Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1890/Θεατρικά παρασκήνια
| ←Μία ἐπιστολὴ τρισυπόστατος | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1890 Συγγραφέας: Θεατρικὰ παρασκήνια |
Ἓν σφάλμα τοῦ ὑψίστου→ |
ΠΟΧΗ καύσωνος ἀφορήτου ἐν Ἀθήναις.
Μὴν Ἰούλιος καὶ ὥρα ἐννάτη τῆς νυκτός.
Ἡ σκηνὴ ἔν τινι θερινῷ θεάτρῳ τῆς πόλεως.
Ἡ πλατεῖα τοῦ θεάτρου πλήρης καὶ καθόσον ἡ ὥρα παρέρχεται κατὰ τοσοῦτον αἱ ῥάβδοι τῶν ἀκροατῶν καταπίπτουσι βαρεῖς ἐπὶ τῶν ξυλίνων θρονίων, γνωστὴ ἐκδήλωσις τῆς ἀνυπομονησίας τοῦ κοινοῦ ὅπως ἀπολαύσῃ ὅσον τὸ δυνατὸν ἐνωρίτερον τοῦ θεάματος διὰ πολλοὺς λόγους. Ἡ μουσική, ἀνάλογος πάντοτε μὲ τὴν ἐποχὴν καὶ τὸ θέατρον, τελειόνει μεγάλην εἰσαγωγήν, δὲν ἐνθυμοῦμαι τίνος μελοδράματος, οἰκτρῶς δολοφονηθεῖσαν, ἀποκοπεῖσαν, κατακερματισθεῖσαν, μετασχηματισθεῖσαν… καὶ τὰ λοιπά.
Τὸ κοινὸν ἀνυπομονεῖ· οἱ ἡσυχώτεροι τῶν ἀκροατῶν διαμαρτύρονται διὰ παραπονετικῶν πρὸς τοὺς παρακαθημένους ἐκφράσεων ἐπὶ τῇ βραδύτητι τῆς ἐνάρξεως, οἱ δὲ νευρικώτεροι διὰ φωνῶν καὶ ῥαβδοκτυπημάτων ἐπαναστατικῶν.
Τέλος ἡ αὐλαία αἴρεται.
Παριστάνεται, νομίζω, δρᾶμα θεαματικόν.
Ἀποτείνομαι πρός τινα φίλον μου:
— Θὰ μείνῃς κάτω εἰς τὴν πλατεῖαν ἢ θέλεις νὰ ἔλθῃς μαζί μου μέσα ’ς τὴ σκηνή; Τί λές; ἔρχεσαι;
— Ὄχι… θὰ καθήσω ’ς τὴ θέσι μου.
— Πολὺ καλὰ λοιπόν… ἐγὼ πηγαίνω μέσα καί σε ’βρίσκω ’ς τὸ τέλος…
— Au revoir ἔπειτα
— Νὰ μὴ σὲ χάσω.
