τῶν Ἑλλήνων. Ἡ δὲ τουρκικὴ δεσποτεία οὐ μόνον δὲν κατέπνιξεν αὐτήν, ἀλλ’ ἴσως μᾶλλον τὴν ἐνίσχυσε καὶ τὴν κατέστησε καθολικωτέραν· διότι τῷ ὄντι ἅπαντες ἔβλεπον ὅτι ἐνώπιον τοῦ κατακτητοῦ ὅλαι αἱ κεφαλαὶ εἶχον τὴν αὐτὴν ἀξίαν, τὴν τοῦ κεφαλικοῦ φόρου. Οὐχ ἧττον ὑπῆρχεν εἰς τὰς ἑλληνικὰς κοινότητας καὶ εἶδός τι ὀλιγαρχίας ἐχούσης ἀναλογίαν τινὰ μὲ τὴν παρὰ τοῖς ἀρχαίοις τυραννίδα. Πολῖται ἐξέχοντες κατὰ τὴν ἱκανότητα καὶ ἄλλα κεκτημένοι προσόντα καὶ ἰδίως δύναμιν λόγου ἐφέροντο ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ λαοῦ πρὸς τὴν ἀρχήν. Οὗτοι ἐν Στενημάχῳ, ὡς καὶ ἐν ἄλλαις πόλεσι τῆς Θρᾴκης, ἐκαλοῦντο τσορμπατζῆδες. Ὁ τσορμπατζὴς ἦτο ὁ ἀνώτατος δημοτικὸς καὶ πολιτικὸς ἄρχων τῆς πόλεως, ὡς τοιοῦτος ἀναγνωριζόμενος καὶ ὑπὸ τῆς τουρκικῆς Ἀρχῆς. Ὁ τσορμπατζὴς ἀνηγορεύετο εἰς τὴν ἀρχὴν οὐχὶ διὰ ψηφοφορίας ἢ δι’ ἄλλης οἱασδήποτε διατυπώσεως· ἀλλὰ σιωπηλῶς ἀνεγνωρίζετο ὡς τοιοῦτος ὑπὸ τῶν πολιτῶν. Ἡ ἐξουσία του ὅμως δὲν ἦτο ἀπεριόριστος· ὁμάς τις πολιτῶν γένει, πλούτῳ καὶ προσωπικῇ ἀξίᾳ ὑπερεχόντων ἀπετέλει τρόπον τινὰ τὸ συμβούλιον ἢ τὴν γερουσίαν· μετὰ τούτων ὤφειλε νὰ συσκέπτηται ὁ τσορμπατζὴς καὶ τῇ γνώμῃ αὐτῶν νὰ ἀποφασίζῃ καὶ νὰ ἐνεργῇ τὰ κοινῇ συμφέροντα. Ὁ τσορμπατζὴς ἀντεπροσώπευε τὴν κοινότητα ἐνώπιον τῶν τουρκικῶν Ἀρχῶν, ὑπὸ τῶν ὁποίων καὶ προσεκαλεῖτο πολλάκις, προκειμένου περὶ σπουδαίων ὑποθέσεων οὐχὶ μόνον τῆς πόλεως, ἀλλὰ καὶ τοῦ κράτους.
Καθὼς δὲ ἐν Ῥώμῃ τὸ πάλαι ἕκαστος plebejus εἶχε τὸν πάτρωνά του, οὕτω πᾶς Στενημαχιώτης εἶχε τὸν τοορμπατζήν του. Οἱ μικροὶ οὗτοι τσορμπατζῆδες, οἱ πατρίκιοι οὕτως εἰπεῖν, ἐλέγοντο μερικώτερον μαξουλτζῆδες.[1] Μαξουλτζῆδες δὲ ἦσαν πάντες οἱ εὐπορώτεροι ἀμπελοκτήμονες, οἵτινες ἐκέκτηντο παμμεγίστους πολλάκις ξυλίνους ληνοὺς, δυναμένους νὰ δεχθῶσιν εἴκοσι καὶ πλέον χιλιάδας ὀκάδων σταφυλῶν, ἔτι δὲ τεράστια βουτσία ἐντὸς εὐρέων ὑπογείων πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ οἴνου. Οὗτοι λοιπὸν πλὴν τῶν ἰδίων σταφυλῶν ἠγόραζον καὶ τὰς ἄλλας σταφυλὰς ἄλλων πολιτῶν μὴ ἐχόντων τὰ ἀγγεῖα ταῦτα, ὧν ἡ ἀπόκτησις ἦτο πολυδάπανος. Αἱ δὲ
- ↑ Ἀπὸ τὴν τουρκικὴν λέξιν μαξοὺλ σημαίνουσαν τὴν ἐσοδείαν.
