Συνθήκη της Λωζάνης/Δηλώσεις

VIII. ΔΗΛΩΣΙΣ ΠΕΡΙ ΑΜΝΗΣΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ

ΥΠΟΓΡΑΦΕΝΤΑ ΤΗ 24Η ΙΟΥΛΙΟΥ 1923

Των υπογραψασών την υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκην Ειρήνης Δυνάμεων διαπνεόμενων εξ ίσου υπό της επιθυμίας όπως ρίψωσιν εις λήθην τα γεγονότα, άτινα διετάραξαν την ειρήνην εν Ανατολή.

ΟΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ, ενεργούντες δυνάμει των πληρεξουσίων αυτών, συνεφώνησαν όπως προβώσιν εις την επομένην δήλωσιν:

1.

Ουδείς κατοικών ή κατοικήσας εν Τουρκία και, αντιστοίχως, ουδείς κατοικών ή κατοικήσας εν Ελλάδι, θέλει ενοχληθή ή κακοποιηθή εν Τουρκία και, αντιστοίχως, εν Ελλάδι, υφ' οιανδήποτε πρόφασιν, λόγω της στρατιωτικής ή πολιτικής αυτού διαγωγής, ή λόγω οιασδήποτε βοηθείας, παρασχεθείσης τυχόν εις ξένην τινά Δύναμιν, εκ των υπογραψασών την υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκην Ειρήνης, ή εις τους υπηκόους αυτής, μεταξύ της 1ης Αυγούστου 1914 και της 20ης Νοεμβρίου 1922.

2.

Ουδείς των κατοίκων των εκ της Τουρκίας αποσπώμενων εδαφών δυνάμει της ρηθείσης περί Ειρήνης Συνθήκης θέλει ωσαύτως ενοχληθή ή κακοποιηθή, είτε λόγω της δυσμενούς ή ευμενούς προς την Τουρκίαν πολιτικής ή στρατιωτικής διαγωγής αυτού, κατά την μεταξύ της 1ης Αυγούστου 1914 και 20ης Νοεμβρίου 1922 χρονικήν περίοδον, είτε λόγω του διακανονισμού της υπηκοότητας αυτού δυνάμει της αυτής Συνθήκης.

3.

Πλήρης και τελεία αμνηστεία θέλει αμοιβαίως χορηγηθή υπό της Τουρκικής και της Ελληνικής Κυβερνήσεως δια παν διαπραχθέν κατά την αυτήν χρονικήν περίοδον κακούργημα ή πλημμέλημα προφανώς συναφές προς πολιτικά γεγονότα λαβόντα χώραν διαρκούσης της περιόδου ταύτης.

4.

Οι υπήκοοι τούρκοι και αντιστοίχως, οι υπήκοοι των λοιπών Δυνάμεων των υπογραψασών την υπό σημερινήν ημερομηνίαν Συνθήκην Ειρήνης, οίτινες έχουσι τυχόν συλληφθή, καταδιωχθή ή καταδικασθή παρά των Αρχών των ειρημένων Δυνάμεων, ή, αντιστοίχως, παρά των τουρκικών Αρχών, δια λόγους πολιτικής ή στρατιωτικής φύσεως προγενεστέρους της 20ης Νοεμβρίου 1922, επί εδάφους παραμένοντος τουρκικού δυνάμει της ειρημένης περί Ειρήνης Συνθήκης, θέλουσιν επωφεληθή της αμνηστείας, εάν δε κατακρατώντας θέλουσι παράδοθή εις τας Αρχάς των Κρατών των οποίων τυγχάνουσιν υπήκοοι. Η διάταξις αύτη εφαρμόζεται ωσαύτως επί των τούρκων υπηκόων των συλληφθέντων, καταδιωχθέντων ή καταδικασθέντων υπό των Αρχών των Δυνάμεων αίτινες κατείχαν μέρος του ως άνω εδάφους, και δι' αδίκημα έτι κοινού δικαίου διαπραχθέν προ της ειρημένης ημερομηνίας, έστω και αν ούτοι μετεφέρθησαν εκτός της Τουρκίας, εξαιρέσει εκείνων, οίτινες εγένοντο ένοχοι πράξεως επενεγκούσης θάνατον ή βαρύν τραυματισμόν εναντίον μέλους τινός των στρατευμάτων κατοχής.

5.

