Γεωγραφία Στοιχειώδης/Μέρος Β΄/Βιβλίον Α΄/Κεφάλαιον Β΄
| ←Κεφάλαιον Α΄ | Γεωγραφία στοιχειώδης μαθηματικὴ, φυσικὴ καὶ πολιτικὴ, ἀρχαία καὶ νεωτέρα, περιόδου Β′ Μέρος Β΄, Βιβλίον Α΄, Κεφάλαιον Β΄ |
Κεφάλαιον Γ΄→ |
237. Τὸ ὄνομα Ἀφρικὴ δὲν ἐδίδετο ὑπὸ τῶν παλαιῶν εἰς ὅλους τοὺς τόπους τοῦ μέρους τούτου τῆς Γῆς, ὅσοι ἐγνωρίζοντο ὑπ’ αὐτῶν. Λιβύη ἦτο τὸ γενικὸν ὄνομα. Ἀφρικὴ δ’ ἐλέγετο κυρίως ἡ χώρα τῶν Καρχηδονίων. Οἱ παλαιοί εἶχον τὸν Νεῖλον ὅριον μεταξὺ Ἀσίας καὶ Λιβύης· εἰς τρόπον ὅτι ὑπελάμβανον τοὺς πρὸς Ἀν: τοῦ ποταμοῦ τούτου τόπους ἀνήκοντας εἰς τὴν Ἀσίαν.
238. Ἡ Αἴγυπτος σχηματίζει μίαν δεξαμενὴν ἢ λεκάνην (bassin) κεκλιμένην ἀπὸ τὸ Ν: Α: πρὸς τὸ Β: ¼ Δ: καὶ ἐκ τῶν δύο μερῶν περικλειομένην ἀπὸ ὄρη, καθ’ ὅλον τὸ μῆκος τῆς ὁποίας ῥέει ὁ Νεῖλος. Αὐτὸς ὁ ποταμὸς ἔχει τὰς ἀρχὰς αὐτοῦ εἰς τὰ ὄρη τὰ πρὸς Δ: τῆς Ἀβυσσινίας ὀνομαζόμενα Σελήνης ὄρη, καὶ δέχεται δύο ποτάμια τὸν Ἀσταβόραν καὶ Ἀστάπουν, τὰ ὁποῖα περιεκύκλονον τὴν νῆσον Μερόην. Κατ’ ἔτος περὶ τὰς θερινὰς τροπὰς πλημμυρεῖ ἀπὸ τὰς περιοδικὰς βροχὰς τὰς καταπιπτούσας ἐπ’ αὐτῶν τῶν ὀρέων· τότε σκεπάζει ὅλην σχεδὸν τὴν κοιλάδα τῆς Αἰγύπτου, ὑγραίνει τὰ χωράφια καὶ καθιστᾷ αὐτὰ εὔφορα. Ἄνω δὲ τῆς θαλάσσης, 30 λεύγας περίπου, διαιρεῖται εἰς πολλοὺς βραχίονας, ἐξ ὧν δύο οἱ κυριώτεροι σχηματίζουσιν ἔκτασιν γῆς ἐκ τοῦ σχήματος ὀνομαζομένην Δέλτα. Ἑπτὰ δὲ στόματα τοῦ Νείλου ὡς κυριώτερα ἠρίθμουν οἱ παλαιοὶ ἀρχίζοντες ἀπὸ Δ: τὸ Κανωβικὸν, Βολβίτινον, Σεβεννυτικὸν, Φατνικὸν, Μενδήσιον, Τανιτικὸν, Πηλουσιακόν.
