σοφίᾳ δόγματα ἀληθείας ἐρευνητικώτερός τε καὶ εὑρετικώτερος γέγονεν, οὔπω ἐνέτυχον οὐδενὶ, καίτοι πολλοῖς ἐντυχὼν ἀνδράσι σοφοῖς· ὧν ἕνεκα πολλὰ μὲν καὶ μεγάλα περὶ αὐτοῦ ἐν τοῖς βραχέσιν ἐκείνοις εἰρήκαμεν ῥήμασιν· οὐδέποτε δ’ ἂν εἴποιμεν οὐδὲ μακροῖς λόγοις τὰ γε εἰκότα, ἀλλ’ ἀρκεῖ, ὥς τινα τῶν ὑπὲρ ἡμῶν τε καὶ ἡρωϊκῶν ἐκείνων ἀνδρῶν, θαύματι καὶ σιγῇ μᾶλλον ἢ λόγῳ κοσμεῖν. »
Ὁ αὐτός Βησσαρίων ἐποίησε τῷ Πλήθωνι καὶ τὰ ἑξῆς δύο ἐπιγράμματα·
Γαῖαν σώματι, ψυχὴ δ’ ἄστρα Γεώργιος ἴσχει,
Παντοίης σοφίης σεμνότατον τέμενος.
Πολλοὺς μὲν φῦσεν ἀνέρας θεοειδέας Ἑλλὰς,
Προὖχοντας σοφίῃ, τῇ τε ἄλλῃ ἀρετῇ,
Ἄλλα Γεμιστὸς, ὅσον Φαέθων ἄστρων παραλλάσσει,
Τόσσον τῶν ἄλλων ἀμφότερον κρατέει
Ἀλλ’ ἐκτὸς τούτων, τοῦ Χαριάνδρου, Γυράλδου, Ἀλλατίου, καὶ ἄλλων, καὶ αὐτοὶ οἱ ἀμείλικτοι ἐχθροί του, Σχολάριος καὶ Τραπεζούντιος[1], ὁμολογοῦσι διαῤῥήδην τὴν ἔξοχον τοῦ Πλήθωνος παιδείαν· ὥστε οὐδόλως ἐσμὲν ὑπερβολικοὶ παραδεχόμενοι, ὅτι ὁ Πλήθων ἐγένετο ὁ πολυμαθέστερος τοῦ ΙΕʹ αἰῶνος ἀνὴρ; ἐπίσημον κατέχων θέσιν μεταξὺ τῶν ἐπισημοτέρων Νεοπλατωνικῶν φιλοσόφων· ἐὰν δὲ ἡ δούλη Ἑλλὰς δύναται νὰ ἐγκαυχηθῇ ἐπὶ σοφία, ὁ Γεμιστὸς εἶναι τὸ επισημότερον τῆς τοιαύτης αἴγλης σημεῖον.
Σπουδαῖον τῳόντι κίνδυνον διέτρεξεν ὁ χριστιανισμὸς ἔν τε Ἑλλάδι καὶ Ἰταλίᾳ· καὶ εἰ μὴ ἐπήρχοντο οἱ Τοῦρκοι, ὁ θάνατος τοῦ Πλήθωνος, καὶ ἡ διασπορὰ τῶν ὀπαδῶν του ἀναγκασθέντων εἰς ξένας χώρας νὰ ζητήσωσι τὸν ἄρτον, τὸν ὁποῖον ἡ κατάκτησις τοῖς ἀφῄρεσε, κύριος οἶδεν ὁποίαν φάσιν ἤθελε λάβει ἡ Πληθωνικὴ ἀναμόρφωσις· ἐπανελθὼν ἐξ
- ↑ «Gemistus vir in omni scientiarum genere cminentissimus». Chariandrus. —«Est Pletho stylo accurato, eleganti, presso, Attici succi pleno, sententiis gravi, argumentis vehemento, eruditionc vero etc. » Allatius—«Illem dico Gemistum, quem son solum Graecia, sed universus fere terrarum orbis ob variam atque multiplicem divinarum humanarumque rerum scientiam admiratus» Gyraldus—«Plethon habitus est in primis philosophus, et quidem excellentissisus» ὁ αὐτός—«Platonis æmulus et defensor». Βησσαρίων. —Σχολάριος «εὐφραδίας δ’ ἐπεμελήθη μὲν καλῶς τῆς ἀρχαίας ἀλλ’ ἐν ἀσεβεστάτῳ καὶ ἀφρονεστάτῳ συγγράμματι. »—Καὶ Τραπεζούντιος «Nou minor elequentia Platone, non inferior illi. »—
