ τοῦ Σαμωνίου ἀκρωτηρίου τῆς Κρήτης.
280. Κρήτη. Παρεκτείνεται ἀπὸ Δ: πρὸς Ἀν: εἰς τὴν Μεσόγειον ἀπὸ τὸ Ἀκρωτήριον Μαλέας ἕως εἰς τὴν Ῥόδον, ἔχουσα πρὸς Β: τὸ Κρητικὸν πέλαγος (τὸ μεταξὺ αὐτῆς καὶ τῶν Σποράδων)· πρὸς Ἀν: τὸ Καρπάθιον, καὶ πρὸς Μ: τὸ Λιβυκόν. — Σαμώνιον ἐλέγετο τὸ Ἀνατ: ἀκρωτήριον τῆς νήσου. Κριοῦ μέτωπον, τὸ Νοτιοδυτ: καὶ Κίμαρος τὸ Βορειοδ: Τὸ ὅρος Ἴδη καὶ ἡ Δίκτη ἔσχιζον κατὰ μῆκος αὐτήν· ὀνομαστὸς ποτ: τῆς νήσου ὁ Ληθαῖος, ῥέων σιμὰ τῆς Γορτύνης.
Πόλεις. Κνωσσὸς, ἡ πρωτεύουσα τῆς νήσου καὶ καθέδρα τοῦ Μίνωος, πλησίον τῆς ὁποίας ἦτον ὁ Λαβύρινθος. — Κυδωνία, εἰς τὴν δυτ: πλευρὰν, καὶ Γόρτυνα εἰς τὴν Μεσημβρ: — Ἡράκλειον, ἐπίνειον τῆς Κνωσσοῦ.
Οἱ Κρῆτες πρῶτοι μνημονεύονται μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων, ὅτι ἔλαβον νόμους παρὰ τοῦ Μίνωος καὶ πολίτευμα τακτικόν. Τοῦτο δὲ μιμηθεὶς ὁ Λυκοῦργος ἔπειτα διέταξε καὶ τὸ τῆς Σπάρτης πολίτευμα ὅμοιον εἰς πολλὰ μὲ ἐκεῖνο.
284. Θρᾴκη. Πρὸς Β: τῆς Ἑλλάδος ἔκειτο ἡ Θρᾴκη (πρὸς Ἀν: τῆς Μακεδονίας, πρὸς Δ: τοῦ Εὐξείνου Πόντου, πρὸς Β: τοῦ Ἑλλησπόντου, τῆς Προποντίδος καὶ τοῦ Θρᾳκικοῦ Βοσπόρου). Εἶχεν ὄρη τὴν Ῥοδόπην καὶ τὸν Αἶμον. Ποταμούς· τὸν Νέστον, εἰς τὰ σύνορα τῆς Μακεδονίας, καὶ τὸν Ἕβρον, μέγαν ποταμὸν χυνόμενον πλησίον τῆς Αἴνου εἰς τὸ Αἰγαῖον πέλαγος. Εἰς τὰς ὄχθας αὐτοῦ μυθολογοῦσιν ὅτι ὁ Ὀρφεὺς κατεσπαράχθη ὑπὸ τῶν Μαινάδων. — Μικρότεροι ποτ: ὁ Λίπος καὶ Μέλας, τοὺς ὁποίους ὁ πολυάριθμος στρατὸς τοῦ Ξέρξου, διαβαίνοντες, ἐξήραναν πίνοντες. — Πορθμοί· ὁ Ἑλλήσποντος καὶ ὁ Βόσπορος. — Ἀκρωτήρια· Σέῤῥιον, ἀντικρὺ τῆς νήσου Σαμοθρᾴκης· Σαρπηδόνιον, ἄκρα τῆς Χεῤῥονήσου· Ἑστιὰς, πλησίον τοῦ Βυζαντίου· Κυάνεαι νῆσοι, εἰς τὸν Εὔξεινον Πόντον κλείουσαι τὸν Βόσπορον. — Πόλεις· Ἄβδηρα, πλησίον τοῦ Νέστου, πατρὶς τοῦ Δημοκρίτου. — Καρδία, εἰς τὸν Ἰσθμὸν τῆς Χεῤῥονήσου τῆς παρεκτεινομένης εἰς τὸν Ἑλλήσποντον. Ἐπ’ αὐτῆς ἦτο καὶ ἡ Σηστὸς καταντικρὺ τῆς Ἀβύδου (209), ὀνομαστὴ διὰ τὰ κατὰ τὴν Ἡρὼ καὶ Λέανδρον ἱστορούμενα, καὶ δι’ ὅ,τι αὐτοῦ ἐγεφύρωσεν ὁ Ξέρξης τὸν Ἑλλήσποντον· Αἰγὸς ποταμοὶ (πόλ: καὶ ποτ:) ὀνομαστοὶ εἰς τὴν ἱστορίαν διὰ τὴν ἧτταν τῶν Ἀθηναίων ὑπὸ τοῦ Λυσάνδρου. — Καλλίπολις, ἀντικρὺ τῆς Λαμψάκου. — Πέρινθος (ἔπειτα Ἡράκλεια καὶ τώρα Ἡρακλειὰ) καὶ Σηλυβρία ἐπὶ τῆς Προποντίδος. — Βυζάντιον (Κωνσταντινούπολις), διὰ τὴν τοποθεσίαν κατεστάθη πρωτεύουσα τῆς Ῥωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας εἰς τὴν Ἀνατολήν. — Σαλμυδησσὸς, Ἀπολλωνία, Μεσημβρία, εἰς τὰ παράλια τοῦ Εὐξείνου Πόντου.—Εἰς τὰ μεσόγεια, κατοικούμενα ὑπὸ διαφόρων λαῶν (μεταξὺ τῶν ὁποίων ὀνομαστότεροι ἦσαν οἱ Ὁδρύσσαι) παρὰ τὸν Ἕβρον ποταμὸν ἡ Φιλιππούπολις, καὶ ἡ Ἀδριανούπολις, πρότερον Ὀρεστιὰς καλουμένη.Κατὰ τὰ παράλια τῆς Θρᾴκης, εἰς τὸ Αἰγαῖον πέλ: κεῖται ἡ νῆσος Λῆμνος ἱερὰ τοῦ Ἡφαίστου, διότι, κατὰ τὴν μυθολογίαν, εἰς αὐτὴν ἔπεσεν, ὅτε ἐκρημνίσθη ὑπὸ τοῦ Διὸς ἀπὸ τὸν Ὄλυμπον. Σαμοθρᾴκῃ, ἀντικρὺ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ἕβρου, ὀνομαστὴ διὰ τὸν ναὸν καὶ τὰ τελούμενα ἐκεῖ μυστήρια τῆς Δήμητρος καὶ τῆς Περσεφόνης.
