ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΟΣ εἰς τὸ Κάϊρον, ἐσύναξα διάφορα ἀνατολικὰ χειρόγραφα, τὰ ὁποῖα ἔχω ἔτι σιμά μου. Μεταξὺ αὐτῶν ἔτυχα ἕν ἐπιγραμμένον, Αἱ Ὀπτασίαι τοῦ Μίρζα, τὸ ὁποίον ἀνέγνωσα μὲ ἄκραν ἡδονήν. Ὰπὸ τὰς Ὸπτασίας δ' αὐτάς παρουσιάζω εἰς τοὺς ἀναγνώστας μου τὴν ἐξῆς·
Τὴν πέμπτην ἡμέραν τῆς σελήνης, τὴν ὁποίαν κατά τὴν συνήθειαν τῶν προπατόρων μου φυλάττω πάντοτε ἀγίαν, ἀφοῦ ἐνίφθην, κ' ἐπρόσφερα τὴν ἑωθινήν μου δέησιν, ἀνέβην εἰς τοὺς ὑψηλοὺς λόφους τοὺ Βαγδατίου, διά νὰ περάσω τὸ ἐπίλοιπον τῆς ἡμέρας εἰς μελέτην κ' προσευχήν. Ἀεριζόμενος ἐδῶ ἐπάνω εἰς τῶν βουνῶν τὰς κορυφὰς, ἔπεσα εἰς σκέψιν βαθεῖαν περὶ τῆς ματαιότητος τοῦ ἀνθρωπίνου βίου· κ' μεταβαίνων ἀπὸ ἕνα εἰς ἄλλον διαλογισμὸν, ‘Βέβαια,’ εἶπα, ‘ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι παρὰ σκιὰ, καὶ ὁ βίος δὲν εἶναι παρὰ ὄνειρον.’ Ἐνῷ δ' ἐσκεπτόμην οὕτω, ἔῤῥιψα τοὺς ὀφθαλμούς πρὸς τὴν κορυφὴν βράχου ὄχι πολὺ ἀπέχοντος, ὅπου μ' ἐφάνη τις ὡς βοσκὸς ἐνδυμένος, μὲ μικρὸν μουσικὸν ὄργανον εἰς τὰς χεῖρας. Μετ' ὀλίγον, προσαρμόσας αὐτὸ εἰς τὰ χείλη του, ἤρχιζε να παίζῃ σκοποὺς ἀνεκφράστως μελῳδικοὺς καὶ ὅλως διαφόρους ἀπὸ πᾶν ὅ,τι εἶχα ποτὲ ἀκούσειν. -‘Ὁ φαινόμενος βοσκὸς,’ εἶπα κατ' ἐμαυτὸν, ‘εἶναι ἀναμφιβόλως τὸ συχνάζον ἐδῶ Πνεῦμα.’
Ἀφοῦ δὲ διὰ τῶν γλυκυτάτων κ' ὑπερανθρωπίνων αὐτῶν ἤχων ἔφερε τὸν νοῦν μου εἰς ἔκστασιν, καὶ ἐνῷ ἐγὼ τὸν ἔχασκα ἐκπεπληγμένος, μ' ἔνευσε νὰ πλησιάσω εἰς τὸ μέρος ὅπου ἐκάθητο. Ἐσίμωσα πάραυτα μὲ τὸ σέβας τὸ χρεωςούμενον πρὸς φύσιν ἀνωτέραν· ἐπειδὴ δὴ ἦτoν ἡ καρδία μου ὅλως ἀναλυμένη ἀπὸ τὴν θελκτικὴν μουσικὴν, την ὁποίαν εἶχα ἀκοὐσειν, ἔπεσα εἰς τοὺς πόδας του, κ' ἐδάκρυσα. Ἐμειδίασε τότε ἐκεῖνος εἰς εμέ μ' εὐπροσηγορίας καὶ συμπαθείας βλέμμα, τὸ ὁποῖον διεσκέδασεν ἀπό μιᾶς ὅλους μου τοὺς φόβους. Μ' ἐσήκωσεν ἀπὸ τὴν γῆν, καὶ πιάσας με ἀπὸ τὴν χεῖρα, ‘Μίρζα,’ εἶπεν, ‘ἤκουσα τὰς μονολογίας σου· ἀκολούθει με.·
Μὲ ὡδήγησε τὸτε εἰς τὴν ὑψηλοτάτην πτέρυγα του βράχου, καὶ θέσας με ἑπὶ τῆς κορυφῆς αὐτοῦ, ‘Ῥίψε, ’ εἶπε, ‘τοὺς ὀφθαλμούς σου πρὸς ἀνατολὰς, καὶ εἰπέ με τί βλέπεις. - ‘Βλέπω,’ τὸν εἶπα, ‘κοιλάδα ἐκτεταμένην, κ' ρεῦμα ὕδατος εὐμέγεθες κατακυλιόμενον διά μέσου αὐτῆς.’ ‘Ἡ κοιλὰς, τὴν ὁποίαν βλέπεις,’ εἶπεν αὐτός, ‘εἶναι ἡ Κοιλὰς τοῦ Κλαυθμῶνος, κ' τὸ ῥεῦμα,
τὸ ὁποῖον βλέπεις, εἶναι μέρος τοῦ μεγάλου ῥεύματος τῆς αἰωνιότητος.’ -‘Τίς ἡ αἰτία, ’ἠρώτησα ἐγώ, ‘ὅτι τὸ ῥεῦμα ἐκβαίνει ἀπὸ παχείαν ὀμίχλην, κ' πάλιν χάνεται μέσα εἰς παχείαν ὁμίχλην;’-‘Ὅσον βλέπεις,’ ἀπεκρίθη, ‘εἶναι τὸ μέρος ἐκεῖνο τῆς αἰωνιότητος, τὸ καλούμενον χρόνος, ὅστις μετρεῖται ὑπὸ τοῦ ἠλίου, καὶ φθάνει ἀπ' ἀρχῆς μέχρι συντελείας τοῦ κόσμου. Ἐξέτασε τώρα,’ ἐπρόσθεσε,’ ‘τὴν θάλασσαν ταύτην, τὴν μὲ σκότος περιοριζομένην κ' ἀπὸ τὰ δύο ἄκρα, κ' εἰπέ με τί ἀνακαλύπτεις αὐτοῦ.’ -‘Βλέπω γέφυραν,’ εἶπα, ‘στέκουσαν εἰς τὸ μέσον τοῦ ῥεύματος.’ -‘Ἡ γέφυρα, τὴν ὁποίαν βλέπεις,’ εἶπεν, ‘εἶναι ὁ ἀνθρώπινος βίος· στοχάσου την προσεκτικά.’
