| ←Ἄρθρο τοῦ ἐκδότη | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 12 Βραχέα τινά περὶ τῶν διαφόρων μέσων του φωτισμοῦ |
Ἓξ ἑβδομάδες ἐν Ἰαπωνίᾳ→ |
Ἀφοῦ τὸ φωταέριον καθαρισθῇ, ὡς ἐῤῥέθη ἀνωτέρω, διευθύνεται εἰς δοχεῖον καλούμενον ἀεριόμετρον. Τὸ σκεῦος τοῦτο σύγκειται ἐκ δύο μερῶν ἐκ τοῦ λάκκου, ὅστις εἶναι προωρισμένος νὰ δέχηται τὸ ὕδωρ, καὶ ἐκ τοῦ κώδωνος, ἐντὸς τοῦ ὁποίου ἀποταμειεύεται τὸ φωταέριον. Οἱ λάκκοι εἶναι ἐσκαμμένοι εἰς τὸ ἔδαφος καὶ ἠλειμμένοι διὰ λιθοκόλλης ἀδιαβρόχου. Ὁ κώδων, κεκαλυμμένος ἐκ πυκνοῦ στρώματος πισσασφάλτου, σύγκειται ἐξ ἰσχυρῶν σιδηρῶν πλακῶν· ἅλυσις δὲ προσδεδεμένη εἰς τὸν κώδωνα ὀλισθαίνει ἐπὶ δύο τροχαλιῶν καὶ φέρει εἰς τὸ ἄκρον αὐτῆς βάρη ἰσορροποῦντα ὡς ἔγγιστα πρὸς τὸ βάρος τοῦ ἀεριομέτρου. Ἡ τελευταία αὕτη τοῦ σκεύους διάταξις ἐπιτρέπει εἰς τὸν κώδωνα ν’ ἀναβαίνῃ καὶ νὰ καταβαίνῃ εὐκόλως ἐντὸς τοῦ λάκκου. Οὕτω τὸ ἀέριον δὲν ὑπόκειται εἰς μεγάλην θλίψιν, ἕνεκα τῆς ὁποίας ἤθελε διασκεδασθῆ, ἢ ἤθελε δυσκολευθῆ ἡ ἀποσύνθεσις τῶν ἐν τοῖς σιδηροῖς κυλίνδροις γαιανθράκων.
Τὸ παρὸν σχῆμα παρέχει ἐν συνόψει τὸ σύνολον ὅλων τῶν μερῶν, ἐξ ὧν σύγκειται τὸ σκεῦος, τὸ χρήσιμον πρὸς κατασκευὴν τοῦ ἐκ τῶν γαιανθράκων παραγομένου φωταερίου.
Τὸ δ παριστάνει τὴν κάμινον τὴν περιέχουσαν τὰ πήλινα κέρατα τὰ πλήρη γαιανθράκων, ὑποβαλλομένων εἰς τὴν ἐνέργειαν τοῦ πυρός. Τὸ δὲ ζ τὸν σωλῆνα, ὅστις φέρει τὸ ἀέριον τὸ προκύπτον ἐκ τῆς ἀποσυνθέσεως τῶν γαιανθράκων. Τὸ β μικρὸν βαρέλιον ἐντὸς τοῦ ὁποίου τὸ ἀέριον ἀπογυμνοῦται τῆς πισσασφάλτου καὶ ὅλων ἐκείνων τῶν οὐσιῶν τῶν διαλυσίμων εἰς τὸ ὕδωρ. Τὸ ε σειρὰν σιδηρῶν ἀγωγῶν, βεβυθισμένων τῶν ἄκρων αὐτῶν ἐντὸς τοῦ ὕδατος καὶ ἐκτεινομένων ἐν εἴδει ἀκτίνων εἰς τὸν ἐλεύθερον ἀέρα πρὸς ψῦξιν τοῦ ἀερίου, ὅπερ φθάνει αὐτοῦ λίαν θερμὸν ἐκ τῶν κεράτων. Τὸ α τὸν δι’ ἀσβέστου καθαριστὴν, ὅστις σύγκειται ἐκ σειράς τριῶν ὁμοίων καθαριστῶν. Τὸ γ τέλος παριστάνει τὸ ἀεριόμετρον ἢ τὸ δοχεῖον τοῦ φωταερίου.
Ἐνταῦθα πρέπει νὰ ἐξηγηθῇ ἡ μεγίστη φωτιστικὴ δύναμις τοῦ φωταερίου.
