γιῶν ἐγεννήθη ἡ γνωστὴ τῶν Ἰταλῶν παροιμιακή φράσις traduttore traditore.
Εἰς τὴν αὐτὴν δὲ τάξιν νομίζω, ὅτι πρέπει νὰ ταχθῶσιν αἱ ἀποδόσεις ἐκεῖναι ξένων κυρίων ὀνομάτων εἰς τὴν Ἑλληνικὴν, αἵτινες προέρχονται μὲν ἐξ ὑπερβολικοῦ ζήλου πρὸς εἰσποίησιν τῶν ἀνδρῶν, οὓς σημαίνουσιν, εἰς τὸ μητρῷον τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, ἀλλ’ ἀπολήγουσιν εἰς τελείαν μεταμφίεσιν, καθ’ ἣν ὑπὸ τὸ νέον ἑλληνικὸν ὄνομα καθίστανται ἀδιαγνώριστοι οἱονεὶ φέροντες προσωπεῖον οἱ ἄνδρες οὓς θέλομεν νὰ δηλώσωμεν. Τίς ἐχεφρονῶν δύναται ν’ ἀναγνωρίσῃ ὑπὸ τὸ προσωπεῖον Ὑδροπότου τοῦ Λειμωνίου τὸν Γάλλον ποιητὴν Boileau Despréaux καὶ πῶς εἶνε δυνατὸν ὁ Γερμανὸς φιλόγογος Vahlen νὰ πιστεύσῃ, ὅτι ἡμεῖς ἐδῶ τὸν ὠνομάσαμεν Οὐαλλῆνα; Ἴσως ὑπάρχουσιν οἱ νομίζοντες, ὅτι αἱ τοιαῦται μεταγλωττίσεις γίνονται κατὰ τοὺς κανόνας τῆς ἑλληνίδος γλώσσης, ἀλλ’ ἡ ἀκριβολογία αὕτη μοὶ φέρει ἀκουσίως εἰς τὴν μνήμην τὸ πάθημα δεινοῦ ἄλλως περσολόγου τοῦ πανεπιστημίου τῆς Ἑϊδελβέργης. Ὅτε ὁ σάχης τῆς Περσίας περιώδευε πρὸ δέκα ἐτῶν καὶ πλέον τὴν Εὐρώπην καὶ ἔμελλε νὰ διέλθῃ ἐκ τῆς πόλεως ἐκείνης, ἀνέλαβεν ὁ εἰρημένος γλωσσολόγος νὰ προσφωνήσῃ τὸν μονάρχην ἐν τῷ σιδηροδρομικῷ σταθμῷ. Ἐξεφωνήθη δὲ ἡ προσλαλιὰ περσιστὶ καθ’ ὅλους τοὺς κανόνας τῆς γλωσσολογίας καὶ συμφώνως πρὸς τὰ τελευταῖα πορίσματα τῆς ἐπιστημονικῆς μελέτης ταύτης τῆς γλώσσης. Ἀλλ’ ὅτε ἔληξεν ὁ λόγος, ὁ σάχης, εὐχαριστήσας τὸν ῥήτορα διὰ κινήσεως τῆς κεφαλῆς, ἐστράφη πρὸς τὸν διερμηνέα του, διαπυνθανόμενος τί εἶπεν ὁ λαλήσας καὶ ἐν τίνι γλώσσῃ εἶχε προσφωνήσει αὐτὸν. Τόσον ἀκατανόητα ἦσαν εἰς τὸν μέγαν βασιλέα, τὸν διάδοχον τῶν Ἀχαιμενιδῶν καὶ Σασσανιδῶν, τὰ περσικὰ τῆς ἀκαδημαϊκῆς γλωσσολογίας.
Ἀλλ’ ἡ ἀλήθεια εἶνε, ὅτι δὲν διαστρέφομεν μόνον ἡμεῖς τὸ νόημα τῶν εὐρωπαϊκῶν γλωσσῶν καὶ ἴσως θέλομεν διαστρέψει καὶ τὸ τῶν ἀνατολικῶν, ὅταν καὶ αὗται κατ’ ὀλίγον διαδοθῶσι παρ’ ἡμῖν. Καὶ οἱ ὑπερβόρειοι καὶ Ἑσπέριοι, ἅτε καὶ αὐτοὶ ὄντες τέκνα τέκνων τῆς Εὔας ὡς ἡμεῖς, ὑποπίπτουσιν εἰς ἁμαρτήματα παρόμοια, ἅτινα βεβαίως οἱ ἐξ ἐπαγγέλματος γραμματικοὶ θὰ θεωρήσωσι βαρύτερα τοῦ προπατορικοῦ, προτείνοντες διὰ τοῦτο τὴν ἔξωσιν τῶν ἁμαρτωλῶν ἀπὸ τοῦ παραδείσου τῶν Μουσῶν. Καὶ ὅμως οἱ εἰς τοιαῦτα περιπεσόντες σφάλματα εἶνε συνήθως ἐγκριτώτατοι φιλόλογοι, ἀληθῆ σεμνώματα τῆς ἐπιστήμης, ὧν τὴν αἴγλην δὲν δύνανται νἀμαυρώσωσιν ὀλίγαι κηλῖδες. Εἶνε ἄνδρες ἐκ τῶν δημιουργησάντων ἢ γενναίως προαγαγόντων τὴν
