Βίοι Πελοποννησίων ανδρών/Επαρχία Καλαβρύτων
| ←Ἐπαρχία Βοστίτσης | Βίοι Πελοποννησίων ἀνδρῶν Συγγραφέας: Ἐπαρχία Καλαβρύτων |
Ἐπαρχία Γαστούνης→ |
Ὑπῆρξεν εἷς τῶν μεγαλειτέρων ἀρχόντων τῆς Πελοποννήσου πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως. Ἀφοῦ δὲ ἡ ἐπανάστασις ἐγένετο, τῆς ὁποίας ἦτον εἷς τῶν πρωτουργῶν, ἐξελέχθη ἀπὸ τὸ μεγαλείτερον μέρος τῆς ἐπαρχίας ἀρχιστράτηγος ὅλων τῶν ἐκεῖ καπεταναίων, ὡς τοῦτο ἀποδεικνύεται ἐκ τοῦ ἑπομένου ἐγγράφου.
Ἡ ἐπαρχία τῶν Καλαβρύτων ἦτο τότε διῃρημένη εἰς τέσσαρα τμήματα, σέμτια Τουρκιστὶ ὀνομαζόμενα, ἐκ τῶν ὁποίων τὰ μὲν δύω τῆς Κατσάνας καὶ τῶν Χασίων εἶχεν αὐτός, τὸ δὲ τῶν Νεζερῶν ὁ Ἀσημάκης Ζαΐμης, καὶ τὸ τέταρτον τμῆμα τοῦ Λειβαρτσίου εἶχεν ὁ Ἀσημάκης Φωτήλας. Τοσαύτην ἕκαστος εἶχεν ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ δύναμιν. Ὁ Σ. Χαραλάμπης ἐχρημάτισε γερουσιαστὴς τῶν Καλτεζῶν, πληρεξούσιος εἰς ὅλας τὰς ἐθνικὰς συνελεύσεις, καὶ μέλος καὶ ἀντιπρόεδρος τοῦ Ἐκτελεστικοῦ. Ἰδοὺ δὲ καὶ τὸ εἰρημένον ἔγγραφον.
Δηλοποιοῦμεν ἡμεῖς οἱ ὑποκάτωθεν ὑπογεγραμμένοι εἰς τὰ ἄρματα εἰς τὸν ἱερὸν ἀγῶνα ἐναντίον τῶν τυράννων διὰ τὴν κοινὴν ἐλευθερίαν μας, ὅτι καθὼς ἐξ ἀρχῆς πρὶν σηκώσωμεν τὰ ἄρματα ἐσυμφωνήσαμεν ἐν τῷ μεταξύ μας νὰ εἴμεθα σύμφωνοι, δίδοντες ὑπόσχεσιν πρὸς τὸν εὐγενέστατον ἄρχοντα ἀρχιστράτηγόν μας Κύριον Σωτήρην Χαραλάμπην διὰ νὰ εὑρισκώμεθα εἰς τὴν διοίκησιν καὶ ὑποταγὴν τῆς εὐγενείας του, ὅστις μᾶς ἐδιώρισε καὶ καπεταναίους κατὰ τὸ ἔγγραφον, ὅπου ἀνὰ χεῖρας ἔχομεν διὰ νὰ κινώμεθα ὅπου ἡ χρεία τὸ καλέσει μετὰ τῶν ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν του στρατιωτῶν ἕκαστος τῶν ὁπλοφόρων, ἤγουν τῶν δύο σωματείων Κατσάνας καὶ Χασίων, δὲν λείπομεν ἤδη καὶ διὰ τοῦ παρόντος μας νὰ δηλοποιήσωμεν, ὅτι καὶ εἰς τὸ ἑξῆς νὰ εὑρισκώμεθα σύμφωνοι καὶ ἀχώριστοι ὁ εἷς τοῦ ἄλλου ὡς ἀδελφοὶ καθὼς καὶ ἀπὸ τὸν ἄνωθεν ἀρχηγόν μας. Ἂν δὲ ἀπὸ ἡμᾶς τοὺς καπεταναίους λιποτακτήσῃ τινὰς, ἢ παραβῇ τὴν ἄνωθεν συμφωνίαν μας, ἢ τραβηχθῇ καὶ ὑπάγῃ εἰς ἄλλον ἀρχιστράτηγον, καθὼς καὶ ἀπὸ στρατιῶτάς μας, ὁ τοιοῦτος νὰ λογίζεται ἄτιμος, μὴ ἔχων καὶ εἰς τοῦ λοιποῦ κανένα δικαίωμα διὰ τὰς προτέρας του ἐκδουλεύσεις, ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς οἱ λοιποὶ νὰ εἴμεθα ἐναντίον του, νὰ τὸν κατατρέχωμεν παραβαίνοντα τὴν μεταξὺ ἡμῶν συμφωνίαν ὡς ἄπιστον, καὶ νὰ παιδεύεται κατὰ τοὺς νόμους τοῦ δικαίου. Ὑποσχόμεθα προσέτι, ὅτι ἂν καὶ τύχῃ νὰ πέσωμεν εἰς λάφυρα καὶ κοῦρσον, νὰ νομίζωνται καὶ αὐτὰ κοινὰ, καὶ νὰ μοιράζωνται ἀναλόγως κατὰ τοὺς στρατιώτας, ὅπου ἕκαστος ἡμῶν ὁδηγεῖ. Οὕτω λοιπὸν, γνώμῃ ἰδίᾳ ἕκαστος, ἀπεφασίσαμεν καὶ ἐσυμφωνήσαμεν νὰ σταθῶμεν ἄχρι τέλους, ἕως οὗ νὰ ἀξιωθῶμεν τῆς ποθητῆς ἐλευθερίας μας. Καὶ διὰ πιστοποίησιν καὶ βεβαιότητα τῆς εἰρημένης συμφωνίας μας ἔγεινε τὸ παρόν, βεβαιωμένον παρ’ ἡμῶν τῶν ὑποκάτωθεν γεγραμμένων, καὶ ἐδόθη εἰς χεῖρας τοῦ ἄνωθεν ἄρχοντος ἀρχιστρατήγου μας Κ. Σωτήρη Χαραλάμπη, ἵνα ἔχῃ τὸ κῦρος καὶ τὴν ἰσχύν του πανταχοῦ.
- 1821. Ἰουνίου αʹ. Ζαρούχλα.
| Κωνσταντῖνος Πετιμεζᾶς. | ὑπόσχομαι |
| Νικόλαος Χριστοδούλου. | »
|
| Βασίλειος Πετμεζᾶς. | »
|
| Νικόλαος Πετμεζᾶς. | »
|
| Ἀναγνώστης Κορδῆς. | »
|
| Γιαννάκης Πικραμένος. | »
|
| Δημήτριος Ἀντωνόπουλος. | »
|
| Ἀναγνώστης Ἰωάννου. | »
|
| Παναγιώτης Κοντύλης. | »
|
| Σπῦρος Εὐσταθίου ἢ Καρασπύρος. | »
|
| Παναγιώτης Ψυχούλιας. | »
|
| Ζαφείριος Παναγόπουλος. | »
|
| Μῆτρος Μακρὺς. | »
|
Πολιτικὸς ἐπίσημος καὶ γνωστὸς διὰ τὴν παλαιότητα τῆς καταγωγῆς του. Οὗτος ἔστειλε τὸν Μαζιώτην Χονδρογιάννην καὶ τοὺς ἄλλους νὰ κτυπήσουν τὸν Τοῦρκον Σεϊδῆν Λαλιώτην καὶ Νικόλαον Ταμβακόπουλον εἰς τὴν Κατσάναν. Εὐρέθη εἰς τὴν μάχην τῆς Ἀκράτας, καὶ ἦτον ἀρχηγὸς τοῦ τμήματος τῶν Νεζερῶν, ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν.
