ὁ Βετόβεν κατανοήσας, ὅτι, ἵνα μὴ πάθωσί τι, ἔπρεπε νὰ διακόψωσι τὴν φρικώδη ταύτην σιγήν, κατηυθύνθη εἰς τὸ κλειδοκύμβαλον καὶ ἐκάθησεν παρ’ αὐτῷ ὅλως τρέμων καὶ ὑποτονθορύζων· ἂς συνωμιλήσωμεν τοιουτοτρόπως. Ἐνταῦθα — ἐπιλέγει ὁ Mendelssohn — ἡ βαρώνη διεκόπη ἐπὶ μίαν στιγμὴν ἐκ τῆς θλιβερᾶς διηγήσεώς της, ὡσανεὶ ἐπνίγετο ὑπὸ τῆς συγκινήσεως, ἣν διήγειρεν αὐτῇ ἡ ἀνάμνησις τοῦ γεγονότος αὐτοῦ· ἀλλά μετ’ ὀλίγον συνελθοῦσα ἐπανέλαβε μετὰ γλυκυτάτου μειδιάματος· — Ἔπαιξεν ἐπὶ μίαν τοὐλάχιστον ὥραν καὶ τοιουτοτρόπως μοὶ εἶπε πολλὰ πράγματα λίαν παρηγορητικὰ καὶ τὰ ὁποῖα μοὶ ἐπανέφερον τὴν καρδίαν…»
Ὡς τοιαύτη ἑπομένως ἡ μουσικὴ κέκτηται ἐκφραστικὴν δύναμιν — καίπερ ὑπὸ τύπον ἀόριστον καὶ γενικὸν — πολὺ ἀνωτέραν τῆς γλώσσης, εἰς τὴν ὁποίαν ἐνίοτε ἀδύνατον νὰ εὑρεθῶσι λέξεις ἱκανῶς παραστατικαὶ τῶν ἐν τῇ ψυχῇ ἡμῶν αἰσθημάτων. Ὅπου δὲ καὶ αὐτὴ ἡ γλῶσσα ἀπορεῖ πολλάκις νὰ παραστήσῃ διὰ λέξεων, ἡ μουσικὴ δύναται νὰ ἐκφράσῃ διὰ τῶν ἤχων· ὀρθῶς δὲ καὶ εὐφυῶς ὁ Lefébre εἶπεν ὅτι «ἡ μουσικὴ εἶνε ἔμφυτος γλῶσσα τῶν παθῶν καὶ αἰσθημάτων, τὸ πιστὸν κάτοπτρον τῶν συγκινήσεων τῆς ψυχῆς.»
Ἄλλως τε δὲ ἡ μουσικὴ εἶνε ὁμιλία ἔχουσα τὰς περιόδους της, τὰς φράσεις, τὰς διαλείψεις, τὰς παύλας, τὴν παντοειδῆ αὐτῆς στίξιν, τὸν τονισμὸν καὶ τὴν ἔκφρασιν, ὡς δ’ ἔναρθρος λόγος. Ὅπως ὁ λόγος ἀναλόγως τῶν ψυχικῶν διαθέσεων καὶ τῶν δι’ αὐτοῦ ἐκφραζομένων αἰσθημάτων τονίζεται καὶ χρωματίζεται διαφοροτρόπως ποτὲ μὲν ὤν ὀξὺς καὶ ῥαγδαῖος ἢ ἀνειμένος καὶ χαλαρός, ποτὲ δὲ ἐπαλλάσσων, ἀπότομος καὶ σφοδρὸς ἢ λεῖος, ὁμαλὸς, καὶ ἤρεμος κατὰ τὴν εὐστροφίαν, τὸν χρωματισμὸν καὶ τὴν ἐλαστικότητα· οὕτω καὶ ἡ μουσικὴ προσπαθεῖ νὰ προσεγγίσῃ εἰς τὴν ἀκριβεστέραν παράστασιν καὶ τελειοτέραν ἔκφρασιν τῶν διαφόρων αἰσθημάτων, ποτὲ μὲν παριστῶσα τὴν χαλαρότητα καὶ τὸ βαρὺ τῆς θλίψεως καὶ μελαγχολίας διὰ βαθέων φωνῶν καὶ μικρῶν διαστημάτων, ποτὲ δὲ ἐκφράζουσα διὰ τῶν ὀξέων φωνῶν τὴν παραφορὰν καὶ τὸν πόνον ἢ παρασύρουσα ταχέως δι’ ὅλων τῶν διαστημάτων τῆς διαπασῶν κλίμακος εἰς τὴν ταραχὴν καὶ ἀγωνίαν τῆς ἀπελπισίας ἢ εἰς τὴν παραφορὰν τῶν συγκρουομένων παθῶν· ποτὲ δὲ παριστῶσα τὴν ἔκφρασιν τοῦ φόβου καὶ τῆς ἐκπλήξεως ἢ τοῦ θαυμασμοῦ διὰ διακεκομμένων ἤχων, καὶ ἄλλοτε διερμηνεύουσα διὰ ζωηρῶν καὶ γοργῶν ῥυθμῶν τὴν φαιδρότητα, ἥτις παρέχει
