Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1889/Αι εργάτιδες των Αθηνών
| ←Εἰς τὸ λεύκωμά σου | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1889 Συγγραφέας: Αἱ ἐργάτιδες τῶν Ἀθηνῶν |
Δύο ποιήματα→ |
Ἀριστοτέλης Π. ΚουρτίδηςΟ διερχόμενος τὴν ὁδὸν Ἑρμοῦ, τὴν πρωΐαν, μετὰ τὴν ἀνατολὴν τοῦ ἡλίου, βλέπει γραφικὸν θέαμα.
Ἐν ᾧ ἡ θορυβώδης ὁδὸς μόλις ἀφυπνίζεται καί που ὑπάλληλός τις φαίνεται ἀνοίγων τὴν θύραν καὶ τὰ παραθυρόφυλλα ἐμπορικοῦ, μικρὰ δ’ ἀγέλη αἰγῶν γαλακτοφόρων χωρεῖ σκιρτῶσα καὶ σείουσα τοὺς κωδωνίσκους της, αἱ μικραὶ ἐργάτιδες, ῥάπτριαι τὸ πλεῖστον, ἐκ τῶν συνοικιῶν ἰδίᾳ τῆς Πλάκας καὶ τοῦ Ψυρὴ παρελαύνουσι καθ’ ὁμάδας, ὡς πέρδικες, μεταβαίνουσαι εἰς τὸ ἡμερήσιον ἔργον των.
Βαδίζουσι γοργαί, ζωηραί, δροσεραὶ ὡσεὶ ἐλούσθησαν ἐν τῇ δρόσῳ τῆς πρωΐας, εὐσταλεῖς καὶ ἁβραὶ ἐκ νεότητος, μὲ τὸ ἐκ τσιτίου ἢ προστύχου ἀλπαγᾶ φόρεμά των καὶ τὸ περισφίγγον κομψῶς καὶ ἀναδεικνύον τὸ πλαστικὸν τοῦ σώματος αὑτῶν ἐπανωφόριον, τὸν καστανόχρουν ψιάθινον πέτασόν των ἢ τὴν ἀσκεπῆ κεφαλὴν καὶ εἰς πλεξίδα καταρρέουσαν ἢ διὰ κτενὸς συγκρατουμένην κόμην.
Εἶνε τόσον χαρίεσσαι, ὥστε ἀπορεῖ τις πῶς μὲ ποιάν τινα τῆς κόμης ἀνάδεσιν καὶ μόνην τὴν ἄσπιλον καθαριότητά των κατορθοῦσι νὰ ἐπιδεικνύουσι τοιαύτην καλαίσθητον φιλαρέσκειαν.
Εἰς τὰς χεῖρας αὐτῶν κρατοῦσι μικρόν τι δέμα περιτετυλιγμένον διὰ χειρομάκτρου ἢ ἐφημερίδος. Εἶνε τὸ ψωμί των· τὸ λιτὸν αὑτῶν γεῦμα θὰ συμπληρώσῃ πέντε λεπτῶν τυρίον ἢ ἐλαῖαι ἐκ τοῦ παντοπωλείου τὴν μεσημβρίαν.
Αἱ ταλαίπωροι! ἆ! ὄχι ταλαίπωροι. Τὴν πτωχίαν αὑτῶν φέρουσι γενναιότατα καὶ ἀξιοπρεπέστατα καὶ καθ’ ὁδὸν, ὡς νὰ τὴν ἐγκατέλιπον ἐν τῇ πτωχῇ οἰκίᾳ των καὶ μὴ τὴν παρέλαβον μεθ’ ἑαυτῶν, οὔτε τὴν δειλίαν της αἰσθάνονται οὔτε τὴν περιδεῆ συστολήν της. Τοὐναντίον γελῶσι καὶ ἀστειεύονται, περιέργως, ἀνησύχως στρέφουσαι τὴν κεφαλήν, ἄλλαι χαμαὶ νεύουσαι τοὺς ὀφθαλμοὺς, ἀλλὰ πονηρῶς ὄπισθεν τῶν βλεφαρίδων κρατοῦσαι τὸ βλέμμα καὶ παρατηροῦσαι δίχως νὰ βλέπωσι.
