οὕτως ἀλλεπάλληλοι αἱ ἔννοιαι ἐν ἐπιζητήσει δηκτικῆς εὐφυΐας, καὶ οἱ στίχοι διαμείβονται ἀπρόσκοπτοι ἐν εὐστρόφου ἐκτελέσεως γοργότητι· ἀπὸ κωμικῆς ἀπόψεως — ἔχει δὲ τοιαύτην κάθε πρᾶγμα, μέχρι καὶ τῆς σεβαρᾶς μορφῆς τοῦ κ. Μιστριώτη, φέρ’ εἰπεῖν — ὑπενθυμίζεταί πως ἡ εἰκὼν δύο ἀλεκτόρων παλαιόντων. Καὶ ἀλλοίμονον ἂν προσκόψῃ που ἡ γλῶσσα ἀπροσέκτως, ἂν ἡ κεφαλὴ στειρεύση τοῦ ἑνὸς καὶ δοθῇ τὸ πρῶτον δεῖγμα τῆς κοπώσεως! Ἡ φυγὴ προβάλλει τότε δι’ ἐκεῖνον ἀπαραίτητος· ἐνῷ ὄπισθέν του δωροφόρος, σπάνιος ἀναμένει τὸν ἀντίπαλον ὁ θρίαμβος.
Τὰ ἐπίλοιπα, τ’ ἀπὸ μνήμης ἔργα εἰσὶ τουρκικῆς ἤ καὶ περσικῆς ἀκόμη προελεύσεως. Συνηθέστερα τὰ πρῶτα καὶ πεζότερα. Ἡ δημοτικότης τινων τούτων μάλιστα ηὔρυνε πολὺ τὰ ὅριά της. Ὁ Ἀσσὶκ Γκαρὶπ — ὁ Ἐρωτευμένος Καρίπης —, ὁ Κιόρογλους, μετὰ τούτων δὲ καὶ ἄλλα ἐν πολλαῖς ἐκδόσεσι κυκλοφοροῦσι πανταχοῦ εἰς φυλλάδια, μὲ τοὺς βουστρουφικοὺς αὐτῶν ἀλφαβητικοὺς χαρακτῆρας. Καί… ἀναγινώσκονται. Εἶναι ὅ,τι παρὰ τῷ λαῷ ἡμῶν ὁ Ἐρωτόκριτος ἢ ὁ Ἀθανάσιος Διάκος.
Πλειοτέρας ἀξιώσεις περικλείουσι τὰ περσικῆς ὁπωσδήποτε ἐμπνεύσεως. Γνωστὴ ἡ νευρώδης δύναμις, ἡ ἔξαρσις, ἡ πνοὴ ἡ ἄκρατος, ὅπως ἰσχυροῦ ἀνέμου, τῆς φαντασίας τῶν Περσῶν. Τὰ χθαμαλότερα τῶν ἀντικειμένων, τὰ εὐτελῆ, τὴν κόνιν αὐτὴν ἔτι τῆς πεζότητος παρασύρει ἐν στροβιλισμοῖς, ἐν περιδινήσει ἀσυλλήπτῳ, καὶ ἀναβιβάζει ὑψηλὰ εἰς σφαῖρας, ἔνθα διορᾷ τὰ ἰδεώδη του ὁ Σααδὺ καὶ ἐν παρακρούσει ἐντρυφᾷ ὁ Ἀλ-Μονοταβί. Δὲν πρόκειται τώρα βεβαίως περὶ τούτων. Εἰς ὁμοίας περιστάσεις φυσικὰ δὲν ἐκτυλίσσονται τὰ περιώνυμα εἰδύλλια (Καπὶδ) τοῦ Ἀκραλκεῒ εἴτε αἱ γλαφυραὶ συνθέσεις τοῦ Μιρζὰ-Φὲθ-Ἀλὴ-Ἀχοὺν-Ζεδέ· οὐδὲ θ’ ἀκουσθῶσιν ἐναρμόνιοι καὶ συμπεπλεγμέναι καλλιτεχνικῶς, ὡς περιδεραίου κόμβοι βασιλίσσης, λέξεις καὶ εἰκόνες καὶ λαμπρότητες τρυφεροῦ τοιούτου ὅρκου, ὃν ὠχρῶς ἐδῶ ἀποτυποῦμεν ἐκ τοῦ περσικοῦ:
Ὁρκίζομαι ’στῶν σπαθωτῶν φρυδιῶ σου τὸ ζευγάρι,
’στὸ λιγερό σου τὸ κορμὶ, ’στὴ ζηλευτή σου χάρι,
ποῦ ’σὰν σαΐταις τὴν σκορπᾷς ’σεμᾶς ὁλόγυρά σου·
’στὴν πουπουλένια, ’σὰν ἀφρὸς κατάσπρη ἀγκαλιά σου,