Πάσα εκ του λόγου τούτου απαγγελθείσα καταδίκη θέλει ακυρωθή, πάσα δε εκκρεμής καταδίωξις θέλει παύσει.

6.

Η Τουρκική Κυβέρνησις, συμμεριζομένη τον προς γενικήν ειρήνευσιν πόθον υφ' ου διαπνέονται πάσαι αι Δυνάμεις, διαδηλοί την πρόθεσιν αυτής όπως μη αμφισβήτηση τας υπό την αιγίδα των Συμμάχων γενόμενος ενεργείας, κατά την μεταξύ της 20ης Οκτωβρίου 1918 και 20ης Νοεμβρίου 1922 χρονικήν περίοδον, προς αποκατάστασιν των διασπαρεισών λόγω του πολέμου οικογενειών και απόδοσιν εις τους νομίμους δικαιούχους των περιουσιών αυτών.

Ουχ' ήττον, η πρόθεσις αύτη δεν αποκλείει το ενδεχόμενον της αναθεωρήσεως των ως άνω ενεργειών, εάν τούτο αιτηθή υπό των ενδιαφερομένων. Αι σχετικοί προς τα πρόσωπα και τας περιουσίας απαιτήσεις θέλουσιν εξετασθή υπό Επιτροπής, συγκειμένης εξ ενός αντιπροσώπου της Ερυθράς Ημισελήνου και ενός αντιπροσώπου του Ερυθρού Σταυρού. Εν περιπτώσει διαφωνίας, οι αντιπρόσωποι ούτοι θέλουσιν εκλέξει επιδιαιτητήν· μη επερχόμενης δε συμφωνίας επί της εκλογής αυτού, ο εν λόγω επιδιαιτητής διορισθήσεται υπό του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών.

7.

Η Βρεττανική, η Γαλλική και η Ιταλική Κυβέρνησις, αναγνωρίζουσαι το λυσιτελές του κατευναστικού μέτρου, του προβλεπομένου εν τω άρθρω 5 της από 30 Ιανουαρίου 1923 μεταξύ της Ελληνικής και της Τουρκικής Κυβερνήσεως Συμφωνίας περί αποδόσεως των πολιτικών κρατουμένων και ανταλλαγής των αιχμαλώτων πολέμου, δηλούσιν ότι είναι διατεθειμένοι να αποδεχθώσιν, επ' αμοιβαιότητι εκ μέρους της Τουρκικής Κυβερνήσεως, τας αυτάς διατάξεις υπέρ των τυχόν κατακρατουμένων εισέτι τούρκων αιχμαλώτων πολέμου και πολιτών, εξαιρέσει εκείνων, οίτινες διέπραξαν κακουργήματα και πλημμελήματα κοινού δικαίου μετά την 20ήν Νοεμβρίου 1922.

ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.

Horace RUMBOLD

PELLE

GARRONI

G. C. MONTAGNA

Κ. OTCHIAI

Ε.Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ

Const. DIAMANDY

Const. CONTZESCO

Μ. ISMET

Dr.RIZA NOUR

HASSAN

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ

Συμφωνείται ότι, παρά την 1ην παράγραφον της περί αμνηστείας Δηλώσεως, η Τουρκική Κυβέρνησις επιφυλάσσεται το δικαίωμα να απαγόρευση την εν Τουρκία διαμονήν και μετάβασιν εις 150 πρόσωπα, περιλαμβανόμενα εις την κατηγορίαν των αναφερομένων εν τη ειρημένη παραγράφω ατόμων. Κατά συνέπειαν, η Τουρκική Κυβέρνησις θα δύναται να απέλαση του εδάφους της, εκ των εν λόγω προσώπων, τα νυν τυχόν ευρισκόμενα εν αυτώ και ν' απαγόρευση την επιστροφήν των εν τω εξωτερικώ διαμενόντων. Τα ονόματα των προσώπων τούτων θα επισυναφθώσιν εις την προκήρυξιν αμνηστείας, ήτις θέλει δημοσιευθή παρά της ειρημένης Κυβερνήσεως κατά την έναρξιν της ισχύος της υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης προς εφαρμογήν της ειρημένης Δηλώσεως, δι' ό,τι αφορά την Κυβέρνησιν ταύτην. Προς τούτοις συμφωνείται, ότι, εν ή περιπτώσει η Τουρκική Κυβέρνησις ήθελεν αποφασίση, καθ' ην εξεδήλωσε πρόθεσιν, όπως τα ειρημένα πρόσωπα προβώσιν εις την εκκαθάρισιν των εν Τουρκία κτημάτων και της λοιπής περιουσίας αυτών, θέλει παρασχεθή αυτοίς εννεάμηνος προθεσμία από της ημερομηνίας της ως άνω προκηρύξεως προς πραγματοποίησιν της εκκαθαρίσεως ταύτης κατ' αρέσκειαν αυτών και ότι εν περιπτώσει εκκαθαρίσεως εκ μέρους της Τουρκικής Κυβερνήσεως μετά την πάροδον της προθεσμίας ταύτης, το προϊόν αυτής θέλει εξ ολοκλήρου καταβληθή εις τα εν λόγω πρόσωπα.