Τὸ καμαρίνι τοῦ ἠθοποιοῦ κυρίου Α* εἶνε ὀλίγον τι εὐρυχωρότερον τῶν ἄλλων τοῦ μικροῦ θερινοῦ θεάτρου. Ἐπιφάνεια δύο περίπου τετραγωνικῶν μέτρων καὶ ὕψος μόλις δύο πήχεων. Πρός τινα πλευρὰν ὀλίγον ἄνωθεν μικρὸν παράθυρον, κάτωθεν δὲ τούτου μικρὸς καθρέπτης τοῧ προστυχωτέρου εἴδους στηριζόμενος ἐπὶ τοῦ τοίχου· πλαγίως κηρίον ἀνημμένον οὗτινος ἡ φλὸξ ἤρεμος, ἀκίνητος ὡς ἐκ τῆς ἐπικρατούσης νηνεμίας, ἀπολήγει κωνοειδῶς εἰς λεπτοτάτην πεπυρακτωμένην βελόνην. Ἐπὶ τῆς ἐπιφανείας τῆς τραπέζης, ἐφ’ ἧς στηρίζεται ὁ καθρέπτης καὶ τὸ κηρίον, ἕνα κουτὶ μὲ πούδραν ἐκ Ζακύνθου, δύο ἢ τρεῖς φελοὶ ἀπὸ φιάλας οἴνου ἴσως, ἀπηνθρακωμένοι κατὰ τὸ ἥμισυ, μικρὸν ψαλιδάκι, βελόνη μετὰ κλωστῆς, κτένιον, ψήκτρα τῶν ἐνδυμάτων, ἑτέρα τῆς κεφαλῆς, ψιμμύθιον ἐρυθροῦν καὶ λευκόν, μικρὸν ὡρολόγιον ἀργυροῦν ἄνευ καδένας καὶ χειρόγραφον ὀλιγοσέλιδον κατερρυπωμένον, φέρον τὰς ῥυτίδας τῆς πολυκαιρίας, κατάστικτον ἐκ τοῦ στάζοντος ἐνίοτε κηροπηγίου, ἐπὶ τῶν σελίδων, ἐν αἷς παρὰ τοὺς διὰ μελάνης καλλιγραφικῶς ὁπωσοῦν κεχαραγμένους ἑλληνικοὺς χαρακτῆρας διακρίνονται εὐκόλως διορθώσεις καὶ ἀπαλείψεις μὲ μολυβδοκόνδυλον τεφρόχρουν ἢ παχεῖαι γραμμαὶ ἐπισημειώσεων δι’ ὁμοίου ἐρυθροῦ χρώματος ἢ κυανοῦ, φιλολογικαὶ παρατηρήσεις ἀνεξέλεγκτοι ἐκ μέρους τοῦ ἠθοποιοῦ διορθοῦντος προχείρως τὸν ποιητήν. Ἐπὶ τοῦ τοίχου δεξιᾷ, σειρὰ παχυτάτων καὶ ὀξέων πρὸς τὸ ἓν ἄκρον ἥλων, ἐμπεπηγμένων στερεῶς ἐπὶ τοῦ τοίχου, ἐξ ὧν κρέμανται ἀναμὶξ στολὴ ἱππότου τοῦ Μέσου αἰῶνος καὶ φράκον τοῦ τελευταίου, κατὰ φαντασίαν, παρισινοῦ συρμοῦ, ἐρυθροῦν δόμινον καὶ μανδύας τῆς ἐποχῆς τοῦ Περικλέους, ψιάθινος πίλος ἐκ τοῦ πάλαι ποτὲ καταστήματος τοῦ κ. Γάτ, κράνος μακεδονικόν, λουστρίνια ἀποστίλβοντα καὶ ὑψηλὰ κρητικὰ ὑποδήματα — πιθανὸν διὰ τὸ δρᾶμα τοῦ κ. Ἀμπελᾶ, «Κρῆτες καὶ Βενετοί,» ὑποκάμισον ἐκ λινοῦ καὶ βράκα τῆς Πλάκας ἐν σχήματι Μογκολφιερείου σφαίρας, πρωτοφανὴς συνταυτισμὸς τῶν αἰώνων, ἀπροόπτος συνάντησις τῆς ἀνιούσης καὶ κατιούσης σταδιοδρομίας τῆς Μόδας à travers les âges et les siècles, ἀνεπίσημον παράρτημα ἐμπορικοῦ καταστήματος ἐνοικιάζοντος παντὸς εἴδους ἀμφιεσμὸν ὡς τὰ κατὰ τὰς Ἀπόκρεω παρόμοια τοιαῦτα ἐν Ἀθήναις ἐν τῇ ὁδῷ Ἑρμοῦ καὶ Αἰόλου, θέαμα μοναδικὸν καὶ περίεργον πράγματι, ἐπισύρον τὰ βλέμματα τοῦ κατὰ πρῶτον εἰσερχομένου. Ἐπὶ τῆς γωνίας τοῦ τοίχου ῥάβδος, μαστίγιον, ξίφος