Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1889/Ο διδάσκαλος του Δάντου εν τη κολάσει
| ←Ἔρως ἢ φιλία | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1889 Συγγραφέας: Ὁ διδάσκαλος τοῦ Δάντου ἐν τῇ κολάσει |
Στιγμαὶ θυμηδίας→ |
Ἀντ. ΜομφερρᾶτοςΟ Δάντης χειραγωγούμενος ὑπὸ τοῦ ὁδηγοῦ του ἀφικνεῖται εἰς τοὺς κύκλους, ἔνθα ἐπὶ ἀμμώδους παχέος ἐδάφους γυμναὶ ψυχαὶ ἐβασανίζοντο, καταφλεγόμεναι ὑπὸ αἰωνίου καὶ βραδέως πιπτούσης βροχῆς πυρὸς.
Piovén di fuoco dilatale falde
come di neve in alpe senza vento
Ἦσαν οἱ ἐν τῷ κόσμῳ ἀντιστρατευθέντες πρὸς τὸν Θεὸν καὶ πρὸς τὴν φύσιν. Ἐκεῖ συναντᾷ ὅμιλον σοδδομιτῶν κολαζομένων, οἵτινες παρελαύνουσι, ἕκαστος δὲ διερχόμενος προσπαθεῖ νὰ διαγνώσῃ τὸν περίεργον περιηγητὴν τῶν μυστηριωδῶν τόπων. Εἷς μετὰ τὸν ἄλλον διαβαίνει, ὅταν τις αὐτῶν ἀναγνωρίζῃ τὸν Δάντην· σύρων δὲ αὐτὸν τοῦ φορέματος ἀναφωνεῖ οἷον θαῦμα! καὶ τείνει φιλίαν χεῖρα. Ὁ ποιητὴς συγκεντρῶν τὸ βλέμμα διακρίνει τὸν διδάσκαλόν του Βρουνέττον Λατίνην, φέρων δὲ καὶ κλίνων τὴν χεῖρα ἐπὶ τοῦ ἐψημένου προσώπου του μετὰ δριμέος σκώμματος ἀπαντᾷ Ὑμεῖς ἐνταῦθα, κὺρ Βρουνέττε;
Ὁ Βρουνέττος Λατίνης ἐγεννήθη ἐν Φλωρεντίᾳ κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ 13 αἰῶνος· ἀκριβῶς τὸ ἔτος τῆς γεννήσεώς του δὲν εἶνε γνωστόν, τὸ βέβαιον ὅμως εἶνε ὅτι κατὰ τὸ 1262 ἡ φήμη αὐτοῦ ὡς ἐξόχου πνεύματος ἦτο μεγάλη, διότι ὁ Ricordano Malespini σύγχρονός του, πραγματευόμενος περὶ τοῦ Ἀλφόνσου X τῆς Καστιλλίας μνημονεύει αὐτὸν πρέσβυν, ἀποσταλέντα ὑπὸ τῶν γουέλφων τῆς Φλωρεντίας ἵνα προκαλέσῃ τὴν βοήθειαν αὐτοῦ κατὰ τοῦ Μαμφρέδου· ὀνομάζει δ’ αὐτὸν ἄνδρα μεγαλόνουν (di grande senno). Κατὰ τὸ 1260 φεύγων ἐκ τῆς πατρίδος του ἦλθεν εἰς Παρισίους, ἔνθα ἐπὶ πολὺν χρόνον διέτριψε διδάσκων· ἐκεῖ δὲ μακρὰν τῆς πολιτικῆς ἀνεμοζάλης τῶν συγκρουομένων μερίδων τῶν γουέλφων καὶ γιβελίνων, οὐκ ὀλίγα ἐδημοσίευσε συγγράμματα. Ἐπανέκαμψεν εἰς Φλωρεντίαν, διότι κατὰ τὸ 1284 ἀναφέρεται σύνδικος τῆς φλωρεντινῆς κοινότητος, ἐν ἔτει δὲ 1294 ἀπέθανε. Κατὰ τὸν Ι. Βιλλάνην ὑπῆρξε «μέγας φιλόσοφος καὶ διδάσκαλος τῆς ρητορικῆς, ἔθηκε δὲ τὰς πρώτας βάσεις τῆς φλωρεντινῆς καλλιλογίας.» Τοὺς ὑπερβολικοὺς ἐπαίνους ἐμετρίασεν ὅμως ἡ κριτική (πρβ. Tiraboschi). Μεταξὺ τῶν συγγραμμάτων του τὸ σπουδαιότερον εἶνε ὁ θησαυρός του γραφεὶς εἰς γαλλικὴν γλῶσσαν (li Trhesors), εἶνε εἶδος ἐγκυκλοπαιδείας περιέχων μελέτας ἀναγομένας εἰς πάσας σχεδὸν τὰς ἐπιστήμας. Ἀλλ’ ἡ μεγαλειτέρα δόξα τοῦ Βρουνέττου Λατίνη, εἶνε, ὅτι ὑπῆρξεν ὁ διδάσκαλος τοῦ Δάντου, ὡς φανεροῦται ἐν τῇ XV ᾠδῇ τῆς Κολάσεως. Ὁ Δάντης μάλιστα πλείστους ἐπαίνους φιλοδωρεῖται αὐτῷ διὰ θαυμασίων στίχων.
