Πᾶσα ἰδέα ἢ φαντασία, ἢ αἰσθηματικὴ διάθεσις τοῦ πνεύματος, ἅμα γεννωμένη ἐν τῷ ἐγκεφάλῳ εἴτε αὐτομάτως εἴτε δι’ ἐξωτερικῆς τινος ἐπιδράσεως εὐθὺς ἀντανακλᾶται καὶ ἐξωτερικεύεται διὰ τῶν διαφόρων νευρικῶν διακλαδώσεων εἰς τὴν περιφέρειαν τοῦ σώματος καὶ ἐκεῖ ἐκδηλοῦται διὰ διαφόρων προσιδιαζουσῶν πρὸς τὰς πνευματικὰς ταύτας καταστάσεις ἐπὶ τοῦ σώματος κινήσεων, τροποποιήσεων τῶν διαφόρων λειτουργιῶν, αἵτινες ἀποτελοῦσιν, οὕτως εἰπεῖν, εἰδικὰς εἰκόνας παραστατικὰς τῶν διαφόρων αὐτῶν πνευματικῶν διαθέσεων.
Οὕτως ἐκ τῆς τοιᾶσδε ἢ τοιᾶσδε διαθέσεως τοῦ πνεύματος ἐπενεργούσης διὰ τοῦ νευρικοῦ συστήματος ἐπὶ τῶν μυῶν τοῦ προσώπου διαγράφεται τὸ σύνολον ἐκεῖνο τῶν μυϊκῶν κινήσεων αὐτοῦ καὶ ἡ διαμόρφωσις τῶν γραμμῶν καὶ χαρακτήρων τὸ ἀποτελοῦν τὴν φυσιογνωμίαν καὶ τὰς διαφόρους ἐκφράσεις αὐτῆς.
Ἡ φυσιογνωμία τοῦ ἀνθρώπου καὶ αἱ διάφοροι καὶ ποικίλαι ἐκφραστικαὶ παραλλαγαὶ αὐτῆς εἰσὶν ἓν ἐκ τῶν ὡραιοτέρων καὶ προχειροτέρων παραδειγμάτων τῆς ἐπιρροῆς τοῦ πνεύματος καὶ τῶν διαθέσεων αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ σώματος. Ἑκάστη ἰδιάζουσα πνευματικὴ ἢ ψυχικὴ (ὡς λέγεται) κατάστασις ζωγραφεῖται ἐπὶ τῆς μορφῆς τοῦ προσώπου δι’ ἰδιαζουσῶν ἐκφράσεων αὐτῆς, ὡσανεὶ ἡ φυσιογνωμία ἦτο ὁ καθρέπτης ἐφ’ οὗ ἀντανακλᾶται ἡ διάφορος κατάστασις τοῦ πνεύματος. Οὕτως ἡ χαρά, ἡ λύπη, ὁ πόνος, ἡ μελαγχολία, ἡ ὀργή, ὁ φόβος, ἡ ὑπεροψία, ἡ κατάνυξις, ἡ ἀηδία, ὁ φθόνος κλπ. χαρακτηρίζονται ἐπὶ τῆς φυσιογνωμίας τοῦ προσώπου διὰ τῆς ἐντάσεως ἢ χαλαρώσεως τούτων, ἢ ἐκείνων τῶν μυῶν, διὰ τῆς ζωηρότητος τοῦ βλέμματος, διὰ τῆς συστολῆς ἢ διαστολῆς καὶ ἐπιμηκύνσεως τῶν χαρακτήρων καὶ γραμμῶν τοῦ προσώπου, διὰ τῆς ἐρυθρότητος, ὠχρότητος ἢ πελιδνότητος τῆς ὄψεως.
Ἀλλ’ ἅπασαι αὗται αἱ παραλλαγαὶ τῆς φυσιογνωμίας ἐκφράζουσι παροδικὰς καὶ στιγμιαίας αἰσθηματικὰς καταστάσεις τοῦ πνεύματος. Διαρκὴς ὅμως καὶ συνήθης ἠθικὴ κατάστασις τοῦ πνεύματος ἀντανακλωμένη ἐπὶ μακρὸν ἐπὶ τοῦ προσώπου ἐγκαθίσταται ἐπὶ τῶν χαρακτήρων αὐτοῦ καὶ ἀποτελεῖ τὴν διαρκῆ καὶ μόνιμον ἔκφρασιν τῆς φυσιογνωμίας ἑκάστου ἀτόμου· οὕτω ἡ μόνιμος φυσιογνωμία τῶν ἀνθρώπων παραλλάσσει ἀναλόγως τῆς πνευματικῆς αὐτῶν καταστάσεως ὡς ἐκ τῶν συνθηκῶν καὶ ἕξεων τοῦ βίου, ὡς ἐκ τῆς εὐπαθείας καὶ εὐαισθησίας, ὡς ἐκ τῶν ἐξωτερικῶν ἐπιδράσεων, καὶ ὡς ἐκ τοῦ βαθμοῦ τῆς διανοητι-