239. Ἡ Αἴγυπτος διετέμνετο προσέτι ὑπὸ πλήθους διωρύγων, ἐξ ὧν μία χύνεται εἰς τὴν λίμνην τοῦ Μοίριδος, τὴν ὁποίαν ἡ ἀνθρώπινος ἐργασία εἶχε κάμει εὐρυχωροτέραν. Μία ἄλλη, ἀρχισθεῖσα ὑπὸ τοῦ Νεκῶ, συνεχισθεῖσα ἀπὸ τὸν Δαρεῖον τὸν Α′, τελειωθεῖσα ἀπὸ τὸν Πτολεμαῖον τὸν Φιλάδελφον, ἀφεθεῖσα ἔπειτα καὶ πάλιν ἐξαναρχισθεῖσα ἀπὸ τὸν Ἀδριανὸν, καὶ τέλος ἀπὸ τοὺς Ἄραβας, ἔγεινε διὰ νὰ ἑνόνῃ τὸν Νεῖλον μὲ τὸν βόρειον μυχὸν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης.
240. Ἡ Αἴγυπτος ἦτο διῃρημένη εἰς ἐπαρχίας, νομοὺς καλουμένας, τῶν ὁποίων ὁ ἀριθμὸς ἄλλοτε ἄλλως εἶχε διορισθῆ. Περιελαμβάνοντο δὲ ὅλοι οἱ νομοὶ εἰς τρία μεγάλα τμήματα, ἐξ ὧν τὸ μὲν ὠνομάζετο ἄνω Αἴγυπτος ἢ Θηβαΐς· τὸ δὲ, Μεσαία Αἴγυπτος ἢ Ἑπτανομίς· τὸ δὲ, Κάτω Αἴγυπτος ἢ Δέλτα.
244. Αἱ ἐπισημότεραι πόλεις (ἀρχιζομένη τῆς ἀπαριθμήσεως ἀπὸ Νότου) ἦσαν· Φιλῆ καὶ Ἐλεφαντίνη, ἑκάστη κειμένη εἰς νῆσον τοῦ ποταμοῦ. — Συήνη (Ἀσσουάν) σχεδὸν ὑπὸ τὸν τροπικόν. Αὐτοῦ εὑρίσκετο φρέαρ, τὸ ὁποῖον ἐχρησίμευέ ποτε νὰ δεικνύῃ τὴν στιγμὴν τῶν θερινῶν τροπῶν. — Θῆβαι Διόσπολις· — Κοπτὸς, ὅθεν ἤρχιζεν ὁδὸς φέρουσα εἰς Βερενίκην ἐπὶ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης. — Τέντυρα, Λυκόπολις, Κροκοδειλόπολις ἢ Ἀρσινόη, πλησίον τῆς ὁποίας ἔκειτο ὁ Λαβύρινθος,—Μέμφις, ἡ πρωτεύουσα τῆς Μεσαίας Αἰγύπτου. Αὐτοῦ πλησίον εἶναι αἱ τρεῖς μεγάλαι πυραμίδες.—Ἡλιόπολις.—Πηλούσιον, ἡ κλεῖς τῆς Αἰγύπτου ἀπὸ τὸ μέρος τῆς Ἀραβίας.—Σαῒς, εἰς τὸ ἐνδότερον τοῦ Δέλτα. — Ἀλεξάνδρεια, κτισθεῖσα ὑπὸ τοῦ μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἑνωθεῖσα μὲ τὴν νῆσον Φάρον διὰ κρηπίδος (chaussée) καλουμένης Ἑπταστάδιον.
242. Ἡ πρὸς Νότον τῆς Αἰγύπτου χώρα ὠνομάζετο Αἰθιοπία, ἥτις φαίνεται ὅτι περιελάμβανεν ὅλην τὴν Νουβίαν καὶ μέρος τῆς Ἀβυσσινίας. Οἱ παλαιοὶ ἐγνώριζαν τὴν νῆσον Μερόην σχηματιζομένην ἀπὸ τοὺς δύο πρωτίστους ποταμοὺς τοὺς συμβάλλοντας εἰς τὸν Νεῖλον. Τὸ μεσημβρινὸν μέρος τῆς Ἀβυσσινίας ὠνόμαζον οἱ παλαιοὶ Κινναμωμοφόρον χώραν· τὴν δὲ παραλίαν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, Τρωγλοδυτικὴν ἀπὸ τοὺς ἐν αὐτῇ τρωγλοδύτας λαοὺς, κατοικοῦντας εἰς τρώγλας καὶ σπήλαια. Ὁ πρὸς Ν: τοῦ πορθμοῦ Βαβελμανδέλου τόπος ὠνομάζετο Μυῤῥοφόρος χώρα ἕως τὸ ἀκρωτήριον τῶν Ἀρωμάτων (Γουαρδεφούϊον), κατέμπροσθεν τοῦ ὁποίου κεῖται ἡ νῆσος Διοσκορὶς (Σοκοτόρα). Πέραν τοῦ ἀκρωτηρίου ἐκτείνεται ἡ παραλία Ἀζανία (παραλ. Ἀζιὰν) τελευτῶσα εἰς τὸ ἀκρωτήριον Πράσον, μέχρι τοῦ ὁποίου οἱ παλαιοὶ ἐγνώριζον τὴν χώραν.
243. η μαρμαρικη. (πρὸς Δ: τῆς Αἰγύπτου) ἤρχιζεν ὀλίγον ἐκεῖθεν τῆς Ἀλεξανδρείας. Παραιτόνιον ἐλέγετο ὁ ἐπισημότερος αὐτῆς τόπος. Μέγας κατάβαθμος ἦτο σειραὶ ὀρέων τῆς Μαρμαρικῆς.
244. Πρὸς Νότον εἶναι αἱ Αὐάσεις, ἤγουν αἱ ἐν μέσῳ τῶν ἀμμωδῶν ἐρήμων εὔκαρποι χῶραι. Οἱ Ἕλληνες ἐγνώρισαν τρεῖς, τὴν μεγάλην, τὴν μικρὰν, καὶ τὴν τοῦ Ἄμμωνος. Εἰς ταύτην ἦτο τὸ τοῦ Ἄμμωνος Διὸς ἱερὸν, ὅπου ὑπῆγεν ὁ Ἀλέξανδρος.
245. Ἡ Κυρηναϊκὴ ὠνομάζετο ἔτι καὶ Πεντάπολις ἀπὸ τῶν πέντε αὐτῆς πρωτίστων πόλεων. Ἦσαν δὲ αὗται· Κυρήνη, πατρὶς τοῦ φιλοσόφου Ἀριστίππου, τοῦ ποιητοῦ Καλλιμάχου, καὶ τοῦ Γεωγράφου Ἐρατοσθένους· Ἀπολλωνία, Δάρνις, Πτολεμαῒς καὶ Βερενίκη. Οἱ Νασαμῶνες ἐκατοίκουν πρὸς Ν: τῆς Κυρηναϊκῆς· ἦσαν δὲ ἀκριδοφάγοι.
246. Ὠνόμαζον Συρτικὴν τὴν χώραν τὴν ἐκτεινομένην παρὰ τὰ παράλια τῆς Μεσογείου, καὶ σχηματίζουσαν δύο βαθεῖς κόλπους, Σύρτεις καλουμένους· ἐξ ὧν ἡ μὲν ἐπωνομάζετο μεγάλη, ἡ δὲ μικρὰ (κόλποι τῆς Σύδρας καὶ Γαβῆς), τῶν ὁποίων ἡ θαλασσοπλοΐα ἐνομίζετο κινδυνώδης. Οἱ Ψύλλοι ἦσαν οἱ κατοικοῦντες αὐτοῦ, πιστευόμενοι ὅτι ἤξευρον τὸ μυστικὸν τοῦ νὰ γοητεύωσι τὰ ὀφείδια· καὶ οἱ Λωτοφάγοι, οἱ ἀπὸ τοῦ φυομένου εἰς τὴν χώραν των πολλοῦ Λωτοῦ τρεφόμενοι. Περὶ τὴν μικρὰν Σύρτιν κεῖται ἡ νῆσος Μῆνιγξ ἢ ἡ τῶν Λωτοφάγων.
