παρουσιάζει τὰ πλεῖστα ἔργα του ὡς δοκίμια χειρὸς μαθητικῆς· τὸν δὲ Παράσχον, πεπροικισμένον μὲν ὁμολογουμένως διὰ ποιητικῶν χαρισμάτων σπανίων, ὅλους ὅμως ὑπερβάντα κατὰ τὴν τοιαύτην ἀκράτειαν καὶ ἀκολασίαν. Τέλος, διὰ νὰ ῥίψωμεν ἓν βλέμμα καὶ ἐπὶ τῶν νεωτάτων, ὧν ἡ φυσιογνωμία μόλις ἄρχεται εὐκρινιζομένη καὶ ἡ πτῆσις μετὰ πολλὰς κυμάνσεις εὐθυνομένη σταθερῶς, ὁ μὲν Δροσίνης μόνον διὰ τῶν Ἀμαράντων, ὅπως καὶ ὁ τρυφερώτωτος Πολέμης διὰ τῶν Ἐρειπίων, κατώρθωσαν νά μας παρουσιάσωσι ἔργα τινὰ ἄρτια, ἀληθῶς δόκιμα καὶ εἰς ἄκρον εὐέλπιδα· ὁ δὲ Παλαμᾶς, οὗ τὸ μέλλον εὐρύ, πολὺ σπανιώτερον μέχρι τοῦδε ἠλέγχθη μὴ ἀδικήσας πρωτότυπον καὶ ὑψηλὴν σύλληψιν δι’ ἀνισορρόπου ἐκτελέσεως.[1]
Ἀλλ’ ἐκτὸς τῶν τριῶν τελευταίων καὶ τῆς νέας ἐν γένει ποιητικῆς γενεᾶς, τὴν ὁποίαν θωπεύει ἀκόμη γλυκυτάτη ἐλπὶς καὶ περὶ ἧς ἄδικος θὰ ἦτο πᾶσα τελειωτικὴ, κρίσις. ὁ κ. Μαρκορᾶς ὑπερβάλλει ὅλους. Τὰ πλημμελήματα εἰς τὰ ἔργα του εἶνε σπανιώταται ἐξαιρέσεις· ἀφ’ ὅλων δὲ προκύπτει καταφανὴς ἢ αὐτὴ καλλιτεχνικὴ ἰσχύς, ἡ ἔχουσα συναίσθησιν ἑαυτῆς καὶ χαρακτηρίζουσα ἐργάτην φύσει καὶ μορφώσει δεξιόν, ὅστις, ἵνα κατὰ Σοφοκλέα εἴπωμεν, καὶ ἃ δεῖ ποιεῖ καὶ εἰδώς γε ποιεῖ. Ἀφεύκτως δὲ θὰ ἦτο ὁ πρῶτος τῆς νέας Ἑλλάδος ποιητὴς ἂν εἶχε τὴν βαθύτητα καὶ τὴν δύναμιν τοῦ Σολωμοῦ, ὅστις εἰς τὰ ἐντελῆ του ἔργα εἶνε ἀπαράμιλλος· ἐν ᾧ τόρα πρέπει νὰ ταχθῇ εὐθὺς μετ’ αὐτὸν καὶ πρὸ τοῦ Βαλαωρίτου, οὗτινος πάλιν δὲν ἔχει τὴν ἀκάθεκτον πλήμμυραν τοῦ αἰσθήματος, τὸν πλοῦτον τῶν εἰκόνων καὶ τὴν ἀνδρικὴν ζωηρότητα τῆς ἐκφράσεως.
Μέχρι τοῦδε ὡμιλήσαμεν περὶ στοιχείου διακριτικοῦ, ὑποπίπτοντος εἰς τὴν ἔρευναν καὶ ὑποκειμένου εἰς κανόνας. Πλὴν ὑπάρχει καὶ ἕτερόν τι ἐν τῇ ποιήσει ἐπίσης διακριτικόν, μὴ ὑποκείμενον ὅμως εἰς παρομοίαν ἔρευναν, οὐδὲ δυνάμενον νὰ κριθῇ θετικῶς καὶ νἀποδειχθῇ μὲ res et non verba. Πρόκειται περὶ τῆς ψυχῆς τοῦ ποιήματος, ἡ ὁποία φαίνεται οἱονεὶ ἀπόσπασμα τῆς ψυχῆς τοῦ ποιητοῦ. Ἡ οὐσία αὐτῆς εἶνε καὶ ἔσεται διὰ τὸν θνητὸν ζήτημα ἄλυτον· διὰ τοῦτο μεταξὺ τῶν φιλοσόφων καὶ τῶν κριτικῶν καὶ ὡς πρὸς τὸ πρᾶγμα καὶ ὡς πρὸς τὴν λέξιν, ἐπικρατεῖ ἡ μεγαλητέρα σύγχυσις καὶ ἀσάφεια. Πρέπει ἆρά γε
- ↑ Σύλληψιν ἐνταῦθα ἐννοοῦμεν τὴν μορφὴν τὴν σχηματισθεῖσαν ἐν τῷ νῷ τοῦ ποιητοῦ, πρὶν ἢ ἀποτυπωθῇ διὰ τοῦ λόγου. Δὲν ἐννοοῦμεν λοιπὸν τὴν ἔννοιαν μόνον τοῦ ποιήματος, διότι εἰς τὴν καλλιτεχνίαν μορφὴ καὶ ἰδέα εἶνε συμφυεῖς καὶ ὄχι ἡ πρώτη ἁπλοῦν τῆς δευτέρας ἔνδυμα.
