Η κόρη της σχολής των απόρων παίδων
| Η κόρη της σχολής των απόρων παίδων Συγγραφέας: |
| Αθηναΐς, Φεβρουάριος 1876 |
Ἐν τινι φιλανθρωπικῇ σχολῇ τῶν ἀπόρων παίδων εὑρίσκετο καὶ μικρά τις Ἰουδαία εὔτακτος, εὐφυὴς, καὶ μᾶλλον προκεχωρημένη τῶν συμμαθητριῶν της εἰς ὅλα τὰ μαθήματα ἐκτὸς τοῦ ἱεροῦ, καθότι κατὰ διαταγὴν τοῦ πατρός της δὲν ἐδιδάσκετο εἰς αὐτό.
Καὶ ἐπετρέπετο μὲν εἰς τὴν κόρην νὰ ᾖ παροῦσα κατὰ τὴν διδασκαλίαν αὐτοῦ, ἀλλὰ ἔχουσα πρὸ αὐτῆς τὸ βιβλίον τῆς γεωγραφίας ἢ τῆς ἀριθμητικῆς νὰ μελετᾷ τὰ μαθήματα τῆς ἐπιούσης. Τοῦτο ἡ εὐφυὴς κόρη τὸ ἔπραττεν ἐντὸς βραχυτάτου διαστήματος· καὶ μετὰ ταῦτα ἠκροάζετο σιωπῶσα τοῦ χριστιανοῦ διδασκάλου, ὅστις ταχέως ἀνεκάλυψε καὶ ἐπείσθη ὅτι ἡ Ἑβραία κόρη ἠκροάζετο ἐπιμελέστερον τῶν λοιπῶν.
Ὅτε ὁ πατήρ της, πτωχὸς, ἀλλὰ τίμιος ἀνὴρ, ἔφερε κατὰ πρῶτον τὸ κοράσιον εἰς τὸ σχολεῖον, συνεφώνησε μετὰ τοῦ διευθυντοῦ, ὅπως ἐξαιρεθῇ τοῦ μαθήματος τῆς Χριστιανικῆς διδασκαλίας. Ἀλλ’ ἐπειδὴ, ἐὰν ἀπήρχετο τοῦ δωματίου κατὰ τὴν ἐν λόγῳ ὥραν, ὑπῆρχεν ὑποψία ὅτι ἤθελεν ἴσως ταράξῃ τὴν τάξιν καὶ ὅπερ θὰ δυσαρέστῃ τὸν διδάσκαλον, ἀπεφασίσθη νὰ μένῃ ἐν τῷ δωματίῳ ἀσχολουμένη εἰς τὴν μελέτην ἄλλων μαθημάτων.
Τοῦθ’ ὅπερ ἐκ τόν ὑστέρων ἀπεδείχθη ἀδύνατον.
Ὁ διδάσκαλος παρεκάλεσε τὸν πατέρα τῆς Σάρας (οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ κόρη) ἢ νὰ ἀποσύρῃ αὐτὴν ἀπὸ τοῦ σχολείου, ἢ νὰ συγκατατεθῇ ὅπως ἀκροᾶται ἡ θυγάτηρ του καὶ τοῦ μαθήματος περὶ Χριστιανικῶν καθηκόντων, καθότι ἐξηκολούθησε—«Δὲν δύναμαι νὰ μένω πλέον σιωπηλὸς παρατηρητὴς τῶν ἀκτινοβόλων ἐκείνων ὀφθαλμῶν τοῦ τέκνου σου, ἐν οἷς ἓν καὶ μόνον βλέμμα δείκνυσι τὰ ζωηρὰ αὐτοῦ ὑπὲρ τοῦ Εὐαγγελίου αἰσθήματα.»