Ἐπιθεωρήσας αὐτὴν ἀκριβέςτερον, εὔρηκα ὅτι ἐσύγκειτο ἀπὸ ἐβδομήκοντα καμάρας ἀκεραίας, κ' ἀπὸ διαφόρους συντριμμένας, αἱ ὁποῖαι, εἰς τὰς ἀκεραίας προσθετόμεναι, ἔκαμναν τὸν ἀριθμὸν ὡς ἐκατόν. Ἐνῷ δ' ἠρίθμουν αὐτὰς, μὲ εἰδοποίησε τὸ Πνεῦμα, ὅτι καταρχὰς μὲν ἐσυγκροτεῖτο ἡ γέφυρα ἀπὸ χιλίας καμάρας· ἀλλ' ὅτι μέγας τις κατακλυσμὸς κατέσπασε τὰς λοιπὰς, καὶ ἀφῆκε τὴν γέφυραν ἡμικρημνισμένην, ὡς τώρα τὴν ἔβλεπα. ‘Ἀλλ' εἰπέ με,’ ἐπρόσθεσε,· τί ἄλλο ἀνακαλύπτεις.’ -‘Βλέπω πλήθη λαοῦ περνῶντα ἐπάνωθεν αὐτῆς,’ εἶπα εγώ, ‘καὶ μαῦρον σύννεφον κρεμάμενον εἰς ἕκαστον αὐτῆς ἄκρον.’ Ἐνῷ δ' ἐκύτταζα προσεκτικώτερον, ἴδα διαφόρους τῶν διαβατῶν πίπτοντας διὰ μέσου τῆς γεφύρας εἰς τὸ μέγα ῥεῦμα, τὸ ῥέον ὑποκάτω· κ' ἐξετάσας ἐπιπλέον, ἀνεκάλυψα τρύπας ἀναριθμήτους κρυμμένας εἰς τὴν γέφυραν, τὰς ὁποίας μόλις ἐπάτουν οἱ διαβαίνοντες, κ' πίπτοντες δι' αὐτῶν εἰς τὸ ῥεῦμα, ἐγίνοντο ἀμέσως ἄφαντοι. Ἤσαν δ' αἱ κρύφιαι αὖται τρύπαι πυκνόταται μεν εἰς τὴν εἴσοδον τῆς γεφύρας, ὥστε πάμπολλοι μόλις ἐξήρχοντο ἀπὸ τὸ νέφος, καὶ ἔπιπταν δι' αὐτών. Ἐγίνοντο δὲ ἀραιότεραι περί τὸ μέσον, ἀλλ' ἐπολυπλασιάζοντο κ' ἐσυμπυκνοῦντο πρὸς τὰς τελευταίας ὁλοκλήρους καμάρας.
Παρετήρησα μὲν τινὰς, -ὀλιγωτάτους ὅμως, -οἵτινες ἐπεριπάτουν χωλαίνοντες ἐπὶ τῶν συντριμμένων καμαρῶν· ἀλλὰ συντόμως διέπιπταν εἷς μετὰ τὸν ἄλλον, παντάπασιν ἀποσταμένοι ἀπὸ περίπατον τόσον μακρυνόν.
Ἀρκετὸν καιροῦ διάστημα ἐθεώρουν τὴν θαυμάσιον ταύτην οἰκοδομὴν, καὶ τὴν μεγάλην ποικιλίαν τῶν ἀντικειμένων, ὅσα ἐπαρουσίαζεν. Ἀλλ' ἐκυριεύθην ἀπὸ μελαγχολίαν πικρὰν, βλέπων διαφόρους νὰ πίπτωσιν ἀπροσδοκήτως εἰς τὸ μέσον εὐθυμίας κ' χαρᾶς, ἀφοῦ ματαίως ἐπίαναν πᾶν τὸ περιεστώς διὰ νὰ σωθῶσι. Τινές, μὲ