Συμφωνείται, ωσαύτως, ότι η 1η παράγραφος της περί αμνηστείας Δηλώσεως ουδαμώς θίγει το δικαίωμα της Ελληνικής Κυβερνήσεως όπως καταδίωξη τους μη μουσουλμάνους υπηκόους αυτής, τους νυν ή προγενεστέρως ανήκοντας εις τον στρατόν της, δια πράξεις αποτελούσας παράλειψιν των στρατιωτικών αυτών καθηκόντων κατά την διάρκειαν των μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας εχθροπραξιών.

ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.

Horace RUMBOLD

PELLE

GARRONI

G. C. MONTAGNA

Κ. OTCHIAI

Ε.Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ

Const. DIAMANDY

Const. CONTZESCO

Μ. ISMET

Dr. RIZA NOUR

HASSAN

IX. ΔΗΛΩΣΙΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923

ΟΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ, ενεργούντες δυνάμει των πληρεξουσίων αυτών, δηλούσιν, εν ονόματι της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ότι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των Μουσουλμάνων, οίτινες δεν αναφέρονται εν ταις διατάξεσι της Συμβάσεως περί ανταλαγής των πληθυσμών της υπογραφείσης εν Λωζάννη την 30ήν Ιανουαρίου 1923, και οίτινες εγκατέλειψαν την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της νήσου Κρήτης, προ της 18ης Οκτωβρίου 1912η διέμειναν πάντοτε εκτός της Ελλάδος, δεν θέλουσι θιγή. Οι Μουσουλμάνοι ούτοι θα διατηρήσωσι το δικαίωμα της ελευθέρας διαθέσεως των ιδιοκτησιών αυτών.

Πάσαι αι διατάξεις και τα μέτρα άτινα τυχόν ελήφθησαν ή εφηρμόσθησαν εξαιρετικώς επί των περιουσιών των εν λόγω Μουσουλμάνων, θέλουσιν αρθή. Εν η περιπτώσει οι πρόσοδοι των περιουσιών τούτων εισεπράχθησαν υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως ή των ελληνικών Αρχών, χωρίς να αποδοθώσι μέχρι σήμερον ή να αποτελέσωσιν αντικείμενον ιδιαιτέρων συμφωνιών μεταξύ της Κυβερνήσεως και των ενδιαφερομένων, θέλουσι καταβληθή εις τους ιδιόκτητος. Πάσα απαίτησις αφορώσα τας εν λόγω προσόδους, ως και πάσα τοιαύτη ερειδομένη εις ισχυρισμόν των εν λόγω προσώπων ότι εζημιώθησαν ως προς τα δικαιώματα των εκ της ανίσου εφαρμογής των γενικής φύσεως μέτρων θέλει κριθή υπό της προβλεπομένης εν τη προμνησθείση Συμβάσει Επιτροπής, υπό τον όρον όμως όπως αϊ απαιτήσεις αύται διατυπωθώσιν εντός προθεσμίας εξ μηνών από της ενάρξεως της ισχύος της υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης. Αι ειρημέναι απαιτήσεις θα εξετασθώσιν επειγόντως υπό της Επιτροπής, εις τρόπον ώστε να καταστή δυνατή η έκδοσις αποφάσεως επ' αυτών εντός ενός έτους το βραδύτερον από της ενάρξεως της ισχύος της ειρημένης Συνθήκης.