Αἱ ὡραιότεραι βαδίζουσιν εἰς τὸ μέσον τῆς ἐπὶ τῆς γραμμῆς πεντάδος ἢ ἑξάδος, ἄρχουσαι τοῦ ὁμίλου των, ὑψαύχενες, εὐθυτενεῖς, εὐτυχεῖς, διότι τὴν καλλονήν των ἐπιβεβαιοῖ εἰς αὐτὰς καθ’ ἑκάστην οὐ μόνον ὁ μικρὸς στρογγύλος καθρέπτης, ὁ κρεμάμενος εἰς τὸν τοῖχον καὶ κρυπτόμενος μετὰ στοργῆς εἰς τὸ θυλάκιον, ἀλλὰ καὶ τὸ θαυμαστικὸν ἐπιφώνημα τοῦ ὑπαλλήλου τοῦ ἐμπορικοῦ, ὅπερ τὰς συγκινεῖ ἡδέως ἐν ᾧ δῆθεν τὰς ἐξοργίζει.
Ὤ! ἔχουν δίκαιον νὰ εἶνε εὐτυχεῖς διὰ τὴν καλλονήν των αἱ δυστυχεῖς! Ἡ καλλονὴ εἶνε τὸ ὕψιστον ἰδανικὸν καὶ τῶν ἡγεμονίδων, καὶ νὰ μὴν εἶνε τῶν πτωχῶν αὐτῶν κορῶν, ὧν ὁ μόνος πλοῦτος εἶνε αἱ καλλίτεχνοι γραμμαὶ τῆς μορφῆς των καὶ χρυσὸς οἱ βόστρυχοί των, καὶ μαργαρίται οἱ ὀδόντες καὶ κοράλλια τὰ χείλη των;
Ἀλλὰ μέγιστον θέλγητρον περιβάλλει αὐτὰς τὸ ὅτι εὐωδιῶσιν εἰσέτι οἰκογένειαν· τὸ ῥαπτικὸν κατάστημα δὲν ἀφαιρεῖ ἀπ’ αὐτῶν τὸ σπιτικόν, τὸ νοικοκυρέϊκον ἐκεῖνο ἦθος τὸ κοσμοῦν τὰς κόρας τῶν οἰκογενειῶν. Δὲν ἔχουσι τὸ προπετὲς τοῦ βλέμματος καὶ τῆς γλώσσης, τῆς ἀναβολῆς καὶ τῶν κινήσεων τῶν ἀλλαχοῦ ῥαπτριῶν. Ὁμοιάζουσι πρὸς μαθητρίας καὶ ὅταν τὴν ἑσπέραν, μετὰ ἑνδεκάωρον ἐργασίαν ἐν τῷ καταστήματι καὶ μιᾶς ὥρας μόνον ἀνάπαυλαν, σχολάζουσιν, οὐδὲν λείπει ἐκ τοῦ σχολάσματος παρθεναγωγείου, οὔτε ἡ πρὸ τῆς θύρας συνώστισις, οὔτε ἡ ἐκ τῆς ἀποτινάξεως τοῦ καμάτου καὶ τῆς ἀνακτήσεως τῆς ἐλευθερίας ἀγαλλίασις, οὔτε ὁ βόμβος καὶ ἡ ὁρμητικὴ ἔξοδος ὡς μελισσῶν ἀνοιγομένης τῆς κυψέλης, οὔτε ἡ βιαία κίνησις τῆς γλώσσης καὶ τοῦ σώματος μετὰ δέσμευσιν ἐπὶ ξυλίνου θρανίου, οὔτε ὁ πολιὸς πατὴρ ἢ ἡ γραῖα μήτηρ, ἢ ὁ ἀδελφὸς, οἱ ἀναμένοντες ἔξω τῆς θύρας ὅπως ὁδηγήσωσιν αὐτὰς οἴκαδε.