282. Μοισία. Πρὸς Β: τῆς Θρᾴκης ἀπὸ τοῦ Αἴμου μέχρι τοῦ Ἴστρου ποταμοῦ, περιλαμβάνουσα τὴν σημερινὴν Σερβίαν καὶ Βουλγαρίαν. — Ποτ. Ἴστρος ἢ Δανούβιος, χυνόμενος δι’ ἑπτὰ στομάτων εἰς τὸν Εὔξεινον Πόντον. Ὡς πρὸς αὐτὸν δ’ ἡ χώρα διαιρουμένη, ὠνομάζετο Ἄνω Μοισία ἡ πρὸς Δ:, καὶ Κάτω Μοισία ἡ πρὸς Ἀν: — Πόλεις τῆς ἄνω Μοισίας· Σιγίδονον, μητρόπολις τῆς χώρας (πλησίον τοῦ Βελιγραδίου). Βιμιακὸν (Βιδίνι) πόλις περίφημος, (Νίσσα τῆς Σερβίας). — Τῆς κάτω Μοισίας· Νικόπολις, εἰς τὰς συμβολὰς τοῦ ποταμοῦ Ἰατέρου καὶ Δανουβίου. Δορόστορον ἢ Δουρόστολον (Δρύστρα καὶ Τουρ. Συλίστρα). Ἀξιόπολις (Ῥοσαύα) παρὰ τὸν Δούναβιν, ὅστις ἐδῶθεν καὶ ἑξῆς λαμβάνει τ’ ὄνομα Ἴστρος: — Σερδικὴ (Σόφια), εἰς τὸ μέσον τῆς χώρας. — Παρὰ τὸν Εὔξεινον Πόντον· Τόμις (Τομιστβὰρ), ὅπου ἐξωρίσθη ὁ Ῥωμαῖος ποιητὴς Ὀβίδιος. Ἴστρος καὶ Ἰστρούπολις. Διονυσιούπολις, πρότερον Κρουνοὶ (Βάρνα). Ὀδησσὸς, ἀποικία τῶν Μιλησίων, ἐξ ἧς ἔλαβε καὶ τ’ ὄνομα ἡ μεταξὺ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Δανουβίου καὶ τῆς Ταυρικῆς Χερσονήσου νεσκτισθεῖσα ὑπὸ τῶν Ῥώσσων, παραθαλάσσιος πόλις ([7]).
Ἐκ τῆς Μοισίας, Θρᾴκης, Μακεδονίας καὶ Ἑλλάδος σύγκειται νῡν ἡ Εὐρωπαϊκὴ Τουρκία, ἐξ ἧς ἐχωρίσθη τὸ σημερινὸν βασίλειον τῆς Ἑλλάδος, περιλαμβάνον μέρος τῆς ἀρχαίας.
283. Ἡ Ἰταλία σχηματίζει μεγάλην Χερσόνησον, ἥτις ἐξέχει μέσα εἰς τὴν Μεσόγειον θάλασσαν, ὁριζομένη πρὸς Ἀν: ἀπὸ τὸν Ἀδριατικὸν κόλπον, πρὸς Δ: ἀπὸ τὸ Τυῤῥηνικὸν πέλαγος, πρὸς Μ: ἀπὸ τὸ Σικελικὸν καὶ πρὸς Β: ἀπὸ τὴν σειρὰν τῶν Ἄλπεων. Αἱ εἰς αὐτὴν περιεχόμεναι χῶραι διαιροῦνται εἰς χώρας Ἀρκτῴας, Μέσας καὶ Μεσημβρινάς. Αἱ ἀρκτῷαι χῶραι ἐλέγοντο καὶ Γαλατία Κισαλπίνα· αἱ δὲ Μέσαι, κυρίως Ἰταλία· καὶ αἱ Μεσημβριναὶ, Μεγάλη Ἑλλάς.
284. αρκτωαι χωραι. Γαλατία Κισαλπίνα, ἢ ἐντὸς Ἄλπεων Κελτικὴ, κατοικουμένη ὑπὸ τῶν Γαλατῶν, καὶ σχηματίζουσα δεξαμενὴν ποτιζομένην ἀπὸ τὸν Ἠριδανὸν ἢ Πάδον (Πῶ), διατρέχοντα ἀπὸ Δ: πρὸς Ἀν: καὶ ἀπὸ ὅλους τοὺς συμβάλλοντας εἰς αὐτόν. Τούτων δὲ οἱ κυριώτεροι εἶναι· ὁ Τίκινος (Τέσινος) Ἀδδούας (Ἄδδας), Μίγκιος, Τρεβίας, καὶ ὁ Ῥουβίκων, ὅστις ἐχώριζε τὴν ἐντὸς τῶν Ἄλπεων Γαλατίαν ἀπὸ τὴν λοιπὴν Ἰταλίαν. Πρὸς Ἄρκτον εἶναι αἱ λίμναι Οὐερβανὸς (Μείζων 177), Λάριος (τοῦ Κώμου), Βήνακος (τῆς Γουάρδιας).
Ὡς πρὸς τὸν Πάδον δὲ ἐδιαιρεῖτο εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἢ πέραν τοῦ Πάδου (Τρανσπαδανὴν), καὶ εἰς τὴν ἐντεῦθεν ἢ ἐντὸς τοῦ Πάδου (Κισπαδανήν).
285. Ἡ Τρανσπαδανὴ περιεῖχε ά) τῶν Σαλάσσων τὴν χώραν. Π. Αὐγούστα Πραιτωρία (Ἀόστη). — β′) τῶν Σεγουσιανῶν. Π. Σεγούσιον (Σούση) — γ′) Τῶν Ταυρινῶν. Π. Αὐγούστα Ταυρινῶν (Τορῖνον). — δ′) τῶν Λιβίκων. Π. Οὐερκέλλαι (Vercelli). — έ) τῶν Λοιούων. Π. Τίκινον (Παυΐα), πλησίον τοῦ ὁποίου κατενίκησεν ὁ Ἀννίβας τὸ πρῶτον τοὺς Ῥωμαίους. — στ′) Ἱνσούβρων, Π. Μεδιόλανον ἢ Μεδιόλανα (Μιλάνο). — ζ′) Ὀροβίων. Π. Βέργομον (Bergamo). — ή) Κενομανῶν. Π. Βριξία (Brescia) καὶ Μάντουα. Εἰς τὰ πέριξ αὐτῆς ἐγεννήθη Βιργίλιος ὁ Ποιητής.
286. Ἡ Κισπαδανὴ (δηλονότι ἡ ἐντεῦθεν τοῦ Πάδου) περιεῖχε ά) τὴν χώραν τῶν Ἀναμάνων. Πόλ. Πλακεντία (Πιακέντσα) — β′.) τῶν Λιγγόνων. Π. Φόρος Ἀλιήνου (Φεῤῥάρα). — γ′) τῶν Βοΐων. Π. Πάρμα, Μουτίνη (Μοδένα), Βονωνία (Βολόνια), Ῥαουέννα, ἢ Ῥαβέννα, καθέδρα τοῦ βασιλείου τῶν Γότθων κατὰ τὸ 593 ἀπὸ Χ:
287. Λιγυστικὴ ἢ Λιγουρία· ἔκειτο Ν: Δ: τῆς Κισαλπινῆς Γαλατίας. Τὰ Ἀπέννινα ὄρη ἤρχιζαν αὐτοῦ. Τάναρος καὶ Μάκρης οἱ ποταμοὶ ἐχώριζον αὐτὴν ἀπὸ τὴν Ἑτρουρίαν. — Πόλεις· Γένουα (Γένοβα), Λιμὴν Ἡράκλειος Μονοίκου (Monaco), Ἰντεμέλιον (Ventimiglia).