—«Δὲν γνωρίζω πολλὰ περὶ τῶν ἐντολῶν τοῦ θεοῦ, τῶν δοθεισῶν τίς τοὺς πατέρας ἡμῶν, ἀπεκρίθη ὁ πατὴρ κλαίων· ἡ μήτηρ ὅμως τῆς Σάρας μου ἦτο σταθερά εἰς τὴν πίστιν αὐτῆς καὶ πιστὴ θυγάτηρ τοῦ Ἰσραήλ. Ὅτε δὲ ἀπέθνησκε τῇ ὑπεσχέθην ὅτι ποτὲ δὲν θέλω ἐπιτρέψει εἰς τὸ τέκνον ἡμῶν νὰ δεχθῆ τὸ χριστιανικὸν βάπτισμα... καὶ ὀφείλω νὰ τηρήσω τὴν ὑπόσχεσίν μου, ἣν θεωρῶ ὡς συνθήκην μετὰ τοῦ Θεοῦ αὐτοῦ.»
Κατὰ συνέπειαν ἡ Ἰσραηλῖτις κόρη ἐγκατέλειπε τὸ σχολεῖον.
Πολλὰ ἔτη παρῆλθον ἔκτοτε.
Ἐν τινι κωμοπόλει εὑρίσκετο, ὡς ὑπηρέτρια παρὰ πτωχῇ οἰκογενείᾳ, κόρη τις πρεσβεύουσα καὶ ὑποτασσομένη εἰς τὸν Μωσαϊκὸν νόμον. Ἡ κόμη της ἦτο μέλαινα ὡς ἔβενος, οἱ δὲ ὀφθαλμοί της μέλανες ὡς νὺξ, ἀλλὰ χαρίεντες καὶ εὔθυμοι ὡς συνήθως τοῦτο ἀπαντᾶται εἰς τᾶς θυγατέρας τοῦ Ἰσραήλ.
Ἦτο ἡ Σάρα.
Ἡ ἔκφρασις τοῦ προσώπου, τῆς ἀναπτυχθείσης ἤδη νεάνιδος, προέδιδε τὸ κοράσιον ἐκεῖνο τὸ καθήμενον ἄλλοτε εἰς τὰ θρανία τοῦ σχολείου τῶν ἀπόρων παίδων καὶ ἀκροαζόμενον μετ’ ἐνδιαφέροντος τοῦ χριστιανοῦ ἐκείνου διδασκάλου.
Κατὰ Κυριακὴν ἀντήχουν οἱ κώδωνες τῆς ἐκκλησίας τῶν πιστῶν, οἱ ἦχοι τῶν ὀργάνων καὶ οἱ ὕμνοι τῶν ἐκκλησιαζομένων οἵτινες ἠκούοντο μέχρι τῆς οἰκίας ἔνθα ἡ Ἑβραία κόρη διέμενε καθ’ ὅλα φιλόπονος καὶ πιστή!
«— Θέλω τηρήσει ἁγίαν τὴν ἡμέραν τοῦ Σαββάτου, ἐψιθύρισε φωνὴ ἐντὸς αὐτῆς.»—Ἦτο ἡ φωνὴ τοῦ Νόμου.
«— Πλὴν ἡ ἡμέρα τοῦ Σαββάτου, διελογίζετο πάλιν, εἶναι ἡμέρα ἐργάσιμος παρὰ τοῖς Χριστιανοῖς. Τί ποιήσω;—Ἀλλὰ χρονολογεῖ ἆρά γε ὁ θεὸς δι’ ἡμερῶν καὶ ὡρῶν;» αὕτη ἦτο ἡ δευτέρα σκέψις.