Ὁ μέγας οὗτος ἀνὴρ ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα καὶ πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως καὶ μετ’ αὐτὴν πολιτικῶς καὶ στρατιωτικῶς. Ἔλαβε μέρος εἰς πολλὰς μάχας ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Πελοποννήσου, καὶ ἰδίως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, ὅτε κατὰ τὴν μάχην τῆς 9 Μαρτίου τὴν περίφημον ἐπὶ τοῦ πολιορκητοῦ Κολοκοτρώνη, ὀλίγον ἔλειψε νὰ ζωγρηθῇ. Μετὰ ταῦτα ὑπῆγε πρὸς βοήθειαν τῶν ἀδελφῶν Μεσολογγιτῶν, οἵτινες τότε ἐπολιορκοῦντο ἀπὸ τοὺς Τούρκους στενῶς. Κατὰ τὰ 1824 ὅμως κατεδιώχθη καὶ οὗτος ἀπὸ τὴν τότε Κυβέρνησιν τοῦ Γ. Κουντουργιώτη, καὶ ἔφυγεν ἀπὸ τὴν Πελοπόννησον μετὰ τοῦ Νικήτα Σταματελοπούλου καὶ Α. Λόντου, ὅτε οἱ Θ. Κολοκοτρώνης καὶ οἱ ἄλλοι οἱ ὀνομασθέντες ἀντᾶρται ἐφυλακίσθησαν εἰς τὴν Ὕδραν. Διεδέχθη δὲ τὸν πατέρα του Ἀσημάκην Ζαΐμην, γενόμενος αὐτὸς πλέον ἀρχηγὸς τοῦ τμήματος τῶν Νεζερῶν, τὸ ὁποῖον ἦγε καὶ ἔφερεν ὅπως ἤθελεν. Ἀκολούθως δὲ ἀνεδείχθη ἀνώτερος πολιτικὸς τῆς Πελοποννήσου. Περὶ τῶν ἄλλων πράξεων τοῦ ἐπισήμου τούτου ἀνδρὸς διηγούμεθα ἐκτενέστερον εἰς τὰ ἀπομνημονεύματα.
Ὑπῆρξαν πολιτικοί. Ὁ δὲ Ἰωάννης ἐστάλη καὶ εἰς τὸ Λονδῖνον πρὸς διαπραγμάτευσιν τοῦ πρώτου δανείου· ἐγένετο δὲ καὶ βουλευτὴς καὶ πληρεξούσιος.
Πολλαὶ εἶναι αἱ ὑπηρεσίαι τούτου τοῦ ἀνδρός. Ἐγένετο ἀντιπρόεδρος τῆς Γερουσίας τῆς Πελοποννήσου. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως καὶ κατ’ αὐτὴν εἶχε πολλὴν πολιτικὴν δύναμιν, καὶ εἰς ὅλα ἐζητεῖτο ἡ γνώμη του. Εἶχε τὴν στρατιωτικὴν δύναμιν τοῦ τμήματος τοῦ Λειβαρτσίου, ὡς εἴπομεν, καὶ ἦτον ἑνωμένος μετὰ τῶν Λεχουριτῶν, ἔστελλε δὲ τὸν υἱόν του Παναγιωτάκην Φωτήλαν εἰς ὅλας τὰς πολιορκίας καὶ τὰς μάχας. Κατὰ δὲ τὴν εἰσβολὴν τοῦ τρομεροῦ Δράμαλη εἰς τὴν Πελοπόννησον πολὺ συνετέλεσεν εἰς τὴν καταστροφήν του. Ἐχρημάτισε δὲ καὶ εἰς ὅλας τὰς Συνελεύσεις πληρεξούσιος.
Οὗτος ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς καὶ πολιτικῶς εὑρεθεὶς εἰς διαφόρους θέσεις καὶ μάχας. Καὶ πρῶτον μὲν εἰς τὴν μάχην τοῦ Λεβιδίου, ἔπειτα δὲ εἰς τὴν τῆς Ἀκράτας ὅπου ἐπολεμήθησαν τὰ λείψανα τοῦ Δράμαλη. Ἐχρημάτισε δὲ καὶ πληρεξούσιος, βουλευτὴς καὶ γερουσιαστής.
Ὁ πολιτικὸς οὗτος ἀνὴρ ἐχρησίμευσε πολὺ κατ’ ἀρχὰς ἕνεκα τῶν χρημάτων του καὶ τῶν ἄλλων μέσων. Ἔπειτα δὲ διετήρει τὴν ἐσωτερικὴν τῆς ἐπαρχίας ἐνέργειαν μετὰ πολλῶν ἄλλων, φροντίζων καὶ προμηθεύων τὰ τοῦ πολέμου.
Οὗτος ἐν ἀρχῇ τῆς ἐπαναστάσεως ἔχων ἴδιον σῶμα στρατιωτῶν ὑπῆγε καὶ ἔλαβε μέρος εἰς τὴν πολιορκίαν τοῦ Λάλα. Μετὰ δὲ τὴν φυγὴν τῶν Λαλαίων μετέβη εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν καὶ ἀλλοῦ.
Οὗτος πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπῆρξεν εἷς τῶν πληρεξουσίων τῶν Καλαβρύτων ἐν Κωνσταντινουπόλει. Μετὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν καὶ κατ’ αὐτὴν ἐχρημάτισε πληρεξούσιος εἰς τὰς Συνελεύσεις, καὶ εἰς ἄλλας πολιτικὰς ὑπηρεσίας.
Οὗτος ἐχρημάτισε στρατιωτικὸς καὶ εἰς πολλὰς μάχας διεκρίθη, διὰ τὴν γεναιότητά του, μάλιστα δὲ εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν. Ἔπειτα ἐπέρασε καὶ εἰς τὸ Μεσολόγγιον μετὰ τοῦ Ἀνδρέα Ζαΐμη.
Οὗτος ὑπηρέτησεν ἐντὸς τοῦ τόπου του ὡς ἔφορος.
Κατήγετο ἐκ Σοπωτοῦ. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ἔκαμνε τὸν ἀπόστολον διαδίδων τὰ τῆς Ἑταιρίας. Ὑπῆρξεν ἰατρὸς ἐπιστήμων καὶ ἐπίσημος τοῦ καιροῦ του, καὶ ὡς τοιοῦτος ἐχρησίμευσε πολὺ εἰς τὸν πόλεμον. Κατ’ ἀρχὰς μὲν ἠκολούθησε τὸν Δημήτριον Ὑψηλάντην, ὕστερον ὅμως τὸν Γκούραν. Οὗτος εἶχε φίλον καὶ τὸν Ἰ. Κωλέτην, τὸν ὁποῖον κακῶς καὶ ὀλεθρίως ἐπὶ τοῦ ἐμφυλίου πολέμου ἐσυμβούλευσε, καὶ ἔγδυσε τὴν Πελοπόννησον. Ἐξ αἰτίας τούτου τοῦ ἀνθρώπου πολλοὶ τότε ὑπέφερον κακὰ πολλὰ, καὶ πρὸ πάντων ὁ ἀρχιερεὺς Πατρῶν Γερμανὸς, τὰ ὁποῖα ἐκτενῶς ἱστοροῦνται εἰς τὰ ἀπομνημονεύματα.
Καὶ οὗτος ἐπίσης κατήγετο ἐκ Σοπωτοῦ. Ὑπηρέτησε δὲ πολιτικῶς εἰς διαφόρους ὑπηρεσίας κατὰ τὰς ἀνάγκας τῆς πατρίδος. Ἐπειδὴ δὲ τότε ὀλίγοι ἦσαν οἱ γνωρίζοντες νὰ γράφουν, καὶ οὗτος ἐγίνωσκε γράμματα, πολὺ κατ’ ἀρχὰς ἐχρησίμευσεν εἰς τὰ στρατόπεδα, γράφων καὶ ἐνθουσιάζων τοὺς στρατιώτας εἰς τὸν πόλεμον.
Κατήγοντο ἐκ τοῦ χωρίου Λεχοῦρι, καὶ ἐχρημάτισαν πολιτικοὶ καὶ στρατιωτικοὶ, παρευρεθέντες παντοῦ εἰς ὅλας τὰς μάχας, ὡς φαίνεται εἰς τὰ ἀπομνημονεύματα. Ἡ οἰκογένεια αὕτη ἐδαπάνησε καὶ χρήματα καὶ ἄλλα πράγματα εἰς τὰ τοῦ πολέμου.