288. Χώρα Ἑνετῶν ἢ Οὑενετῶν ἢ Ἑνετία, κατοικουμένη ὑπὸ τῶν Ἐνετῶν Β: Ἀν: τῆς Ἰταλίας. — Ποτ. ὁ Ἄθεσις (Adige), Μεδόακος μείζων (Brenla), Μεδόακος ἐλάσσων (Bacchiglione), ὁ Πλαύης (Piave). — Π. Οὐηρὼν (Verona), πατρὶς τοῦ ποιητοῦ Κατούλλου καὶ τοῦ Πλινίου. — Παταύϊον, πατρὶς τοῦ Τίτου Λιβίου. — Ἀδρία (Adria) ἐξ ἧς ἔλαβε τ’ ὄνομα ὁ Ἀδριατικὸς κόλπος.
289. Καρνία (Καρνιόλα) Π. Ἀκυληΐα καὶ Οὔδινον. — Ἡ Ἰστρία, κειμένη εἰς Χερσόνησον ἐπὶ τῆς Ἀν: παραλίας τοῦ Ἀδρ: κόλπου. — Π. Τεργέσται (Τριέστι). Πόλα, εἰς τὴν ὁποίαν ἐξωρίσθη Κρίσπος, ὁ υἱὸς Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου.
290. μεσαιαι χωραι. Ἡ Ἑτρουρία ἢ Τυῤῥηνία, ποτιζομένη ἀπὸ τὸν Ἄρνον, Ὄμβρον καὶ Κλάνιν· εἶχε τὴν Τρασυμέναν λίμνην, ὅπου ὁ Ἀννίβας ἐνίκησε τοὺς Ῥωμαίους, καὶ τὴν Οὐολσινίαν. Οἱ Τυῤῥηνοὶ ἢ Ἐτρουροὶ, παλαιόθεν καὶ πρὸ τῶν Ἑλλήνων ἐπιμεληθέντες τὰς τέχνας καὶ ἐπιστήμας, εἶχον ἐκταθῆ ποτε εἰς πολὺ μέρος τῆς Ἰταλίας. Ἡ χώρα αὐτῶν ἦτο διῃρημένη εἰς πολλὰς τοπαρχίας, τῶν ὁποίων οἱ ἀρχηγοὶ ὠνομάζοντον Λουκούμονες.
291. Ἐπισημότεραι πόλεις. — Θούκα, — Πεῖσα, καὶ Πεῖσαι — Φαισοῦλαι — Οὐολατέῤῥαι (Volterra). — Σήνα Ἰουλία (Siena), — Ἀῤῥήτιον (Arrezzo), — Κορτόνη καὶ Περουσία (Perugia) παρὰ τὴν Τρασυμέναν λίμνην — Κλούσιον, καθέδρα τοῦ Πορσέννα, καὶ μία τῶν δώδεκα παλαιῶν μητροπόλεων. — Οὐολσινία (Bolsena). — Ταρκυνία, ἐκ τῆς ὁποίας ἐπωνομάσθη ἡ τῶν Ταρκυνίων οἰκογένεια. — Φαλέριοι, πολιορκηθεῖσα ὑπὸ Καμίλλου — Καιραὶ ἢ Καιρέα ὅπου, τῆς Ῥώμης ὑπὸ τῶν Γαλατῶν πολιορκουμένης, διεσώθησαν αἱ Ἑστιάδες φέρουσαι μεθ’ ἑαυτῶν τὸ ἱερὸν πῦρ — Οὐήϊοι, πόλις ἰσχυροτάτη, τὴν ὁποίαν οἱ Ῥωμαῖοι μετὰ δεκαετῆ πολιορκίαν ἐξεπόρθησαν.
292. Ἡ Ὀμβρικὴ, Ἀν: ἐκτεινομένη ἀπὸ τῶν Ἀπεννίνων ἕως τοῦ Ἀδριατικοῦ κόλπου, ἐκατοικεῖτο ἀπὸ τοὺς Ὀμβρικοὺς, ἀρχαιότατον λαὸν, καὶ τοὺς Σήνονας, Γαλάτας ὄντας. — Π. Ἀρίμινον (Rimini), Πίσαυρον (Pesaro), Σπολήτιον (Spoleto) καὶ Σηνογαλλία (Σηνιγάγια).
293. Τὸ Πίκενον ἢ Πιτύνη καὶ Πικεντίνη χώρα, ἀπὸ τῆς πίσσης καὶ τῶν εἰς αὐτὴν γινομένων πολλῶν πιτύων (πευκῶν) ὀνομασθεῖσα οὕτω. Ποταμοὶ, ὁ Αἶσις καὶ Τρουεντῖνος (Truentus, Tronto) Π. — Ἀγκὼν (Ἀγκώνα), ἐπίσημος πόλις μὲ λιμένα ἐξαίρετον. — Φίρμον (Fermo) καὶ Ἄσκουλον (Ascoli). Πρὸς Ν: ἦτον ἡ χώρα τῶν Πρητουτίων ἐχόντων πρώτην πόλιν την Ἀδρίαν.
294. Σαβίνων χώρα. Ἡ μεταξύ τῶν Ἀπεννίνων καὶ τῶν πτ. Τιβέρεως καὶ Ἀνίωνος. Πόλεις ἐπίσημοι αὐτῆς ἦσαν — Ῥεάτον, Κύρις, καὶ Τίβουρα (Tivoli) ἐπὶ τοῦ Ἀνίωνος ποταμοῦ. — Τὸ Λάτιον, ἢ Λατίνη χώρα, ἔκειτο μεταξὺ τῆς θαλάσσης καὶ τῆς τῶν Σαβίνων χώρας, χωριζομένη ἀπὸ τῆς Ἑτρουρίας διὰ τοῦ ποταμοῦ Τιβέρεως, ἢ Θίμβρεως. Περιεῖχε δὲ πρὸ τῶν Ῥωμαίων πολλοὺς μικρολαοὺς τοὺς ἑξῆς· τοὺς Λατίνους, Ἑρνίκους, Ῥουτούλους, Οὑόλσκους, Αἰκούους καὶ Ἀρούγκους, κυριευθέντας ἀλληλοδιαδόχως ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων.
