Ἡ πολύτιμος συγγραφὴ, ἦς ἅρχεται σήμερον ἡ δημοσίευσις, εἶναι ἀνέκδοτον ἔργον τοῦ διακεκριμένου Ἑλβετοῦ φιλέλληνος ἀξιωματικοῦ Ἑρρίκου Φορνέζη, ἀνδρείως καὶ ἐντίμως ὑπηρετήσαντος τὴν Ἑλλάδα, και ἀποθανόντος ἐν ἔτει 1872 (4 Ἀπριλίου) ἐν Ἀθήναις. Ὁ Ἑρρίκος Φορνέζης διεκρίνετο ου μόνον επί στρατιωτική αρετή, αλλά και επι παιδεία και παραδειγματική ειλικρινεία. Τα προσόντα ταύτα καθιστώσι το εν λόγω χειρόγραφον πόνημα, και έτερα ανέκδοτα έργα του αυτού άτινα θέλομεν δημοσιεύσει προσεχώς μεγίστης σπουδαιότητος. Το παρόν σύγγραμμα φέρον εν πρωτοτυπώ την επιγραφήν Le monument des Philhellènes περιέχει πλήρη κατάλογον (αλφαβητικώς), μετά βιογραφιών και ιστορικών σημειώσεων , των Φιλελλήνων των αποθανόντων δια την ελληνικήν ανεξαρτησίαν, η εν τη υπηρεσία της Ελλάδος από του 1821 μέχρι του 1860, των καταλιπόντων την Ελλάδα εντόε του αυτού χρονικού διαστήματος και τέλος των ευαρίθμων εκείνων, οίτινες έζων εισέτι εν Ελλάδι κατά το έτος 1860. Το σύγγραμμά του ο Ερρίκος Φορνέζης κατήρτισεν επί τη βάσει ακριβέστατων και επισήμων σημειώσεων του διακεκριμένου Γάλλου φιλέλληνος συνταγματάρχου Ιλαρίωνος Τουρέτ, αποθανόντος εν έτει 1857 (28 Αύγουστου) εν Πειραιεί.
Φιλέλληνες αποθανόντες κατά τον υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας αγώνα ή εν τη υπηρεσία τής Ελλάδος από του 1821 μέχρι του 1860.
|Εκ Bonifaccio της Κορσικής απέθανεν εν Αίγίνη εξ ασθενείας την 15 Απριλίου 1850|.
Ὁ Ἀμπάτης ἦτο ἀνὴρ γενναιότητος δεδοκιμασμένης, ἢν δὲν προεμήνυεν οὔτε ἐδικαιολόγει ἡ ἀδυναμία καὶ ἡ σμικρότης τοῦ σώματός του· ἥρχισε τὸ στρατιωτικὸν στάδιον του εἰς τὴν Ἑλλάδα μὲ τὸν βαθμὸν ὑπασπιστοῦ· ἀνῆκεν εἰς τὰ πρῶτα τακτικὰ στρατεύματα, ὧν ὁ πυρὴν ἀπετελεῖτο ἀπὸ ἐνθουσιώδεις νέους φιλέλληνας· εἰς τὴν ἔνδοξον ἀλλ’ ἀτυχῆ μάχην τοῦ Πέτα ἐν Ἠπείρῳ τὴν 4 Ἰουλίου 1822 διεκρίθη διὰ τὴν κατάληψιν τουρκικῆς σημαίας. Μετὰ ταῦτα ἠκολούθησε πάσας τὰς ἐκστρατείας ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ γενναίου Φαβιέρου, ὅστις ἐκτιμῶν τὴν ἀξίαν του τὸν ὑπερηγάπα καὶ παρεῖχε πλήρη ἐμπιστοσύνην εἰς αὐτόν· μεταξὺ τῶν ἄλλων ὁ Ἀμπάτης διεκρίθη εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν. Μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Ἑλληνικῆς Βασιλείας παραμεληθεὶς κατ’ ἀρχὰς, ὡς οἱ πλεῖστοι τῶν συστρατιωτῶν του, διωρίσθη βραδύτερον φρούραρχος εἰς Μεθώνην, καὶ ἀπέθανε μὲ τὸν βαθμὸν συνταγματάρχουν ἐν διαθεσιμότητι. Ἦτο ιππότης τοῦ χρυσοῦ σταυροῦ τοῦ Σωτῆρος, ἔφερε δὲ καὶ τὸ ἀργυροῦν μετάλλιον τοὺ ἑλληνικοῦ ἀγώνος.
|Ἐκ Coblentz τῆς Πρωσίας, ἀπέθανεν ἐν Αμφίσση τὴν 24 Σεπτεμβρίου 1827|.