Περὶ τῆς πολυαρίθμου ταύτης οἰκογενείας καὶ τῶν ἀγώνων της τί πρῶτον, καὶ τί ὕστερον νὰ εἴπωμεν; Αὕτη ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα στρατιωτικῶς καὶ πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως καὶ μετ’ αὐτήν. Ὑπῆρξαν ἀξιωματικοὶ εἰς τὰ τάγματα τὰ ὑπὸ τῶν Ἄγγλων σχηματισθέντα εἰς τὴν Ἑπτάννησον, κατὰ δὲ τὸν ἱερὸν ἀγῶνα ἐχρησίμευσαν καὶ αὐτοὶ ὡς διδάσκαλοι στρατιωτικοὶ εἰς τοὺς μαχομένους Ἕλληνας. Ἔλαβον δὲ μέρος εἰς διαφόρους μάχας καὶ εἰς πολιορκίας ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Πελοποννήσου.
Ὁ στρατηγὸς οὗτος ἐπανελθὼν ἀπὸ τὴν Ζάκυνθον εἰς τὴν ἐπαρχίαν τῶν Καλαβρύτων ἐστάθη πρὸς καιρὸν μετὰ τοῦ Σωτήρη Χαραλάμπη. Εὑρεθεὶς δὲ εἰς τὴν μάχην τοῦ Λεβιδίου ἐπολέμησε καὶ αὐτὸς γενναίως, καὶ ὁ υἱός του Ἰωάννης ἐλαβώθη ἐλαφρά. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐγένετο ἀρχηγὸς τοῦ τμήματος τῆς Κάπελης τῆς ἐπαρχίας Γαστούνης, βοηθούμενος ἀπὸ τοὺς δύω υἱούς του Ἀνδρέαν καὶ Ἰωάννην· ἔλαβε δὲ μέρος εἰς τὰς κατὰ τῶν Λαλαίων μάχας καὶ εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, ὅτε ἀρχηγοῦντος τοῦ Κολοκοτρώνη, εἶχε τὸ μεγαλείτερον στρατιωτικὸν σῶμα ἀπὸ τὴν ἐπαρχίαν τῆς Γαστούνης, καὶ μετ’ αὐτῶν πολλοὺς Κεφαλλῆνας. Κατὰ τὴν μάχην τῆς 9 Μαρτίου διέπρεψεν. Ἐπίσης ἀνδραγάθησε καὶ εἰς τὴν μάχην τῶν Βασιλικῶν, ὅπου ἐκτυπήθη ὁ Ἀναγνώστης Πετιμεζᾶς. Ὁ δὲ Γεώργιος Σισίνης δὲν ἐδυνήθη νὰ τὸν καταβάλῃ, καθὼς τοὺς ἄλλους καπεταναίους, ἀλλ’ ἐστάθη μέχρι τέλους ἔχων τοὺς Καπελίσιους καὶ λοιποὺς ὑπὸ τὰς διαταγάς του.
Οὗτοι κατήγοντο ἀπὸ τὴν κώμην τοῦ Λειβαρτσίου. Καὶ οἱ μὲν Γεώργιος καὶ Κωνσταντῆς εὑρισκόμενοι εἰς Ὀδησσὸν ἐνήργουν διὰ τὴν ἐπανάστασιν. Ἔπειτα δὲ παρηκολούθησαν τὸν Ἀλέξανδρον Ὑψηλάντην εἰς τὴν Βλαχίαν, κατετάχθησαν εἰς τὸν ἱερὸν λόχον καὶ ἐπολέμησαν εἰς Δραγατσάνι. Σκορπισθείσης δὲ ἐκεῖθεν τῆς ἐπαναστάσεως, ἐπανῆλθον εἰς τὴν Πελοπόννησον ὅπου μετὰ τῶν ἄλλων συγγενῶν καὶ ἀδελφῶν ὑπηρέτησαν τὴν πατρίδα. Ὁ δὲ ἀδελφός των Δημήτριος καὶ αἰχμαλωτίσθη εἰς τὸ Χλουμοῦτσι μετὰ τοῦ Μιχαλάκη Σισίνη ἕνεκα ἐλλείψεως τροφῶν.
Καὶ οὗτος ἐκ τοῦ Λειβαρτσίου κατήγετο. Ὑπηρέτησε δὲ στρατιωτικῶς, εὑρεθεὶς εἰς πολλὰς μάχας, καὶ ἰδίως εἰς τὴν τοῦ Λάλα, κατὰ τὴν θέσιν Ποῦσι γενομένην, ὅπου πολὺ συνετέλεσε, διότι αὐτὸς μόνον ἐτεχνάσθη καὶ ἐπρόβλεψε τὰ ἐργαλεῖα, ξινάρια καὶ φτιάρια, διὰ τῶν ὁποίων ἀνοίχθησαν οἱ Χάνδακες, καὶ οἱ στρατιῶται ὠχυρώθησαν. Ἔδειξε δὲ τόσην δραστηριότητα, ὥστε μόνος του ἐπήγαινεν εἰς τὰς φυλακὰς διὰ νὰ προσέχῃ μήπως συμβῇ νυκτερινὴ τῶν Τούρκων Λαλαίων ἔφοδος εἰς τὸ στρατόπεδον. Εἰς δὲ τὸν Ἅγιον Βλάσην, κατά τινα μάχην, ἀρχηγοῦντος τοῦ Βασιλ. Πετιμεζᾶ ἐλαβώθη ἐλαφρά.
Κατήγετο ἐκ τοῦ χωρίου Φίλια, καὶ κατ᾿ ἀρχὰς ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς. Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ἐπισημοτέρων τῶν ὑπὸ τὸν Ζαΐμην, καὶ πάντοτε ἐστέλλετο εἰς πολιτικὰς ὑπηρεσίας ὡς ἐμπιστευμένος του. Ἔχαιρε δὲ πολλὴν ὑπόληψιν, δαπανῶν ἐξ ἰδίων του μέχρι τῆς ἐντελοῦς τοῦ Ἔθνους ἀποκαταστάσεως. Ἐγένετο δὲ καὶ φροντιστής.
Καὶ οὗτος ἐκ τοῦ χωρίου Φίλια κατήγετο. Ὑπηρέτησε δὲ ὡς γραμματεὺς τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη. Εὑρεθεὶς δὲ κατὰ τὴν εἰσβολὴν τοῦ Δράμαλη εἰς τὴν Ἀργολίδα μετὰ τοῦ Πάνου Θ. Κολοκοτρώνη ἐκλείσθη μετ’ αὐτοῦ καὶ ἄλλων εἰς τὸ φρούριον τοῦ Ἄργους, καὶ ἔμεινεν ἐκεῖ μέχρι τέλους τῆς φυγῆς τοῦ Δράμαλη ἐκ τῆς Ἀργολίδος. Μετὰ δὲ ταῦτα ὅτε ὁ Τουρκικὸς στόλος ἠπείλει τὰς νήσους Ὕδραν καὶ Σπέτσας, εὑρισκόμενος μετὰ τοῦ Πάνου εἰς Λεβίδι, ὑπῆγεν εἰς Σπέτσας πρὸς βοήθειαν τῆς νήσου. Ὕστερον δὲ ἀφοῦ ὁ Πάνος ἐσκοτώθη ἐγένετο γραμματικὸς τοῦ Γενναίου Κολοκοτρώνη, καὶ μετ’ αὐτοῦ ἐξεστράτευσε καὶ εἰς τὰς Ἀθήνας. Ὑπηρέτησε δὲ τέλος καὶ εἰς πολιτικὰς ὑπηρεσίας.
Καὶ οὗτος ἦτο Φιλιώτης, ὑπηρετήσας ὡς στρατιωτικὸς καθ’ ὅλον τὸν ἀγῶνα.