295. Πόλεις δὲ αὐτῆς ἦσαν· ἡ Ῥώμη, γενομένη ποτὲ μητρόπολις ὅλου τοῦ παλαιοῦ κόσμου. Ἐθεμελιώθη κατ’ ἀρχὰς ὑπὸ Ῥωμύλου ἐπὶ τοῦ Παλατίνου ἢ Παλατίου λόφου, ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Τιβέρεως κειμένου· συνέκειτο δὲ τὸ πρῶτον ἀπό τινας καλύβας εἰς τετράγωνον σχῆμα περιληφθείσας. Οἱ δὲ κατόπιν βασιλεῖς, συνερχομένων προσφύγων ἐκ τῶν πέριξ λαῶν, παρέλαβον καὶ ἄλλους λόφους κατοικηθέντας· ὁ δὲ Σέρβιος Τύλλιος περιέβαλεν αὐτὴν μὲ τεῖχος, κειμένην εἰς τὰς δύο ὄχθας τοῦ Τιβέρεως, καὶ περικλείουσαν ὀκτὼ λόφους (ἢ ὄρη ὡς ὠνόμαζον αὐτὰ) εἰς τὸ τεῖχός της. Τὸ Καπιτώλιον ἢ Καπιτωλεῖον ὅρος, τὸ Παλάτιον, τὸ Κυϊρῖνον, τὸ Καίλιον, τὸ Ἀδεντῖνον ὅρος, τὸν Ἑσκυλῖνον λόφον, τὸ Οὐϊμινάλιον καὶ Ἰανίκουλον. Τὸ τεῖχος τοῦ Τυλλίου διέμεινε τὸ αὐτὸ μέχρι τοῦ Σύλλα, ὅστις τὸ ἐξέτεινεν ὀλίγον· ὕστερον δὲ ηὐξήθη ἡ πόλις ἐπὶ τῶν Αὐτοκρατόρων, ὅτε κατήντησε πραγματικῶς κεφαλὴ τῆς γνωστῆς τότε οἰκουμένης. Τὸ Καπιτώλιον ἦτο ἡ Ἀκρόπολις αὐτῆς, πρὸς Ἀν: τοῦ ὁποίου, καὶ ἐν τῷ μέσῳ τῆς πόλεως, ἦτον ὁ Φάρος, ὅπου συνήρχετο ὁ λαός. Πλῆθος στοῶν, θεάτρων, ἀμφιθεάτρων, ἀγαλμάτων, ναῶν 500, ἐν οἷς καὶ τὸ Πάνθεον, κατεκόσμουν τὴν πόλιν. — Ὥστια, εἰς τὰς ἐκβολὰς τοῦ Τιβέρεως, ἦτον ὁ λιμὴν τῆς Ῥώμης. — Λαβίνιον ἢ Λαουΐνιον, ἐνομίζετο κτίσμα τοῦ Αἰνείου. — Ἄλβα Λόγγα, πατρὶς τῶν Κουριατίων. — Τούσκουλον (Frascati) πλησίον τοῦ ὁποίου εἶχε τὸ ἀγροκηπεῖόν του ὁ Κικέρων, λεγόμενον Τουσκουλανόν. — Πραίνεστος (Palestrina), πόλις ὀχυρὰ εἰς τὰ σύνορα τῶν Αἰκούων. Ἀναγνία, ἐπίσημος πόλις τῶν Ἑρνίκων. — Ἄρπινον, πατρὶς τοῦ Κικέρωνος καὶ τοῦ Μαρίου. — Ἄντιον, παραθαλάσσιος πόλις δυνατὴ τῶν Οὐόλσκων, πατρὶς τοῦ Νέρωνος καὶ Καλιγόλα. — Σούεσσα Πωμέτια, πλησίον τῶν Πωμεντίνων ἑλῶν. — Κιρκαῖον, ἐπὶ ἀκρωτηρίου· ἐνομίζετο δὲ, ὅτι ἐκτίσθη ὑπὸ τῆς Κίρκης. — Μίντουρνον, ὅπου ἀπεσύρθη ὁ Μάριος.
296. Τὰ πρὸς τὸ Λάτιον Ἀν: καὶ Ν: Ἀν: ὄρη κατεῖχον πολλοὶ ἄλλοι λαοί· ἤγουν ά.) οἱ Μαρσοὶ, τῶν ὁποίων ἡ πόλις Μαῤῥούβιον ἔκειτο παρὰ τὴν Φουκίναν λίμνην (Celamo) — β′.) Οὐηστῖνοι. π. Ἀμίτερνον. — γ′.) Μαῤῥουκῖνοι. π. Τεάτον, ἐξ ἧς ὠνομάσθη ἔπειτα καὶ τὸ μοναστικὸν τάγμα τῶν δυτικῶν χριστιανῶν Τεατῖνοι (Théatins). — δ′) Πελιγνοί. Κορφίνιον μητρόπολις αὐτῶν, φανεῖσα σημαντικὴ ἐπὶ τοῦ συμμαχικοῦ πολέμου. — έ) Φρεντανοὶ, π. Αὔξουμον. — στ′) Σαμνῖται καὶ Σαυνῖται, πολεμήσαντες πολυχρονίους πολέμους πρὸς τοὺς Ῥωμαίους — Π. Αὐφιδήνη, Βουϊανὸν, Βενεουέντον (Benevento).
297. Χώραι μεσημβριναί. Ὠνομάζοντο αὐταὶ μὲ γενικὸν ὄνομα Μεγάλη Ἑλλὰς, ἀπὸ τῶν πολλῶν Ἑλληνικῶν ἀποικιῶν τῶν γενομένων εἰς τὰ παράλια.
298. Καμπανία. Ἡ ὡραιοτάτη καὶ εὐφορωτάτη τῶν Εὐρωπαϊκῶν χωρῶν, ἐσυνώρευε μὲ τὸ Λάτιον, ἀπὸ τοῦ ὁποίου τὴν ἐχώριζεν ὁ Λεῖρις π. (Carigliano). Ὅλη ἡ παράλιος χώρα εἶναι πυρίπνευστος. Αὐτοῦ κεῖται τὸ πυρίπνοον ὅρος Βεσούβιον, τοῦ ὁποίου ἡ πρώτη γνωστὴ ἔκρηξις εἶναι ἡ κατὰ τὸ 79 ἀπὸ Χ: γενομένη. Αὕτη ἠφάνισε σκεπάσασα τὰς πόλεις Ἡράκλειον ( Herculanum), Πομπηΐαν καὶ Σταβίαν, καὶ κατ’ αὐτὴν ἐχάθη καὶ Πλίνιος ὁ πρεσβύτερος. Ἡ Αὐέρνη λίμνη κεῖται εἰς τὸν κρατῆρα πυριπνόου. — Π. Καπύη, πόλις παλαιὰ, λαμπρὰ καὶ μεγαλοπρεπὴς ἐπὶ τοῦ Οὐουλτούρνου πτ. Νεάπολις, καὶ Παρθενόπη παλαιότερα λεγομένη· Κύμη, ἐξ ἧς ἡ Κυμαία Σιβύλλα, καὶ Βάϊαι ἔχουσα λουτρὰ περίφημα, ἦσαν τὰ τερπνότατα ἐνδιαιτήματα τῶν Ῥωμαίων. Νῶλα, ὅπου λέγουσιν ὅτι ἐφευρέθησαν τὸ πρῶτον οἱ κώδωνες τῶν ἐκκλησιῶν. — Σάλερνον (Salerno).
299. Ἡ Ἀπουλία πρὸς Ἀνατ: τῆς Καμπανίας ἐπὶ τοῦ Ἀδριατικοῦ κόλπου, ἐδιαιρεῖτο εἰς Δαυνίαν καὶ εἰς Πευκετίαν· τὰ ἐπισημότερα βουνὰ ἦσαν Βούλτουρον καὶ Γάργανος (Monte St. Angelo). — Π. Σιποῦς, Λευκερία ἢ Νουκερία κτισθεῖσα, λέγεται, ὑπὸ τοῦ Διομήδους. Οὐενουσία, πατρὶς τοῦ Ὁρατίου. Βάριον.
300. Ἡ Ἰαπυγία καὶ Μεσσαπία λεγομένη, περιεῖχε τὸ μέρος ἐκεῖνο τὸ καλούμενον ἐκ τοῦ σχήματος πτέρνα τῆς Ἰταλίας κατάντικρυ τῆς Ἰλλυρίας. — Π. Βρεντέσιον (Brindisi) ἐξ οὗ ἀπέπλεον εἰς τὴν Ἑλλάδα. Ὑδροῦς (Otranto). Τάρας, κτίσμα Λακεδαιμονίων.
