Νεοελληνική Φιλολογία/Ιωάννης Αργυρόπουλος
| ←Γεώργιος Τραπεζούντιος | Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι της ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821) Συγγραφέας: Ἰωάννης Ἀργυρόπουλος |
Κωνσταντῖνος Λάσκαρις→ |
Ἐγεννήθη ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐξ εὐγενῶν, περὶ τὰς ἀρχὰς τοῦ ΙΕʹ αἰῶνος· τῷ 1434 ἐλθὼν εἰς Ἰταλίαν, ἐμαθήτευσε δαπάνῃ τοῦ Βησσαρίωνος εἰς τὸ Γυμνάσιον τοῦ Παταβίου· ὀλίγα δ' ἔτη πρὸ τῆς ἁλώσεως ἐπαναστρέψας εἰς Βυζάντιον ἔμεινεν ἐκεῖ μέχρι τῆς ἀποφράδος ἐκείνης ἡμέρας.
Μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὰ διασπαρέντα τέκνα τῆς δυστυχοῦς Ἑλλάδος μετέβησαν εἰς Ἰταλίαν, καὶ λαμπρῶς ἐν Φλωρεντίᾳ ἐδεξιώθησαν ὑπὸ τῶν Μεδίκων. Μεταξὺ τῶν προσφύγων τούτων καὶ τῶν Ἰταλῶν καθηγητῶν ἀνεφύη πνεῦμα ἁμίλλης, πρόξενον ἀγαθῶν προϊόντων εἰς τὴν πολιτείαν τῶν γραμμάτων. Δημόσια σχολεῖα συνεστήθησαν πρὸς σπουδὴν τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, καὶ ἡ εὐκολία τῆς διαδόσεως τῶν φιλοπονημάτων διὰ τῆς νεωστὶ ἐφευρημένης τυπογραφίας παρεκίνει τοὺς λογίους εἰς νέους πόνους, καὶ εἰς ὀλίγους ἐνιαυτοὺς αἱ πόλεις τῆς Ἰταλίας ἡμιλλῶντο εἰς τὴν διὰ τῆς τυπογραφίας ἔκδοσιν συγγραμμάτων κατὰ τε τὸν ἀριθμὸν καὶ τὴν κομψότητα τῆς ἐκδόσεως.
Ἐν Φλωρεντίᾳ ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἐδιδάσκετο ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ὑπὸ Ἑλλήνων προστατευομένων καὶ γενναίως ἀμειβομένων ὑπὸ τοῦ μεγαλοπρεποῦς Λαυρεντίου τοῦ ἐκ Μεδίκων, ὅστις πρῶτος καθίδρυσε τὴν ἐκεῖσε Ἀκαδημίαν, ἐξ ἧς, ὡς ἐκ τοῦ Δουρίου ἵππου, ἐξετινάχθησαν τοσοῦτοι ἔνδοξοι ἀγωνισταὶ, καὶ ἡ γλῶσσα ἡ Ἑλληνικὴ διεδόθη οὐ μόνον κατὰ πᾶσαν τὴν Ἰταλίαν, ἀλλὰ μετέβη καὶ εἰς τὴν Γαλλίαν καὶ εἰς τὴν Ἱσπανίαν, καὶ εἰς τὴν Γερμανίαν καὶ εἰς τὴν Ἀγγλίαν. Ἐξ ὅλων δὲ τούτων τῶν χωρῶν πολυάριθμοι σπουδασταὶ συνέῤῥεον εἰς Φλωρεντίαν, καὶ ἐντεῦθεν μετέδιδον τὰ φῶτα τῆς παιδείας εἰς τὴν λοιπὴν Εὐρώπην.
Τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ τούτου καθιδρύματος πρῶτος δημόσιος καθηγητὴς ὑπῆρξεν ὁ Ἰωάννης Ἀργυρόπουλος, ὅστις διατελέσας ἐπὶ πολλὰ ἔτη προστατευόμενος καὶ τιμώμενος παρὰ τῷ Κόσμῳ καὶ Πέτρῳ τοῖς Μεδίκοις, καὶ συντελέσας τὰ μέγιστα εἰς τὴν ἐκπαίδευσιν τοῦ Λαυρεντίου, ἐξελέχθη παρ’ αὐτοῦ ὡς ὁ καταλληλότερος διδάσκαλος τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης.
