Ἐὰν ἐπρόκειτο, ὡς ὁ ζωγράφος, νὰ σύρωμεν τὰς πρώτας χονδρὰς γραμμάς, ἐφ’ ὧν θὰ ἐκτυλιχθῇ βραδύτερον καὶ θ’ ἀποτυπωθῇ ἐν λεπτομερείᾳ καὶ ποικίλμασιν ἡ ὅλη εἰκὼν, ἡ κυριωτέρα βεβαίως θὰ ἦν ἡ τοῦ ἔρωτος, δεδομένης τῆς σκιαγραφήσεως τῆς Σμυρναϊκῆς κοινωνίας.
Ἀλλὰ πρὸ τούτου μία ἐξήγησις.
Ὁ πίναξ ὅστις ὁλόγυμνος προβάλλει πρὸ ἡμῶν ἐπὶ τοῦ τρίποδος εἶναι τόσῳ μικρός, καὶ τόσῳ ἀφ’ ἑτέρου πλούσιος εἰς παραλλαγὰς ὁ ἐξεικονιστέος αὐτὸς Ἔρως, ὥστε εἴμεθα ἠναγκασμένοι ἐκ τῆς γραμμῆς ταύτης νὰ φιλοτεχνήσωμεν ἓν μέρος μόνον ἀπαραλλάκτως ὡς ὁ μέλλων ν’ ἀποτυπώση ἓν ῥόδον θὰ συμπεριλάβῃ βέβαια ἐν συμπυκνώσει ὅλα τὰ πολυποίκιλα εἴδη του. Γνωστὸς ὁ συμφυρμὸς καὶ ἡ ἀνάμιξις τῶν ἐθνοτήτων ἐν Σμύρνῃ: Ὁ Ἕλλην ἐν τῇ ἰδίᾳ ὁδῷ συνωθεῖται πρὸς τὸν τοῦρκον μὲ τὸ κόκκινον φέσι του· ὁ τοῦρκος ἀντικρύζει τὸν Ἑβραῖον μὲ τὴν ποδήρη του τήβενον· ἐκεῖνος διαγκωνίζεται μὲ τὸν Ἀρμένιον, καὶ αὐτὸς μὲ τὸν Πέρσην, τὸν Ἄγγλον ἢ τὸν Φράγγον τῆς Ἀνατολῆς. Ὅλοι δὲ αὐτοὶ ἔχουσι τὰ ἔθιμά των, τὰς ἰδέας των· καὶ οἱ ἔρωτες βεβαίως τοῦ σαρικοφόρου τοῦ ἐπάνω μαχαλᾶ, συνεννοουμένου διὰ τῆς γλώσσης τῶν ἀνθέων του, δὲν δέονται διὰ τῆς ἰδίας τακτικῆς ἣν μετέρχεται κατὰ τὰς ἀπόκρεω ὁ μυρόεις χορευτὴς τῶν λεσχῶν. Τί νὰ κάμωμεν; Νὰ τοὺς παρακολουθήσωμεν ὅλους ἐν σειρᾷ; Φοβούμεθα — καὶ παραβλέπομεν μίαν στιγμὴν τοῦ χώρου τὰ ὅρια — ἐὰν ἀρχίσωμεν, ἔξαφνα, ἀπὸ τῶν τούρκων, μήπως συλληφθῶμεν ἐκεῖ πλησίον τινὸς δικτυωτοῦ χαρεμίου, ἀφ’ οὗ ἀπαστράπτει ἀναμένων κανεὶς μαῦρος μαῦρος ὀφθαλμὸς χανουμίσσης, καί… εἰς τὰς ἐρήμους τουρκικὰς ὁδούς, ξεύρετε, τοιαῦται