Ὁ γέρων Χονδρογιάννης ἀπὸ τὰ Μαζέϊκα ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς μὲ ὅλα τὰ παιδιά του. Εὑρέθη δὲ εἰς πολλὰς μάχας καθ’ ὅλον τὸν ἀγῶνα. Αὐτὸς εἶναι ἐκεῖνος, τὸν ὁποῖον μετὰ τῶν ἄλλων συγχωρίων του Γιαννάκη Ντόλκα, καὶ Γεωργίου Δημοπούλου καὶ ἄλλων, ἔστειλεν ὁ Ἀσημάκης Ζαΐμης νὰ κτυπήςῃ τὸν Ὀθωμανὸν Σεϊδῆν Λαλιώτην καὶ Ν. Ταμβακόπουλον κατὰ τὴν θέσιν Χελωνοσπηλιὰν τῆς Κατσάνας, πορευομένους ἐκ Καλαβρύτων εἰς Τρίπολιν.
Οὗτος πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ἐπεριπάτησε κλέφτης εἰς τὴν Ῥούμελην μὲ τὸν Ὀδυσσέα Ἀνδρούτσον. Μετὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν ἐπολέμησεν εἰς πολλὰς μάχας ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Πελοποννήσου καὶ εἰς τὸ Μεσολόγγιον. Ἦτο καὶ αὐτὸς εἷς ἐκ τῶν συντρόφων τοῦ Χονδρογιάννη σταλεὶς ὑπὸ τοῦ Ζαΐμη νὰ κτυπήσῃ τὸν Σεϊδῆν Λαλιώτην.
Κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Δροβολοβὸν τῶν Καλαβρύτων. Ἐπίσημος δὲ γενόμενος διὰ τὸν ἀποστολικόν του βίον καὶ τὴν ἐμπιστοσύνην του, ἐστέλλετο ἀπὸ τὸν Καποδίστριαν καὶ τὸν Ἀλέξανδρον Ὑψηλάντην εἰς ἀποστολὰς τῆς ἐμπιστοσύνης των διὰ τὴν ἐπανάστασιν εἰς διάφορα μέρη, καὶ ἰδίως εἰς Ὀδησσὸν καὶ Βασαραβίαν. Ἐκατήχει τοὺς Ἕλληνας καὶ ἐνήργει τὰ τῆς ἐπαναστάσεως. Εἰς δὲ τὴν Ὀδησσὸν συνέπραττε μετὰ τοῦ Ἰωάννου Ἀμβροσίου, καὶ ἕνεκα τούτων ὅλων γνωστὸς τοῖς πᾶσιν ἐγένετο. Ἐπανελθὼν δὲ ἐκεῖθεν εἰς Πελοπόννησον ἔλαβεν μέρος ἐνεργητικὸν εἰς τὰ πολιτικὰ πράγματα καὶ ἐτιμᾶτο πολὺ διὰ τὴν ἀρετήν του. Διεσώθησαν ἔγγραφά τινα ἀφορῶντα ἑαυτὸν καὶ τὰ πράγματα, τὰ ὁποῖα εἰς τὸν οἰκεῖον τόπον καταχωρίζομεν[1].
Καὶ οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὸ ἀνωτέρω χωρίον Δροβολοβόν. Φυγὼν δὲ ἐξ Ὀδυσσοῦ ἀπὸ τὸν θεῖόν του Ἰωάννην Ἀμβροσίου ὑπῆγεν εἰς Βλαχίαν καὶ ἐγένετο ἱερολοχίτης, ὑπηρετήσας ὡς τοιοῦτος μέχρις οὗ διελύθη ἡ ἐκεῖ ἐπανάστασις. Ἐλθὼν δὲ μετὰ ταῦτα εἰς Πελοπόννησον ὑπηρέτησε πολιτικῶς πλησίον τοῦ ἀειμνήστου Ἀνδρέα Ζαΐμη, καὶ ὕστερον παρὰ τῷ ἀρχιστρατήγῳ Ῥιχάρδῳ Τσούρτζ. Μετὰ δὲ τὴν ἀποκατάστασιν τοῦ Ἔθνους ὡσαύτως ὑπηρέτησεν εἰς διαφόρους πολιτικὰς ὑπηρεσίας.
Ἦτον ἀπὸ τὸ χωρίον Μάζι, καὶ ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς παρὰ τῷ Ἀνδρέᾳ Ζαΐμῃ. Πρὶν δὲ ἀρχίσῃ ἡ ἐπανάστασις καὶ πρὶν ἀκόμη βαρέσουν τοὺς Τούρκους εἰς τὸ Ἀγρίδι καὶ τῇς Πόρταις οἱ περὶ τὸν Νικολάκην Σολιώτην, ὁ Σ. Παπαδαῖος μὲ τοὺς συντρόφους του Ἀθανάσιον Φεφὲ, Ἀθανάσιον Κωστόπουλον ἀπὸ τὸ Μάζι, καὶ Γιαννάκην Βύραν ἀπὸ τὸ χωρίον Κρινόφυτα φυλάττοντες τὸν δημόσιον δρόμον εἶδον Τοῦρκον ἐρχόμενον ἀπὸ τὰ Καλάβρυτα κατὰ τὴν θέσιν Πλατανιὰν, τὸν ὁποῖον ἐτουφέκισαν καὶ ἐσκότωσαν χωρὶς νὰ γνωρίζουν τίνος ἦτον. Ὕστερον ὅμως ἔμαθον, ὅτι ἦτο τοῦ Ἀρναούτογλου διοικητοῦ τῶν Καλαβρύτων, ὅστις τότε ἠκολούθη ὄπισθεν, καὶ ἀκούσας τὰ τουφέκια, καὶ ὑποπτευθεὶς ἐγύρισε πάλιν καὶ ἔφθασε νύκτα εἰς τὰ Καλάβρυτα. Τὴν δὲ ἀκόλουθον ἡμέραν οἱ Ἕλληνες ἔγειναν πολλοὶ καὶ ὑπῆγαν καὶ ἐφύλαττον εἰς τὸ γεφύρι τοῦ Ἀμπίπαγα ὀνομαζόμενον. Ἐκεῖ δὲ ἔπιασαν ἓξ Τούρκους Ἀναπλιώτας, τοὺς ὁποίους ἔγδυσαν καὶ τοὺς ἐπῇραν ὅ,τι καὶ ἂν εἶχαν, ἀλλὰ δὲν τοὺς ἐφόνευσαν, ἐπειδὴ ὁ Γεώργιος Πετροῦτσος ἀπὸ τὸ χωρίον Ἄρμπουνα ἐζήτησε τοῦτο, διότι ἕνας ἀπὸ τοὺς Τούρκους ἦτον ὁ σπαὴς τοῦ χωρίου του. Ἀφοῦ δὲ τοὺς παρέλαβε τοὺς ἔστειλεν εἰς Ναύπλιον κακῶς ἔχοντας.
Ὁ Σ. Παπαδαῖος εὑρέθη εἰς πολλὰς μάχας μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Γεωργίου κατὰ τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, εἰς Λεβίδι, καὶ εἰς Μεσολόγγιον ὑπῆγε μετὰ τοῦ Ἀνδρέα Ζαΐμη.
Ὁ μὲν Θ. Κολόκας ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς παρὰ τῷ Ἀνδρέᾳ Ζαΐμῃ καὶ παρὰ τῷ στρατηγῷ Β. Πετιμεζᾷ, λαβὼν μέρος εἰς διαφόρους μάχας καὶ ἰδίως εἰς τὰς γενομένας κατὰ τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν. Ὁ δὲ Χρῆστος Κολοβὸς ἐκ τοῦ χωρίου Παγκράτι ἔκαμε τὴν δούλευσίν του μετὰ τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη καὶ ἰδίως μετὰ τοῦ Γενναίου. Τὸν ἔλεγον δὲ τότε καὶ καινούργιον, διότι εἶχε κάμει νέου εἴδους παληκαριαῖς, καὶ διὰ τοῦτο τὸν ὠνόμασαν οὕτω.
