ἦτο ἐκ συνήθων ἀκανθῶν, οἱ δέ, οὐδαμοῦ τῆς Παλαιστίνης εὑρίσκοντες σήμερον τοιαύτας, ἤθελον αὐτὸν ἐκ ράμνων, ἐνῷ ἄλλοι ἀποφαίνοντο ὅτι ἐπλέχθη ἐκ κλάδων ἀκακίας, ἣν οἱ Ἕλληνες ἐκάλουν ἄκανθαν, καὶ ἕτεροι, μὴ στέργοντες τὰς ἀκάνθας, ἤθελον αὐτὸν ἐκ θαλασσίου σχοίνου. Ἡ φιλονικία ἐφαίνετο ἀδιέξοδος, ἀλλ’ ἀγαθός τις χριστιανὸς κατώρθωσε νὰ συμβιβάσῃ πάσας τὰς διαμαχομένας γνώμας ἀποφανθεὶς ὅτι ὁ στέφανος τοῦ Ἰησοῦ «συνίστατο ἐκ παντοίων ἀκανθωδῶν φυτῶν συνδεδεμένων διὰ θαλασσίου σχοίνου». Τὸ αὐτὸ εὐσεβὲς καὶ διαλλακτικὸν ἔργον ἐπιχειροῦντες καὶ ἡμεῖς, τολμῶμεν νὰ ὁρίσωμεν τὴν φιλοκαλίαν «τὸ μετὰ λόγου αἴσθημα τῶν καλλονῶν τῆς τέχνης καὶ τῆς φύσεως».
Ὠνομάσαμεν τὴν φιλοκαλίαν αἴσθημα, διότι ὁ πολλὰ ἐπιστάμενος ἀλλ’ οὐδὲν αἰσθανόμενος ἔσται ἀείποτε ψυχρὸς τεχνίτης καὶ ἄδικος τεχνοκρίτης, προσεθέσαμεν δὲ μετὰ λόγου, διότι ὁ ζωηρὸς αἰσθανόμενος ἀλλ’ οὐδὲν ἐπιστάμενος θέλει ὑποπέσει ἐξάπαντος εἰς πολλὰς ἀτοπίας καὶ ἀνωμαλίας, ὁτὲ μὲν ματαιωριζόμενος ὡς ἀετός, ὁτὲ δὲ ἕρπων χαμαὶ ὡς κοχλίας. Τὸ αἴσθημα ἄνευ τῆς ἐπιστήμης εἶναι ὁδηγὸς τυφλός, πολλάκις ἀπατῶν καὶ ἐνίοτε παρασύρων εἰς κρημνοὺς καὶ ἀβύσσους· ἀλλὰ καὶ ἡ ἐπιστήμη, ὁσάκις δὲν θερμαίνεται ὑπὸ τοῦ αἰσθήματος, ἀδυνατεῖ νὰ εἰσδύσῃ εἰς τοὺς μυχοὺς τῆς φύσεως καὶ τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας, αἱ δὲ κρίσεις αὐτῆς δύνανται μὲν νὰ ὦσιν ἀκριβεῖς καὶ ὀρθαί, ἀλλά, περιοριζόμεναι εἰς μόνην τὴν ἐπιφάνειαν τῶν πραγμάτων, μένουσιν ἐπιπόλαιοι.
Ἂν παραδεχθῶμεν τὸν ἀνωτέρω ὁρισμόν, δυνάμεθα ἴσως νὰ ἐξηγήσωμεν δι’ αὐτοῦ καὶ τὰς διαφορὰς καὶ ποικιλίας τῆς αἰσθητικῆς, αἵτινες ἀπαντῶνται κατ’ ἐποχάς, κατ’ ἔθνη καὶ κατ’ ἄτομα, ἀποδίδοντες αὐτὰς εἰς τὴν ἄνισον διανομὴν τῶν δύο στοιχείων, ἅτινα ἀπαρτίζουσι καθ’ ἡμᾶς τὴν φιλοκαλίαν, τοῦ αἰσθήματος δηλ. καὶ τῆς ἐπιστήμης. Οὕτω παρ’ Ἑβραίοις τὸ αἴσθημα, ἄμοιρον ἐπιστήμης, ἐνέπνεε τοῖς προφήταις τὰς καταπληκτικὰς αὐτῶν εἰκόνας καὶ ἀσιατικὰς ὑπερβολάς· πολὺ βραδύτερον ἐν Ρώμῃ, ἀκμαζούσης τῆς ἐπιστήμης καὶ χαλαρωθέντος τοῦ αἰσθήματος, ἀνεφάνησαν τὰ ἀνεπίληπτα ἀλλ’ ὁπωσοῦν ψυχρὰ ἀριστουργήματα τοῦ Κικέρωνος καὶ Ὁρατίου. Ὑπάρχουσιν ὅμως καὶ ἄλλοι τινὲς εὐτυχέστεροι αἰῶνες, ἢ μᾶλλον ἐπέλαμψαν παρ’ ἑνὶ