301. Ἡ Λευκανία διαβρεχομένη ὑπὸ τοῦ Σιλάριδος — Π. Παῖστον ἢ Ποσειδωνία κατὰ τὸ 520 οἰκισθεῖσα ὑπὸ τῶν Συβαριτῶν. — Ἡράκλεια ἐπὶ τοῦ Ταραντινοῦ κόλπου, ὅπου ὁ Πύῤῥος κατενίκησε τοὺς Ῥωμαίους. — Σύβαρις, γνωστὴ διὰ τὴν τρυφὴν τῶν κατοίκων της, κατεδαφισθεῖσα ὑπὸ τῶν Κροτωνιατῶν, καὶ ἐξανακτισθεῖσα ἔπειτα μὲ τ’ ὄνομα Θούριον, καὶ μετέπειτα Κοπίαι.
302. Βρύτιον ἢ Βρεττία. πτ. Κρᾶθις καὶ Νέαιθος.—Π. Πανδοσία, Κωνσεντία, Κρότων, περίφημος διὰ τὰ φιλοσοφικὰ σχολεῖά της· Σκυλλάκιον καὶ Σκυλλήτιον εἰς κόλπον ἐπώνυμόν της. — Ἰππώνιον, ὅθεν ὁ Πλούτων κατὰ τὰ μυθευόμενα ἥρπασε τὴν Περσεφόνην. — Λοκροὶ, πόλις κτισθεῖσα ὑπὸ τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι Λοκρῶν (259), καὶ ἐπονομαζομένη Ἐπιζεφύριοι, ὡς κειμένη ἐπὶ ἀκρωτηρίου, τὸ ὁποῖον ἐκαλεῖτο Ζεφύριον — Ῥήγιον (Reggio), παρὰ τὸν Σικελικὸν πορθμόν.
303. νησοι της ιταλιας. Σικελία, ἡ πρωτίστη ὅλων, χωρίζεται ἀπὸ τῆς Ἰταλίας διὰ στενοῦ πορθμοῦ (τοῦ Φάρου τῆς Μεσσήνης), ὅπου εἶναι οἱ βράχοι τῆς Σκύλλης καὶ ἡ δίνη τῆς Χαρύβδεως, πάλαι ποτὲ τρομερὰ εἰς τοὺς πλέοντας. Ἡ νῆσος αὕτη ἐλέγετο Σικανία παλαιότερα εἰς τῶν ἐνοικούντων εἰς αὐτὴν Σικανῶν, καὶ Τρινακρία προσέτι ἐκ τοῦ σχήματός της τοῦ τριγωνικοῦ. Αἱ τρεῖς αὗται ἄκραι ἢ ἀκρωτήρια ἦσαν· Πελωριὰς ἄκρα Β: Ἀν: Πάχυνον πρὸς Μ: καὶ Λιλύβαιον πρὸς Δ: ὅπου διέβαινον ἐκ τῆς Καρχηδόνος. Εἰς τὸ ἐσωτερικόν της ἡ νῆσος εἶναι πολλὰ βουνώδης. Τὰ πρώτιστα αὐτῆς ὄρη εἶναι τὸ πυρίπνοον ἡ Αἴτνα 10,000 πόδας ὑψηλὸν,· καὶ ὁ Ἔρυξ, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἦτο καὶ ἱερὸν Ἀφροδίτης διαφερόντως τιμώμενον. Φοίνικες, Ἕλληνες, Καρχηδόνιοι, καὶ τέλος οἱ Ῥωμαῖοι ἐκράτησαν τῆς Νήσου.
304. Πόλεις· πρὸς Β: Μεσσήνη, ἐπὶ τοῦ πορθμοῦ, Ζάγκλη καλουμένη ἀρχαιότερα, ἀποικισθεῖσα ὑπὸ Μεσσηνίων. — Ταυρομένιον, Ἱμέρα, Πάνορμον (Palermo). Πρὸς Ἀν: Κατάνη. — Συρακοῦσαι, πλησίον τοῦ Ἀνάπου ἀποικισθεῖσαι ὑπὸ τῶν Κορινθίων τὸ 757. Αὕτη ἦτον ἡ Μητρόπολις τῆς νήσου, συγκειμένη ἀπὸ πέντε μέρη διάφορα, ὀνομαζόμενα· Ὀρτυγία, Ἀχραδίνη, Τύχη, Νεάπολις, καὶ Ἐπιπολαὶ ἐπὶ κρημνοῦ ἀπροσβάτου, ὅπου ἦσαν καὶ αἱ λατομίαι, μέσα εἰς τὰς ὁποίας ἔκοπταν πέτρας οἱ κατάδικοι. Πρὸς Ν. Ὕβλα, ἐπίσημος διὰ τὸ ἐκεῖ γινόμενον μέλι. — Καμαρίνα ἢ Ὑπερία. — Ἀκράγας (Agrigento, Girgenti) ἰσχυρὰ πόλις πλησίον τοῦ ὁμωνύμου της πτ. — Λιλύβαιον, κατάντικρυ τῆς Καρχηδήνος. Εἰς τὰ μεσόγεια τῆς νήσου ἦτο ἡ Ἔννα, πόλις ἱερὰ τῆς Δήμητρος, καὶ Ἀγύριον, πατρὶς Διοδώρου τοῦ Σικελιώτου.
305. Πρὸς Β: τῆς Σικελίας εἶναι νῆσοί τινες πυρίπνοοι, Αἰόλου νῆσοι καλούμεναι καὶ Ἡφαιστιάδες ἢ Λιπάραι. Πρὸς Ν: εἶναι αἱ νῆσοι Μελίτη (Μάλτα) καὶ Γαῦλος (Gozzo).
306. Ἐν τῷ μέσῳ τῆς Τυῤῥηνικῆς θαλάσσης ἔκειτο ἡ Σαρδὼ, (Σαρδηνία) ἢ Σαρδὼν, τῆς ὁποίας τὰ παράλια ἐξουσίαζον κατ’ ἀρχὰς οἱ Καρχηδόνιοι· μετὰ δὲ τὸν πρῶτον Λιβυκὸν πόλεμον ἐξουσίασαν ὁλόκληρον οἱ Ῥωμαῖοι. Πόλις αὐτῆς μεγάλη καὶ εὐλίμενος ἦτο ἡ Καλαρὶς (Cagliari). Ἄλλη νῆσος πρὸς Βοῤῥᾶν, ἡ ὀνομαζομένη κατ’ ἀρχὰς Κύρνος, καὶ ἔπειτα Κόρσικα, ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων. Ἀλερία ἐπὶ τῆς Ἀν: παραλίας ἦτο ἡ μόνη σημαντικωτέρα πόλις τῆς νήσου ταύτης.
307. Παρὰ τὴν Ἰταλίαν· ἡ Ἴλβα, ἢ Ἰλύα, καὶ ἔπειτα Αἰθαλία (Elba), ἐχρημάτισε περίφημος διὰ τὰ τοῦ σιδήρου μεταλλεῖα της. — Πιθηκοῦσα (Ischia), πλησίον τοῦ Μισηνοῦ ἀκρωτηρίου.—Χοιράδες ἢ Καπρέαι, εἰς τὴν εἴσοδον τοῦ κόλπου τῆς Νεαπόλεως. — Σειρηνοῦσαι, τρεῖς σκόπελοι πρὸς Ν: τῶν Χοιράδων, ὅπου κατὰ τὰ μυθευόμενα ἦσαν αἱ Σειρῆνες. Εἰς τὸν Ἀδριατικὸν κόλπον ἔκειντο αἱ νῆσοι Διομήδους (Tremilli).
