ὀγκώδους λίθου, ὁμοιάζοντος πρὸς ἑδώλιον, ὑπῆρχεν ἐρριμμένον μικρόν τι βιβλίον, ἐκ τῶν σελίδων τοῦ ὁποίου ἐξήρχετο μακρὰ ὕπωχρος ταινία, ἣν ἐρρίπιζεν ἐλαφρῶς ὁ ἄνεμος.
Ἔκυψα καὶ τὸ ἔλαβα. Ἦτο ἓν τομίδιον κομψῶς δεδεμένον ἄλλοτε, ἀλλ’ ἐπὶ τοῦ ὁποίου ὁ χρόνος εἶχεν ἐπιθέσει ἀπὸ πολλοῦ τὴν σφραγῖδά του· τὰ χρυσᾶ γράμματα τοῦ ἐπικαλύμματος εἶχον ἐξαλειφθῆ καὶ μετὰ δυσκολίας ἀνεγίνωσκέ τις εἰς τὰς ἐναπομεινάσας φαιὰς γραμμὰς γαλλιστὶ τὰς λέξεις «Βέρτερος τοῦ Γκαῖτε». Καὶ αἱ σελίδες ἐντὸς εἶχον ἀποκτήσει ὑπόμαυρόν τινα χροιὰν ἐκ τῆς πολυκαιρίας, ἡ δὲ ταινία, ἥτις ἦτο τεθειμένη ἐντὸς τῶν φύλλων, ὕπωχρος σήμερον, ἐφαίνετο ὅτι εἶχεν ἄλλοτε κυανοῦν τὸ χρῶμα. Μοὶ ἐφάνη τόσον ἀπροσδόκητον τὸ εὕρημα τοῦτο, ὥστε μετὰ περιεργείας ἔστρεφα καὶ ἐπανέστρεφα τὰς σελίδας, ἐφ’ ὧν διέκρινα γραμμὰς καὶ σχήματα πρὸς ἐπίστασιν τῆς προσοχῆς ἐπί τινων χωρίων, ἐνιαχοῦ δὲ γεγραμμένας διὰ μολυβδοκονδύλου καὶ λέξεις τινάς, αἵτινες ὅμως ὡς ἐκ τοῦ χρόνου ἦσαν ὅλως δυσανάγνωστοι. Ἐζήτησα νὰ ἴδω ἂν ὑπῆρχε τὸ ὄνομα τοῦ κτήτορος αὐτοῦ ἐπὶ τῆς πρώτης σελίδος ἀλλ’ ἀντ’ αὐτοῦ ἀνέγνωσα εἰς μίαν ἄκραν αὐτῆς μικροῖς γράμμασι γεγραμμένην τὴν φράσιν «Ἀπέθανε τῇ 28 Ὀκτωβρίου 1837».
Μόλις εἶχον ὅμως ἀναγνώσει τὴν φράσιν ταύτην καὶ αἰφνιδίως εἶδον προβαλλομένην ἐκ τῶν ὄπισθεν ἰσχνήν τινα χεῖρα καὶ ἁρπάζουσαν μεθ’ ὁρμῆς τὸ βιβλιάριον ὅπερ ἐκράτουν. Ἔστρεψα ἀμέσως καὶ παρετήρησα πρὸ ἐμοῦ ἱστάμενον βραχὺν καὶ ῥικνόν τινα, γέροντα, ὅστις ὑπό τι σαρκαστικὸν παρωνύμιον ἦτο γνωστὸς εἰς ὅλην τὴν κοινωνίαν τῆς Σμύρνης ὡς τύπος φιλαργύρου, περὶ οὗ ἐλέγετο ὅτι ἐστερεῖτο πολλάκις καὶ αὐτῆς τῆς τροφῆς, ὅπως ἐπαυξήσῃ τὸ χρῆμα ὅπερ ἔκρυπτεν.
— Εἶναι ἰδικόν μου αὐτὸ τὸ βιβλίον, εἶν’ ἐδικόν μου, μοὶ εἶπε μὲ συνεσφιγμένους ὀδόντας, ὡσεὶ ἔτρεμε, καὶ χωρὶς νὰ περιμείνῃ ἀπάντησίν μου ἐτράπη διὰ μεγάλων βημάτων πρὸς τὴν κατωφέρειαν.
Τὸν ἠκολούθησα μηχανικῶς διὰ τῶν βλεμμάτων καὶ ἔμεινα προσβλέπων πρὸς τὴν διεύθυνσιν ἣν ἔλαβεν, εἰ καὶ ταχέως εἶχε γίνει ἄφαντος κατελθὼν ὄπισθεν ὑψώματος ὅπερ ἐσχηματίζετο πρὸς τὸ μέρος ἐκεῖνο. Τὸ γεγονὸς τοῦτο παραδόξως πως εἶχε διεγείρει ἐν ἐμοὶ τοιοῦτό τι συναίσθημα, ὥστε χωρὶς νὰ ἐννοῶ καὶ ἐγὼ διατὶ ἔμεινα ἐπὶ πολὺ ἀκίνητος εἰς τὴν θέσιν ἐκείνην καὶ ἀκουσίως ἡ μία σκέψις διεδέχετο τὴν ἑτέραν ὡς πρὸς τὴν σχέσιν ἣν ἐδύνατο νὰ ἔχῃ ὁ «Βέρτερος» τὸ ἐν πυρετῷ ἔρωτος γραφὲν αὐτὸ βιβλίον, πρὸς ἕνα γέροντα κατάξηρον ἐκ τῆς φι-
