Σελίδα:Ημερολόγιο Σκόκου 1891 - 132.jpg

Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
132

ἥτις ἐξεδίδετο ἐφ’ ἱκανὸν χρόνον, δι’ ἐκθέσεώς του δὲ ἀνεκοίνωσε τῇ ἐν Βοστόνῃ ἐπιτροπῇ τὰ κατὰ τὴν Κρητικὴν ἐπανάστασιν ἀφηγηθεὶς ἐν συντόμῳ τὴν ἱστορίαν τῆς ἐνδόξου νήσου, τὰ μαρτύρια τῶν τέκνων της, τὸν διάπυρον αὐτῶν ἔρωτα πρὸς τὴν ἐλευθερίαν καὶ τὰς θυσίας εἰς ἃς τοσάκις ὑπεβλήθησαν ὑπὲρ τῆς ἀνεξαρτησίας των. Ὁ δὲ ἔξοχος ῥήτωρ κ. Φίλιψ, ἐν λαμπρᾷ προσλαλιᾷ ὑπὲρ τῶν Κρητῶν, ἐμνήσθη ἀφηγήσεώς τινος τοῦ κ. Χὰου καὶ εἶπε τὰ ἑξῆς· «Ὁ κ. Χάου ἐπανελθὼν ἐκ τῆς εὐκλεοῦς νήσου διηγήθη ἡμῖν πρᾶξιν ἐξόχως γενναίαν, ἣν δὲν ἀπαντᾷ τις οὐδὲ κατ’ αὐτὴν τὴν κλασικὴν ἐποχὴν τῆς Ἑλλάδος· πατέρες καὶ σύζυγοι λιμοκτονοῦντες καὶ ἀναλαβόντες ἐπὶ τῶν ὤμων των τοὺς παρ’ ἡμῶν σταλέντας σάκκους διπυρίτου ἄρτου δὲν ἤγγισαν τὸν ἄρτον αὐτόν, καίτοι πεινῶντες, ἀλλὰ κατέθηκαν πρὸ τῶν ποδῶν τῶν γυναικῶν καὶ τέκνων των.»

Ἀπὸ τῆς Κρητικῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1867 ὁ Χάου δὲν ἐπανῆλθε πλέον εἰς τὴν πεφιλημένην του ἑλληνικὴν γῆν, ἀλλ’ ἔπεμψεν αὖθις τὰς θυγατέρας καὶ τὴν σύζυγον, ἣν οἱ Κρῆτες ἔσπευσαν νὰ χαιρετίσωσιν ἀσπαζόμενοι τὴν δεξιὰν τῆς ἐξόχου γυναικός. Καὶ πρὸ ὀλίγων ἔτι μηνῶν κατῆλθεν ἐξ Ἑλλάδος ὁ βαθὺς ἐπιστήμων υἱὸς τοῦ Χάου μετὰ τῆς εὐγενοῦς συζύγου του, καὶ πάλιν οἱ Κρῆτες ἀθρόοι προσῆλθον αὐτοῖς καὶ ἤκουσαν λόγους γλυκεῖς συμπαθείας, παραμυθίας, ἐλπίδος.

Καὶ ταῦτα μὲν συνοπτικώτατα ὡς πρὸς τὴν λατρείαν πρὸς τὴν Ἑλλάδα καὶ τὰς θυσίας εἰς ἃς ὑπεβλήθη ὁ Χάου καὶ οἱ περὶ αὐτὸν ὑπὲρ τῆς ἀναστάσεως τοῦ γένους καὶ ἀπελευθερώσεως τῆς Κρήτης· ἀλλ’ ἵνα ἱστορήσῃ τις πᾶν ὅ,τι ἔπραξεν ὁ ἀδάμαστος ἀνὴρ ἐν τῇ ἰδίᾳ πατρίδι, καὶ ἐν συνόψει ἁπλῇ, ἤθελον χρειασθῆ οὐχὶ σελίδες Ἡμερολογίου, ἀλλὰ τόμοι ὁλόκληροι. Ἀρκεῖ νὰ εἴπω ὅτι ὑπῆρξεν εἷς τῶν πρώτων ἡγετῶν τοῦ κατὰ τῆς δουλείας τῶν ἐν Ἀμερικῇ μαύρων ἀγῶνος, καὶ ὡς ὑπῆρξε κραταιὸς ὑπερασπιστὴς τοῦ δικαιοτάτου τῶν ἀγώνων, οὕτω καὶ κατὰ τὸν φοβερώτατον ἐμφύλιον πόλεμον, ὅστις ἦτον ἄφευκτος συνέπεια τῶν ἀγώνων ἀνδρῶν οἷος ὁ Χάου, εἰς πᾶσαν θυσίαν ὑπεβλήθη ὑπὲρ τῶν ἁγίων ἀρχῶν του καὶ κατίσχυσεν ἐπὶ τέλους καὶ εἶδε τὴν Μεγάλην Δημοκρατίαν μετὰ τὴν φοβερὰν δοκιμασίαν ἐξερχομένην ἀπὸ τοῦ πυρός, ἐν ᾧ ἐδοκιμάσθη, κραταιοτέραν καὶ λαμπροτέραν χρυσοῦ ἀπέφθου.

Ἀλλὰ κυρίως ὁ Χάου διέπρεψεν ὡς φιλάνθρωπος καὶ ὡς τοιούτου ἡ φήμη θέλει διαρκέσει ἐφ’ ὅσον καὶ ὁ ἡμέτερος πλανήτης. Μετὰ τὸ πέρας τοῦ ἱεροῦ ἡμῶν ἀγῶνος, πρὸς ὃν οὐ μόνον