ἐσκωριασμένον καὶ ὀλίγον κάτωθεν πιστόλιον ἐρριμένον μετὰ δύο δολοφονικῶν στιλέτων, προωρισμένων, ἄνευ ἀμφιβολίας, διὰ τὸν ῥαδιοῦργον τοῦ θιάσου. Κάτωθεν τῆς τραπέζης μικρὰ ἐρυθροῦ χρώματος στενόλαιμος ὑδρία πεπληρωμένη ὕδατος καὶ τεμάχια ἀθηναϊκῶν ἐφημερίδων πεπατημένων, ἀναγράφοντα ἴσως ἐγκώμια προηγηθείσης παραστάσεως. Τὰς τέσσαρας πλευρὰς τοῦ μικροῦ δωματίου καλύπτουσι κεκολλημένα διάφορα μικρὰ καὶ μεγάλα θεατρικὰ προγράμματα διαφόρων χρωμάτων καὶ ἐποχῶν τοῦ ἰδίου θιάσου, tapisserie originale, ἢ πρόσωπα φανταστικῶν ἡρώων ἀρειμανίως τὸν μύστακα ἀνεστραμμένον ἔχοντα ἢ γυμνάσματα πρόχειρα ἀτέχνων σκηνογράφων ἐκλαμβανόμενα ἢ ὡς συμβολικαὶ παραστάσεις ἀγνώστου τέχνης ἢ ὡς μορφαὶ ὄντων ἀγνώστου ὑπάρξεως. Μικρὰ θύρα, ἐφ’ ἧς ἐπὶ τοῦ ἔξω μέρους εἶνε, προφανῶς διὰ τοῦ λιχανοῦ ἐμβαπτισθέντος ἐντὸς μελάνης ἢ πρασίνου χρώματος, γεγραμμένη κακῶς αὐστηροτάτη ἀπαγόρευσις τῆς εἰσόδου «εἰς τοὺς μὴ ἔχοντας ἐργασίαν», φέρει πρὸς τὸν κυκλωτερῶς περιζώνοντα τὴν σκηνὴν διάδρομον, μεθ’ ὃν ἡ σκηνή.
Τὸ δρᾶμα ἤρχισε πρὸ πολλοῦ, ἡσυχία δὲ βασιλεύει εἰς τὴν πλατεῖαν τοῦ θεάτρου, τῶν πάντων παρακολουθούντων τὴν ἀνέλιξιν τῆς περιπετειώδους ὑποθέσεως τοῦ ἀφανοῦς καὶ ἀσήμου δραματουργοῦ, κύριος οἶδε τίνος ἐθνικότητος, συρράψαντος ἐκτρωματικῶς τὰς ἀηδεστέρας σκηνὰς μετὰ τῶν φρικωδεστέρων ἐγκλημάτων, δραματουργοῦ ἔχοντος ὡς τύπον ἰδανικοῦ Πραντζίνηδες καὶ Ἀντεροβγάλτας τοῦ Λονδίνου, ἀναμίξαντος τοὺς ἀπιθανωτέρους διαλόγους μετὰ τῶν τερατωδεστέρων ἐπεισοδίων, τῶν μελοδραματικωτέρων ἐκχύσεων βρωμοαισθημάτων ποταπῶν καὶ χυδαιοτάτων, ἐγκατασπείραντος τετριμμένας δημοκοπικὰς ἰδέας κατὰ τῶν πλουσίων καὶ τῆς βασιλείας, συσσωρεύσαντος κοινοὺς τόπους καὶ ψευδεῖς συγκινήσεις, διαπράξαντος καθαρῶς φιλολογικὸν πραξικόπημα ἐπιτρεπόμενον μόνον εἰς Βούλγαρον δραματουργὸν ἐσχάτης τάξεως, ἀπὸ τοῦ ὁποίου ὅμως, φίλτατε ἀναγνῶστα, μάθε ὅτι ἐξαρτᾶται δυστυχῶς ἡ ζωή, ἡ συντήρησις καὶ ὁ σιτισμὸς ὁλοκλήρου τοῦ θιάσου, κατ’ ἀνάγκην ὀφειλομένη εἰς τὰς καλαισθητικὰς ἀπαιτήσεις τοῦ ἑλληνικοῦ δημοσίου ἐννοοῦντος σήμερον τὴν συγκίνησιν ποταμοὺς δακρύων καὶ ἀγωνίαν τοῦ στήθους φρικώδη, τὸν γέλωτα προϊὸν ἀσέμνων κινήσεων καὶ χονδροειδεστάτων κωμικῶν ἐκφράσεων τοῦ 1830, τὸ θέατρον μπακάλικο ὅπου ὁ καθένας κάνει ὅ,τι τοῦ κατέβει ’ς τὸ κεφάλι
Horror! Horror! Horror!