Ὅταν δὲ ἡ σκέψις αὕτη ὡρίμασεν ἐν ἑαυτῇ, ἀνεκουφίσθη καὶ ἤρξατο προσευχομένη καὶ αὐτὴ ἀνενοχλήτως κατὰ τὴν Κυριακὴν τῶν Χριστιανῶν. Καὶ ὅταν ὁ ἦχος τῆς ἁρμονίας καὶ τοῦ ὕμνου τῶν ἐκκλησιαζομένων ἐπεξετείνετο μέχρι τοῦ μαγειρίου, ἐν ᾧ αὐτὴ εἰργάζετο, καὶ αὐτὸς ὁ τόπος ἐν ᾧ ἵστατο ἐφαίνετο αὐτῇ ἅγιος. Ἤνειγε τότε τὴν Παλαιὰν Διαθήκην, τὸν θησαυρὸν καὶ τὴν παρηγορίαν τοῦ λαοῦ της καὶ ἀνεγίνωσκεν αὐτὴν, ἔχουσα πάντοτε ὑπ’ ὄψιν τοὺς λόγους, δι’ οὓς ἐγκατέλιπε τὸ σχολεῖον, καὶ τὴν ὑπόσχεσιν, ἣν ὁ πατήρ της ἔδωκαν εἰς τὴν θνήσκουσαν μητέρα της. Ἡ Καινὴ Διαθήκη ἦτο βιβλίον ἐσφραγισμένον δι’ αὐτὴν καὶ ὅμως ἐγνώριζε πολλὰ ἐξ αὐτῆς· καὶ τὸ Εὐαγγέλιον ὑπέφωσκεν ἀμυδρῶς πως ἐν ταῖς ἀναμνήσεσι τῆς νεαρᾶς της ἡλικίας.
Ἑσπέραν τινα ἐκάθητο ἓν τινι γωνίᾳ τῆς αἰθούσης τῆς συναναστροφῆς. Ὁ δὲ κύριός της ἀνεγίνωσκεν ἀρχαῖον βιβλίον πραγματευόμενον περὶ παλαιᾶς παραδόσεως. Ἡ ὑπόθεσις ἦτο τοιαύτη
«Οὗγγρος τις, ἱππότης, ἠχμαλωτίσθη ποτὲ ὑπὸ τινος Πασσᾶ κατ’ ἐντολὴν τοῦ ὁποίου ἐζεύχθη εἰς ἄροτρον καὶ ἐμαστιγοῦτο μέχρις ὅτου τὸ αἷμα ἐξήρχετο ἄφθονον ἐκ τῶν πληγῶν καὶ ἐλειποθήμει σχεδὸν ἐκ τῶν πόνων καὶ τῆς συναισθήσεως τοῦ ὀνείδους. Ἡ πιστὴ σύζυγός του ἐξεποίησεν ἅπαντα τὰ πολύτιμα σκεύη τοῦ πύργου ὑποθηκεύσασα καὶ αὐτὸν τὸν πύργον, ἐν ᾧ οἱ φίλοι τοῦ ἱππότου συνέλεξαν δι’ ἐράνων ἱκανὴν ποσότητα χρημάτων διὰ τὰ λύτρα, ἅτινα ἄλλοις κατήντων ὑπερβολικά καὶ σχεδὸν μυθώδη. Τέλος συνελέχθησαν καὶ ὁ δυστυχὴς ἱππότης ἐπέστρεψεν εἰς τὰς ἀγκάλας τῆς οἰκογενείας του, ἀσθενὴς καὶ ἀπηυδισμένος ἐκ τῶν κακουχιῶν καὶ ταλαιπωριῶν. Ἀλλὰ δὲν ἡσύχασεν ἐπὶ πολύ. Ταχέως νέα πρόσκλησις πολέμου ἐγένετο κατὰ τῶν ἐχθρῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ· ὁ ἱππότης προσεκλήθη καὶ δὲν περιέμενε περισσότερον.... ἡ καρδία του δὲν εἶχεν εἰρήνην οὐδ’ ἀνάπαυσιν. Ἐπέβη τοῦ ἵππου του· καὶ τὸ αἷμα πάλιν ἐρόδισε τὰς παρειάς του ἐν ᾧ ἡ ἰσχὺς καὶ ἡ ῥώμη ἐφαίνοντο ὅτι ἐπανῆλθον εἰς αὐτόν. Ἀνεχώρησεν εἰς τὸν πόλεμον καὶ τὴν νίκην.