Αἱ πολλαὶ τῶν ῥαπτριῶν εἰσὶν ἐνδεεῖς· πολλῶν τὸ χαμόγειον πληροῖ τὸ θλιβερὸν ἐκεῖνο ψῦχος, τὸ μέχρι τῆς καρδίας εἰσδύον, τὸ μαρτυροῦν τὴν ἔλλειψιν ἀνδρὸς ἐν τῇ οἰκογενείᾳ· ὁ πατὴρ ἀπέθανεν ἢ εἶνε ἀνάπηρος· ὁ ἀδελφὸς ἢ εὐγῆκε κακὸς ἢ ἐνυμφεύθη καὶ μεριμνᾷ περὶ τῆς νέας του οἰκογενείας ἐγκαταλείπων εἰς τὴν τύχην της τὴν παλαιάν. Καὶ ἡ κόρη ἡ μὴ γενομένη γυνὴ ἔτι, ἀναλαμβάνει νὰ γείνῃ ἀνήρ. Πολλάκις ἔχει καὶ μικρὰ ἀδέλφια, καὶ ὀλίγοι ἠξεύρουν τί ἀπαιτοῦνται διὰ ν’ ἀνατραφοῦν τὰ μικρὰ παιδία, καὶ πόσον σπαραξικάρδιον εἶνε νὰ τὰ βλέπῃς τρέμοντα καὶ παρατηροῦντά σε, ὡς νεόσσια, μὲ βουλιμιῶντα, ἱκετευτικὰ βλέμματα.
Ἀλλ’ ἡ κόρη, ἡ ῥάπτρια, τὰ ἐξοικονομεῖ ὅλα. Δι’ αὐτῆς ἔχει ἔλαιον ὁ λύχνος, τίθεται ἐπὶ τοῦ μικροῦ πυραύνου ἡ χωματίνη χύτρα, καὶ ἀφ’ οὗ ἐκδιωχθῇ τὸ ῥῖγος καὶ ἡ πεῖνα, φαιδρύνεται ὀλίγον τὸ κατηφὲς ὑπόγειόν των.
Οἱ ταλαίπωροι ὅμως δάκτυλοί της, οἱ νυχθημερὸν κινούμενοι, οἱ ταλαίπωροι ὀφθαλμοί της οἱ νυχθημερὸν κόπτοντες ἐπὶ τοῦ ῥαψίματος — διότι διὰ νὰ ἐπαρκῆ εἰς τὰς δαπάνας ἐργάζεται καὶ τὴν νύκτα — κουράζονται, ἀποκάμνουν, καὶ θὰ ἐσταμάτων ἄκαμπτοι, καὶ θὰ ἔκλειον βαρεῖς, εἰ μὴ ἡ ἥσυχος ἀναπνοὴ τῶν ὑπνούντων ἀδελφίων της καὶ τῆς ἀποκοιμηθείσης τέλος ἀσθενοῦς μητρὸς ἐψιθύριζε μέχρι τοῦ βάθους τῆς ψυχῆς αὐτῆς·
— Κοιμούμεθα διότι ἀγρυπνεῖς σύ· δὲν τρέμομεν διὰ τὸ ψωμὶ τῆς αὔριον διότι θὰ τὸ προμηθεύσῃς σύ· ζῶμεν διότι ἐργάζεσαι σύ.
Καὶ ἐργάζεται καὶ ἐγκαρτερεῖ.Ἀλλὰ μέχρις ὅτου καταστῇ ἱκανὴ νὰ κερδαίνῃ δύο δραχμὰς τὴν ἡμέραν ὁποίαν ὀδυνηρὰν καὶ ἀθλίαν μαθητείαν διῆλθε! Ποσάκις ἐπέστρεψε μὲ κενὰς τὰς χεῖρας, ἄνευ λεπτοῦ, ὅτε ἦτο μικρὰ καὶ ὡς μόνην ἀμοιβὴν ἐλάμβανε μίαν δεκάραν ὅτε ἐπήγαινε φορέματα ἐκ τοῦ καταστήματος εἴς τινα οἰκίαν. Ὣ! τί τρομερὰς νύκτας διῆλθον τότε!