Ἄγνωστος ἡ ἐποχὴ τῆς ἀφίξεώς του καὶ αἱ πρὸς τὴν Ἑλλάδα ὑπηρεσίαι του.
|Ἐξ Ἔλβας τῆς Πορτογαλλίας, ἀπέθανεν ἐν Eaux de Bataglia (Ένετίας), ἐξ ἀσθενείας τὴν 21 Ἰουλίου 1847|.
Ἀρχαῖος ἀξιωματικὸς εἰς τὸν στρατὸν τῆς πατρίδος του κατὰ τοὺς ὑπὲρ ἀνεξαρτησίας τῆς χερσονήσου κατὰ τῶν Γάλλων τῆς πρώτης αὐτοκρατορίας πολέμους, ἔλαβε βραδύτερον ἐνεργὸν μέρος εἰς τὴν συνταγματικὴν πάλην τῆς Ἱσπανίας ἐναντίον τῆς Βουρβωνικῆς εἰσβολῆς τοῦ 1823. Κατὰ τὴν ἄφιξίν του εἰς τὴν Ἑλλάδα διεδέχθη τὸν κόμητα Regnault-de-St-Jean d’ Angely εἰς τὴν ἀρχηγίαν τοῦ τακτικοῦ ἱππικοῦ, καὶ διεκρίθη κατὰ τὴν 1 Αὐγούστου 1826 ἐν Τριπολιτσᾷ εἰς πεισματώδη μάχην, ὅπου ἐπὶ κεφαλῆς μιᾶς δρακὸς ἱππέων διεσκόρπισεν ἰσχυρόν τετράγωνον τακτικῶν Ἀράβων, ἀπάντων φονευθέντων. Συνώδευσε τὸν Φαβιέρον εἰς τινας ἀκολούθους ἐκστρατείας καὶ ἐχωρίσθη αὐτοῦ εἰς τὴν τῆς Χίου.
Ἕνεκα τῆς ἀναρχίας, ἥτις ἐπηκολούθησε τὴν δολοφονίαν τοῦ κυβερνήτου Καποδιστρίου ἠναγκάσθη μετὰ μακρὰν πάλην νὰ ἐγκαταλείψῃ τὴν ἀρχηγίαν τῶν πολεμικῶν θέσεων καὶ φρουρίων τοῦ Ναυπλίου, ὅπου ἡ πολιτικὴ ἐπιρροὴ τῆς Γαλλίας καὶ Ἀγγλίας ἐνίκησε τὴν τῆς Ῥωσῖας.
Ἡ Βαυαρικὴ ἀντιβασιλεία δὲν ἐφείσθη μᾶλλον τῶν ἄλλων τοῦ φιλέλληνος Ἀλμέϊδα· τὸν ἠδίκησαν, τῷ ἠρνήθησαν τὰ δικαιώματά του, ἅτινα ἐντίμως καὶ νομίμως ἀπέκτησε, καὶ μόλις περὶ τὰ τέλη τοῦ 1835 τὸν ἐπανέφερον εἰς τὴν ὑπηρεσίαν μὲ τὴν μισθοδοσίαν τοῦ διαθεσίμου, καὶ τῷ ἀνέθηκαν τὴν στρατιωτικήν διοίκησιν τοῦ Μεσολογγίου. Τὸ μέτρον τοῦτο ἐνέπνευσεν εἰς τὴν ἀντιβασιλείαν ἡ προαίσθησις τοῦ κινδύνου τῆς στιγμῆς μᾶλλον ἢ ἡ ἰδέα τῆς ἐπανορθώσεως ἀδίκου παραγκωνίσεως γενναιοτάτου, ἀκεραίου και δραστηρίου στρατιώτου. Πράγματι, διάφοροι στάσεις ἐν Πελοποννήσῳ δυσκόλως περισταλεῖσαι μετέδωκαν γενικὴν δυσαρέσκειαν εἰς ὅλην τὴν Στερεὰν Ἑλλάδα, παροργισθεῖσαν κυρίως ἐκ τῆς ἀποτόμου καὶ ἐντελοῦς διαλύσεως τῶν παλαιῶν ἀτάκτων στρατευμάτων, τῶν παλληκαρίων, χωρὶς ποσῶς ν’ ἀμειφθῶσι διὰ τὰς ὑπερανθρώπους θυσίας καὶ τὰς ἡρωικὰς ὑπηρεσίας, ἂς προσήνεγκον εἰς τὴν πατρίδα.
