καὶ ἐξέλιπεν ἐντελῶς ὅτε Πάλμας, ὁ στρατηγὸς τοῦ Τραϊανοῦ, ἐκυρίευσε τὴν πρωτεύουσαν αὐτῶν Πέτραν, τῷ 100 μ. Χ. (Στρβ. ΙΣΤ, 700, 767, 777, 779. —Δ. Κάσσ. ΞΘ, 14. —Eutr. VIII, 2).
Νάβις, Σπαρτιάτης, κατέλαβε τὴν ἐξουσίαν ἅμα ὁ Μαχανίδας ἐφονεύθη ὑπὸ τοῦ Φιλοποίμενος. Ὡς φιλορρωμαῖος δὲ, συμπεριελήφθη εἰς τὴν μεταξύ τῶν Ῥωμαίων καὶ Φιλίππου τοῦ Μακεδόνος εἰρήνην (Liv. XXIX, 12). Ὠμὸς καὶ φιλοκερδὴς, ἔτρεφε μισθωτοὺς, καὶ δι’ αὐτῶν εἰσέβαλλε διὰ ξηρᾶς καὶ θαλάσσης εἰς παρακειμένας χώρας καὶ τὰς ἐλεηλάτει· τὴν δ’ ἀρχαίαν λακωνικὴν δίαιταν ἐπροσπάθει ν’ ἀποσκορακίσῃ. Ὅτε δ’ ὅ Φίλιππος ἤρχισε τὸν πόλεμον αὖθις, ἐκέρδισεν ὑπὲρ ἑαυτοῦ τὸν Νάβιν, παραχωρήσας αὐτῷ τὸ Ἅργος (Liv. XXXVIII). Ὁ Φλαμμινῖνος, ἀφ’ οὗ ἐνίκησε τὸν Φίλιππον, ἀνεκήρυξε τῆς Ἑλλάδος τὴν ἀνεξαρτησίαν, ἐκινήθη κατ’ αὐτοῦ, τῷ 195 π. Χ., καὶ τὸν ἐβίασε νὰ παραχωρήσῃ πάσας τὰς χώρας ἃς κατεῖχεν ἐκτὸς τῆς Λακωνικῆς καὶ ταύτης τὰς ἐπιθαλασσίους πόλεις, ἀφεὶς αὐτῷ ὅμως τὴν ἐπὶ τῆς Σπάρτης ἐπικυριαρχίαν (Πλούτ. Φλαμ. 15. —Liv. XXXIV, 22). Ὀλίγον μετέπειτα προσέβαλεν ὁ Νάβις τοὺς Ἀχαιοὺς, συμμαχοῦντας τότε μετὰ τῶν Ῥωμαίων, καὶ ἐνίκησε μὲν κατ’ ἀρχὰς διὰ θαλάσσης, ἀλλ’ ἐνικήθη ὑπὸ τοῦ Φιλοποίμενος ἐν Γυθείῳ, καὶ τῷ 192 ἐδολοφονήθη ὑπὸ τοῦ Ἀλεξαμένους, ἀρχηγοῦ τῶν ἐπικούρων οὓς τῷ εἶχον πέμψει οἱ Αἰτωλοὶ (Πολβ. Ζ, 8. ΙΖ. 17—Liv. XXXVI, 35).