Ἀλλ’ αὐτὰ παρῆλθον· κατὰ μικρὸν ἀπὸ 50, 80 λεπτῶν, ἀπὸ μιᾶς δραχμῆς τὸ ἡμερομίσθιον αὐτῆς ἀνῆλθεν εἰς δύο δραχμάς. Τώρα ἡ ἀσθενὴς μήτηρ δὲν ἐργάζεται πλέον· δύναται ν’ ἀσθενῇ ἡσύχως· τώρα ἔγεινεν ἡ κόρη μήτηρ· καὶ πόσον γενναία! ἡ ψυχή της ἐστομώθη ἐν τῇ δυστυχίᾳ, ἡ ἐργασία ἡ ἀφοσίωσις, περιεθωράκωσε τὴν τιμήν της, καὶ ὅταν τῇ ψιθυρίζουν κατὰ τὴν διάβασίν της τὴν πρωΐαν ἢ τὴν ἑσπέραν, λέξεις χυδαίως φιλόφρονας, πόσον μακρὰν εἶνε ὁ νοῦς της ἀπὸ αἰσθήματα τῶν ὁδῶν καὶ βλέμματα αὐθάδη!
Ἄλλαι εἰσὶν ὀρφαναί· ἐργάζονται μόνον δι’ ἑαυτὰς ἢ ἂν ἔχωσι μητέρα πλύνει καὶ αὐτῇ ἢ πλέκει περιπόδια· διὰ τοῦτο δὲν ἀγρυπνοῦσι τὴν νύκτα, δὲν ἐκνευρίζονται ὑπὸ τῆς ἐργασίας· ὅταν δὲ μάθωσι καλὰ τὸ ἔργον των, ἀποσύρονται εἰς τὴν ἀπόκεντρον συνοικίαν των, προσκολλῶσιν ἓν φιγουρίνι, ἔκ τινος περιοδικοῦ τοῦ συρμοῦ, ἔξω τοῦ παραθύρου των καὶ ἀνακηρύττονται μοδίστραι διὰ τὰ φορέματα τῆς γειτονείας.
Ἄλλαι εὐτυχέστεραι, ἀντιστρόφως πρὸς τὰ πτηνὰ τὰ μεριμνῶντα περὶ τροφῆς μόνον καὶ οὐχὶ περὶ ἐνδυμασίας, δὲν ἐργάζονται διὰ νὰ ζήσουν, ἀλλὰ διὰ νὰ ἐνδυθῶσιν. Ὑπάρχουσιν ἄλλαι χεῖρες, χεῖρες ἀνδρικαί, ἐργαζόμεναι διὰ τὸν ἀρτοπώλην καὶ τὸν παντοπώλην· αὐταὶ ἐργάζονται διὰ τὴν προῖκά των καὶ ὅ,τι κερδίζουσι μεταβάλλεται εἰς λευχείματα, ἐσθῆτας, περιπόδια, τρίχαπτα, ταινίας, ἐπιμελῶς τοποθετούμενα ἐντὸς παλαιοῦ κιβωτίου, μέχρις οὗ ἀγορασθῆ καινουργὲς διὰ τῶν αὐτῶν χρημάτων.
Ἐργάζονται μετὰ παλμῶν διὰ τὸ μέλλον των, τὸ ὁποῖον ἐνδομύχως εὔχονται νὰ εἶνε ὅσον ἔνεστι ὀλιγώτερον μέλλον καὶ περισσότερον παρόν. Καὶ διατί ὄχι; Ἀφ’ οὗ διέρχονται τόσα νυμφικὰ φορέματα διὰ τῶν χειρῶν των, δὲν εἶνε δίκαιον νὰ διέλθωσι καὶ τὰ ἰδικά των; Καὶ ἐπὶ τέλους ἀξιοῦνται ἑνὸς τῶν μεγίστων εἰς πτωχὴν κόρην ἐπαίνων ὅταν ὑπὸ τὰ στέφανα, παρὰ νεαρόν τινα ἐργάτην, ἐν μέσῳ τῶν συγκινήσεων τοῦ γάμου, ἀκούσωσι γειτόνισσάν τινα νὰ ψιθυρίζῃ ὅτι τὴν προῖκά της τὴν ἔκαμε με τὸ βελόνι της.