3ῡ8. Ἡ πέραν τῶν Ἄλπεων Γαλατία, λεγομένη Τρανσαλπίνα, εἶχεν ὀλίγῳ πλειοτέραν ἔκτασιν παρὰ τὴν σημερινὴν Γαλλίαν. Πρὸς Β: ἐκτείνετο ἕως τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥήνου.
309. Οἱ ἐπισημότεροι διαβρέχοντες αὐτὴν ποταμοὶ ἦσαν ὁ Ῥοδανὸς (Rhône), ὅστις δεχόμενος τὸν Ἄραρα (Saòne) χύνεται εἰς τὴν μεσόγειον θάλασσαν· ὁ Ἴσαρ (Isére), ὁ Δρουεντίας (Durance), ὁ Ῥῆνος δεχόμενος τὸν Μωσέλλαν (Moselle)· ὁ Σηκουάνας (Seine) δεχόμενος τῶν Ματρῶναν (Matrona, Marne) ὁ Λείγηρ (Ligeris, Loire) δεχόμενος τὸν Ἐλαύηρα (Elaver, Allier)· ὁ Γαρούνας (Garumma, Garronne) δεχόμενος τὸν Τάρνιν (Tarnis, Tarn), ὁ Δυράνιος (Durannius, Derdogne) κ.λ.
310. Ἐπὶ Ἰουλίου Καίσαρος ἐδιαιρεῖτο ἡ Γαλατία εἰς Βελγικὴν, κειμένην πρὸς Β: εἰς Κελτικὴν, ἐν τῷ μέσῳ, καὶ εἰς Ἀκουΐτανην, πρὸς Ν: χωρὶς νὰ λογίζεται εἰς ταύτας ἡ λεγομένη Προβίγκια Ῥωμάνα (Provence), ἤγουν Ῥωμαϊκὴ ἐπαρχία. Εἰς τὸ μετέπειτα οἱ Ῥωμαῖοι διῄρεσαν αὐτὴν εἰς 17 ἐπαρχίας, ἑκάστη τῶν ὁποίων εἶχε καὶ μίαν μητρόπολιν. Ἦσαν δὲ αἱ ἐφεξῆς·
311. Νοβεμποπουλανία· μητρόπολις Αὐσκίων, Κλίμβεῤῥος (Auch)—Ἀκυϊτανὴ δευτέρα· μητρόπολις, Βουρδίγαλα (Bordeaux). — Ναμβωνησία ά. Ναρβωνῖτις ἐλλ. Ναρβὼν Μαρτία (Narbonne).—Ναμβωνησία β′. π: Ἄκουαι Σέκστιαι (Aix).—Ἄλπεις θαλάσσιαι·—π: Ἐβρόδουνον (Embrun)—Ἄλπεις Ποινίναι· π. Ταραντασία (Moustiers).
312. Οὐϊενική· π: Οὐϊέννα (Vienne),—Ἀκυϊτανὴ ά. Βιτουρίγων πόλις Ἀβάρικον (Bourges)—Λουγδουνικὴ ά. Λούγδουνον (Lyon).—Ἡ μεγάλη Σηκουανικὴ, Οὐεσόντιον (Besançon). Ἡ ἐπαρχία αὕτη περιελάμβανε τὴν Ἑλβετίαν, τῆς ὁποίας πρώτισται π: ἦσαν, Αὐγούστα Ῥαυράκων, πλησίον τῆς νῦν Βασιλείας (Bâle). Αὐεντικὸν (Avenche).
313. Λουγδουνικὴ β′. π: Ῥοτόμαγος (Bouen)—Λουγδουνικὴ γ′. Τουρόνων πολ: Καισαρόδουμον (Tours)—Λουγδουνικὴ δ′. Σηνόνων πόλις, Ἀγένδικον (Sens)—Βελγικὴ ά. Τρηουρία (Tréves).—Βελγικὴ β′. Ῥῆμοι (Reims)—Γερμανία ά. Μογουτίακον (Mayence)—Γερμανία β′, Κολονία (Cologne).
314. Παρὰ τὰς μητροπόλεις ταύτας ἦσαν καὶ ἄλλαι πόλεις ἱκανῶς ἐπίσημοι. Αὐγουστόδουμνον (Autun) ἢ Βίβρακτα· Νέμαυσος (Nimes). Ἀρελάτη (Arles). Μασσαλία (Marseille) πόλις κτισθεῖσα ὑπὸ τῶν Φωκαέων (212), πλoυσία, ἐμπορικὴ καὶ ἐπίσημος διὰ τὴν εἰς τὰ γράμματα ἐπιμέλειαν. Λουτεκία καὶ Λουκοτοκία (τὰ Παρίσια). Καρνοῦτοι (Chartres).
315. Ὠνόμαζον οὕτως ὅλην τὴν Χερσόνησον τὴν μεταξὺ τοῦ Ὠκεανοῦ καὶ τῆς Μεσογείου, καὶ χωριζομένην ἀπὸ τὴν Γαλατίαν διὰ τῶν Πυρηναίων. Ἐκαλεῖτο δὲ ἡ αὐτὴ Ἑσπερία καὶ Ἰβηρία, κατοικουμένη ὑπὸ πολλῶν λαῶν, τῶν ὁποίων πρώτιστοι ἦσαν· οἱ Καλλάϊκοι, Κανταβροὶ, Οὐάσκωνες, Ἁστουροὶ, Κοσετανοὶ, Ἐδετανοὶ, ὅλοι σχεδὸν Κελτοὶ, ἤγουν ἀπὸ τῆς Γαλατίας καταγόμενοι, διὰ τοῦτο καὶ μέγα μέρος τῆς χώρας ταύτης ἐκαλεῖτο Κελτιβηρία.
Οἱ Ῥωμαῖοι διηῄρεσαν αὐτὴν εἰς τρία· εἰς Ταῤῥακονησίαν, κειμένην πρὸς Β: καὶ ἐν τῷ μέσῳ, εἰς Βαιτικὴν πρὸς Ν: καὶ εἰς Λυσιτανίαν πρὸς Δ:
316. Την Ταῤῥακονησίαν διέβρεχεν ὁ Ἴβηρ ποτ: (l’Ebre) καὶ ὁ Τάγος (Tage).—Πόλεις· πρὸς Β: καὶ Β-Δ: Βράκκα Αὐγούστα (Braga). Κάλλη Πόρτον (Porto), ἐξ ἧς ὠνομάσθη ἡ Πορτογαλλία—Ἀστουρικὴ Αὐγούστα (Astorga). Πομπέλων (Pompelune).—Καλίγυρις (Calahorra), πατρὶς τοῦ Κυϊντιλιανοῦ — Ἰλέρδα (Lerida) ἐπὶ τοῦ Σικόριδος πτ. (Ségre), παρὰ τὴν Μεσόγειον θάλασσαν.—Ῥόδος ἢ Ῥόδη (Roses) ἀποικία, λέγουσι, Ῥοδίων.—Ἐμπορεῖον (Ampurias), καὶ Βάρκινον (Barcelone) εὐλίμενοι πόλεις.—Ταῤῥάκων (Tarragona) ἡ μητρόπολις τῆς χώρας. — Σαγοὺς (Muviedro) κυριευθεῖσα καὶ ἐρημωθεῖσα ὑπὸ τοῦ Ἀννίβα.—Οὐαλεντία (Valence).—Λύκεντον (Alicante).—Νέα Καρχηδὼν (Carthagéne), μεγίστη καὶ καλλίστη πόλις ἀποικισθεῖσα ὑπὸ τῶν Καρχηδονίων. Εἰς τὰ ἐνδότερα τῆς χώρας Νομαντία, Σεγοβία, Βίλβιλις, ἡ πατρὶς τοῦ Μαρτιαλίου, καὶ Τόλετον (Tolede).