Che in la mente m’ è fitta, ed or m’ accnora
La cara buona immagine paterna
Di voi, quando nel mondo ad ora ad ora
Mi ’nsegnavate come l’ uom s’ eterna.
Ἀλλὰ διατὶ ὁ μέγας τῆς Φλωρεντίας ποιητὴς ἐτοποθέτησε τὸν διδάσκαλόν του μεταξὺ τῶν παρὰ φύσιν ἀσελγῶν; ἐξ ἰδιοτροπίας ποιητικῆς ἆρά γε ἢ διότι ὑπῆρξε πραγματικῶς ἔνοχος τοῦ αἰσχροῦ ἁμαρτήματος;
Ὁ Tiraboschi κλίνει πρὸς τὴν δευτέραν γνώμην, παρατιθέμενος καὶ τοῦ Ἰωάννου Βιλλάνη τὴν πληροφορίαν ὅτι ὁ Βρουνέττος Λατίνης ὑπῆρξε mondano nomo. Μοὶ φαίνεται ὅμως ὅτι ἄλλη ἐξήγησις ἠδύνατο νὰ εἶνε ὀρθοτέρα. Ὁ Δάντης, γουέλφος τὸ πρῶτον, ἐκ προσωπικῶν λόγων μεταβαλὼν ἰδέας, κατέστη φανατικώτατος γιβελῖνος πρωταγωνιστήσας. Ὅστις γινώσκει τὴν ἱστορίαν τῆς Ἰταλίας τοῦ 13 αἰῶνος, τὴν μεταξὺ ἐκκλησίας καὶ κοσμικῆς ἐξουσίας πάλην, τοὺς μεταξὺ γουέλφων καὶ γιβελίνων ἀγῶνας, δύναται νὰ νοήσῃ τὸν βαθμὸν τῶν πολιτικῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης παθῶν. Ἡ ἀφοσίωσις τοῦ ἰταλοῦ εἰς ὃν τῶν δύο κομμάτων ἦτό τι ἱερώτερον καὶ αὐτῆς τῆς πατρίδος· οὐδεὶς δεσμὸς οὔτε συγγενείας οὔτε αἵματος ἠδύνατο νὰ συνδιαλλάξῃ τοὺς πολιτικῶς διισταμένους. Ὁ Δάντης δοκιμάσας τὰς πικρίας πάσας τῆς πολιτικῆς ἥττης, ἐξόριστος καὶ μακρὰν τῆς πατρίδος του Φλωρεντίας, προσπαθῶν μάτην νὰ εὕρῃ καταφύγιον ἐναντίον τῆς ἀπηνοῦς καταδιώξεως τῶν ἰσχυσάντων ἐχθρῶν του, συνέλαβε καὶ ἐπραγμάτωσε τὴν ἰδέαν νὰ ἐκδικηθῇ διὰ τοῦ καλάμου του· καὶ ἡ μοῦσά του, ἐμπνεομένη ὑπὸ τῶν ἀκατασχέτων παθῶν του, παρήγαγε τὸν κόσμον ἐκεῖνον τῶν νεκρῶν, ἐν ᾧ ἐτιμώρησε τοὺς ἐχθρούς του καὶ ἀντήμειψε τοὺς φίλους του. Δὲν ἠδύνατο νὰ φεισθῇ κατ’ ἀκολουθίαν οὐδὲ τοῦ διδασκάλου του, ὅστις φαίνεται διεκρίθη ἐν τῇ μερίδι τῶν γουέλφων. Οἱ ἐν τῷ πυρίνῳ τόπῳ τοῦ ᾍδου κολαζόμενοι ὑπῆρξαν πάντες κληρικοὶ καὶ σοφοὶ πεφημισμένοι.
tutti fur cherci
E letterati grandi e di gran fama
D’ un medesmo peccato al mondo lerci
Deh come son periti quei che contra natura brigan con tal lussura!
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΟΜΦΕΡΑΤΟΣ