ἀποστολὴ αὐτοῦ, καὶ νὰ διαμορφώσῃ καὶ ἐκπαιδεύσῃ αὐτὸν οὕτως, ὥστε νὰ καταστήσῃ ἀντάξιον τοῦ μεγάλου αὐτοῦ προορισμοῦ. Ἡ ἀντιβασιλεία ὅμως ὑπὸ τὴν ἔποψιν ταύτην οὐδὲν ἔπραξε, μόνον δὲ πρὸς τὸ θεαθῆναι, κατὰ Μάϊον τοῦ 1834, ὥρισε τριάκοντα ἱερομονάχους ὡς ὑποτρόφους τοῦ ἐν Αἰγίνῃ ἐκπαιδευτηρίου, οἰκτρῶς μετ’ οὐ πολὺ ἐγκαταλειφθέντας. Τοιουτοτρόπως δὲ ἐσυλήθησαν μὲν αἱ ἐκλησίαι καὶ μοναί, οὐδὲν δὲ ὑπὲρ τοῦ κλήρου ἐγένετο, ἡ δ’ ἐκ τούτου κατακραυγὴ τὰ μέγιστα συνετέλεσεν ἵνα καταστήσῃ χαλαρωτέρας ἔτι τὰς μεταξὺ τοῦ λαοῦ καὶ τῆς ἀντιβασιλείας σχέσεις.
Τὸ μόνον δὲ ὅπερ ἐγένετο ἦτο ὁ ἐξευτελισμὸς τῆς ἐκκλησίας παρὰ τῷ λαῷ, ἐξ οὗ οἱ μὲν ἐσκαδαλίζοντο, οἱ δ’ ἔχοντες ἀσθενὲς τὸ θρησκευτικὸν αἴσθημα κατέστησαν ὅλως ψυχροὶ πρός τε τὰ δόγματα καὶ τὴν ἐκκλησίαν.
Διότι πάντα σχεδὸν τὰ μοναστήρια ἐθεωροῦντο πρὶν ὡς σεβαστὰ τεμένη παρὰ τοῖς πέριξ αὐτῶν κατοίκοις καὶ δι’ ἄλλους μὲν θρησκευτικοὺς λόγους, πρὸ πάντων ὅμως, διὰ τὰ περιᾳδόμενα ὑπὸ τῶν μοναστῶν θαύματα τοῦ ἐν ἑκάστῃ αὐτῶν τιμωμένου ἁγίου. Μετὰ δὲ τὴν διάλυσιν αὐτῶν οἱ μὲν ἐξηγριοῦντο κατὰ τῶν κυβερνώντων καὶ ἀσεβῶν ξένων, οἱ δὲ ἧττον εὐσεβεῖς κατεγίνοντο, ἐκ παντὸς τρόπου, ὅπως ἁρπάσωσιν ἐκ τῶν μοναστηριακῶν κτημάτων.
Πάντα δὲ τὰ κινητὰ τῶν μοναστηρίων καὶ τῶν ἐκκλησιῶν τὰ ἱερὰ σκεύη ἀπώλοντο ἐπὶ ματαίῳ, ὧν τὰ πλεῖστα ἐκλάπησαν. Ἐντεῦθεν δὲ δυνάμεθα ἀφόβως νὰ κρίνωμεν, ὅτι ἡ διάλυσις τῶν μοναστηρίων ἦτο ἔργον ἀσυνετώτατον καὶ βλαβερώτατον· καὶ ἐκεῖνο μὲν, διότι ἐγένετο ἐν οὐ δέοντι καὶ κατὰ τρόπον βάρβαρον, τοῦτο δέ, διότι οὔτε τὸ ἐκκλησιαστικὸν ταμεῖον συνέστη οὔτε αἱ πρόσοδοι τῶν διαλυθέντων μοναστηρίων ἐχρησίμευσαν πρός τι ὠφέλιμον εἴτε τῇ ἐκκλησίᾳ εἴτε τῇ πολιτείᾳ, ἀλλὰ μόνον ἐγένετο ἡ εἰς τὰ καίρια βλάβη τοῦ θρησκευτικοῦ αἰσθήματος τοῦ λαοῦ, ὅπερ οὔτ’ εὐκόλως ἐμφυτεύεται αὐτῷ ἅπαξ ἐκριζωθὲν οὔτε ψυχρανθὲν αὖθις θερμαίνεται. Ἡ μέχρι δὲ τοῦ νῦν τὴν κοινωνίαν, λέγει ὁ κ. Κρέμος, λυμαινομένη θρησκευτικὴ ἀδιαφορία δύναταί τις εἰπεῖν, ὅτι ὡς κυρίαν αἰτίαν ἔχει τὴν τότε γενομένην διάλυσιν τῶν μοναστηρίων, τὴν ἀπεμπόλησιν