»Ὁ νικητής πασᾶς ἐγένετο αἰχμάλωτός του καὶ μετεκομίσθη εἰς τὸν πῦργόν του· ὅπου μετ’ ὀλίγον ἀφιχθεὶς καί ὁ ἱππότης πρώτην φροντίδα ἔσχε νὰ παρουσιασθῇ αὐτῷ καὶ νὰ τὸν ἐρωτήσῃ.
»— Τί νομίζεις ὅτι σὲ περιμένει ἤδη;
»— Γνωρίζω ἀπεκρίθη ὁ πασσᾶς, ἀνταπόδοσις.
»— Ναὶ ἀνταπόδοσις· ἀλλ’ ἀνταπόδοσις Χριστιανοῦ! «Ὁ Χριστὸς ἐντέλλεται ἡμῖν νὰ συγχωρῶμεν τοὺς ἐχθροὺς ἡμῶν· καὶ σὺ δὲν εἶσαι ἐχθρός μου; Ὁ Θεὸς ἡμῶν εἶναι ἀγάπη. Ἄπελθε ἐν εἰρήνῃ· πορεύθητι εἰς τὸν οἶκον σου· ἀλλ’ ἔσο εἰς τὸ ἑξῆς πράος καὶ εὔσπλαγχνος πρὸς τοὺς δυστυχεῖς.
»Ὁ αἰχμάλωτος κλαίων ἀνέκραξε.
»— Ἠδυνάμην ἐγὼ νὰ ἐλπίσω ποτὲ τοιαύτην εὐσπλαγχνίαν, ἐν ᾧ προσεδόκων δικαίας βασάνους καὶ ταλαιπωρίας; Ποτὲ δὲν ἐπίστευον· καὶ ἡ ἀπελπισία μὲ ὤθησε νὰ λάβω τὸ δηλητήριον.... Μετ’ ὀλίγον ἀποθνήσκω ἀφεύκτως· ἀλλὰ πρὶν ἀποθάνω ἐξήγησόν μοι τὴν θείαν ταύτην διδασκαλίαν, τὴν διδάσκουσαν τοιαύτην ἀγάπην καὶ εὐσπλαγχνίαν. Δίδαξόν μοι αὐτὴν, ὅπως ἀποθάνω καὶ ἐγὼ Χριστιανός!
»Ἡ προσευχή του ἐπληρώθη!»
Τὴν διήγησιν ταύτην ἅπασα ἡ ὁμήγυρις ἠκροάζετο μετὰ συμπαθείας καὶ πάθους ἐκτὸς τῆς Ἑβραίας κόρης, ἧς ἡ καρδία ἐπὶ τῇ ἀκροάσει ταύτῃ ἐφλέγετο· θρόμβοι δακρύων ἀνέβλυον ἐπὶ τῶν ἀκτινοβολούντων ὀφθαλμῶν της καὶ κατεκυλίοντο ἐπὶ τῶν ῥοδινῶν παρειῶν της.
Ἐκάθητο ἐν τῇ γωνίᾳ της πραεῖα καὶ ταπεινὴ τῇ καρδίᾳ, ὡς ὅτε ἐκάθητο εἰς τὰς σανίδας τοῦ σχολείου, αἰσθανομένη τὸ μεγαλεῖον τοῦ Εὐαγγελίου.
Πλὴν καὶ πάλιν οἱ λόγοι τῆς θνησκούσης μητρὸς
συνδυαζόμενοι μετὰ τοῦ γράμματος τοῦ νόμου
ἠνάγκαζον τὴν Ἑβραίαν κόρην νὰ σκέπτηται: «Δὲν εἶναι ἐπιτετραμμένη εἰς ἐμὲ ἡ εἴσοδος εἰς τὴν κοινωνίαν τῶν Χριστιανῶν.
«Μὲ ὑβρίζουσι διότι εἶμαι Ἑβραία—οἱ παῖδες τῶν γειτόνων μὲ ἐσύριζον προχθὲς ἱσταμένην πρὸ τῆς θύρας τῆς ἐκκλησίας, θεωροῦσαν τὰς καιομένας λαμπάδας καὶ ἀκροωμένην τῶν ἀναπεμπομένων τῷ Θεῷ ὕμνων καὶ ἐπαίνων. Ἀφ’ ὅτου ἐκάθησα ἐπὶ τῶν ξυλίνων ἑδρῶν τοῦ σχολείου ἠσθάνθην τὴν δύναμιν τοῦ Χριστιανισμοῦ, δύναμιν εἰσερχομένην λίαν βαθέως εἰς τὴν καρδίαν μου, ὅσῳ καὶ ἂν κλείω τοὺς ὀφθαλμούς. Ἀλλὰ δὲν θὰ σὲ λυπήσω ἐν τῷ τάφῳ, οἴμοι! ἀγαθή μου μῆτερ! Οὐχὶ, δὲν θὰ ἐπιορκήσω εἰς τὸν ὅρκον τοῦ πατρός μου! Ποτὲ δὲν θὰ ἀναγνώσω τὴν βίβλον τῶν Χριστιανῶν, ὅσῳ καλὴ καὶ ἂν ἤναι αὕτη. Ἔχω τὴν θρησκείαν τοῦ λαοῦ μου καὶ εἰς αὐτὴν θὰ ἐμμένω.»
Ἔτη πολλὰ παρῆλθαν ἔκτοτε.
Ὁ κύριός της ἀπέθανε. Ἡ χήρα του περιέπεσεν εἰς πτωχίαν καὶ ἡ ὑπηρέτρια ἐπρόκειτο νὰ ἀπολυθῇ.
Ἀλλ’ ἡ Σάρα ἀπεποιεῖτο νὰ ἐγκαταλείψῃ τὸν οἶκον. Ἐγένετο ἡ βακτηρία αὐτοῦ ἐν δεινοῖς καιροῖς καὶ συνετήρει αὐτὸν ἐργαζομένη μέχρι νυκτός· διότι οὐδεὶς τῶν συγγενῶν ἦλθεν εἰς βοήθειαν αὐτοῦ.
Ἀπὸ ἡμέρας εἰς ἡμέραν ἡ χήρα ἐγίνετο ἀσθενεστέρα καὶ τέλος κατέπεσεν εἰς τὴν κλίνην κοιτομένη ἐπὶ πολλοὺς μῆνας. Ἡ Σάρα εἰργάζετο καὶ ἐν τῷ μεταξὺ ἐνοσήλευε τὴν ἀσθενῆ καθημένη παρὰ τὴν κλίνην της· ἦτο ἠπίου καὶ εὐσεβοῦς χαρακτῆρος. Ἦτο ἄγγελος εὐλογίας εἰς τὸν οἶκον τῆς πενίας.
«Πέραν ἐκεῖ ἐπὶ τῆς τραπέζης εὑρίσκεται ἡ βίβλος.
Ἀνάγνωθί μοί τι ἐξ αὐτῆς· διότι ἡ νὺξ εἶναι τόσῳ μεγάλη! ὦ ναὶ, τόσῳ μακρά! καὶ ἡ καρδία μου διψᾷ τὸν λόγον τοῦ Κυρίου.» Εἶπεν ἡ ἀσθενοῦσα πρὸς τὴν Σάραν.
Ἡ Σάρα ἔκυψε τὴν κεφαλήν· ἔλαβε τὸ βιβλίον, ἤνοιξεν αὐτὸ καὶ ἀνέγνωσαν εἰς τὴν νοσοῦσαν. Δάκρυα ἵσταντο ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν της ἀκτινοβολοῦντα εἰς τὴν λάμψιν τοῦ φωτὸς, ὡς οἱ ἀναγινωσκόμενοι λόγοι εἰς τὴν καρδίαν της.