Λαμβανομένων υπ' όψιν των πρακτικών δυσχερειών, αίτινες ενδέχεται να αναφυώσι δια τα ως άνω αναφερόμενα πρόσωπα, λόγω της απουσίας των, εν σχέσει προς το δικαίωμα της ελευθέρας διαθέσεως των περιουσιών αυτών, η Ελληνική Κυβέρνησις δέχεται όπως τα πρόσωπα ταύτα επωφελώνται, εάν επιθυμώσι, των υπηρεσιών της προειρημένης Μικτής Επιτροπής προς απαλλοτρίωσιν των ιδιοκτησιών αυτών. Εννοείται ότι εν τοιαύτη περιπτώσει η επέμβασις της Μικτής Επιτροπής δεν συνεπάγεται ουδεμίαν υποχρέωσιν της Ελληνικής Κυβερνήσεως όπως αγοράση τας εν λόγω ιδιοκτησίας και ότι έργον της Επιτροπής θα περιορισθή εις το να διευκολύνη την απαλλοτρίωσιν.

Η παρούσα Δήλωσις γίνεται υπό τον όρον αμοιβαιότητας υπέρ των Ελλήνων ιδιοκτητών, οίτινες εγκατέλειψαν την Τουρκίαν προ της 18ης Οκτωβρίου 1912, ή κατώκουν πάντοτε εκτός της Τουρκίας.

ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.

Ε.Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Δ.ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ

Χ. ΔΗΛΩΣΙΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923

ΟΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ, ενεργούντες δυνάμει των πληρεξουσίων αυτών, δηλούσιν ότι η Τουρκική Κυβέρνηση θέλει διορίση δια μίαν πενταετίαν τρεις Ευρωπαίους ειδικούς ιατρούς, ως Συμβούλους της Υγειονομικής Διοικήσεως των συνόρων. Οι ιατροί ούτοι θα θεωρώνται ως υπάλληλοι τούρκοι, εξαρτώμενοι εκ του Υπουργού της Υγείας, θα εκλέγωνται υπό της ειρημένης Κυβερνήσεως εκ καταλόγου εξ ονομάτων, καταρτιζομένου εκ συμφώνου υπό της Επιτροπής Υγιεινής της Κοινωνίας των Εθνών και του Διεθνούς Γραφείου Δημοσίας Υγιεινής. Αι αποδοχαί ως και οι λοιποί όροι της υπηρεσίας αυτών θα καθορισθώσιν από κοινού μεταξύ της ειρημένης Κυβερνήσεως και των προειρημένων δυο διεθνών Οργανισμών.

Η Τουρκική Υγειονομική Διοίκησις θέλει καταρτίσει, τη συνδρομή των τριών ως άνω Ευρωπαίων Συμβούλων, κανονισμόν καθορίζοντα την διοργάνωσιν της υγειονομικής υπηρεσίας των παραλίων και συνόρων της Τουρκίας. Ο κανονισμός ούτος θέλει προσαρμοσθή προς τας διατάξεις των διεθνών υγειονομικών Συμβάσεων, όσον αφορά δε τα Στενά, προς τας διατάξεις της υπογραφείσης σήμερον Συμβάσεως περί του καθεστώτος των Στενών.

Το προϊόν των υπό της Τουρκικής Διοικήσεως εισπραττομένων υγειονομικών τελών θα διατίθεται αποκλειστικώς δια τας ανάγκας της υγειονομικής υπηρεσίας της Τουρκίας και θα εγγράφηται εις συμπληρωματικόν προϋπολογισμόν, συνταθησόμενον επί τούτω τη μερίμνη του Υπουργείου της Υγείας.

ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.

ISMET

Dr. RIZA NOUR

HASSAN

XI. ΔΗΛΩΣΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ

ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923

Η Τουρκική Αντιπροσωπεία έσχεν ήδη την ευκαιρίαν να γνωστοποίηση ότι η Κυβέρνησις της Μεγάλης Εθνοσυνελεύσεως της Τουρκίας είναι εις θέσιν να εξασφαλίση εις τους ξένους, ενώπιον των Τουρκικών Δικαστηρίων, πάσαν εγγύησιν καλής δικαιοσύνης και ότι δύναται να επαγρυπνή επ' αυτών εν τη πλήρει ενασκήσει της κυριαρχίας της και άνευ ουδεμιάς ξένης επεμβάσεως, Ουχ' ήττον όμως είναι διατεθειμένη να προβή εις ερεύνας και μελέτας προς εισαγωγήν των μεταρρυθμίσεων, ας η πρόοδος των ηθών και του πολιτισμού επιβάλλει.