Ἀέριόν τι δὲν εἶναι ποτὲ καθ’ ἑαυτὸ φωτεινὸν, ἐὰν δὲν ἔχῃ ἐντὸς αὐτοῦ καὶ σῶμά τι στερεόν. Οὕτω τὸ καθαρὸν ὑδρογόνον καιόμενον παράγει φλόγα ὠχροτάτην καὶ σχεδὸν ἀόρατον· διότι ἡ καῦσις αὐτοῦ οὐδέν καθίζημα στερεᾶς οὐσίας παράγει, ἐκτὸς τῶν ὑδατωδῶν ἀτμῶν. Ἡ δὲ φλὸξ ἡ παραγόμενη ἐκ τῆς καύσεως τοῦ διττανθρακούχου ὑδρογόνου εἶναι ζωηροτάτη, διότι τὸ διττανθρακοῦχον ὑδρογόνον καιόμενον ἀφίνει μικρὸν καθίζημα ἄνθρακος, ὅστις μένων χρόνον τινὰ ἐντὸς τῆς φλογὸς πρὶν ἢ καῇ, ἀποβαίνει φωτεινὸ ἕνεκα τῆς ὑψηλῆς αὐτοῦ θερμοκρασίας. Τὸ ἀέριον λαμβάνει ἐκ τοῦ ξένου τούτου σώματος τοῦ διαμένοντος χρόνου τινὰ ἐντὸς τῆς φλογὸς τὴν φωτεινὴν αὐτοῦ ἰδιότητα.Στηριζόμενοι οἱ φυσικοὶ ἐπὶ τῆς ἀρχῆς ταύτης κατώρθωσαν νὰ μεταχειρισθῶσι πρὸς φωτισμὸν τὴν φύσει ὠχροτάτην φλόγα τοῦ ὑδρογόνου. Πρὸς τοῦτο δὲ ἐτέθη ἐντὸς τοῦ καιομένου ἐκ λεπτοτάτων συρμάτων λευκοχρύσου. Ὁ κύλινδρος, ἀφοῦ φθάσῃ εἰς τὸν βαθμὸν τῆς λευκοπυρώσεως διαδίδει λάμψιν ζωηροτάτην, ἡ δὲ φλὸξ τοῦ καιομένου ὑδρογόνου παρίσταται φωτεινοτάτη.
Τὸ καθαρὸν ὑδρογόνον τὸ χρήσιμον πρὸς φωτισμὸν παράγεται διὰ τῆς διαβάσεως τῶν ὑδατωδῶν ἀτμῶν διὰ πεπυρακτωμένων ἀνθράκων. Τὸ ὕδωρ ἐν τούτῳ ἀποσυνθετόμενον παράγει ὑδρογόνον καὶ ἀνθρακικὸν ὀξὺ, ὅπερ διερχόμενον διὰ τιτάνου ἀπορροφᾶται, τὸ δὲ ὑδρογόνον μένει ἐλεύθερον πάσης ξένης οὐσίας. Ἡ μέθοδος αὕτη τῆς παραγωγῆς τοῦ ὑδρογόνου εἶναι ἁπλουστάτη, ἀλλ’ ἄχρηστος ἕνεκα τοῦ δαπανηροῦ.
Μεταφέρεται πολλάκις τὸ φωταέριον εἰς τὰς οἰκίας ἐντὸς μεγίστων ἁμαξίων συγκειμένων ἐξ ἐλάσματος λεπτοῦ σιδήρου· ταῦτα δὲ περιέχουσι ἀσκοὺς ἐλαστικοὺς ἔχοντας στρόφιγγα καὶ σωλῆνα. Πρὸς διανομὴν τοῦ φωταερίου συσφίγγουσι διὰ στροφάλου τοὺς ἱμάντας, οἵτινες περιβάλλουσι τοὺς ἀσκοὺς, καὶ οὕτω τὸ φωταέριον μεταβαίνει εἰς τὸ ἀεριόμετρον ἢ εἰς τὸ δοχεῖον τῆς καταναλώσεως.