Κατήγετο ἀπὸ τὰ Σουδενὰ καὶ ὑπηρέτησεν ὑπὸ τὸν στρατηγὸν Κωνσταντῆν Πετιμεζᾶν. Εὑρέθη εἰς πολλὰς μάχας καὶ ἰδίως εἰς τὴν μάχην τῆς 9ης Μαρτίου κατὰ τὰς Πάτρας ἐπὶ τοῦ πολιορκητοῦ Θ. Κολοκοτρώνη.
Γνωστὸς τοῖς πᾶσι διὰ τὰς πρὸς τὴν πατρίδα ἐκδουλεύσεις του. Οὗτος πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ἑτοιμάζετο διὰ νὰ φανῇ ἐν καιρῷ πρῶτος κατὰ τὴν 25 Μαρτίου ἡμέραν ὡρισμένην διὰ τὴν ἔναρξιν τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνος. Ἀλλὰ φοβούμενος μήπως προδοθῇ ἡ ἑταιρία, καὶ οἱ Τοῦρκοι προφθάσουν καὶ πνίξουν τὴν μελετηθεῖσαν ἐπανάστασιν, βιασθεὶς, ἐνόμισε καλὸν ν’ ἀρχίσῃ νὰ σκοτώνῃ Τούρκους, καὶ τῷ ὄντι ἐφόνευσε τοὺς Τσιπογλαίους κατὰ τὴν θέσιν Πόρταις τοῦ χωρίου Ἀγρίδι τῶν Καλαβρύτων. Ἐκτύπησε προσέτι πρὸ τῆς 20 Μαρτίου περισσοτέρους τῶν 60 Ἀλβανοὺς Τούρκους κατὰ τὰ Χάνια τῆς Βερσοβᾶς, καὶ ἐξηκολούθει ἔπειτα νὰ συναθροίζῃ περὶ ἑαυτὸν καὶ ἄλλους ἐπαναστάτας, ἔχων καὶ σημαίαν ἐπαναστάσεως. Αὐτὸς εὑρέθη εἰς πολλὰς μάχας, ὡς καὶ εἰς τὸ Λεβίδι καὶ τὴν Κόρινθον κατὰ τὴν πρώτην πολιορκίαν. Ὑπῆγε δὲ καὶ εἰς τὴν Ῥούμελην ὅταν ἦτον ἀνάγκη, καὶ τοιουτοτρόπως ἔγεινε γνωστὸς στρατιωτικός. Ὕστερον ὅμως μετὰ τὴν πτῶσιν τῆς Κορίνθου ἔγεινε Χιλίαρχος τοῦ Ἐκτελεστικοῦ καὶ φρουρὰ τῶν Καλαμαράδων. Ὅσοι δὲ τότε ἐγίνοντο πολιτάρχαι ἐπεριγελῶντο, διότι τὸ στάδιον τοῦ πολέμου ἦτον εἰς ὅλους ἀνοικτόν, καὶ τὸ νὰ εὑρίσκεται στρατιωτικὸς εἰς τὴν πόλιν κάμνων οὐρὰν πολιτικοῦ τινος, τοῦτο οἱ ἄνθρωποι τὸ ἀπέδιδον εἰς δειλίαν. Κατόπιν ὅμως εἰσβαλόντος τοῦ Δράμαλη εἰς τὴν Πελοπόννησον, ἐπῆρε πάλιν, καθὼς καὶ πρῶτα, τὰ ὅπλα καὶ ἔκαμε τὸ χρέος του, ὅπου καὶ ἂν εὑρέθη. Τὸ δὲ ὄνομά του φαίνεται καὶ ἀπαντᾶται εἰς ὅλα τὰ στρατιωτικὰ γεγονότα.
Κατήγετο ἀπὸ τὴν Λυκούργειαν τῶν Καλαβρύτων. Στρατιωτικὸς, παρευρεθεὶς μετὰ τῶν ἄλλων καὶ αὐτὸς εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν καὶ ἀλλοῦ. Εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ πατρός του κατέλυσε καὶ ἐστάθη ὁ Ν. Ταμβακόπουλος, ὅταν ἐκυνηγεῖτο ἀπὸ τοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ Ζαΐμη. Κατόπιν δὲ ὁ πατήρ του Ἀναγνώστης Μακρῆς ἔστειλεν αὐτὸν νὰ συντροφεύσῃ καὶ ἐξασφαλίσῃ τὸν Ταμβακόπουλον διὰ νὰ ὑπάγῃ οὗτος εἰς τοῦ Φονιὰ μὲ τὴν συνοδείαν του.
Ἦτον ἐκ τοῦ αὐτοῦ ὡς ἀνωτέρω χωρίου, καὶ ὑπηρέτησε καὶ οὗτος ὡς στρατιωτικὸς καθ᾿ ὅλον τὸν ἀγῶνα.
Ὁ καπετάνιος οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὰ Σουδενὰ τῶν Καλαβρύτων. Ἐπίσημος, χρηματίσας ἀρματωλὸς πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως. Ὑπερασπίζετο ἀπὸ τὸν Ἀσημάκην Ζαΐμην, διότι παλαιότερα ὡς προεστὼς τῶν Καλαβρύτων συνέδραμε τὴν Τουρκικὴν ἐξουσίαν καὶ ἐσκοτώθη ὁ περίφημος Θανάσης Πετιμεζᾶς, πρὸς ἀντικατάστασιν τοῦ ὁποίου ἔκαμον τὸν Σκαλτσᾶν τοῦτον ἀρματωλὸν τῆς Ἐπαρχίας ὡς ἐμπιστευμένον τοῦ Ἀσημάκη Ζαΐμη.
Οὗτος δὲ ὡς ἀρματωλὸς εἶχε προετοιμάσει καὶ στρατιώτας καὶ ἕνεκα τούτου κατὰ τὴν ἔναρξιν τῆς ἐπαναστάσεως εἶχε σῶμα στρατιωτικόν. Ὅταν δὲ ἐφονεύθη ὁ προπορευόμενος Τοῦρκος τοῦ Ἀρναούτογλου κατὰ τὴν θέσιν Πλατανιὰ, ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν, καὶ ὁ Ἀρναούτογλους ἐγύρισεν ὀπίσω εἰς τὰ Καλάβρυτα, νύκτα ἐπέρασεν ἀπὸ τὰ Σουδενὰ, καὶ κατέλυσεν εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Σκαλτσᾶ ὅπου ἀφῆκε δύω φορτώματα πράγματα, καὶ τοῦτο διότι ὁ Σκαλτσᾶς ὡς ἀρματωλὸς, ἦτον ἄνθρωπος τῆς Τουρκικῆς ἐξουσίας. Αὐτὰ δὲ τὰ πράγματα ἐμοιράσθησαν ἔπειτα εἰς πολλοὺς στρατιώτας Ἕλληνας, ὅταν ἐπῆραν καὶ τῶν ἄλλων Καλαβρυτινῶν Τούρκων τὰ πράγματα. Ὁ δὲ Σκαλτσᾶς βοηθούμενος καὶ ἀπὸ τὰ παιδιά του τὸν Σωτήριον καὶ Γεώργιον, ὅταν ὑπῆγον οἱ Καλαβρυτινοὶ εἰς τὸ Λεβίδι, ἐστάλη ἀπὸ τὸν Χαραλάμπην εἰς τὸ χωρίον Κακούρι μὲ τοὺς ὑπ’ αὐτὸν στρατιώτας. Ἐκεῖ δὲ σταθμεύων συνήθροισε καὶ τοὺς στρατιώτας τῶν πέριξ χωρίων. Ὅτε δὲ εἶδε τοὺς Τούρκους ἐρχομένους ἀπὸ τὴν Τριπολιτσᾶν εἰς τὸ Λεβίδι διὰ νὰ προσβάλλουν τοὺς Ἕλληνας, ἔβαλε φωτιὰ καὶ εἰδοποίησε τοὺς κλεισθέντας