— Καλησπέρα φίλτατε Α....
— Ὤ Καλησπέρα… τί κάνεις;… μὲ συγχωρεῖς… βιάζομαι νὰ ντυθῶ… δὲν κάθεσαι;
Εἰσῆλθον εἰς τὸ καμαρίνι καὶ ἐκάθησα χωρὶς νὰ ἐνοχλήσω τὸν φίλον μου ἠθοποιόν, ὅστις περιρρεόμενος ἀπὸ τὸν ἱδρῶτα ἐπρόκειτο νὰ ὑποδυθῇ πρόσωπον Ῥώσσου στρατηγοῦ καταφθάσαντος ἐκ Σιβηρίας καὶ φέροντος στολὴν ἐν καιρῷ χειμῶνος μετ’ ἐπενδύτου μακροτάτου καὶ βαρυτάτου.
— Μωρὲ ἀδελφέ, τῷ εἶπεν, τί ζέστη ἤτανε αὐτὴ σήμερα;
— Ἀμ’ τὶ νὰ πῶ ἐγὼ ὁ κακομοίρης ποῦ στάζω… μοὶ ἀπήντησε στένων ὁ δυστυχής… δὲν βλέπεις τί φορῶ… πῶ! πῶ! πῶ! κοντεύω νὰ σκάσω… τὶ διάβολο τοὖρθε κι’ αὐτουνοῦ (καὶ ἐπρόφερε τὸ ὄνομα τοῦ συγγραφέως) νὰ βάλῃ μέσα ’ς τὸ δρᾶμα Ῥῶσσο στρατηγό… Καὶ σάματις κάνω καὶ τίποτε… μονάχα ποῦ ντύνομαι καὶ λέω δυὸ λέξεις ’ς τὴν πρώτη καὶ ’ς τὴν τελευταία πρᾶξι… φαντάσου λοιπὸν τί τραβῶ… Οὔφ!
Καὶ ἐξηκολούθει νὰ μοὶ ὁμιλῇ, ἐνδυόμενος καὶ προσέχων συγχρόνως εἰς τὸ δρᾶμα ἀπὸ τῆς θέσεώς του.
Αἴφνης μετά τινας στιγμὰς τὸν βλέπω σπασμωδικῶς στρέφοντα τὴν κεφαλὴν καὶ ἀναζητοῦντα τὸ ξίφος του.
— Τὸ σπαθί μου… μωρὲ τὸ σπαθί μου… ποῦ ’ς τὸ διάβολο εἶνε… ἆ, νά το… ὄχι… δὲν εἶνε αὐτό… Βρὲ Κωστῆ… Διονύση… ποῦ εἶνε τὸ σπαθί μου, μωρὲ σκυλιά;… Τὸ σπαθί, μωρὲ Κωστῆ…
Ἡ σκηνὴ καθ’ ἣν ἐπρόκειτο νὰ λάβῃ μέρος ἐπλησίαζεν, ἠκούετο δὲ ἐν τῇ σκηνῇ ὁ διάλογος:
— «Λοιπὸν πρέπει νὰ μάθῃς ὅτι θὰ σὲ φονεύσω....»