Ἄλλαι, ἔτι εὐτυχέστεραι, ἔχουσιν ἱκανῶς εὐπόρους γονεῖς ἔχοντας ἰδίαν οἰκίαν καὶ κτήματα· ἀλλ’ αἱ μητέρες των στέλλουν αὐτὰς εἰς καλήν τινα μοδίστραν διὰ νὰ γείνωσιν οἰκοκυραί· διὰ νὰ μάθωσι νὰ κόπτωσι καὶ νὰ ῥάπτωσι — διὰ τῶν χειρῶν καὶ ὄχι διὰ τῆς γλώσσης — νὰ προσθέσουν καὶ κἄτι τι εἰς τὴν προῖκά των, διότι τὸ μηδὲν ἄγαν δὲν ἰσχύει ἐπὶ πολλῶν πραγμάτων ἰδίᾳ δ’ ἐπὶ προικός, νὰ γείνωσιν ἐπιδέξιαι, νὰ ἐξυπνήσουν· θεωροῦσι τὸ ῥαπτικὸν κατάστημα ὡς πρακτικόν τι κοινωνικὸν σχολεῖον.
Καὶ πράγματι ἀναπτύσσονται· μανθάνουσι νὰ ὁμιλῶσι καλλίτερον· ἐρχόμεναι εἰς συνάφειαν πρὸς τόσας κυρίας, εἰσερχόμεναι εἰς τόσας οἰκίας πρὸς δοκιμὴν φορέματος ἢ ἄλλην παραγγελίαν, βλέπουσιν, ἀκούουσιν, ἀποκτῶσι τὸ ἦθος ἐκεῖνο τῆς συμπεριφορᾶς τὸ τεχνητῶς ἁβρόφρον, προκριτότερον πάντως τῆς τραχείας ἀκαμψίας των.
Ἰδίᾳ ἐν τῇ κοινωνίᾳ ἡμῶν ἐν ᾗ ἡ κοινωνικὴ τάξις μορφοῦται συχνὰ ἐν τῷ χρηματοκιβωτίῳ, ἐν ᾗ ὁ πλοῦτος πολλάκις ἀργὰ ἐρχόμενος ἀνατινάσσει τινὰς ὅλως ἀπαρασκεύους εἰς τὴν ἀριστοκρατίαν καὶ ἀναγκάζει αὐτοὺς νὰ μάθωσι κατεσπευσμένως ὅσα προφθάσωσι, διατί νὰ μὴ μιμῶνται καὶ παρῳδῶσι πολλάκις τὴν καλὴν συμπεριφορὰν καὶ αἱ ῥάπτριαι ὡς τόσαι ἄλλαι; Μανθάνωσι λοιπὸν νὰ κυκλοφορῶσι τὰ ψευδῆ τῶν προσαγορεύσεων νομίσματα, νὰ ἐνδύωνται κομψότατα γνωρίζουσαι ἐκ στήθους ὅλην τὴν ξενικὴν τοῦ συρμοῦ φρασεολογίαν καὶ τὰς γαρνιτούρας καὶ τοὺς πλισέδες καὶ τὰ βολὰν καὶ τόσα ἄλλα πληροῦντα τὸ στόμα καὶ τὴν κεφαλὴν τόσων δεσποινῶν καὶ δεσποινίδων!
Ἀναπτύσσονται λοιπόν· ἡ δ’ ἀνάπτυξις αὐτῶν ἔχει τὸ καλὸν ὅτε εἶνε μεταδοτική· ἅπασα ἡ οἰκογένεια αἰσθάνεται τὴν ἐπίδρασιν αὐτῆς· αἱ νεαραὶ κόραι ἀπαλύνουσι κατὰ μικρὸν τὴν τραχεῖαν ἐπιδερμίδα τῆς ἰθαγενοῦς Πλακιώτισσας· ἐνδύουσι κομψότερον τὰς ἀδελφὰς αὐτῶν· εἰσφέρουσι καθ’ ἑκάστην τὴν κτηθεῖσαν καλαισθησίαν ὅπως τὸ ἡμερομίσθιόν των.