εἰς τὸ Λεβίδι. Ἔπειτα ἐπρόφθασε καὶ ἀνέβη εἰς τὸ βουνὸν Σταχτερὸν διὰ νὰ ἔβγῃ εἰς τὸν Ἅγιον Νικόλαον καὶ τὴν Ἑλληνίτσαν. Ἐλθὼν δὲ ἐκεῖ ἐπῆρε τῇς πλάταις τῶν Τούρκων ἀπὸ τὸ μεσημβρινὸν μέρος, καὶ οὕτως ἐπροχώρησεν εἰς τὸ χωρίον Λεβίδι. Κατὰ ταύτην δὲ τὴν μάχην διεκρίθη ὁ υἱός του Σωτήριος. Τότε δὲ ἔφθασε καὶ ἡ ἐρχομένη βοήθεια ἀπὸ τὸ Διάσελον καὶ τὴν Βυτίνα, καὶ ἐξ αὐτῶν ὑπῆγον εἰς τὴν μάχην καὶ οἱ μισοὶ Μαγουλιανῖται καὶ Λαστιῶται, ἐν οἷς ὁ Κωνστ. Παπαζαφειρόπουλος, ὁ Στεφανῆς Ἰ. Ῥολογᾶς καὶ ἄλλοι. Ἐγὼ τότε ἔμεινα εἰς τὸ Διάσελον, ὡς καὶ ἄλλοι πολλοὶ στρατιῶται, διότι ἤμην ἀκόμη ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ στρατηγοῦ Κανέλου Δεληγιάννη. Εἰς δὲ τὸ βουνὸν τῆς Βυτίνας ἑνώθησαν ὅλοι, ὁ Πλαπούτας καὶ λοιποὶ καπεταναῖοι, καὶ ὁ Νικόλαος Πετιμεζᾶς, ὅστις εὑρέθη τότε καὶ αὐτὸς εἰς Βυτίναν πορευόμενος εἰς Καλάμας διὰ ν’ ἀνταμώσῃ τὸν Πετρόμπεη φέρων καὶ χρήματα στελλόμενα πρὸς αὐτὸν ἀπὸ τοὺς προὔχοντας τῶν Καλαβρύτων. Ἐκεῖ ἐπίσης εὑρίσκετο καὶ ὁ Ἠλίας Τσαλαφατῖνος μὲ ὀλίγους Μανιάτας, ὅστις καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ἄλλων ὑπῆγεν εἰς Λεβίδι. Οὗτοι δὲ ὅλοι ἅμα ἀνεφάνησαν ἄνωθεν καὶ εἶδον τὸ Λεβίδι ἔβαλαν τῇς φωναῖς, ἔρριξαν καὶ τὰ τουφέκια των πρὸς ἐμψύχωσιν τῶν κλεισμένων Ἑλλήνων. Τοῦτο δὲ οἱ Τοῦρκοι ἰδόντες ἐδόθησαν εἰς φυγὴν, καὶ οἱ κλεισμένοι Ἕλληνες τοὺς κατεδίωκον. Ἕνας δὲ Τοῦρκος ἐκρύβη εἰς ἕνα σπίτι ἀπὸ κάτω ἀπὸ μίαν κοφίναν, τοῦτον ἀνεκάλυψεν ὁ Λαστιώτης Λιάκος Καράμπελας καὶ τοῦ ἔκοψε τὴν κεφαλήν. Ἄλλος δὲ πάλιν Τοῦρκος ἐμβῆκεν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους καὶ ἐνησχολεῖτο νὰ ἐκβάλῃ τὰ μάτια τῶν ἁγίων, μὴ γνωρίζων ὅτι οἱ ἄλλοι Τοῦρκοι ἔφευγαν. Ἀφοῦ δὲ ἀπεστράβωσε τοὺς ἁγίους, κατόπιν ἐπῆρε τὴν κολυμβήθραν εἰς τὸν ὦμόν του, καὶ ἐξελθὼν τοῦ ναοῦ ἠκολούθει τοὺς ἄλλους, ἀλλ’ οἱ Ἕλληνες τὸν ἔπιασαν καὶ τὸν ἐφόνευσαν. Πολλοὶ δὲ ἄλλοι Τοῦρκοι ἔμειναν σκοτωμένοι, καὶ τότε πάλιν οἱ Ἕλληνες εἶδαν τί πρᾶγμα εἶναι ὁ Τοῦρκος καὶ πῶς σκοτώνεται. Μετὰ δὲ ταῦτα, ὅταν ἐπανῆλθον οἱ στρατιῶται εἰς τὸ Διάσελον, μᾶς διηγήθησαν ὅλα τὰ τοῦ πολέμου, καὶ ὅτι εἶδον πολλὰ παράξενα καὶ τὸ σουνούτευμα τῶν Τούρκων.
Μετὰ δὲ τὸν πόλεμον τοῦ Λεβιδίου ὁ Σκαλτσᾶς εὑρέθη εἰς Κόρινθον, ὅπου ἦτο καὶ ὁ Ἀρχιμανδρίτης Φλέσας. Ἐκεῖθεν ὑπῆγεν εἰς Ἄργος, ὅπου ἐπολιορκήθη εἰς τὸ μοναστήριον μὲ τοὺς λοιποὺς Ἀργείους καὶ τὸν Παπᾶ Ἀρσένην Κρέστην ἀπὸ τὸν Κεχαγιάμπεην, καὶ ὅθεν ἔφυγε τὴν νύκτα διὰ μέσου τῶν Τούρκων πολιορκητῶν μὲ τὸ σπαθὶ εἰς τὰς χεῖρας. Μετὰ δὲ τὴν φυγὴν τοῦ Μουσταφᾶ Κεχαγιᾶ ἀπὸ τὸ Ἄργος, ὁ Σκαλτσᾶς ὑπῆγε προσωρινῶς εἰς τὸ Παρθένι, καὶ ὕστερον κατὰ τὸ Παγκράτι καὶ τὸ Διάσελον τοῦ Γκιόζα, ὅπου ἦσαν τὰ Καλαβρυτινὰ σώματα, καὶ ἐπολιόρκουν ἐκεῖθεν τὴν Τριπολιτσᾶν, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ὀλίγον ἔμεινεν. Ἐλθόντος δὲ τοῦ Πρίγκηπος Δ. Ὑψηλάντη, ἦλθε καὶ αὐτὸς εἰς τὸ στρατόπεδον τῶν Τρικόρφων, καὶ τότε ὁ Πρίγκηψ τοῦ ἐχάρισε μίαν σημαίαν, καὶ τὸν ἐτίμησεν ὡς παληκάρι, καὶ ἀρχηγὸν τὸν ἔκαμε, καὶ κατόπιν τὸν ἔστειλεν εἰς τὴν ἐπαρχίαν Φαναρίου νὰ ἐκβάλῃ τοὺς ἐκεῖ στρατιώτας, καὶ νὰ εἴπῃ εἰς τὸν Τσανέτον Χρηστόπουλον καὶ τοὺς λοιποὺς καπεταναίους νὰ ὑπάγουν εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, ἀλλ’ οἱ Φαναρῖται δὲν ὑπήκουσαν εἰς τὴν διαταγὴν ταύτην, ἀλλ’ ἦλθον εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς, ἐδικαιολογήθησαν εἰς τὸν Πρίγκηπα, καὶ ἔμειναν ἐκεῖ μέχρι τέλους τῆς ἁλώσεως. Ἔπειτα δὲ ὁ Σκαλτσᾶς ὑπῆγεν εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν. Ἐπὶ δὲ τῆς εἰσβολῆς τοῦ Δράμαλη εἰς τὴν Πελοπόννησον μετέβη εἰς Κόρινθον καὶ ἔλαβε μέρος εἴς τινας ἐκεῖ μάχας, καὶ μάλιστα εἰς τὴν τῶν Βασιλικῶν, ὅπου ἔπεσε μαχόμενος ὁ Ἀναγνώστης Πετιμεζᾶς καὶ τὸ παιδί του ὁ μετονομασθεὶς Ποτήρης, ὡς καὶ ἄλλοι πολλοί. Ὕστερον εὑρέθη καὶ εἰς Ἀκράταν, ὅπου ἐπολεμήθη ὁ ἀπομείνας ὀλίγος στρατὸς τοῦ Δράμαλη. Ὑπήκουε δὲ ὁ Σκαλτσᾶς εἰς τὰς διαταγὰς τοῦ Ἀνδρέα Ζαΐμη.