«Ὦ ἀγαπητή μου μῆτερ, ἐψιθύρισε ἐν ἑαυτῇ, τὸ τέκνον σου δὲν θὰ δεχθῆ τὸ βάπτισμα τῶν Χριστιανῶν οὐδὲ θέλει εἰσέλθει εἰς τὴν Ἐκκλησίαν αὐτῶν.—Οὕτω σοι ἔδοξε· καὶ θὰ σεβασθῶ τὴν ἐντολήν σου. Θὰ μένωμεν ἡνωμένοι ἐν τῇ γῇ. Ἀλλὰ πέραν τῆς γῆς ὑπάρχει ὑψηλοτέρα ἕνωσις· ἡ μετὰ τοῦ Θεοῦ! Οὗτος θὰ ἦναι πλησίον ἡμῶν καὶ θέλει ὁδηγήσει ἡμᾶς διὰ τῆς κοιλάδας τῆς σκιᾶς τοῦ θανάτου. Αὐτὸς δίδει τὴν βροχὴν καὶ μετ’ αὐτῆς τὴν εὐφορίαν εἰς τὴν γῆν. Τὸ ἐννοῶ–δὲν γνωρίζω πῶς συνέπεσε νὰ μάθω τὴν ἀλήθειαν· ἀλλὰ τὸ γνωρίζω, διὰ μέσου Αὐτοῦ· διὰ μέσου τοῦ Χριστοῦ!»
Καὶ ἀνετινάχθη ἅμα ἐπρόφερε τὸ ἱερὸν ἐκεῖνο ὄνομα, καὶ ἐπῆλθεν ἐπ’ αὐτὴν τὸ βάπτισμα ὡς φλὸξ πυρός· τὸ σῶμά της ἀνετινάχθη τὰ μέλη τῆς ἐταράχθησαν καὶ ἔπεσε λιπόθυμος, γενομένη ἀσθενεστέρα καὶ αὐτῆς τῆς νοσούσης παρὰ τῇ κλίνῃ τῆς ὁποίας ἐγρηγόρει.
Ταλαίπωρος Σάρα!—ἀνέκραξαν οἱ παρεστῶτες—κατεπονήθη ὑπὸ τοῦ καμάτου καὶ τῆς ἀγρυπνίας.
Τὴν μετεκόμισαν εἰς τὸ νοσηλευτήριον τῶν πενήτων ἀσθενῶν. Ἐκεῖ ἀπέθανε καὶ ἐκεῖθεν μετεκόμισαν αὐτὴν εἰς τὸν τάφον, ἀλλὰ ὄχι ἐν τῷ κοιμητηρίῳ τῶν Χριστιανῶν, διότι ἐκεῖ δὲν ὑπῆρχε τόπος διὰ τὴν Ἑβραίαν κόρην· ἔξωθεν τοῦ τείχους ἀνεσκάφη ὁ τάφος αὐτῆς.
Πλὴν ὁ ἥλιος τοῦ Θεοῦ, ὅστις φέγγει ἐπὶ τῶν τάφων τῶν Χριστιανῶν, ῥίπτει ἐπίσης τὰς ἀκτῖνας του καὶ ἐπὶ τοῦ τάφου τῆς Ἑβραίας κόρης ὑπεράνω τῶν τειχῶν ὅτε δὲ ἡ ψαλμῳδία ἠχεῖ ἐντὸς τοῦ κοιμητηρίου των χριστιανῶν, ἀντηχεῖ ἐπίσης καὶ ἐπὶ τοῦ μονήρους τάφου· καὶ ἡ κοιμωμένη ὑποκάτωθεν αὐτοῦ συμπεριλαμβάνεται εἰς τὴν πρόσκλησιν τῆς ἀναστάσεως, ἐν ὀνόματι Αὐτοῦ, ὅστις ἐλάλησεν εἰς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ:
«Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὑμᾶς ἐν ὕδατι, ἐγὼ δὲ βαπτίσω ὑμᾶς ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ!»