317. Τὴν Βαιτικὴν (ἥτις ἀπὸ τῶν ἐνοικούντων ἐλέγετο καὶ Τουρδητανία) διέβρεχεν ὁ Ἄνας (Cuadiana) καὶ ὁ Βαῖτις (Cuadalquivir). Πόλεις· Κορδύβα (Cordoue) παρὰ τὸν Βαῖτιν.—Ἄσταπα, πολιορκηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Μαρίου.—Μάλακα (Malaga), μεταξὺ Γαδείρων καὶ Κάλπης παραλίου πολ.—Μούνδα, περίφημος, διότι εἰς αὐτὴν ἐνίκησεν ὁ Καῖσαρ τοὺς υἱοὺς τοῦ Πομπηΐου.—Γάδειρα (Cadix), κτισθεῖσα ὑπὸ τῶν Φοινίκων.—Ἴσπαλις (Seville), παρὰ τὸν Βαῖτιν πτ: ἄποικος Ῥωμαίων.—Ἰτάλικα, ὅπου ἐγεννήθησαν οἱ Αὐτοκράτορες Τραϊανὸς, Ἀδριανὸς καὶ Θεοδόσιος.
318. Ἡ Λυσιτανία, διὰ τῆς ὁποίας διαῤῥέουσιν οἱ πτ: Τάγος, Δούριος (Douro) καὶ ὁ Μίνιος (Minho), εἶναι ἡ σήμερον καλουμένη Πορτογαλλία.—Πόλεις· Ὀλύσιππος (Olisippo, Lisbona) καὶ κατ’ ἄλλους Ὀδύσεια. — Σαλαμαντικὴ (Salamantica, Salamanque).—Ἠμερίτα Αὐγούστα (Merida), Ἑβοῦρα (Evora), Κετόβριγα (Setuval). Ἡ μεσημβρινὴ χώρα ὠνομάζετο λατινιστὶ Κούνεον, ἤτοι σφὴν, ἀπὸ τοῦ σχήματος. Αὐτοῦ εὑρίσκετο τὸ ἱερὸν Ἀκρωτήριον (Sacrum Promontorium, Cap-Saint-Vincent)—Εἰς τὰ παράλια τῆς Ἱσπανίας εἶναι ἡ τῶν Βαλεαρίδων νήσων σωρεία. Δύο ἐξ αὐτῶν ἐλέγοντο Γυμνησίαι, ἐξ ὧν ἡ μὲν ἦτο καὶ ὠνομάζετο Μείζων (Major Μαϊόρκα) ἡ δὲ, Ἐλάσσων (Minor Μινόρκα)· αἱ δὲ ἄλλαι, Πιτυοῦσαι· ἐξ ὧν ἡ μὲν μεγαλητέρα ὠνομάζετο Ἔβυσος (Ebusus, Ivica), φέρουσα παλαιὰ, ὡς λέγουσι, σάκχαρι, πολλὰ ζῶα καὶ σῦκα· ἡ δὲ μικροτέρα ἐλέγετο Ὀφιοῦσα (Ophiusa, Formentera 14). ([8]).
319. Βρεττανία. Οἱ Ῥωμαῖοι ὠνόμαζον οὕτω τὴν εἰς τὸν Ὠκεανὸν μεγάλην νῆσον, ἥτις περιλαμβάνει τὴν σήμερον τὴν Ἀγγλίαν καὶ τὴν Σκωτίαν· ἐκάλουν δὲ αὐτὴν καὶ Ἄλβιον. Τὸ βόρειον μέρος, χωρισθὲν ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων ἀπὸ τοῦ λοιποῦ διὰ χάνδακος καὶ τείχους, ἐκαλεῖτο Καληδονία, καὶ τοῦτο τὸ μέρος εἶναι ἡ σημερινὴ Σκωτία. ([9])
320. Οἱ Ῥωμαῖοι διῄρεσαν αὐτὴν εἰς πέντε ἐπαρχίας· εἰς Βρεττανίαν πρώτην καὶ δευτέραν, εἰς Φλαβιανὴν Καισαριανὴν, εἰς Μεγάλην Καισαριανὴν, καὶ εἰς Οὐαλεντιανήν. Αἰ ἐπισημότεραι πόλεις ἦσαν Λονδίνιον (Londinium, Londres) Δουρόβερνον (Durovernum, Douvres) Καμαλόδουνον καὶ Εὐόρακον (Evoracum, York), ὅπου ἐγεννήθη Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας. — Ποτ. ὀνομαστὸς τοῦ τόπου ὁ Τάμισις (Tamise). Ἡ Καληδονία, λεγομένη καὶ Βρεττανία Βαρβαρικὴ, ἦτο παντάπασιν ἄγνωστος εἰς τους Ῥωμαίους.
321. Ἡ Ἰρλανδία πρὸς Δ: ἐκαλεῖτο Ἰβερνία. Πόλις σημαντική Ἐβλανὴ (Evlana, Dublin). — Αἰ λοιπαὶ νῆσοι ὠνομάζοντο Κασσιτερίδες (Sorlingues)· καὶ ἐξ αὐτῶν οἱ παλαιοί ἐλάμβανον τὸν κασσίτερον διὰ τῶν Φοινίκων.—Οὐηκτὶς (Wight) πρὸς Ν:—Μονόβια (Man),—Ἑβοῦδες (Westernes) πρὸς Δ: τῆς Καληδονίας·—Ὀρκάδες αἱ πρὸς Β: καὶ Θούλη (Shetland).
Σημ. Ἡ ὑπὸ τοῦ περιηγητοῦ Πυθέα ὀνομαζομένη Θούλη φαίνεται ὅτι εἶναι ἡ Ἰσλανδία.
