τῷ βίῳ τῶν λαῶν καὶ τῶν ἀτόμων ἡ ἰσχὺς τοῦ σώματος εἶνε ἅμα καὶ ἰσχὺς τοῦ πνεύματος, ὅτε πρὸς τοῦτο λειτουργοῦσιν αἱ ὑπὸ τοῦ πολιτισμοῦ ἐπιβαλλόμεναι παιδαγωγικαὶ συνθῆκαι τῆς φυσικῆς καὶ ἠθικῆς ἀνατροφῆς τοῦ ἀνθρώπου.
Εἶδον ποτὲ ἔν τινι μουσείῳ τῆς Εὐρώπης θαυμάσιον πίνακα, ἓν τῶν ἀριστουργημάτων τῆς Γραφικῆς, τοῦ Βελασκὲζ ἂν δὲν ἀπατῶμαι, ἄξιον νὰ παραβληθῇ πρὸς τὰ ἐξοχώτατα τοῦ Μουρίλλου ἔργα. Παρίστησι ποικίλον σύμπλεγμα γυναικῶν, ἐξ ἐκείνων τῶν ὄντων, ἅτινα εἶνε προωρισμένα νὰ ἐκβιάζωσι τὸν ἔρωτα, νὰ προκαλῶσι τὴν ψυχὴν καὶ τοῦ θετικωτάτου τῶν ἀνθρώπων εἰς τὰς τολμηροτάτας χιμαίρας καὶ ὀνειροπολίας. Νομίζει τις, ὅτι ἔχει πρὸ αὐτοῦ γοητευτικὸν θερμοκήπιον, ἐν τῷ ὁποίῳ οἱονεὶ φυτοβιοῦσι τὰ θελκτικὰ ἐκεῖνα ρόδα ἀνατολικοῦ παραδείσου. Ὁ ποιητὴς δύναται νὰ ἀρυσθῇ ἐκ τῆς εἰκόνος ταύτης μίαν τῶν γλυκυτάτων αὐτοῦ ἐμπνεύσεων. Ἀλλ’ ὁ θετικὸς ἀνήρ, ὁ ἠθικολόγος, ὁ ἐξετάζων τὸν ἄνθρωπον ἐκ τῆς κοινωνικῆς αὐτοῦ ἐνεργείας, ὁποῖον πόρισμα θέλει σχηματίσει; Ὁποία εἶνε ἡ κοινωνικὴ ἐνέργεια τῶν γυναικῶν ἐκείνων; Οὐδέν, ἡ νωχέλεια, ἡ ἀπραγμοσύνη, ὁ ἔρως, αἱ ἀπολαύσεις τῶν αἰσθήσεων. Διότι ἡ ἀεργία ἀποχαυνοῖ τὰς φυσικὰς δυνάμεις, ἐκ τῆς ἀποχαυνώσεως δὲ ταύτης διεγείρονται ἐν τῇ ψυχῇ αἰσθήματα, πρὸς οὐδὲν χρήσιμα, συντελοῦντα δ’ εἰς τὴν ἔκλυσιν μόνον τῶν ἠθικῶν ἐκείνων δεσμῶν, ἄνευ τῶν ὁποίων ἀδύνατον νὰ ὑπάρξῃ πολιτικὴ κοινωνία. Ἐπὶ τοῦ πίνακος ἐκείνου ἡ γυνὴ εἶνε παράσιτον κοινωνικὸν φυτόν, ἐν ἐνεργείᾳ ἢ μέλλουσα ἑταίρα, οὐδὲν ἢ τὴν ἡδονὴν διαλογιζομένη, ἀπορροφωμένη ὑπὸ τῶν βαθυτάτων ρεμβασμῶν, φθισικὴ μᾶλλον ἢ ζωντανή· ἐπὶ τοῦ προσώπου αὐτῆς εἶνε ἀπεικονισμένος ὁ θάνατος τῆς καχεξίας καὶ τῆς νωθρότητος.
Ἀλλ’ ἐὰν ἐπιθυμεῖς, ἀναγνῶστα ἢ ἀναγνώστρια, ν’ ἀποζημιωθῇς μετὰ τὰς ἐντυπώσεις, ἃς διεγείρει παρὰ σοὶ ἴσως ἡ θέα τοῦ ἀνατολικοῦ τούτου γυναικείου θερμοκηπίου, ἐν ᾧ αἱ γυναῖκες μαραίνονται ταχύτερον τῶν ρόδων, εἴσελθε ἐντὸς παρακειμένης αἰθούσης ἀριστουργημάτων τῆς φλαμανδικῆς τέχνης. Ἡ ἔμπνευσις τοῦ Φλαμανδοῦ δὲν φαίνεται ἐκ πρώτης ἀπόψεως τοσοῦτον ἁβρὰ καὶ ἰδεώδης, μυστικὴ καὶ λεπτοφυής, ὅσον ἡ ἔμπνευσις Ἰταλοῦ ἢ Ἰσπανοῦ, τῆς Σχολῆς τοῦ Ραφαήλου, ἢ τοῦ Μουρίλλου. Ἡ γυνὴ τῆς τέχνης ταύτης δὲν σὲ προσελκύει μετὰ τῆς αὐτῆς γοητείας, μεθ’ ἧς ἡ γυνὴ τοῦ Βελασκέζ. Ὡραία, στιβαρά, ἀρρενωποὺς ἔχουσα χαρακτῆρας κόρη, παρουσιάζεται ἐν μέσῳ πληθούσης ὁλλανδικῆς ἀγορᾶς (Kermesse)· φέρει τὰ ἴχνη τῆς