Ναβουχοδονόσωρ (Νεβουκαδνεζάρ). Ἀπὸ τῆς μέσης τοῦ ιγ΄ αἰῶνος π. Χ. ἦρχον Ἀσσύριοι ἡγεμόνες ἐπὶ τῶν ἐν Βαβυλῶνι Χαλδαίων, Ναβονάσσαρ τις μνημονεύεται ὡς διατελέσας ἡγεμὼν, ὁ ἐπιχειρήσας ν’ ἀποσείσῃ τὸν ξένον ζυγὸν περὶ τὸ ἔτος 747 π. Χ., ὅτε ἄρχεται νέα χρονολογικὴ ἀρίθμησις ἐν Βαβυλῶνι, ἡ λεγομένη ἐποχὴ τοῦ Ναβονάσσαρ, ἀρχομένη ἀπὸ τῆς 1 4 (26) Φεβρ. 747 π. Χ. καὶ ὑπολογιζομένη οὐχὶ πλέον κατὰ τὸ σταθερὸν σεληνιακὸν ἔτος, ἀλλὰ κατὰ τὸ κινητὸν ἡλιακόν. Ἀφ’ οὗ ἡ Μηδία ἀπεσπάσθη τῆς Ἀσσυρίας, ἐπροσπάθησε καὶ ὁ Μεροδὰχ Βαλαδὰν νὰ ἐλευθερώσῃ τὴν Βαβυλῶνα· ἀλλὰ μετὰ πέντε ἔτη, 704 - 699, κατεστάλη ἡ ἐπανάστασις. Ναβουπολασὰρ ὅμως, ὁ διοικητὴς τῆς Βαβυλῶνος, ἐν 625-604 συμπράττοντα ἔχων καὶ τὸν υἱόν του Νεβουκαδνεζὰρ (τὸν Ναβουχοδονόσορα), συνενωθεὶς καὶ μετὰ Κυαξάρους καὶ τῶν Μήδων τῷ 606, κατέστρεψε τὴν Νινευῒ, καὶ ἐκυρίευσε τὸ Ἀσσυριακὸν κράτος εἰς τὰ δεξιὰ τοῦ Τίγριδος, καὶ ἔστρεψε πρὸς δυσμὰς τὰς κατακτητικάς του ἐπιχειρήσεις. Ὁ Ναβουχοδονόσορ ἐνίκησε τὸν Νεχὼ, ὅστις, νικήσας τὴν Συρίαν, εἶχε προβῆ μέχρι τοῦ Εὐφράτου, τῷ 604, καὶ ἀναλαβὼν τὰς ἡνίας τῆς κυβερνήσεως, συνεπλήρωσε, 604 - 561, τὴν ὅλην κατάκτησιν τῆς Συρίας. Μετὰ δύο δ’ ἐκστρατείας, τῷ 600 καί τῷ 597, ἐκυρίευσε τὴν Ἱερουσαλὴμ, καὶ κατέστρεψε, τῷ 586, τὸ κράτος τῶν Ἰουδαίων. Συμπίπτει δὲ πιθανῶς ὁ τελευταῖος κατὰ τῶν Ἰουδαίων πόλεμος μετὰ τῆς πολιορκίας τῆς Τύρου, ἣν παρέτεινε 13 ἔτη, χωρὶς νὰ κατορθώσῃ νὰ καταβάλῃ τὸν βασιλέα Ἰθοβὰλ καὶ τοὺς μαχίμους κατοίκους τῆς ὀχυρᾶς πόλεως, καὶ μόνον διὰ συνθήκης ἀνεγνώρισαν οἱ Τύριοι τὴν κυριαρχίαν του. Μνημονεύονται δὲ καὶ ἄλλαι κατακτήσεις αὐτοῦ, τῆς Αἰγύπτου, τῆς Ἰβηρίας καὶ ἑτέρων χωρῶν, ἀλλ' εἰσὶν ἀμφίβολοι καὶ μᾶλλον μυθώδεις τὸν χαρακτῆρα. Καταθεὶς δὲ τὰ τρόπαιά του εἰς τὸν ναὸν τοῦ Βαὰλ ὠχύρωσε τὴν Βαβυλῶνα, ἐκτείνας αὐτὴν, τὴν ἐκαλλώπισε διὰ μεγαλοπρεπῶν οἰκοδομῶν ὡς ἐν ἄλλοις μνημονεύονται οἱ κρεμαστοὶ κῆποι, καὶ τὴν χώραν ἠγωνίσθη νὰ ὑψώσῃ καί ἀναπτύξῃ διὰ πολιτισμοῦ καὶ ἐμπορίου, καὶ διὰ κατασκευῆς διωρύγων καὶ ἄλλων ἔργων ὑδραυλικῶν. Τὴν σύζυγον αὐτοῦ καλεῖ ὁ Ἡρόδοτος Νίτοκριν (Α, 184-188), ἀλλὰ φαίνεται ὅτι ἦν αὐτὴ ἡ ὑπ’ ἄλλων Ἄνυτις καλουμένη, θυγάτηρ τοῦ Κυαξάρους, βασι-