Κατήγοντο ἐκ τῆς πόλεως τῶν Καλαβρύτων, καὶ ὑπηρέτησαν τὴν πατρίδα πολιτικῶς καὶ στρατιωτικῶς. Καὶ ὁ μὲν Δημητράκης κατ’ ἀρχὰς ἦτο μετὰ τοῦ Σ. Χαραλάμπη, ὡς γραμματικὸς καὶ μυστικοσύμβουλός του, ἔπειτα ἐχρημάτισε καὶ εἰς ἄλλας πολιτικὰς ὑπηρεσίας, οἱ δὲ λοιποὶ ἀδελφοί του παρηκολούθουν τὸν ἀδελφόν των Ἀνδρέαν τὸν ἐπιλεγόμενον Χάϊντα. Οὗτος δὲ ὁ καπετάνιος εὑρέθη κατὰ τὰς γενομένας μάχας ἐπὶ τῆς πολιορκίας τῶν Πατρῶν, εἰς τὸ Λεβίδι, τὸ Μεσολόγγι καὶ εἰς τὰ λείψανα τοῦ Δραμαλικοῦ στρατοῦ, ὅπου ἐπαινέθη ὡς παληκάρι.
Ὁ καπετάνιος οὗτος κατήγετο, ὡς λέγεται, ἀπὸ τὸ χωρίον Μεσοροῦγι τῆς Κλουτσίνας. Κατὰ δὲ τὴν ἀρχὴν τῆς ἐπαναστάσεως ἐξεκίνησε ἀπὸ τὴν Κέρτεζην τῶν Καλαβρύτων μὲ ὀλίγους στρατιώτας, ἕως 15, διότι δὲν εἶχε περισσοτέρους, τῶν ἄλλων Κερτεζιτῶν ἐχόντων ἄλλους καπεταναίους, ἕνας ἐκ τῶν ὁποίων ἦτον ὁ Τσέκος, καὶ κατὰ πρῶτον ἐφάνη ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ Σωτηρίου Χαραλάμπη καὶ ἐγένετο καπετάνιος τῶν συγχωρίων του, ἐλθὼν μετ’ αὐτῶν εἰς Λεβίδι. Παλαιότερα δὲ ἀπὸ τοῦ 1800 ἕως 1805 μετήρχετο τὸν διδάσκαλον ἐντὸς τῆς Τριπολιτςᾶς καὶ κατὰ τὸ ἄκρον τῆς πόλεως εἰς τὴν ἐνορίαν τῶν Ταξιαρχῶν. Οἱ διδάσκαλοι τότε ἦσαν σπάνιοι, οἱ δὲ Τοῦρκοι τοὺς κατεφρόνουν, καὶ ὀλίγοι ἐξ αὐτῶν ἐμάνθανον τὰ ἁπλᾶ γράμματα, καὶ τοιουτρόπως εὑρίσκοντο ἐδῶ καὶ ἐκεῖ εἰς τὰς συνοικίας τῆς πόλεως σχολεῖα καὶ τὰ παιδία ἐμάνθανον τὰ λεγόμενα κοινὰ γράμματα ὅλως διόλου ἀκανόνιστα, οἱ δὲ διδάσκαλοι ἐπληρώνοντο ἀπὸ τοὺς γονεῖς τῶν παιδίων. Ἀλλὰ καὶ διδάσκαλος ὢν ὁ Στριφτόμπολας, ἦτον ὅμως στιβαρὸς καὶ ζωηρός· ἐγνώριζε νὰ πετᾷ τὸ μαχαῖρι κάμποσον μακράν, καὶ τοῦτο ἐδίδασκε καὶ εἰς τὰ παιδία. Ἦτον ἄσπονδος ἐχθρὸς τῶν Τούρκων, καὶ ὅλημέρα ἤρχετο εἰς φιλονεικίας μὲ αὐτούς, δὲν ἐδύνατο νὰ τοὺς βλέπῃ καὶ δὲν τοὺς ὑπέφερε διότι τὸν ἐπείραζαν. Μίαν ἡμέραν ἐφιλονείκησε μὲ ἕνα Τοῦρκον καὶ τὸν ἐμαχαίρωσε, καὶ ἀμέσως ἔγεινεν ἄφαντος ἀπὸ τὴν Τριπολιτσᾶν. Μετὰ ταῦτα ἐφάνη εἰς Ζάκυνθον καὶ κατετάχθη εἰς τὰ ἐκεῖ στρατιωτικὰ τάγματα, καὶ ἐγυμνάσθη εἰς τὴν ὁπλασκίαν. Κατὰ δὲ τὰ 1818 πάλιν ἐφάνη εἰς Τριπολιτσᾶν ὡς σωματοφύλαξ τοῦ Ἀσημάκη Ζαΐμη, ἐνδεδυμένος καὶ ὡπλισμένος ὡς οἱ τότε Τοῦρκοι. Ἐκεῖ ἠσθένησε βαρέως, καὶ ὁ Ζαΐμης δὲν τὸν ἐπεριποιήθη, ἀλλὰ τὸν ἀφῆκε καὶ ἔφυγε, καὶ πολὺ διὰ τοῦτο ἐλυπήθη, καὶ φοβούμενος τοὺς Τούρκους κατέφυγεν εἰς τοῦ Ἰωάννου Στεφανοπούλου, ὅστις κατήγετο ἀπὸ τὴν κωμόπολιν Ζάτουναν τῆς Καρυταίνης, μεταβὰς δὲ εἰς Ζάκυνθον ἔμεινεν ὀλίγον χρόνον ἐκεῖ, καὶ ἔπειτα ἦλθεν καὶ ἀπεκατεστάθη εἰς Τριπολιτσᾶν ἐπαγγελόμενος τὸν ὡρολογοποιόν. Τοῦτον τὸν Στεφανόπουλον, εἴτε διὰ τὴν τέχνην του, εἴτε διότι ἦλθεν ἀπὸ τὴν Ζάκυνθον, οἱ Τοῦρκοι δὲν ἠθέλησαν νὰ τὸν προσβάλουν, οὔτε τὸν εἶχον εἰς τὴν τάξιν τῶν ῥαγιάδων. Οὕτω εἰς τὸ σπίτι αὐτοῦ ἠσφαλίσθη ὁ Στριφτόμπολας, καὶ ἐκεῖ ἐξεγέρεψε, καὶ κατόπιν παραπονούμενος ἔλεγεν, ὅτι πλέον δὲν θέλει νὰ δουλεύσῃ κανένα, καὶ ὅτι θέλει νὰ γείνῃ κλέφτης, καὶ ἔφυγεν ἐκεῖθεν καὶ ὕστερον ἦλθεν εἰς Λεβίδι, ὅπου καὶ ἀπέθανεν εἰς τὴν μάχην ταύτην, ὡς εἰς τὰ ἐκδοθέντα ἀπομνημονεύματα εἴπομεν. Καὶ εἰς τὴν μάχην τῶν Καλαβρύτων πρότερον ἐφάνη, ὅτι εἶχε πολὺν ἐνθουσιασμόν, ἀλλ’ ἐκεῖ δὲν εἶχε στάδιον διὰ νὰ ἀναδειχθῇ, διότι ἐντὸς 24 ὡρῶν οἱ κλεισθέντες ὀλίγοι Τοῦρκοι παρεδόθησαν εἰς τοὺς προκρίτους τῆς ἐπαρχίας.
Ἦτον ἀπὸ τὰ Νεζερὰ τῶν Καλαβρύτων, καὶ καθ’ ὅλην τὴν ἐπανάστασιν ἦτο πολὺ ἐνθουσιασμένος καὶ ἔτρεχεν εἰς τοὺς πολέμους μὲ τοὺς ὑπ’ αὐτὸν στρατιώτας. Μάλιστα δὲ εἰς τὸ Λεβίδι ἔδειξε τὴν μεγαλειτέραν παληκαριὰν, διότι ἐνῷ οἱ σύντροφοί του δὲν ἠθέλησαν νὰ κλεισθοῦν μέσα εἰς τὰ σπίτια διὰ νὰ πολεμήσουν, ἀλλ’ ἔφυγον, αὐτὸς ἀπεφάσισε καὶ ἐκλείσθη μόνος του εἰς τὸν ληνὸν τοῦ γέρω Σταμάτη Δημητρακοπούλου, ὅθεν ἐπολέμησε καὶ ἐσκότωσε Τούρκους, ἕως οὗ ἦλθεν ὁ Σκαλτσᾶς καὶ τοὺς ἠνάγκασε ν’ ἀπομακρυνθοῦν ἐκεῖθεν. Ἡ πρᾶξις αὕτη τοῦ Καρασπύρου ὁμολογεῖται ἄχρι τῆς σήμερον. Εὑρέθη δὲ εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, εἰς τὸ Μεσολόγγι μετὰ τοῦ Ἀνδρέα Ζαΐμη, καὶ εἰς τὴν Ἀκράταν. Τότε δὲ μάλιστα εἶχον ἔλθει ἀπὸ τὸ Μεσολόγγι, καθὼς ἦσαν, ὅλοι οἱ στρατιῶται τοῦ Ζαΐμη τοῦ τμήματος τῶν Νεζερῶν, ἐν οἷς ὁ περίφημος διὰ τὰς ἀνδραγαθίας του ἡγούμενος τῆς Μονῆς τῶν Νεζερῶν Νικηφόρος.
Ὁ Μουρλογεώργης κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Σκοῦπι τῶν Καλαβρύτων. Κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως παρηκολούθησε τὸν στρατηγὸν Κανέλον Δεληγιάννην. Εὑρέθη μὲ τὰ Καρυτινὰ σώματα εἰς τὴν πολιορκίαν τοῦ Λάλα μετὰ τοῦ Δημ. Δεληγιάννη, καὶ ἔπειτα εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς κατὰ τὰ Τρίκορφα, καὶ ἔμεινε καθ᾿ ὅλον τὸν χρόνον τῆς πολιορκίας. Αὐτὸς καὶ ὁ ἀδελφός του καί τινες ἄλλοι ἀπέδειξαν πολὺν ζῆλον καὶ προθυμίαν εἰς τὸν πόλεμον. Ἦτον ἐπιτήδειος εἰς τοὺς ἀκροβολισμοὺς, καὶ δὲν παρήρχετο ἡμέρα νὰ μὴν ζυγώσῃ εἰς τὸ φρούριον διὰ νὰ ἐρεθίζῃ τοὺς Τούρκους καὶ νὰ γίνεται πόλεμος. Ἡ παληκαριά του ἦτον ἀμίμητος. Ἐχρησίμευεν ὡς διδάσκαλος εἰς τοὺς ἄλλους Ἕλληνας διὰ τὴν πρὸς τὰς μάχας παρακίνησίν του. Κατὰ τὴν 12 Ἰουνίου, ὅτε ἔλιπον οἱ ἀρχηγοὶ καὶ οἱ ἄλλοι καπεταναῖοι πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ Δημητρίου Ὑψηλάντου, οἱ Τοῦρκοι ἐννόησαν τοῦτο, καὶ ἐνόμισαν ὅτι ὁ καιρὸς ἦτο κατάλληλος νὰ ἐξέλθουν τῆς πόλεως καὶ νὰ πάρουν τῇς πλάταις τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὸν Μικρὸν Μύτικα τοῦ χωρίου Μαρκοβουνιοῦ. Εἰς τὸν γενόμενον τοῦτον πόλεμον ὁ Μουρλογεώργης ἔκαμεν ἀνδραγάθημα γενναιότατον, τὸ ὁποῖον δὲν δύναταί τις νὰ τὸ περιγράψῃ. Περιεκυκλώθη ἀπὸ Τούρκους ἱππεῖς, ἀλλὰ δὲν ἄδειαζε τὸ τουφέκι του, καὶ μόλον ὅτι ἀδιακόπως ἐπροσποιεῖτο, ὅτι θὰ τουφεκίσῃ, ὅμως δὲν τὸ ἔπραττε, καὶ τοιουτοτρόπως ἐσταμάτα τοὺς Τούρκους. Ἔπειτα ἕνας Τοῦρκος τὸν ἐπρόφθασε καὶ ἔσυρε τὸ σπαθί του νὰ τοῦ κόψῃ τὸ κεφάλι, ἀλλὰ τότε ἀμέσως ὁ γενναῖος Μουρλογεώργης ἥρπασε τὸν χαλινὸν τοῦ ἵππου, καὶ ἰδίως ἐκεῖνο τὸ μέρος αὐτοῦ τὸ λεγόμενον Τουρκιστὶ μπιλιάνι καὶ ἐχώθη ἀπὸ κάτω εἰς τὴν κοιλίαν τοῦ ἵππου, καὶ ἐκράτησεν αὐτὸν εἰς τὸν τόπον. Ὁ Τοῦρκος τὸν ἐπιστόλισε καὶ τὸν ἐλάβωσεν ἐλαφρὰ καὶ κατεβατὰ εἰς τὰ ψαχνὰ, καὶ μὲ τὴν ἄλλην πιστόλαν του πάλιν ἔπραξε τὸ ἴδιον, καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ τὸν σκοτώσῃ οὔτε πλέον μὲ τὸ σπαθὶ, ὁ Ἕλλην τότε ἀμέσως ἐξεκοίλιασε τὸ ἄλογον μὲ τὴν μάχαιράν του, τὸ ὁποῖον ἔπεσεν, καὶ μετ’ αὐτοῦ καὶ ὁ Τοῦρκος, τὸν ὁποῖον ἐλιάνισε μὲ τὴν μάχαιράν του. Τὴν παληκαριὰν ταύτην οἱ Ἕλληνες ἔβλεπον μακρόθεν.
Ὁ Μουρλογεώργης καίτοι ἔφερεν εἰς τὸ σῶμά του ἑπτὰ πληγὰς, ὅμως ἐσώθη καὶ ἐστάλη νὰ θεραπευθῇ εἰς τὸ νοσοκομεῖον τῆς Βυτίνας, ὅπου ὁ χειρουργὸς Νικόλ. Θεοφιλόπουλος τὸν ἐπεριποιήθη καὶ τὸν ἐθεράπευσε. Κατόπιν εἰς ἄλλας μάχας ἔκαμε καὶ ἄλλα τοιαῦτα ἀνδραγαθήματα, καὶ ἕνεκα τούτων ἔγεινε γνωστὸς εἰς τοὺς Ἕλληνας. Ὁ Μουρλογεώργης τοιοῦτος ὢν, δὲν ἐδυνήθη, κατὰ δυστυχίαν νὰ λάβῃ μικρὰν περίθαλψιν, καὶ ἀπέθανεν ἄστεγος. Ἡ δὲ Κυβέρνησις τοῦ Ὄθωνος ἔπειτα ἐφέρθη καὶ εἰς αὐτὸν, καὶ εἰς πολλοὺς ἄλλους ὁμοίους ἀγωνιστὰς ἄπονος Κυβέρνησις.
Καὶ οὗτος κατήγετο ἐκ Σοπωτοῦ. Ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς ὑπὸ τὸν Κωνσταντῖνον Πετιμεζᾶν ὡς ὑπασπιστὴς εἰς διαφόρους μάχας κατὰ τὰς γενομένας πολιορκίας τῶν Πατρῶν καὶ τῆς Κορίνθου· ἐπολέμησε δὲ μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τὰ λείψανα τοῦ Δράμαλη κατὰ τὴν Ἀκράταν. Καὶ πολιτικῶς ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα χρηματίσας Γραμματεὺς τοῦ Ὑπουργείου τοῦ πολέμου.
 |
 |
 |
 |
|
|
|
- ↑ Δὲν εὑρέθησαν.