ὅτου ὁ Χριστιανισμὸς ἐνοφθαλμισθεὶς εἰς τὸν Ἑλληνισμὸν συναπετέλεσε μετὰ τούτου ἔν τι ὅλον ἀδιάσπαστον ἐν τῇ ἐθνικῇ ἡμῶν συνειδήσει, χρησιμοποιήσας πρὸς διάδοσιν καὶ παγίωσίν του καὶ τὴν μουσικὴν πρὸς τῇ ἀπαραμίλλῳ αὐτοῦ γλῶσσῃ καὶ φιλοσοφίᾳ. Ἡ δευτέρα μετεδόθη ἔκτοτε ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεὰν παρὰ τῷ Ἑλληνικῷ λαῷ καὶ εἶνε ἔτι καὶ νῦν ὁ ἀχώριστος σύντροφός του ἀπὸ τοῦ λίκνου μέχρι τοῦ τάφου, ὡς παρὰ τοῖς πάλαι αὐτοῦ προγόνοις.
Ἡ μουσικὴ ἡμῶν ὑπέστη σὺν τῷ χρόνῳ, ὡς ὑπεδηλώσαμεν ἤδη, ἱκανὰς παραλλαγάς. Εἶνε ἀλήθεια αὐτή, ἣν συναισθανόμεθα καὶ ἀνομολογοῦμεν ὑπὲρ πάντα ἄλλον ἡμεῖς οἱ Ἕλληνες. Εἰς τοῦτο δ’ ἐπικαλούμεθα τὴν μαρτυρίαν αὐτῶν τῶν γνωριμωτάτων μουσικοδιδασκάλων τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐκκλησιαστικοῦ καὶ ἐθνικοῦ ἡμῶν κέντρου, ὡς τῶν Σταυράκη πρωτοψάλτου, Ἰωάσαφ Ρώσσου, Χατζηπαναγ. Κηλτσανίδου, Δ. Βυζαντίου καὶ Θ. Π. Ἀγαθοκλέους, οἵτινες ἐν τῷ προλόγῳ τοῦ αʹ τόμου τῆς ὑπ’ αὐτῶν ἐκδοθείσης «Μουσικῆς Βιβλιοθήκης» ἐν ἔτει 1862 διεκήρυξαν, ὅτι ἡ μουσικὴ ἡμῶν ἀπὸ τοῦ ιεʹ αἰῶνος ἤρξατο παρακμάζουσα, «ὡς συμμιγνυμένη μετὰ ξένων μελῶν καὶ ποικίλων νεωτερισμῶν διαστρεφόντων τὴν θαυμασίαν αὐτῆς εὐμέλειαν.... ἀπολέσασα δὲ τὴν ἀρχαίαν αὑτῆς εὐπρέπειαν.... μάλιστα δ’ ἐν τοῖς καθ’ ἡμᾶς χρόνους ἐξηλλοιώθη καὶ παρεμορφώθη». Παραπλήσια ἐπανέλαβε καὶ ἡ ἐν ἔτει 1888 συσταθεῖσα ἐν τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ ἐπιτροπή, ἧς μέλη ἦσαν σὺν ἄλλοις καὶ οἱ γνωστοὶ μουσικοδιδάσκαλοι Γ. Ραιδεστηνὸς καὶ Γ. Βιολάκης. Ἡ τοιαύτη ὅμως ὁμολογία πολὺ ἀφίσταται τοῦ ἰσχυρισμοῦ ἐκείνων, οἵτινες παραχθέντες ἐντεῦθεν ἀπεφάνθησαν, ὡς ἀπὸ τρίποδος, ὅτι ἡ μουσικὴ ἡμῶν οὐδὲν κοινὸν ἔχει πρὸς τὴν ἀρχαίαν Ἑλληνικήν, ἀλλ’ εἶνε μᾶλλον κρᾶμα μουσικῆς Ἑβραϊκῆς, Περσικῆς, Ἀραβικῆς, Τουρκικῆς καὶ Σλαυϊκῆς.
