Βενετία ἦτο ἀκόμη ἡ βασίλισσα τοῦ Ἀδρίου. Σύμπασα μὲν ἡ ἀκτὴ τῆς Δαλματίας ἦτο βενετικὴ, πλὴν ἢ ὅπου ἡ ἐμπορικὴ δημοκρατία τῆς Ῥαγούσης διετήρει τὴν ἀνεξαρτησίαν ἐκείνην, ἧς σύμβολον ἦτο τὸ ἐπ' ἐσχάτων ἐπισκευασθὲν ἄγαλμα τοῦ Ὀρλάνδου, ὅπερ ἐξακολουθεῖ νὰ εἶνε καὶ σήμερον μνημόσυνον αὐτῆς. Ἀπὸ δὲ τῶν νοτίων ἐσχατιῶν τῆς Δαλματίας ἐπάλληλοι βενετικοὶ λιμένες, τὸ Ἀντιβάριον, τὸ Δουλσίνιον καὶ τὸ Δυρράχιον, ὧν τὰ ὀνόματα εἶνε οἰκεῖα εἰς τὴν νέαν διπλωματίαν, συνέδεον τὰς βορείους κτήσεις τῆς Βενετίας πρὸς τὴν ἀποικίαν αὐτῆς, τὴν Κέρκυραν. Ἀπώτερον δὲ πρὸς νότον ἡ Βενετία ἐδέσποζε τὴς Κρήτης, καὶ ἀπέναντι τῶν ἀνατολικῶν ἀκτῶν τῆς Ἑλλάδος ἐκέκτητο τὴν μακρὰν νῆσον Εὔβοιαν. Ἐν δὲ τοῖς βορείοις τῆς χερσονήσου τοῦ Αἵμου ἡ Σερβία ἦτο ἀκόμη χριστιανικὸν κράτος, καὶ ὁ πλοῦτος τοῦ ἡγεμόνος αὐτῆς, προερχόμενος ἐκ τῶν σερβικῶν μεταλλείων, ἦτο σχεδὸν μυθώδης. Τὸ Μαυροβούνιον ὑπὸ τὸν πρῶτον τῶν μαύρων αὐτοῦ ἡγεμόνων ἐνήρχετο τοῦ σταδίου τῆς ἀνεξαρτησίας αὐτοῦ, καὶ ἡ Ἀλβανία ἦτο κατὰ μέγα μέρος ἀκόμη ἀνυπότακτος ἕνεκα τῆς ἡρωικῆς ἀντιστάσεως τοῦ μεγάλου ἐθνικοῦ ἥρωος Σκενδέρβεη, ἡ δὲ πρωτεύουσα αὐτῆς, ἡ Σκόδρα, ἦτο ἀκόμη βενετικὴ ἀποικία. Ὑφίστατο ἀκόμη τὸ μεσαιωνικὸν βασίλειον τῆς Βοσνίας, κεκτημένον ἴδιον τέλειον φεουδαλικὸν σύστημα, ἡ δὲ ἀδελφὴ χώρα τῆς Ἑρζεγοβίνης, γνωστὴ τότε ὑπὸ τὸ ὄνομα Χοὺμ, ἐκυβερνᾶτο ὑπὸ μεγάλου Σλάβου εὐπατρίδου, τοῦ Στεφάνου Βοῦκτσιτς, ὅςτις εἶχε πρὸ μικροῦ τύχει τῆς προςωνυμίας δουκὸς τοῦ Ἁγίου Σάβα, ἐκ δὲ τοῦ γερμανικοῦ ὀνόματος τῆς προςωνυμίας ταύτης (Herzog) τὸ πρότερον αὐτοῦ δουκᾶτον διετήρησε τὸ ὄνομα Ἑρζεγοβίνη. Πέραν τοῦ Δουνάβεως αἱ δύο ῥωμουνικαὶ ἡγεμονίαι τῆς Μολδαβίας καὶ τῆς Βλαχίας ἦσαν ἐκείνη μὲν ἀνεξάρτητος, αὕτη δὲ ὑπόφορος μὲν, ἀλλά δυςπειθής. Ἀπώτερον δὲ κατὰ τὰ παράλια τοῦ Εὐξείνου πόντου ἡ ἑλληνικὴ αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζοῦντος ἔζη ἔτι, εἰ καὶ ἐν παρακμῇ, ὑπὸ τὸν οἶκον τῶν Μεγάλων Κομνηνῶν, οὗ αἱ μὲν βασιλόπαιδες ἦσαν αἱ ὡραιόταται τῶν γυναικῶν, οἱ δὲ ἄνδρες οἱ τραγικώτατοι τῶν συγχρόνων ἡγεμόνων.
Τοιοῦτος ἦτο ὁ χάρτης τῶν χωρῶν τῆς ἐγγὺς Ἀνατολῆς τῷ
