σις τῆς Κλεφτουριᾶς, κατὰ τὸν συμπαθῆ καὶ δημοφιλῆ ποιητὴν κ. Κωστῆν Παλαμᾶν, γράψαντα ἐσχάτως περισπούδαστον καὶ ἀναλυτικὴν μελέτην περὶ τοῦ βίου, τῶν ἔργων καὶ τῆς ποιητικῆς ἰδιοφυΐας τοῦ Βαλαωρίτου, ἣν συνιστῶμεν θερμῶς τοῖς ἀναγνώσταις τοῦ Ἡμερολογίου. Ὁ «Ἀθανάσιος Διάκος» δύναται νὰ χρησιμεύσῃ ὡς ἀκραιφνὲς ὑπόδειγμα ἐθνικῆς ἐποποιΐας καὶ εἶνε κατὰ τὸν ἴδιον Βαλαωρίτην, «ἡ ἐνσάρκωσις τοῦ ἁρματωλικοῦ πνεύματος.» Ἀλλὰ πλὴν τῶν ποιητικῶν καλλονῶν ὁ Βαλαωρίτης προικίζει τὰ ἔργα αὐτοῦ διὰ πολυτίμων καὶ ἀφθόνων ἱστορικῶν σημειώσεων, ἐξ ὧν καταφαίνεται ὅτι ἦτο καὶ ἄριστος πεζογράφος, πρὸ πάντων βαθὺς ἱστοριοδίφης καὶ ὅτι, πρὶν ἢ ὑποτυπώσῃ τὰ ἔξοχα δημιουργήματα τῆς φαντασίας αὐτοῦ, εἶχεν ἐγκύψει εἰς ἐμβριθεῖς καὶ βαθείας μελέτας, δι’ ὧν ἐπολλαπλασίασε καὶ ἐλάμπρυνε τὸ καλλιτεχνικὸν αὐτοῦ τάλαντον.
Τὴν ἄνευ ἀξιώσεων ἄλλων βραχεῖαν ταύτην σκιαγραφίαν τοῦ ἐξόχου τῶν νεωτέρων ποιητῶν τῆς Ἑλλάδος παρεθέσαμεν χάριν τῆς συνημμένης εἰκόνος, πρὸ τῆς ὁποίας πιστεύομεν ὅτι μετὰ χαρᾶς καὶ εὐλαβοῦς προςοχῆς θέλει σταματήσει ἐπὶ μικρὸν τὸ βλέμμα τοῦ ἀναγνώστου.
ΤΟ Σύνταγμα! φωνάζεις· ἰσότης! ἀδελφότης!
Ἀλλὰ τί λέγει ὁ ἄλλος; — Ἐγὼ! ἀτομικότης!
γιὰ μὲ τὸ ἔθνος εἶνε ἡ τσέπη νὰ γεμίσῃ,
νὰ φάγω, νὰ μεθύσω, καὶ φοῦρνος μὴ καπνίσῃ!
Τὸ Σύνταγμα εἶνε βρύση, νερὸ ποῦ πᾶς καὶ πίνεις·
ἐβρώμισες τὴ βρύση; καὶ πιάτα δὲν θὰ πλύνῃς!
Τὸ Σύνταγμα εἶνε μάνδρα τὴ στάνη νὰ φυλάῃ
μὴν ἔμβῃ λύκος μέσα τὰ πρόβατα νὰ φάῃ.
Ἀλλ’ ἂν ἡ μάνδρα γύρω εἶν’ καταχαλασμένη,
ἀπ’ ὅπου κι’ ἂν θελήσῃ ὁ λύκος δὲν ἐμβαίνει;
ἢ ἂν γερὴ εἶν’ ἡ μάνδρα, μὰ τὰ σκυλιὰ κοιμῶνται
ἢ πέφτουν σὲ ψοφῆμι καὶ στάνη δὲν ’θυμῶνται,
οἱ λύκοι δὲν ἐμβαίνουν κοπάδια μέσ’ ’ς τὴ στάνη
τὰ πρόβατα νὰ φᾶνε μαζῆ μὲ τὸν τσομπάνη;
