Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
6
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΟΥ
ἀντικείμενα, τύπος δὲν τοὺς ξεγλιστροῦσε στὴν κουβέντα ποὺ ὁ φανατικὸς ἐγὼ νὰ μὴν τὸν παραδεχόμουνε ἀμέσως. Μὲ δυὸ λόγια, ὅπου κι ἂν εἴμουνε, τὴ γλώσσα του μιλοῦσε τὸ ἔθνος.
Μοῦ ἔλειπε ὡςτόσο κάτι νὰ μάθω, ποὺ μοῦ φαινότανε σὰν ἀπαραίτητο. Στὴν Πόλη καὶ στὴν Ἀθήνα, στὰ λεγάμενα τὰ κέντρα καὶ μάλιστα στὶς πρωτέβουσες, συνηθίζουνε τὴν κοινὴ τὴ λαλιά. Ἔπρεπε τώρα νὰ δῶ καὶ τὰ ντόπια τί πρᾶμα εἴτανε. Θυμοῦμαι, καὶ πῶς νὰ τὶς ξεχάσω, τὶς μέρες τὶς χαρισάμενες ποὺ πέρασα στὸ Πυργί, ἕνα χωριὸ τῆς Χιός, τὸ πιὸ σημαντικὸ ἁπ’ ὅλα τὰ μαστιχόχωρα, καὶ γιὰ τὸ γλωσσολόγο ἀκόμα σημαντικώτερο. Πείστηκα καὶ τότες κι ἀργότερα καὶ κάθε φορὰ ὅπου γινότανε λόγος γιὰ τὸ περίφημο τὸ ζήτημα, πὼς ὅποιος πάει καὶ φωνάζει – γιατὶ φωνάζουνε ἀφτοί, δὲ συζητοῦνε – πὼς τάχα κοινὴ γλώσσα δὲν ἔχουμε, παρὰ ἰδιώματα καὶ ντοπιολαλιές, μήτε τὸ ὑποψιάστηκε, μήτε τὠνειρέφτηκε τί θὰ πῇ γλώσσα χωριοῦ ἢ χωριολαλιά, ὅσο κι ἂν πολεμᾷ νὰ γαλλικίζῃ ὀνομάζοντάς τηνε patois. Patois ὀνομάζουνε καθαφτὸ στοὺς πολιτισμένους τόπους τὴ γλώσσα ποὺ μιλιέται σ’ ἕνα χωριό, καὶ δὲν τὴν καταφρονοῦνε διόλου. Οἱ διάφορες χωριολαλιὲς τῆς Γαλλίας ἔχουνε κ’ ἕδρα στὸ Παρίσι· περνοῦνε γι’ ἀνώτερα μαθήματα. Οἱ δικοί μας ὅμως εἶναι πάντα λιγάκι πιὸ πίσω ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Εἶναι ἀκόμη τῆς ἐποχῆς ὅπου καὶ στὴ Γαλλία κι ἀλλοῦ δὲν καταλαβαίνανε τὴν ἐπιστημονικὴ καὶ φιλολογικὴ ἀξία τῆς χωριολαλιᾶς. Χωριολαλιὰ εἴτανε κ’ ἡ ἀττικὴ στὸν καιρό της· ἔτσι ἄρχισε κάθε γλώσσα, καὶ σὰ σμίγουνε πολλὲς χωριολαλιές, τότες γίνεται διάλεχτο ἢ ντοπιολαλιά, δηλαδὴ γλώσσα ἑνὸς τόπου ἀλάκαιρου, τῆς Ἀττικῆς ἢ τῆς Βοιωτίας κτλ., γιατὶ δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ πάρῃ κάτι τὸ ἕνα χωριὸ ἀπὸ τἄλλο. Γλήγορα ἡ ντοπιολαλιά, γιὰ λόγους πολιτικοὺς καὶ γεωγραφικούς, καταντάει μὲ τὸ ῥέμα τῆς συγκοινωνίας κοινὴ γλώσσα, ἐπειδὴ καὶ λίγη ἀπόσταση νἄχουνε ἀναμεταξύ τους τὰ χωριά, τὸ καθένα