Ἔσωθεν δὲ ἡ φωνὴ τοῦ ἠθοποιοῦ·
— «Φέρτε μου τὸ κασκέττο γρήγωρα…»
Ἐν τῇ σκηνῇ·
— «Ποῦ εἶνε ὁ ἀξιωματικός; ποῦ εἶνε ὁ στρατηγὸς τῆς Ῥωσσίας; ὁ Καραγιαννὼφ Ἰβάν; αἴ;…»
Ἔσωθεν δέ:
— «Νὰ πάρῃ ὁ διάβολος τὸν πατέρα σου… βρὲ ξεκουτιάρη Κωστῆ… κακοχρονονάχεις… παλῃάνθρωπε… ποῦ τὤβαλες, βρὲ χαμάλη, τὸ σπαθί μου;…»
Ἐπὶ τέλους τὸ ξίφος εὑρέθη καὶ ὁ στρατηγὸς εἰσέρχεται εἰς τὴν σκηνήν, καθ’ ἣν στιγμὴν ἐξέρχεται μελανείμων κυρία δυκρυρροοῦσα καὶ ἀποτεινομένη πρὸς ἐμὲ ἱστάμενον πλησίον τῶν παρασκηνίων:
— «Μὰ τί τὰ θέλεις… κατήντησε πλέον αὐτὸς ὁ ὑποβολεὺς ἀνυπόφορος… δὲν ἀκούεται καθόλου… ὁ παλῃάνθρωπος ἀλήθεια κι’ ἀπαλήθεια… ἔτσι μοὔρθε νὰ τοῦ δώσω μιὰ κλωτσιὰ ’ς τὰ μοῦτρα…»
Καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸ καμαρίνι της μανιώδης ἐξ ὀργῆς.
Αἴφνης πυροβολισμὸς ἐν τῇ σκηνῇ.
Ἐπὶ τῶν ἀντιθέτων πρὸς ἐμὲ παρασκηνίων τρεῖς ἄλλοι ἠθοποιοὶ χαριτολογοῦντες καὶ ψιθυρίζοντες:
— «Βάρ’ του κι’ ἄλλη μία… βάρ’ του Γρηγόρη… μπήχτου τήνε… ἀπάνω του… φωτιά…»
Ὁ στρατηγὸς φέρεται πληγωμένος ἔξω τῆς σκηνῆς, ἀλλ’ ἐγείρεται αὐτοστιγμεὶ καὶ διατάσσει μικρὸν ὑπηρέτην:
— «Ῥὲ μικρέ… τρέχα πὲς κάτω ’ς τοὺς μουζικάντες νὰ στείλλουν τὸ βιολὶ, τὴν τρόμπα καὶ τὰ δύο κλαρινέτα… μὰ γρήγορα… τὰ θέλουμε τόρα…»
Μετ’ ὀλίγον τέσσαρες μουσικοὶ ἐκ τῆς ὀρχήστρας τοποθετοῦνται εἰς μίαν γωνίαν τῆς σκηνῆς καὶ ἀνακρούουν τὸ γνωστὸν πένθιμον ἐμβατήριον τῆς Ἰόνης, ἐνῷ γελοῦν ἀκαταπαύστως καὶ οἱ τέσσαρες βλέποντες τὸν κωμικὸν τοῦ θιάσου ἐνδυόμενον καὶ μορφάζοντα ἀπὸ τὸ ἀντίθετον μέρος.
Τὸ μέλος παύει, οἱ μουσικοὶ ἐξέρχονται, ὁ γέλως καθίσταται ἄσβεστος καὶ ἀρχίζουν πλέον ᾑ φάπαις μεταξύ των.