Μετὰ τοσούτου δὲ κρότου καὶ τηλικαύτης ἐπιτυχίας ἐδίδαξεν ὁ Ἀργυρόπουλος, ὥστε ἀνὴρ τῶν περιφανῶν συγχρόνων, καὶ μαθητεύσας παρ’ αὐτῷ, ὁ Ἀκαζουόλης, λέγει, ὅτι «ὁπόταν ἐδίδασκεν, οἱ καιροὶ τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων ἐφαίνοντο ἀναγεννώμενοι ».
Ἀφοῦ ἐνέσκηψεν ἡ πανώλης ἐν Φλωρεντίᾳ, ὁ Ἀργυρόπουλος κατέφυγεν εἰς Ῥώμην (1471), καὶ ἐδίδαξε τὴν Ἀριστοτελικὴν φιλοσοφίαν· ἀπεβίωσε δ’ ἐνταῦθα περὶ τὸ 1486.
Ὁ Ἀργυρόπουλος κατὰ τὴν μακρὰν ἐν Ἰταλίᾳ διαμονὴν του προσεκτήσατο ἐκτεταμένην γνῶσιν τῆς λατινικῆς γλώσσης. Μεταξὺ τῶν μαθητῶν του ἀριθμοῦνται ὁ Δονάτος Ἀκαζουόλης, Πανόνιος, Ματθαῖος Παλμέριος, Κεστερβέργιος, ὁ Γερμανὸς ἐπίσκοπος Ῥευχλῖνος[1], καὶ ὁ Ἄγγελος Πολιτιανός· ὁ τελευταῖος, εἰ οὐχὶ ὁ ἐπιμελέστερος, ὑπῆρξεν ὅμως ὁ εὐμαθέστερος τῶν ὁμιλητῶν του. Λουσθεὶς τὰ νάματα τῆς παιδείας ἐκ τοιαύτης πηγῆς, ἐδείκνυεν ἰδιαιτέραν προτίμησιν εἰς ταύτην, καὶ τὰ συγγράμματά του φέρουσι πολυάριθμα μαρτύρια σεβασμοῦ καὶ ἀγάπης εἰς τὸν ἄνδρα, ὅστις πρῶτος ἤνοιξεν αὐτῷ τοὺς θησαυροὺς τῆς Ἑλληνικῆς φιλολογίας. Τοῦ ἀπεριορίστου ὅμως ἐπαίνου τοῦ μαθητοῦ πρὸς τὸν διδάσκαλον μία ὑπάρχει ἐξαίρεσις· ὁ Ἀργυρόπουλος δὲν διέκειτο εὐνοϊκῶς πρὸς τὴν φήμην τοῦ Κικέρωνος, διότι ἐθεώρει αὐτὸν ἡμιμαθῆ τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, καὶ μὴ κατανοοῦντα τὰ δόγματα τῶν διαφόρων φιλοσοφικῶν σχολῶν περὶ ὧν πολλὰ ἔγραψεν. Ἡ βαθύνοια τοῦ Ἀργυροπούλου καὶ ἡ ἐπιῤῥοὴ τοῦ σοφοῦ λόγου αὐτοῦ κατεβίβασεν εἰς τὸ πνεῦμα τῶν ὁμιλητῶν τὸν χαρακτῆρα τοῦ Ῥωμαίου ῥήτορος, καὶ ὁ Πολιτιανὸς προβεβηκὼς ἤδη τὴν ἡλικίαν φρίσσει ἀναπολῶν τὴν ἐποχὴν, καθ’ ἣν ἡ ἀμάθεια τοῦ Κικέρωνος ἐθεωρεῖτο ὡς πρᾶγμα εὐπρόσδεκτον καὶ παρ’ αὐτοῦ, καὶ παρὰ τῶν συμμαθητῶν του.
Τὸν Ἀργυρόπουλον ἐπῃνεσαν οἱ Φίλελφος, Κορτέσης, Ἀλκυόνιος, Πολιτιανὸς κλπ.