Περὶ τὸ ἔτος 1831 ἤρχισαν ἐν Γαλλίᾳ ὡς καὶ εἰς ἄλλα μέρη τῆς Εὐρώπης νὰ μεταχειρίζωνται πρὸς φωτισμὸν τοὺς στεατικοὺς κηρούς. Τὸ εἶδος τοῦτο τῆς βιομηχανίας ἐπενοήθη κατ’ ἀρχὰς διὰ νὰ χρησιμεύσῃ εἰς πολυτελῆ φωτισμὸν καὶ πρὸς ἀντικατάστασιν τοῦ πολυδαπάνου κηροῦ, μεθ’ οὗ ἐφώτιζον τότε τὰς αἴθουσας. Τοῦ δὲ νέου τούτου προϊόντος κατασκευασθέντος εἰς μετρίαν τιμὴν, δὲν ἐβράδυνεν ἡ χρῆσίς του, νὰ κατασταθῇ κοινὴ εἰς ὅλον τὸν πεπολιτσμένον κόσμον. Ἀντικατέστησε δὲ οὐ μόνον τὰς ἐκ κηροῦ λαμπάδας ἀλλὰ καὶ τὰς ἐκ λίπους, ὧν ἡ χρῆσις ἐξακολουθεῖ ἀκόμη εἰς τὴν κατωτέραν τῆς κοινωνίας τάξιν διὰ τὸ εὔωνον.
Ὁ στεατικὸς κηρὸς καλεῖται οὕτω, διότι κατασκευάζεται ἐκ παχέος τινὸς ὀξέος καλουμένου στεατικοῦ. Ἀλλὰ τί ἐστὶ στεατικὸν ὀξύ;
Τὸ στεατικὸν ὀξὺ εἶναι αὐτὸ τὸ λίπος τὸ ἀποτελοῦν μέρος τοῦ στεατικοῦ κηροῦ, ἀλλ’ ἀπηλλαγμένον διὰ χημικῆς τινος ἐργασίας ἀφ’ ὑγρᾶς τινος συνθέσεως περιεχούσης τὸ ὀνομαζόμενον ἐλαιικὸν ὀξὺ, εἰς ὃ τὸ ἐν χρήσει ἀλειμματοκέρι ὀφείλει πάσας τὰς κακὰς αὐτοῦ ποιότητας, ἤγουν τὴν εὔκολον αὐτοῦ τῆξιν, τὸ ἁπαλὸν καὶ τὴν δυσάρεστον ὀσμήν.
Τὸ λίπος δύναται νὰ θεωρηθῇ ὡς ἕνωσις δύο σωμάτων, τοῦ στεατικοῦ ὀξέος, ὄντος στερεοῦ καὶ τοῦ ἐλαιικοῦ ὀξέος, διατελοῦντος ἐν ὑγρᾷ συνήθως καταστάσει. Ἡ ἐργασία, ἣν τὸ λίπος ὑφίσταται διὰ νὰ μεταβληθῇ εἰς στεατικὸν ὀξὺ ἡ στεατικὸν κηρὸν, συνίσταται εἰς τὸ ν’ ἀπαλλαγῇ τοῦ ὑγροῦ μέρους ἤτοι τοῦ ἐλαιικοῦ ὀξέος, καὶ οὕτω μένει τὸ στερεὸν αὐτοῦ μέρος ἤγουν τὸ στεατικὸν ὀξύ. Ἀφοῦ τοιουτοτρόπως ἀπαλλαγῇ τὸ στεατικὸν ὀξὺ τοῦ ὑγροῦ ἐλαιικοῦ ὀξέος, παράγει ὕλην ξηρὰν, ὀλίγον διαλυτὴν καὶ παρέχουσαν φῶς ὡραῖον καὶ ἀναλόγως εὔωνον.
Ἡ κατασκευὴ τοῦ στεατικοῦ ὀξέος τοῦ προωρισμένου εἰς τὴν κατασκευὴν τῶν στεατικῶν κηρῶν συνίσταται εἰς τὴν ἀποσύνθεσιν τοῦ λίπους διὰ τῆς τιτάνου. Παράγεται οὕτω σάπων τῆς τιτάνου, δηλαδὴ μίγμα ἐλαιικοῦ καὶ στεατικοῦ ἀσβεστίου. Τὸ μίγμα τοῦτο ἀποσυντίθεται ἔπειτα διὰ θειικοῦ ὀξέος ὑδαροῦς, ὅπερ παράγει θειικὸν ἀσβέστιον καὶ ἀφίνει ἐλεύθερον τὸ στεατικὸν ὀξὺ καὶ τὸ ἐλαιικόν. Μετὰ ταῦτα ἀποχωρίζεται δι’ ἄλλων μέσων τὸ στεατικὸν ὀξὺ ἀπὸ τοῦ ἐλαιικοῦ καὶ οὕτω μένει ἐκ τοῦ λίπους μόνον τὸ στερεὸν μέρος τὸ πρὸς χρῆσιν τῶν στεατικῶν κηρῶν.
(ἀκολουθεῖ).