247. Ἡ χώρα τῶν Καρχηδονίων, καὶ Ἀφρικὴ καλουμένη ὑπὸ τῶν Λατίνων (237), εἶχε τὴν Συρτικὴν πρὸς Ἀν: καὶ τὴν Νομαδικὴν πρὸς Δ:—Ποτ: ὁ Βαγράδας (Μεγγέρδας) ἐκβάλλων εἰς τὴν θάλασσαν πλησίον τῆς Καρχηδόνος. Ἡ δὲ χώρα ἐδιαιρεῖτο εἰς δύο· ά. εἰς τὴν Βυζακηνήν.—Π. Βυζάκιον εἰς τὸν μυχὸν τῆς μικρᾶς Σύρτεως·—Ἀδρούμετον ἢ Ἀδρύμη, — Τύσδρος· β′ εἰς τὴν Ζευγιτανήν.—Π. Ὑτίκη, φημισθεῖσα διὰ τὸν ἐν αὐτῇ θάνατον τοῦ Κάτωνος. Τύνις (Τούνεσι).—Ἱπποζαρυτὸς, καὶ Καρχηδὼν, τῆς ὁποίας ἡ μὲν ἀκρόπολις ἐλέγετο Βύρσα, ὁ δὲ λιμὴν Κώθων.
248. Νομαδικὴ (Νουμηδία) πρὸς Δ: τῆς κυρίως Ἀφρικῆς ἐξετείνετο ἕως τῆς Μαυριτανίας. Ἐπισημότερος ποταμὸς αὐτῆς ὁ Ἄμψαγας. Π. Ἱπποῤῥήγιον (Βόννα) ἢ Ἱππώνη, τῆς ὁποίας ἐχρημάτισεν ἐπίσκοπος ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος·—Κίρτα, (Κωνσταντίνα) καθέδρα τῶν τῆς Νομαδικῆς βασιλέων.—Ζάμα, ὅπου ὁ Σκηπίων ἐνίκησε τὸν Ἀννίβαν. Οἱ Νομαδικοὶ ἦσαν διῃρημένοι εἰς Μασσυλιαίους, κατοικοῦντας πρὸς Ἀν: καὶ εἰς Μασσαισυλιαίους, πρὸς Δ.
249. η μαυρουσια. (Μαυρυτανία) ἔκειτο ἀμφοτέρωθεν τῶν Ἡρακλείων στηλῶν, καὶ ἀντεστοίχει εἰς τὸ νῦν βασίλειον τοῦ Μαρόκου· ἐδιαιρεῖτο δὲ εἰς Καισαριανὴν πρὸς Ἀν: καὶ εἰς Τιγγιτανὴν πρὸς Δ:—Π. Καισάρεια, Τίγγις (Ταγγέρ.) Λίξος.
250. Αἰ χώραι, περὶ ὧν ἔγεινεν ὁ λόγος, δὲν ἐξηπλόνοντο ὁλοτελῶς πρὸς Ν: τοῦ Ἄτλαντος. Τὰ παραιτέρω δὲν ἐγνώριζαν οἱ παλαιοὶ εἰμὴ συγκεχυμένως καὶ ἀτελῶς. Ὠνόμαζαν δὲ τοὺς κατοίκους τῶν ἐρήμων Γαιτούλους, Μελανογαιτούλους καὶ Γαράμαντας. Οἱ τελευταῖοι οὗτοι κατῴκουν περὶ τὴν Φαζανίαν, ἥτις φαίνεται νὰ ἦναι τὸ νῦν Φέτζανον. Περὶ τοῦ Νίγρητος εἶχον ἀμυδρὰν ἰδέαν οἱ παλαιοὶ, καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα, δὲν ἐγνώριζον τίποτε πέραν τοῦ Βοϊαδόρου ἀκρωτηρίου ἐπὶ τῆς Δυτικῆς παραλίας.
Ἀξιοῦσί τινες ὅτι οἱ παλαιοὶ ἐγνώριζον καὶ πέντε ἐκ τῶν Καναρίων νήσων, τὰς ὁποίας ὠνόμαζον, Ἀπρόσιτον, Ἤρας νῆσον, Καπραρίαν, Νιβαρίαν καὶ Καναρίαν.