ἀναπτύξεως ἐν Κρήτη ἀπὸ τὴν νεολιθικὴν ἐποχὴν τὴς τετάρτης χιλιετηρίδος μέχρι τῶν χρόνων τῇς ἐσχάτης μινωϊκῆς ἡ ἄλλως μυκηναϊκῆς ἐποχὴς.
Πάντα τὰ λοιπὰ ἐξακριβώνει μετὰ πλήρους ἀσφαλείας ὁ συγγραφεύς. Ἡ ταξινόμησις ἰδίως καὶ διαφώτισις τὴς ἀναπτύξεως πάντων των κατὰ μέρος θεμάτων τὴς διακοσμητικῆς εἶναι κατὰ πάντα θεμελιώδης. Τοῦτο θεωροῦμεν καὶ τὸ σπουδαιότατον μέρος τῆς πραγματείας. Εἰς τοῦτο φαίνεται καλῶς καὶ ἡ ἐπίδρασις τὴς μεθόδου διδασκάλου οἷος ὁ Paul Wolters (εἰς ὃν εἶναι καὶ ἀφιερωμένον τὸ βιβλίον) εἰς μαθητὴν ὁξυδερκῆ καὶ ἐμβριθῆ. Ὁ συγχρονισμὸς τῆς δευτέρας πόλεως τὴς Τρῳάδος πρὸς τούς τάφους τὴς ἀκροπόλεως τῶν Μυκηνῶν, πρὸς τὴν πρώτην ἐσχάτην μινωϊκὴν ἐποχὴν καὶ πρὸς τὴν 18ην αἰγυπτιακὴν δυναστείαν (ἀρχίζει αὕτη τὸ 1580 π. Χ.) θέτει ἐπὶ ἀσφαλεστέρας βάσεως τὴν ἱκανῶς ἀμφίβολον μέχρι τοῦδε χρονολογίαν τῶν σπουδαίων ἐκείνων ἐποχῶν.
Ἀπὸ τὸν συγγραφέα ἔλειπεν ἀκόμη τὸ ὑλικόν, τὸ ὁποῖον πρὸ ὀλίγων μηνῶν μόλις ἄφθονον ἦλθεν εἰς φῶς διὰ τὴν πρώϊμον μινωϊκὴν ἐποχὴν (Early Minoan) εἰς τὴν Φωκίδα διὰ τῶν ἀνασκαφῶν τὴς Ἁγίας Μαρίνης (τεῦχος Ἰανουαρίου καὶ τοῦτο τὸ τεῦχος τῆς «Μελέτης»). Πιστεύω ὅτι ἱκανῶς δι’ αὑτῶν διαφωτίζεται καὶ ἡ σχέσις τὴς παλαιοτάτης ἀναπτύξεως τὴς κεραμικὴς τὴς ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδος πρὸς τὴν παλαιοτάτην κρητικήν. Πιστεύω ὅτι κατέδειξα τὴν διάφορον ἀνάπτυξιν εἰς τὰ δύο ταῦτα ἀντίθετα ἄκρα τὴς ἐπικρατείας τοῦ Αἰγαίου πολιτισμοῦ κατὰ τὴν ἐποχήν τῆς ἐν αὐτῇ ἐμφανίσεως τοῦ χαλκοῦ περὶ τὰ τέλη τὴς τετάρτης καὶ τήν ἀρχὴν τῆς τρίτης πρὸ Χριστοῦ χιλιετηρίδος. Ὁμοίως ὅτι καὶ σαφέστατα παρέχονται ἡμῖν σήμερον τὰ τεκμήρια τὴς σχέσεως τὴς κατόπιν ἀκολουθούσης ἐποχῆς ἐν τῇ ἠπειρωτικῇ Ἑλλάδι (τῇ βορείᾳ ἰδίως) πρὸς τὴν πρώϊμον καὶ τὴν μέσην μινωϊκὴν διὰ τῶν αὑτῶν ἀνασκαφῶν τὴς Ἁγίας Μαρίνης Φωκίδος καὶ τοῦ ἡγεμονικοῦ τάφου τοῦ παρὰ τὸ Δραχμάνι πρὸ τεσσάρων ἤδη ἐτῶν ὑπ’ ἐμοῦ ἀνασκαφέντος (Ἀρχαιολογικὴ ἐφημερὶς τοῦ 1908). Τὰ πράγματα ταῦτα λεπτομερέστερον ἐκτίθενται καὶ διὰ τῶν ἀπεικονίσεων τῶν εὑρεθέντων ἀγγείων ἐναργέστερα καθίστανται ἐν τῇ πραγματείᾳ μου περὶ τῶν ἐν Φωκίδι προϊστορικῶν ἐρευνῶν, ἥτις ὅσον οὕπω ἐκδίδεται ἐν τῇ Revue pur les études grecques. Ἀλλ’ ὁ συσχετισμὸς τῆς ἐν τῇ βορείᾳ Ἑλλάδι προϊστορικῆς ἀναπτύξεως πρὸς τὴν ἐν Κρήτη ἀπὸ τοῦ τέλους τῆς νεολιθικῆς ἐποχὴς μέχρι τῶν τελευταίων μυκηναϊκῶν χρόνων ἀναμφιβόλως θὰ δώσῃ ἀφορμὰς εἰς εἰδήμονας τὴς κρητικῆς τέχνης πρὸς περισσοτέραν ἐμβάθυνσιν εἰς τὸ θέμα τοῦτο. Ὁ συγγραφεύς τῆς «Κρητικῆς ἀγγειογραφίας» θὰ εἶναι εἰς θέσιν πρῶτος νὰ χρησιμοποιήσῃ τὰ ἐξαγόμενα τῶν ἐν Ἑλλάδι ἐρευνῶν διὰ τὴν καθόλου ἀνάπτυξιν τῆς κεραμικὴς τέχνης ἐν τῷ εὐρυτέρῳ κύκλῳ τοῦ κρητοελληνικοῦ παναρχαίου πολιτισμοῦ.
