οδον, ὡς ἀπορρέουσαν ἐκ τῆς ἐνεργείας ἑνὸς μεγάλου ἀνδρός.[1] Ἀλλ’ ἐὰν ἡ βιολογία ὁλόκληρος, ἐρχομένη πρὸς κύρωσιν τῆς κοινῆς πεποιθήσεως, σᾶς πείσῃ ἐπὶ τέλους ὅτι ἀδύνατον ὁ Ἀριστοτέλης νὰ κατάγηται ἐκ γονέων ὧν ἡ προσωπικὴ γωνία ἦτο 50 μοιρῶν καὶ ὅτι οὐδ’ ἡ ἐλαχίστη ὑπάρχει ἐλπὶς νἀναφανῇ εἰς Βετχόβεν ἐν φυλῇ τινι ἀνθρωποφάγων, ὧν ὁ χορὸς ἐν συμποσίῳ ἐξ ἀνθρωπίνου κρέατος ὁμοιάζει πρὸς ἔρρυθμον μυκηθμόν, ἐξ ἀνάγκης τότε θὰ παραδεχθῆτε μεθ’ ἡμῶν ὅτι ἡ γέννησις τοῦ μεγάλου ἀνδρὸς ἐξαρτᾶται ἐκ μακρᾶς σειρᾶς συνθέτων ἐπιδράσεων, αἵτινες προήγαγον βραδέως φυλήν τινα μέχρι κοινωνικῆς καταστάσεως ἱκανῆς νὰ παραγάγῃ τοὺς μεγάλους της ἄνδρας.[2]
Μεταξὺ πολλῶν ἄλλων προχείρων προετιμήσαμεν τὸ ἀνωτέρω χωρίον, παραθέσαντες μάλιστα αὐτὸ παρὰ τὴν συνήθειάν μας μακρὸν καὶ σχεδὸν κατὰ λέξιν, ὡς ὑπενθυμίζον τὴν περὶ γεννήσεως καὶ ἀναπτύξεως τοῦ ποιητοῦ συζήτησιν μεταξὺ τῶν κυρίων Ροΐδου καὶ Βλάχου, τὴν μόνην ἥτις ἐπὶ τοιούτων ζητημάτων γενομένη ἐν Ἀθήναις, ἐπέδρασεν ὄχι ὀλίγον τὰς παρ’ ἡμῖν περὶ ποιητῶν καὶ ποιήσεως γνώμας. Πράγματι ὁ κ. Ροΐδης ἐπεκαλέσθη τότε ὑπὲρ αὐτοῦ καὶ τὴν μαρτυρίαν τοῦ Σπένσερ, οὗτινος καὶ παρέθεσε βραχεῖαν ἐκ τῶν ἀνωτέρων περικοπήν· μὲ τὴν διαφορὰν ὅμως τὴν οὐσιώδη ὅτι αὕτη, καθὼς καὶ οἱαδήποτε ἄλλη τῆς Κοινωνιολογίας, μακρὰν τοῦ νὰ συμβάλλῃ κατά τι εἰς ὑποστήριξιν τῆς περὶ ποιήσεως περιφήμου θεωρίας τοῦ κ. Ροΐδου, (ἀξιοῦντος ὅτι μία ἐποχὴ καὶ μία κοινωνία τις εἰμπορεῖ νὰ γεννήσῃ ἕνα ποιητὴν μεγάλον, δὲν εἰμπορεῖ καὶ νά τον ἀναδείξῃ ὅταν στερῆται Ἰδανικοῦ,) μᾶς λέγει μόνον ἁπλούστατα καὶ σαφέστατα ὅτι ὁ ποιητής, ὁ Καλλιτέχνης, κοινωνικὸν φαινόμενον καὶ αὐτὸς ὅπως οἱονδήποτε ἄλλο προϋποθέτον αἴτια ὡρισμένα, εἶνε φυσικῶς ἀδύνατον νὰ γεννηθῇ — νὰ γεννηθῇ, μάλιστα — ἐν μέσῳ κοινωνίας ἀνικάνου νά τον γεννήσῃ ἀδιάφορον ἐὰν κατόπιν αἱ ἀτομικαὶ καὶ μεταβαλλόμεναι περιστάσεις, αἱ βιογραφικαὶ λεγόμεναι, θὰ φανῶσι πρόσφοροι μᾶλλον ἢ ἧττον καὶ οὕτως ἢ ἄλλως νἀναπτύξουν τὸ ἐκ γενετῆς ἐνυπάρχον αὐτῷ τάλαντον, τὸ ὁποῖον δὲν εἶνε ἄλλο ἢ ὁ κατάλληλος αὐτοῦ ὀργανισμός, ἔργον ἀποκλειστικῶς τῆς γενεᾶς του, τῶν προγόνων του. Αὕτη εἶνε ἡ μόνη ἀληθὴς τοῦ ζητήματος θέσις. Ὅ,τι μᾶς ἐνδιαφέρει κυρίως εἶνε ἡ γέννησις· διότι ἡ ἀνάπτυξι, καὶ ἡ εὐδοκίμησις ἑνὸς ποιητοῦ, ὅσον