Ἄνθρωπος πεπειραμένος ὁ συνταγματάρχης Ἀλμέϊδας ταχέως κατενόησεν εἰς τὴν περίστασιν ταύτην τὀ μέγεθος τοῦ κινδύνου, ὅν ἀνεκοίνωσεν εἰς τὴν κυβέρνησιν, ἀλλ’ αὕτη ἐκώφευσεν εἰς τὴν συμβουλήν του καὶ μάλιστα ἠλάττωσεν εἰς 20 ἄνδρας ἀσθενεῖς καὶ τούτους ἢ ἀναρρωννύοντας τὴν παλαιὰν φρουρὰν τοῦ Μεσολογγίου, ὅπου συνεκεντροῦντο τὰ κινδυνωδέστερα στοιχεῖα τοῦ ἐπαναστατικοῦ πνεύματος. Οὕτω, τέσσαρας ἠμέρας μετὰ τὴν ἄνω ῥηθεῖσαν ἀκατανόητον ἐλάττωσιν τῶν δυνάμεων, ἢτοι τὴν 5 Ἰανουαρίου 1836, ἐξερράγη ἡ φοβερὰ ἐπανάστασις ἐπὶ κεφαλῆς τῆς ὁποίας ἦσαν ὁ συνταγματάρχης Νικόλαος Ζέρβας, καὶ πλῆθος παλαιῶν ἀξιωματικῶν ἀδικηθέντων ὑπὸ τῆς ἐξουσίας. Ἐν συντόμῳ μετὰ τριμήνους ἀπεριγράποτυς προσπαθείας καὶ μὲ ἀτομικοὺς ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον κινδύνους ὁ γενναῖος Ποροτγάλλος κατώρθωσε νὰ ἐξέλθῃ νικητὴς κρίσεως, ἥτις ἔθετε τὴν δυναστείαν τοῦ Ὄθωνος εἰς τὸ χεῖλος τῆς ἀπωλείας. Τῷ ἀπέδωκαν τότε ὁλόκληρον τὸν μισθὸν τοῦ βαθμοῦ του καὶ τὸν ἐπανέφερον εἰς τὴν παλαιὰν καὶ ἔντιμον θέσιν τοῦ διοικητοῦ τοῦ Ναυπλίου· μετὰ ταῦτα προεβιβάσθη εἰς ὑποστράτηγον, εἶχε τὸν μεγαλόσταυρον τοῦ Σωτῆρος, τὸν σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ, ἔφερε δὲ καὶ τὸ μετάλλιον τοῦ ἑλληνικοῦ ἀγῶνος· ἀπέθανεν ὑπὸ σύνταξιν.
|Ἐκ Γενεύης τῆς Ἑλβετίας· ἀπέθανεν ἐν Μήλῳ ἐν ἔτει 1827|.
Περὶ αὐτοῦ οὐδὲν ἄλλο εγνώσθη, εἰμὴ ὅτι ἦτο ἰατρός.
|Ἐκ Burons του Πεδεμοντίου(;) (Σαρδηνία)· ἀπέθανεν ἐν Τριπολιτσᾷ ἐξ ἀσθενείας τὴν 5 Αὐγούσ. 1843|.
Ἡρχισε τὸ στρατιωτικόν του στάδιον εἰς τὰ Πεδεμοντιακὰ σώματα τὰ προσκολλημένα εἰς τὰ στρατεύματα τοῦ μεγάλου Ναπολέοντος. Ἡ σύμπραξις του εἰς τὴν ἐπανάστασιν τῆς πατρίδος του τῷ 1820 τὸν ἠνάγκασε μετὰ τὴν ἀποτυχίαν τοῦ κινήματος τούτου νὰ καταφύγῃ εἰς τὰς τάξεις τῶν συνταγματιῶν Ἱσπανῶν. Αἰχμαλωτισθεὶς ὡδηγήθη εἰς Γαλλίαν, καὶ καταφυγὼν μετὰ ταῦτα εἰς Ἀγγλίαν ἦλθεν ἐκεῖθεν εἰς τὴν Ἑλλάδα κατὰ τὸ 1825. Εἱς τῶν γενναιοτέρων καὶ τῶν μᾶλλον πεπαιδευμένων ἀξιωματικῶν τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ, ἐστέφθη μὲ δόξαν κατὰ τὰς πρώτας ἠμέρας τοῦ Μαρτίου 1826 εἰς τὴν κατὰ τῆς Καρύστου ἔφοδον, ὅπου καὶ βαρέως ἐπληγώθη. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν, εἰς Χίον κλ. δὲν διεκρίθη ὁλιγώτερον. Εἰς Χαϊδάρι ἀπετέλει μέρος τοῦ ἱεροῦ λόχου τῶν φιλελλήνων. Ὑπὸ τὴν ἀντιβασιλείαν ἦτο διοικητὴς τοῦ λόχου τῶν ἀρχαίων ὑπαξιωματιῶν ἀνακληθέντων εἰς τὴν ὑπηρεσίαν, ἔγεινε διαδοχικῶς ταγματάρχης, ἀντισυνταγματάρχης, εἰς τὸν βαθμὸν δὲ αὐτὸν καὶ ἀπέθανε σχεδὸν ἐκ λύπης, διότι ἐτέθη προώρος εἰς διαθεσιμότητα, ἔνεκα