Δὲν ἐπιχειροῦμεν ἐνταῦθα ν’ ἀναλύσωμεν ἂν καὶ παρ’ ἡμῖν ἡ πολυτέλεια, ἐξ ἧς καὶ ἐν ᾗ ζῶσιν αἱ ῥάπτριαι, δὲν ἐξεγείρῃ παρ’ αὐταῖς τὴν δίψαν τῆς ἀποκτήσεώς της· ἂν ὁ πλοῦτος, οὗ ἐφάπτονται αἱ χεῖρές των, δὲν κατατρίβῃ τοὺς χαρακτῆρας αὐτῶν· ἂν τὰ μεταξωτὰ καὶ τὰ σηρικὰ καὶ τὰ βελοῦδα ἐφ’ ὧν κύπτουσιν ἀπὸ πρωΐας δὲν περιπετῶσι τὴν νύκτα περὶ τὸ προσκεφάλαιόν των ἐν τῷ πενιχρῷ δωματίῳ· ἂν ἡ διαφθορὰ — ἡ ἐπιδημία τῶν ψυχῶν — δὲν διαδίδεται ὡς πᾶσα ἐπιδημία ἐκ τῆς συμπυκνώσεως ἐν μιᾷ αἰθούσῃ ἄνευ ἐποπτείας αὐστηρᾶς· ἂν αἱ χεῖρές των δὲν ἐργάζωνται πάντοτε ὅπως ἐνδύσωσι ἁγνὰ σώματα πιστῶν συζύγων, καὶ πολλάκις λάθρα καὶ πονηρῶς ψιθυρίζουσι παρακεκινδυνευμένα οἰκογενειακὰ ἀνέκδοτα· ἂν ἡ ὁδὸς ἔξω καὶ αἱ ἅμαξαι καὶ ἡ ἐπ’ αὐτῆς ἐποχουμένη ἀναιδὴς πολυτέλεια δὲν συμπληρῶσι διὰ κακοῦ παραδείγματος τὴν ἰλιγγίασιν· ἂν ἀποκαμοῦσαι νὰ ἐργάζωνται διὰ τὴν πολυτέλειαν τῶν ἄλλων δὲν ἀποφασίζωσι τέλος νὰ ἐργασθῶσι καὶ διὰ τὴν ἰδικήν των· ἂν δὲν ὀλισθαίνωσι, δὲν πίπτωσι.
Ταῦτα εἶνε ἀντικείμενον ἄλλης μελέτης. Ἀλλ’ ἐνταῦθα σημειοῦμεν μόνον ὅτι τὸ ἔδαφος τῶν ῥαπτικῶν καταστημάτων παρ’ ἡμῖν δὲν εἶνε τόσον ὀλισθηρὸν ὅσον ἀλλαχοῦ, ὅτι ἡ κοινωνικὴ ἡμῶν κατάστασις δὲν ἐξωθεῖ εἰς ἀποστασίαν ἐκ τῆς οἰκογενειακῆς ἑστίας τὰς ἐκ τῶν χειρῶν των ποριζομένας τὸν ἄρτον αὐτῶν νεάνιδας, ἀρκοῦσαν χειραφέτησιν θεωρούσας ἤδη ὅτι δὲν μένουσι τεθαμμέναι ἐν τῷ μυχῷ τοῦ πατρικοῦ οἴκου, ἀλλ’ ἐξέρχονται, διέρχονται διὰ τοῦ πλήθους, μεταβαίνουσι πρὸς ἀναζήτησιν ἐργασίας.
Ἡ μόρφωσις λοιπὸν καὶ παρ’ ἡμῖν ἐργατικῆς τάξεως γυναικῶν πρέπει προστατευτικῶς νὰ ἐνθαρρύνονται ὑπὸ τῆς κοινωνίας. Αἱ ἐργάτιδες εἶνε τὸ ἥκιστα ἐπιβλαβὲς προϊὸν τῆς πολυτελείας.
