Σελίδα:Ημερολόγιο Σκόκου (1918) - 044.jpg

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΞΕΝΙΚΩΝ ΡΗΣΕΩΝ

«Si vis pacem, para bellum»

ο ῥωμαϊκὸν αὐτὸ λόγιον, τὸ τόσῳ γνωστὸν, καὶ του ὁποίου συχνότατα ἐγένετο καὶ γίνεται χρῆσις, ἀπαντᾶται καὶ παρὰ τῷ Δίωνι τῷ Χρυσοστόμῳ ἔν τινι λόγῳ αὐτοῦ «Περὶ Βασιλείας», ἔχον ἐπὶ λέξει οὕτω: «Τοῖς κάλλιστα πολεμεῖν παρεσκευασμένοις, τούτοις μάλιστα ἔξεστιν εἰρήνην ἄγειν». Ἀλλὰ τὸ αὐτὸ περίπου ἀπόφθεγμα εὑρίσκομεν, τετρακόσια ὅλα ἔτη προγενέστερον, παρὰ Θουκυδίδῃ (I. Αʹ. 3. ) ἔχον ὡς ἑξῆς: «Ἐκ πολέμου εἰρήνη μᾶλλον βεβαιοῦται». Ἀλλὰ καὶ τῆς γνησίας ἑλληνικῆς ταύτης ῥήτρας τὴν ἠχὼ εὑρίσκομεν καὶ παρὰ τῷ Κορνηλίῳ Νίκωνι (Βίος Ἐπαμ. 2. IV. 3) ἔχουσαν ᾧδε: Paritur pax bello».

«Bis dat qui cito dat»

Ἡ φράσις αὕτη, ἥτις μετεμορφώθη ἐξελιχθεῖσα εἰς «Qui donne tôt, donne deux fois» προφανῶς φαίνεται ἀπηχοῦσα τὴν ἑλληνικήν: «Διττὴ ἡ χάρις ταχέως γενομένη». Εἶνε ἀληθὲς ὅτι ἡ ῥήτρα αὕτη φέρεται παρεμφερὴς καὶ παρὰ τῷ Λουκιανῷ (Ἐπιγραμ. 7. ) ὡς ἑξῆς: «Ὠκεῖαι χάριτες γλυκερώτεραι». Ἀλλ’ ἐπειδὴ ἡ λατινικὴ ἀποδίδεται εἰς τὸν Σενέκαν, κατὰ αἰῶνα προγενέστερον του Λουκιανοῦ, δύσκολος ἀποβαίνει ἡ ἐξακρίβωσις τῆς ταυτότητός της.

«Quid leges sine moribus valent? »

Ἡ ῥῆσις αὕτη (= Τί ἀξίζουν οἱ νόμοι ἄνευ τῶν ἠθῶν;) πιθανὸν νὰ εἶναι μετάπλασις ἄλλης παραπλησίας ῥωμαϊκῆς τῆς «Pessimae reipublicae plurimae leges. Ὑπενθυμίζει δὲ τὴν αὐτήν, τροποποιημένην κἄπως, φράσιν παρὰ Κικέρωνι: «Quis proficit in litteris et deficit in moribus, plus deficit quam proficit. (=Ὅστις προχωρεῖ εἰς τὰ γράμματα καὶ ὀπισθοδρομεῖ εἰς τὰ ἤθη, περισσότερον ὀπισθοδρομεῖ ἀντὶ νὰ προχωρῇ). Ἀσφαλῶς ὅμως,