Σελίδα:Γράμματα Αρ.1 (1911) - 02.jpg

Αυτή η σελίδα έχει εγκριθεί.

μόνο τέτοιαν προσπάθεια θεωροῦμεν ἰσάξια μὲ κάθε δράση, ἀλλὰ καὶ μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο σὲ κάποιο καθρέφτη ἀντικρύζουμε τὴν συνείδησή μας.


Ἄν εἴχαμε σκοπὸ ν’ ἀκολουθήσουμε καμμιὰ φιλολογικὴ σχολή, οὔτε ὁ δυσκολολόγιστος κλασικισμός, οὔτε ὁ ξεμάλλιαρος φουτουρισμός, οὔτε ὁ συμβολισμὸς ὁ στρυφνός, οὔτε ὁ ρωμαντισμὸς ὁ πολύχρωμος, οὔτε ὁ φωτογραφικὸς ρεαλισμὸς θὰ μᾶς σκλάβωναν. Τὸ νόημα, ἡ εἰκόνα, τὸ αἴσθημα, ὅταν χυθοῦν στὴ μήτρα ὡρισμένης σχολῆς, παίρνουν τὴν ἀποκρουστικὴ μορφὴ βιομηχανικοῦ προϊόντος, συγγενεύουν ἄμεσα μὲ τὴν κοινοτυπία, την ἐνσάρκωση αὐτὴ τοῦ. Ἄσχημου.

Ἀλλὰ καὶ ἄν εἴχαμε σκοπὸ νὰ δημιουργήσουμε σχολή, γιὰ μοναδικὸ περιορισμό, γιὰ μοναδικὸ κοινὸ μέτρο της, θὰ θέλαμε τὴ συγκίνηση.

Ἡ συγκίνηση φανερώνει ψυχικὴ δύναμη, ἀλλὰ προπάντων εἶναι κριτήριο πρωτοτυπίας. Ὅπου συγκίνηση, ἡ κοινοτυπία δὲν ἔχει ὑπόσταση. Ὁ ξερότερος μαθηματικὸς ὑπολογισμός, ὅπως καὶ ὁ πιὸ φανταχτερὸς λυρισμός, στὴ συγκίνηση θάβρουν τὴ μάννα ποὺ τοὺς γεννᾶ, τοὺς θρέφει, τοὺς φέρνει σὲ τέλειο δημιούργημα.

Βέβαια θὰ ὑπάρχει — ἀφανέρωτος ἀκόμα — κάποιος κοινὸς σύγχρονος τρόπος νά αἰσθανόμαστε τὴν ὕπαρξη, (ὅπως αὐτὸ γίνηκε στὰ περασμένα χρόνια.) Ἀλλὰ σ’ αὐτὸν τον τρόπο θὰ δώκουν ἔκφραση, σάρκα, μονάχα ἰσχυρὲς συγκινήσεις δυνατῆς ψυχῆς, ποὺ μόνες πάλι θὰ μπορέσουν καὶ νὰ καταστρώσουν μιὰ παράσταση Ζωῆς, ἱκανὴ νὰ λυγίσει τὶς θελήσεις, νὰ ἀναπαύσει — προσωρινὰ — τὶς ἀνήσυχες συνειδήσεις, νὰ χρησιμεύσει γιὰ κοινὸ πρόσκαιρο ἰδανικό, γιὰ δικαιολογία ὕπαρξης.

Ὁ Τεχνίτης ποὺ κυβερνιέται, — μακρηὰ ἀπὸ κάθε σχολὴ — ἀπὸ μόνη τὴν ἀτομική του συγκίνηση, θὰ ἐκδηλωθεῖ σὲ ἄρτια ἔργα. Ἄρτια σὲ περιεχόμενο, σὲ οὐσία, ἀλλὰ ἄρτια σὲ ὕφος, ἀλλὰ ἄρτια καὶ στὴν ἔκφραση. Ἔπειτα, ὕφος, ἔκφραση, γλῶσσα, παρακολουθοῦν ὑποχρεωτικὰ τὴν ποιότητα τῆς σκέψης. Καὶ ἔτσι ἐξηγιέται γιὰ μᾶς ἡ ἀνάγκη νὰ βρίσκεται ἀκόμα ἡ γλῶσσα μας σὲ ἀναρχικὴ ἀταξία. Τόσοι καὶ τόσοι παράγοντες ἔχουν πραγματικὴ ἐπίδραση στὴ σύγχρονη ρωμέϊκη ψυχή, ποὺ τὸ γλωσσικὸ ζήτημα εἶναι καὶ θὰ μείνει γιὰ πολὺν καιρὸ ἀκόμα ζήτημα ὑποκειμενικῆς αἰσθητικῆς.

Μὲ λίγα λόγια, πρόθυμα θὰ δημιουργούσαμε τὴ «Σχολὴ τῆς Συγκίνησης» ἄν τὸ νόημα ποὺ κλείει αὐτὴ ἡ λέξη δὲν ἄφινε τόσην

2