Εν τω πνεύματι τούτω οι ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ, ενεργούντες δυνάμει των πληρεξουσίων αυτών, προβαίνουσιν εις την επομένην δήλωσιν:

1.

Η Τουρκική Κυβέρνησις προτίθεται να προσλάβη αμέσως εις την υπηρεσίαν της, δι' ην χρονικήν περίοδον ήθελε κρίνει αναγκαίαν, πάντως όμως ουχί κατωτέραν των πέντε ετών. Ευρωπαίους νομικούς Συμβούλους, ους θα εκλέξη εκ καταλόγου καταρτιζομένου υπό του Διαρκούς Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης της Χάγης μεταξύ των νομομαθών, υπηκόων των μη μετασχουσών του πολέμου 1914-1918 χωρών, οίτινες θα προσληφθώσιν ως τούρκοι δημόσιοι υπάλληλοι.

2.

Οι νομικοί ούτοι Σύμβουλοι θα εξαρτώνται εκ του Υπουργείου της Δικαιοσύνης και θα εδρεύωσιν, οι μεν εν τη πόλει της Κωνσταντινουπόλεως, οι δε εν τη πόλει της Σμύρνης, θα μετέχωσι των εργασιών των νομοθετικών επιτροπών και θα ώσιν επιφορτισμένοι να παρακολουθώσι, χωρίς να αναμιγνύωνται εις την εξάσκησιν των καθηκόντων των δικαστών, την λειτουργίαν των πολιτικών, εμπορικών και ποινικών δικαστηρίων, και διαβιβάζωσιν εις τον Υπουργόν της Δικαιοσύνης πάσαν έκθεσιν κριθησομένην αναγκαίαν· θα είναι εντεταλμένοι να δέχωνται πάσαν καταγγελίαν ήτις ήθελε τυχόν προκύψει είτε εκ της απονομής της αστικής, εμπορικής ή ποινικής δικαιοσύνης, είτε εκ της εκτελέσεως των ποινών, είτε εκ της εφαρμογής των νόμων, υποχρεούμενοι να φέρωσι ταύτην εις γνώσιν του Υπουργού της Δικαιοσύνης προς εξασφάλισιν της αυστηράς τηρήσεως της τουρκικής νομοθεσίας.

θα είναι ωσαύτως εντεταλμένοι να δέχωνται τας καταγγελίας αίτινες δυνατόν να προκύψωσιν εκ των κατ' οίκον επισκέψεων, ερευνών ή συλλήψεων, των μέτρων τούτων, άμα τη λήψει των, εν ταις δικαστικαίς περιφερείαις Κωνσταντινουπόλεως και Σμύρνης, φερομένων εις γνώσιν του νομικού Συμβούλου δια του επιτοπίου αντιπροσώπου του Υπουργού της Δικαιοσύνης· ο λειτουργός ούτος θα δύναται, εν τοιαύτη περιπτώσει, να επικοινωνή απ' ευθείας μετά του νομικού Συμβούλου.

3.

Επί πλημμελημάτων, δέον πάντοτε να απαγγέλληται η επί εγγυήσει απόλυσις, εκτός αν η δημοσία ασφάλεια ήθελεν εκ τούτου διατρέξει κίνδυνον ή εάν η προσωρινή απόλυσις ήθελε παρακωλύσει την καλήν πορείαν της ανακρίσεως της υποθέσεως.

4.

Εν ταις αστικαίς ή εμπορικαίς υποθέσεσιν επιτρέπεται παν συνυποσχετικόν ή πάσα διαιτητική ρήτρα, οι δε επ' αυτών εκδιδόμεναι διαιτητικαί αποφάσεις θα εκτελώνται κατόπιν θεωρήσεως του Προέδρου των Πρωτοδικών, μη δυναμένου να αρνηθή την θεώρησιν αυτού, ειμή μόνον αν η απόφασις αντίκειται εις την δημόσιον τάξιν.

5.

Η παρούσα Δήλωσις θα ισχύη επί πέντε έτη. ΕΓΕΝΕΤΟ εν Λωζάννη, τη 24η Ιουλίου 1923.

ISMET

Dr. RIZA NOUR

HASSAN