Εἶχε δύο υἱοὺς τὸν ὁμώνυμον αὐτῷ Ἰωάννην, οὗ μέμνηται Γέσνερος ἐν Βιβλιοθήκῃ, καὶ τὸν Βαρθολομαῖον ἐκπαιδευόμενον ἐν Ῥώμῃ ὑπὸ Βησσαρίωνος, καὶ ἐκεῖ τελευτήσαντα.
Δημήτριος δὲ Ἀργυρόπουλος, πιθανῶς ἀδελφὸς τοῦ Ἰωάννου, ἀναφέρεται ἐν ἔτει 1451 εἰς ἐπιστολὴν Φιλέλφου πρὸς Ἀνδρέαν Ἀλεμάνον.
—Εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια εἰς Πορφύριον καὶ Αριστοτέλους ὄργανον.
—Ἐκκλησιαστικὰ ποιήματα.
—Περὶ συλλογισμοῦ.
—Παραμυθητικὸς πρὸς τὸν βασιλέα Κωνσταντῖνον ἐπὶ τῷ θανάτῳ τῆς ἑαυτοῦ μητρός.
—Περὶ Ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας.
—Παραμυθητικὸς ἐπὶ τῷ θανάτῳ τοῦ λαμπροτάτου υἱοῦ τοῦ μεσάζοντος τοῦ Καντακουζηνοῦ. (Βιβλιοθήκη Ἐσκουριάλε Μίλλερ σελ. 81).
—Περὶ ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πρὸς τὸν μέγαν δοῦκα Λουκὰν Νοταράν, (ἐξεδόθη ἑλληνολατινιστὶ ὑπὸ Ἀλλατίου Orthodoxa Græca σελ. 400-18).
—Μονῳδία εἰς τὸν βασιλέα Ἰωάννην.
—Περὶ βασιλείας πρὸς Κωνσταντῖνον τὸν αὐτοκράτορα.
—Λόγος περὶ Φλωρεντινῆς συνόδου.
—Μονῳδία ἐπὶ τῷ θανάτῳ Ἰωάννου Παλαιολόγου, καὶ παραμυθητικὸς πρὸς τὸν αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνον.
—Λύσεις φιλοσοφο-ἰατρικαὶ πρὸς τοὺς ἐν Κύπρῳ προτείναντας.
—Ἐπιστολαὶ πρὸς Νικόλαον Εʹ. Τραγχεδῖνον καὶ Βησσαρίωνα.
Μετέφρασεν ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ εἰς τὸ λατινικόν: Aristotelis de moribus. De interpretatione. Acroases Physicæ. De Coelo. De Generatione. Meteorologia. De anima. De sensu et sensatu. De memoria et reminiscentia. De somno et vigilia. De longitudine et brevitate vitæ. ἐκδοθέντα ἐν Αὐγούστῃ (Aug. Vindelicorum 1518—20).
—Aristotelis predicamenta posteriorum analyticorum libros II. De naturali auseulatione lib. VIII. Ethicorum Nicomachorum libr. X. τυπωθέντα ἐν Βασιλείᾳ.
—Basilii Magnii in Hexaemeron homiliae. Basiliae 1565.
Συνέγραψε λατινιστὶ ὁ Ἀργυρόπουλος — Commentaria in Ethica Nicomaehea, τυπωθέντα ἐν Φλωρεντίᾳ καὶ Παρισίοις 1541· καί τινας ἐπιστολὰς, ὡς πρὸς τὸν καρδινάλιον Ῥοβόριον κλπ.[2].
- ↑ Λέγεται, ὅτι ἐν τῇ πρώτῃ μετὰ τοῦ διασήμου τούτου ἐλληνιστοῦ συνεντεύξει, ὁ Ἀργυρόπουλος τενάξας ἀνέκραξε «Eheu, nostro exilio resolvavit Alpes».
- ↑ Hodii, de Græcis illustribus, lib. II, cap. ]. —Iovii, Elogia—Papadopoli Historia Gymnasii Patavini, σελ. 179—Fabricii, Bihliotheca Græca, ἔκδ. Harles, tom. XI, σελ. 60—61. —Boerneri, de Doctis Græcis, σελ. 137—151. —Biographie Universelle, ἔκδ. Michaud, tom. I. —Ῥόσκου βίος Λαυρεντίου τοῦ ἐκ Μεδίκων (μετάφρ. X. Παρμενίδου, σελ. 26, 240—2).