322. Γερμανία. Οἱ Ῥωμαῖοι ὠνόμαζον οὕτω τοὺς τόπους τοὺς κειμένους μεταξὺ τοῦ Ῥήνου, ὄντος πρὸς Δ: τοῦ Δανουβίου πρὸς Ν: καὶ τοῦ Οὐϊστούλα πρὸς Ἀν: ἐγνωρίσθη δὲ οὗτος ὁ τόπος ὄχι πολὺ παλαιόθεν. Οἱ Γερμανοὶ ἦσαν πολλοὶ λαοὶ καὶ διάφοροι· οἷον οἱ Βρούκτεροι, οἱ Φρίσιοι, οἱ Καῦκοι ὁριζόμενοι ὑπὸ τοῦ Ἄλβιος πτ: (Elbe Ἕλβα), οἱ Σικαμβροὶ, οἱ Χηροῦσκοι, οἱ Ἀλεμάννοι ἢ Ἀλαμαννοὶ, εἰς τῶν ὁποίων τὸν τόπον ἦτο τὸ Ἑρκύννιον δάσος (Forêt noire) καὶ οἱ Λομβαρδοὶ, ὅλοι τότε εὑρισκόμενοι εἰς τὴν ἀγρίαν σχεδὸν τοῦ βίου κατάστασιν.323. Οἱ Βαταυοὶ κατῴκουν πρὸς Ἄρκτον τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥήνου εἰς τόπον ἑλώδη (Ὀλλανδία), γεμάτον ἀπὸ λίμνας καὶ λάκκους, ἐξ ὧν ὁ μεγαλείτερος, ὁ λάκκος Φλεῦος, μετεβλήθη, ἐξ αἰτίας τῆς πλημμύρας τῆς θαλάσσης, εἰς τὸν νῦν κόλπον Ζοϋδερζέην (190). Πόλεις αὐτῶν ἦσαν Λούγδουνον Βατανῶν (Leyde) καὶ Νοβιόμαγος (Nimégue).
324. Πρὸς Β: τοῦ Ἄλβιος (Elbe) ἡ ὑπὸ τῶν Κίμβρων κατοικουμένη χώρα ὠνομάζετο Κιμβρικὴ Χερσόνησος (jutland). Πρὸς τὰ παράλια, εἰς τὸν Κοδανὸν κόλπον (Βαλτικὴν θάλασσαν) ἔκειντο αἱ νῆσοι Βαλτία καὶ Σκανδία (Fionie et Seeland). Οἱ Οὐένετοι καὶ οἱ Βωροῦσσοι (Πρῶσσοι) κατῴκουν τὴν παραλίαν τῆς Βαλτικῆς.
325. Αἱ πρὸς Ν: τοῦ Δουνάβεως χῶραι, αἱ μὴ συμπεριλαμβανόμεναι εἰς τὴν Γερμανίαν, ἦσαν πέντε· Ἡ Ῥαιτία (ἡ χώρα τῶν Γκριζόνων), ἥτις συνώρευε μὲ τὴν Ἑλονητίαν (Ἑλβετίαν). Πολ: αὐτῆς Κουρία (Coire).—ἡ Οὐϊνδελικία (Βαυαρία) Π. Αὐγούστα Οὐϊνδελίκων (Augsbourg).—τὸ Νωρικὸν (μέρος τοῦ τόπου τῆς Αὐστρίας)·—ἡ Παννονία (μέρος τῆς Οὐγγρίας ἢ Οὐγγαρίας) Π. Οὐϊνδοβόνα (Βιέννη).—Πρὸς Ἀν: ἦτο ἡ Δακία μεταξὺ τοῦ Δουνάβεως πρὸς Ν: καὶ τοῦ Τύρα (Dniester) πρὸς Ἀν: περιλαμβάνουσα τὸ λοιπὸν μέρος τῆς Οὐγγρὶας καὶ τὴν σημερινὴν Μολδοβλαχίαν.
326. Ὅλη ἡ πρὸς Ἀν: τοῦ Ὄδερος, Οὐϊστούλα καὶ Τύρα χώρα ἦτο πολλὰ ὀλίγον γνωστὴ, καὶ ὠνομάζετο μὲ κοινὸν ὄνομα Σαρματία. Τὸ μεσημβρινὸν μέρος, τὸ ποτιζόμενον ὑπὸ τοῦ Βορυσθένους (Dnieper) τοῦ Τανάϊδος (Don) καὶ τοῦ Ῥᾶ (Βόργα) ἐκατοικήθη ὑπό τινων Ἑλληνικῶν ἀποικιῶν εἰς τὰ παράλια. Ἐπίσημοι δὲ πόλεις αὐτῶν ἦσαν ἡ Ὀλβία· εἰς δὲ τὴν Ταυρικὴν χερσόννησον (Κριμαίαν) τὸ Παντικάπαιον καὶ ἡ Θεοδοσία (Καφφᾶς). Ἡ χερσόνησος αὕτη ἀπεπερατοῦτο εἰς τὸ ἀκρωτήριον τὸ λεγόμενον Κριοῦ μέτωπον, κείμενον ἀντικρὺ τοῦ εἰς τὴν Μικρὰν Ἀσίαν ἀκρωτηρίου, τὸ ὁποῖον ἐλέγετο Κάραμβις.
327. Πέραν τοῦ Βορυσθένους κατῴκουν οἱ Ῥωξολάνοι, ὅθεν νομίζουσί τινες ὅτι ἔλαβον τὸ ὄνομα οἱ Ῥῶσσοι, καὶ φαίνεται ὅτι εἶχον ὅριον τὸν Τάναϊν.
Σημ. Ὅλην τὴν ἐπέκεινα τοῦ Εὐξείνου Πόντου χώραν ὠνόμαζον οἱ Ἕλληνες Σκυθίαν, καὶ Σκύθας τοὺς κατοίκους, οἵ τινες μετέπειτα ὠνομάσθησαν Σαυρομμάται καὶ Σαρμάται.
- ↑ Σύνοψις τῆς Πολ. Γεωγρ. ὑπὸ Κούμα, σελ. 72. Ὁ Μ.
- ↑ Εἶναι ἄξια σημειώσεως ἡ σύμπτωσις, ὅτι καὶ μετὰ τὴν ἀνάστασιν τῆς Ἑλλάδος εἰς αὐτὴν τὴν νῆσον ἐκόπησαν κατὰ πρῶτον τὰ Ἑλληνικὰ νομίσματα τῶν λεπτῶν καὶ τοῦ Φοίνικος. Ὁ Μ.
- ↑ Ὄχι βασιλοπόταμον. Οὕτω λέγεται τὸ συστηνόμενον ποτάμιον ἀπὸ τὰ εἰς τὸ Ἕλος ἀναβρύοντα ὀμμάτια καὶ χυνόμενον εἰς Τρίνασα. Ὁ Μ.
- ↑ Ἴδε τὸ περὶ Πολ. ἡμ. σύγγρ. Τ. ά. Σελ. 215. Ὁ Μ.
- ↑ Ὁ Στράβων, ὅστις ὀλίγους χρόνους Π. Χ. περιῆλθε τὴν Ἑλλάδα, ἀναφέρει ὅτι εἰς τὸν καιρόν του αὐταὶ αἱ ὀνομασταὶ πόλεις ἢ δὲν ὑπῆρχον πλέον, ἢ μόλις αὐτῶν ἴχνη ἐφαίνοντο καὶ σήμερον. Καὶ αὐτὴ δὲ η Μεγαλόπολις, λέγει είχε πιάσει τὸ τοῦ κωμικοῦ. Ἐρημία μεγάλη ἐστὶν ἡ Μεγαλόπολις. Ἴδε Στρ. Γεωγρ. Βιβλ. Η κ. Η′. Ὁ Μ.
- ↑ (Ἴδε Γεωγρ. Κούμα σελ. 870 περὶ ταύτης τῆς πολ.) Ὁ Μ.
- ↑ Ἴδε τὴν σύνοψιν τῆς παλ. Γεωγρ. ὑπὸ Κούμα
- ↑ Ἴδε Στράβ. Βιβλ. Γ′.
- ↑ Ἴδε Στράβ. Βιβλ. Δ′. καὶ Ε′. ὁ Μ.