Τὸ ἥκιστα ἐπιβλαβές. Μόνον; Αἱ ῥάπτριαι καὶ αἱ ἄλλαι ἐργάτιδες τῶν κλωστηρίων, μεταξουργείων, πιλοποιείων, τοῦ ἐργαστηρίου τῶν ἀπόρων γυναικῶν συναπαρτίζουσι κατὰ μικρὸν συντεταγμένην τάξιν γυναικῶν ἐργατικὴν, ἀποχειροβίωτον· πολλαπλασιάζουσι τοὺς ἐργαζομένους βραχίονας, καθιστῶσι ἀρτιωτέραν τὴν ὀλιγόχειρα ἡμῶν βιομηχανίαν, εἰσφέρουσιν εἰς τὰς χειροτεχνίας τὴν γυναικείαν ἐκείνην δεξιότητα, δι’ ἣν εἰσὶν ἀνίκανοι οἱ χονδροὶ ἀνδρικοὶ δάκτυλοι.
Καὶ μόνα ταῦτα; ἡ ἐργασία ἥτις εἶνε γυμναστικὴ τοῦ σώματος ἅμα καὶ τῆς ψυχῆς, καὶ τοὺς χαρακτῆράς των κρατύνει καὶ τὴν θέλησίν των καθιστᾷ ἰσχυρὰν, καὶ ἀντὶ τῆς ὠχρότητος τῶν χλωρωτικῶν ἐξ ἀδρανοῦς σκιατραφήσεως προσώπων, διαχέει ἐπὶ τῶν παρειῶν αὐτῶν τὸ ροδόχρουν τῆς ὑγείας αἱ γυναῖκες κατερχόμεναι εἰς ἐνεργὸν ζωὴν, κατανοοῦσι κάλλιον αὐτὴν, ἐκ πόσων δὲ πλανῶν προφυλάσσονται! Ἀποκτῶσι τὸ ἠθικὸν θάρρος τοῦ βίου ἐκ τῆς συναισθήσεως ὅτι δύνανται καὶ αὗται νὰ ὦσιν ἄτομα ἐν ἀνάγκῃ, ὅτι δὲν εἶνε ἀπαραίτητον νὰ στηρίζωνται ἐπὶ τοῦ βραχίονος τοῦ ἀνδρὸς ὅπως βαδίσωσιν.
Ἂν δέ ποτε καταιγὶς ἐπισκήψῃ ἐπὶ τὴν οἰκογενειακὴν φωλεὰν — καὶ πόσον συχνὰ ἐπισκήπτει ἡ τρομερὰ αὕτη καταιγίς! — καὶ πλήξῃ τὴν μητέρα καὶ καταρρίψῃ ἀδρανῆ καὶ ἐκσφενδονίσῃ εἰς τὸ χεῖλος τοῦ κρημνοῦ τὰ νεόσσια ἰλιγγιῶντα ἐπὶ τῷ μεγέθει τῆς συμφορᾶς, ἐγγὺς δ’ ἐκεῖ ἀκούεται ὁ φοβερὸς τριγμὸς ἀπαισίων πτερύγων, καὶ τὰ χνοάζοντα εἰσέτι πτερά των ὀρθοῦνται ἐκ φρίκης πρὸ τοῦ κινδύνου, ὤ! τότε ἀντὶ ἄνανδρα ἐξ ἀπελπισίας θεωροῦντα ἑαυτὰ ἀνίκανα πρὸς ἄμυναν, νὰ παραδοθῶσιν εἰς τὸν καταφθάνοντα ἅρπαγα, θὰ ἐνθυμηθῶσι τί ἔπραξαν, τί πράττουσιν ἄλλα νεόσσια, θὰ ἐννοήσουν ὅτι ἔχουν τὴν πρὸς σωτηρίαν ἱκανότητα προσπεφυκυῖαν ἑκατέρωθεν τοῦ σώματος αὐτῶν, ὅτι εἶνε δυσχερέστατον μὲν καὶ ἐπίμοχθον καὶ ἀγωνιῶδες — ἀλλὰ δυνατὸν, ν’ ἀνοίξουν, νὰ κινήσουν τὰς πτέρυγάς των ἂν θέλουν νὰ σώσουν τὸ σῶμά των.
Αἱ πτέρυγες αὗται θὰ εἶνε αἱ χεῖρες τῶν πτωχῶν κορῶν.