Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
7
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
σοῦ δείχνει δική του γλώσσα, γραμματικὴ δική του, κάποτε μὲ λαφριὲς ἀλλαγές, κάποτε μὲ σπουδαῖες. Τὴν ἴδια γλώσσα δὲ μιλοῦνε σ’ ὅλα τὰ χωριὰ τῆς Τσακωνιᾶς μήτε στὰ εἰκοσιένα μαστιχόχωρα τῆς Χιός. Εἴκοσι ἕνα χωριά, μοῦ ἔλεγε κάποιος, εἰκοσιένες γλῶσσες. Τὴν ἴδια γλώσσα, γιὰ βέβαιο πὼς δὲ μιλούσανε σ’ ὅλα τῆς Ἀττικῆς τὰ χωριά.
Μὰ τί δὲν ἔχει νὰ μάθῃ κανείς ἀπὸ τὴ γλώσσα τοῦ χωριοῦ; Ἔβλεπα στὰ μάτια μου, ἄκουα στἀφτιά μου τὸν Ὅμηρο ζωντανό. Μάζωνα κάτι περίεργους τύπους στὰ δημοτικὰ τὰ τραγούδια καὶ στὰ παραμύθια τὰ δημοτικά, τύπους λογιῶ λογιῶνε, τύπους διαφορετικοὺς ἀπὸ κείνους ποὺ συνηθίζανε στὴν καθεμερνή τους τὴν κουβέντα οἱ χωριανοί, τύπους πότε κοινοὺς καὶ πανελλήνιους, πότε τοῦ χωριοῦ τους, πότε τοῦ πλαγινοῦ τοῦ χωριοῦ, πότε χωριοῦ πιὸ ἀπόμακρου, πότε καὶ καμιᾶς ντοπιολαλιᾶς ἄγνωστης στὸ νησί τους. Ἀποροῦσα πῶς δὲ σηκώθηκε κανένας νὰ μελετήσῃ τὀμηρικὸ ζήτημα στὰ χωριά μας, ἀφοῦ καὶ στὰ ὁμηρικὰ τὰ ποιήματα θὰ σμίξανε ὄχι μονάχα ντοπιολαλιὲς ἀντίθετες, αἰολική, δωρικὴ καὶ ἰωνική, μὰ πιθανὸ καὶ κάμποσες χωριολαλιές, εἴτε τῆς Αἰωλίδας, εἴτε τῆς Ἰωνίας. Καταλάβαινα συνάμα κ’ ἕνα σπουδαῖο ἱστορικό, πὼς μορφώνεται δηλαδή, ὡς καὶ στὸν ἀγράμματο λαό, μιὰ κοινὴ φιλολογικὴ γλώσσα. Κι ἀλήθεια, πῶς νὰ μὴ μορφώνεται; Τὰ παραμύθια καὶ τὰ τραγούδια δὲν εἶναι χτῆμα ἑνὸς χωριοῦ. Πηγαίνουνε ἀπὸ τὸ ἕνα στἄλλο. Λοιπὸν ποιανοῦ χωριοῦ γλώσσα νὰ κρατήσουνε; Κρατοῦνε λιγάκι ἀπ’ ὅλα. Κολνᾷ τὸ παραμύθι, μαζὶ μὲ τὸν παραμυθά, δῶθε κεῖθε. Στὰ Νένητα τῆς Χιός, τὸ μισὸ χωριὸ εἶχε καταστραφῆ ἀπὸ σεισμούς, τἀπάνω χωριό, ἢ ἀπάνω Νένητα· μνήσκανε μονάχα μερικὰ σπίτια καὶ μερικοὶ κάτοικοι, ποὺ τώρα ἐρχόντανε κάτω νὰ ψουνίσουνε, κάποτες καὶ νἀποκαταστηθοῦνε. Μοῦ εἴπανε ὠςτόσο, μοῦ εἶπε κι ὁ Κανελλάκης, ποὺ καταγίνεται σ’ ἀφτά, ποὺ εἶναι κι ἀπὸ τὰ Νένητα, πὼς πρὶν ἀπὸ τὸ σεισμό, τἀπάνω