Κατ’ αὐτὴν τὴν στιγμὴν ἡ μελανείμων κυρία ἐκπνέει ἐπὶ σκηνῆς, ἔσωθεν δὲ ἀκούεται φωνή; — «Ψόφα…» Αἴφνης μεταλλαγὴ τῆς σκηνῆς. Ἀκούονται αἱ φωναὶ τοῦ μηχανικοῦ πρὸς τοὺς ὑπηρέτας, σπάζουν δύο καρούλια, ξεσχίζεται ἡ σκηνή, ὁ διευθυντὴς θυμωθεὶς ὠρύεται καὶ ἐν τῇ παραφορᾷ του ἀπειλεῖ τὸν μηχανικόν, ὅστις σιωπᾷ μὲν ἐνώπιόν του, ἀλλ’ ἐκστομίζει τὰς χυδαιοτέρας ὕβρεις κατ’ ἰδίαν ἐναντίον του.
Τὸ δρᾶμα καθίσταται περιπλοκώτερον. Αἱ κυρίαι πᾶσαι ἀνεξαιρέτως ὑγραίνουσι τὰ μανδήλιά των καὶ οἱ κύριοι διαμαρτύρονται ἰδίᾳ λέγοντες:
— «Ὠχ ἀδερφέ… ὅλη τὴν ἡμέρα σκουτούραις, βάσανα, τὸ βράδυ θέλομε καὶ ὀλίγα γέλοια… τί εἶν’ αὐτά!..»
Ἐν τούτοις τὸ δρᾶμα συναρπάζει πάντας.
Εἰσέρχονται καὶ ἐξέρχονται ὅλοι οἱ ἠθοποιοὶ τοῦ θιάσου λαβόντες μέρος ἐξαιρετικῶς κατ’ ἐκείνην τὴν ἑσπέραν.
Ἡ συγκίνησις κορυφοῦται καὶ παχυτάτη κυρία παντοπώλου λιποθυμεῖ ἀνακράζουσα μετὰ φωνῆς διακοπείσης ἀποτόμως:
— «Ἀμάν…»
Τὸ κοινὸν ἔξαλλον χειροκροτεῖ καὶ φωνάζει ἐνῷ μερικοὶ καβαλιέροι προστρέχουν βοηθοῦντες τὴν λιποθυμήσασαν κυρίαν παντοπώλου.
Ὁ θόρυβος ἔσωθεν καὶ ἔξωθεν καθίσταται ἀνυπόφορος. Ὁ ὑποβολεὺς δὲν ἀκούεται, ὁ κ. ὑπαστυνόμος συνοδευόμενος ἀπὸ δύο ἢ τρεῖς κλητῆρας ἐπεμβαίνει, ὀργίζεται ὁ πρωταγωνιστής, ἔσωθεν δύο λοῦστροι ἀποτελοῦντες τὴν τιμητικὴν φρουρὰν τοῦ Ῥώσσου στρατηγοῦ ἁρπάζονται καὶ πέφτει ξύλο, το δὲ κοινὸν χειροκροτεῖ τὸ δρᾶμα, ὅπερ εὑρίσκει ἔξοχον. Εἰσέρχεται ὁ Ῥῶσσος στρατηγὸς μετὰ στρατιωτῶν. Συμπλοκὴ ἐν τῇ σκηνῇ. Ὁ κονιορτὸς ἐγείρεται καὶ πλημμυρεῖ τὴν σκηνὴν μετὰ τῶν παρασκηνίων. Οἱ μὲν βήχουν, οἱ δὲ πταρνίζονται, ὁ καύσων ἀνυπόφορος, ὁ ἱδρὼς τρέχει ἀπὸ τοῦ προσώπου πάντων τῶν ἠθοποιῶν καὶ τέλος ἡ αὐλαία πίπτει μετὰ φρικώδη ἀγωνίαν κοινοῦ καὶ ἠθοποιῶν ἐπὶ τετράωρον, ἐνῷ σπεύδω νὰ εὕρω τὸν ἐγκαταλειφθέντα φίλον μου, οὗτινος ἡ τύχη ὑπὸ πᾶσαν ἔποψιν θὰ ἦτο καλλιτέρα τῆς ἰδικῆς μου.
- Ἀθῆναι, Ἰούλιος 1889.
Στέφανος Ι. Στεφάνου