Μέχρι τῶν καθ’ ἡμᾶς χρόνων Γυνή, ἐξερχομένη τοῦ οἴκου, διεκδικοῦσα ὑπὲρ ἑαυτῆς ἐπίσημον θέσιν ἐν τῷ δημοσίῳ βίῳ, ἐθεωρήθη φυσιολογικὸν τέρας, παθογενὴς ὕπαρξις, διαλαθοῦσα ἐν τῇ κοινωνικῇ δημιουργίᾳ. Εἶνε ἀληθές, ὅτι οἱ ἐπίλεκτοι ἐκ τούτων, ἐτιμήθησαν συνήθως ὡς ἄτομα, ἀπεθεώθησαν, ἀλλ’ ἐν συνόλῳ ἐπέσυρον ἐφ’ ἑαυτῶν τὸν σαρκασμόν.
Ἡ ἱστορία δύναται νὰ σημειώσῃ μεγάλας ὑπηρεσίας, προσενεχθείσας ὑπὸ τῆς γυναικὸς ἐν τῇ κοινωνικῇ ἐργασίᾳ τοῦ ἀνθρωπίνου βίου. Ὡς προφῆτις, ὡς βασίλισσα, ὡς μουσόληπτος καὶ ἐν αὐταῖς ταῖς σκοτεινόταταις ἐποχαῖς, κατηγλάϊσε διὰ τοῦ φωτὸς αὐτῆς τὸν κοινωνικὸν κόσμον. Ὑπῆρξεν ἱέρεια τοῦ θείου, ἀλλὰ συνάμα καὶ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ τοῦ καλοῦ.
Καὶ ἐν τούτοις ἡ γυνὴ αὕτη, ἡ Μοῦσα, ἡ Ἑστιάς, ἡ Σίβυλλα, ὡς εἶδος, ἑσατυρίσθη καὶ κατεχλευάσθη. Αἱ μᾶλλον πεπολιτισμέναι ἱστορικαὶ κοινωνίαι ἠρνήθησαν αὐτῇ πλεῖστα τῶν ἀστικῶν καὶ πολιτικῶν δικαιωμάτων, τῶν παρεχομένων μετ’ ἄκρας ἐλευθεριότητος καὶ εἰς τὸν ἠλιθιώτατον τῶν ἀνηκόντων εἰς τὸ ἄρρεν γένος. Ὁ ἀστικὸς κῶδιξ, ὁ δημόσιος, ὁ ποινικός, παρέσχον ἔκπαλαι πλεῖστα δικαιώματα εἰς τὸν ἄνδρα, ἀλλ’ ὡς πρὸς τὴν γυναῖκα ἐπεδείξαντο ὑπέρμετρον φειδωλίαν. Ἡ ἱστορικὴ αὕτη κληροδοσία ἐκ τοῦ παρελθόντος πιέζει μέχρι τῆς σήμερον τὴν γυναῖκα. Ἡ παράδοσις τῆς ὑποτελείας αὐτῆς πρὸ τοῦ ἀνδρὸς εἶνε τὸ σύμβολον τῆς κοινωνικῆς πίστεως, τῆς ἠθικῆς τάξεως τῶν λαῶν.
Εἶνε τοῦτο δίκαιον; ἀπορρέει ἀπ’ αὐτῆς τῆς φυσιολογικῆς καὶ ἠθικῆς συστάσεως τῆς γυναικός, ἀπὸ τῶν πρὸς τὸν ἄνδρα σχέσεων αὐτῆς;
Ἐν τούτῳ κεῖται τὸ πρόβλημα τῆς γυναικὸς κατὰ τὸν αἰῶνα τοῦτον τῶν ποικίλων προβλημάτων.
Δὲν σκοπεύω κατὰ τὴν στιγμὴν ταύτην νὰ προτείνω οἱανδήποτε λύσιν τοῦ φλογεροῦ προβλήματος. Δὲν ἐνδιαφέρομαι ν’ ἀποθεώσω τὴν γυναῖκα, ἢ νὰ ταπεινώσω αὐτήν. Πολλὰ ἐγράφησαν καὶ θὰ γραφῶσιν ἔτι περὶ τοῦ θέματος τούτου ἐν τῇ τραγῳδίᾳ καὶ τῇ σάτυρᾳ, ἐν τῇ μεταφυσικῇ καὶ τῇ κοινωνιολογίᾳ. Οὐδὲν δὲ δύναμαι νὰ προσθέσω εἰδικώτερον εἰς τὰ ἔκπαλαι περὶ τῆς φύσεως καὶ τοῦ χαρακτῆρος τῆς γυναικὸς λεχθέντα.
Τὸ θέμα μου εἶναι πεζότερον· ἐνδιαφέρει ἐν τούτοις αὐτὰς τὰς βάσεις τῆς κοινωνικῆς τάξεως. Ἐν τῷ κοινωνικῷ ὀργανισμῷ, ἐν τῷ οἰκονομικῷ ὀργανισμῷ παντὸς λαοῦ, ἡ Γυνὴ κατ’ ἀνάγκην ἀποτελεῖ οὐσιῶδες στοιχεῖον τοῦ ἀνθρωπίνου βίου, φυσικοῦ καὶ
