Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας/Άγις
| ←Ἀγητόρια | Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας Συγγραφέας: Ἆγις |
Ἀγκαῖος→ |
| Δείτε στη Βικιπαίδεια: Άγις Α΄, Άγις Β΄, Άγις Γ΄, Άγις Δ΄ |
Ἆγις. Πολλοὶ βασιλῖες τῆς Σπάρτης ἔφερον τοῦτο τὸ ὄνομα. 1) Υἱὸς Εὐρυσθένους, γενάρχης τοῦ βασιλικοῦ γένους τῶν Ἀγιαδῶν, ἤκμαζε περὶ τὰ 500 π.Χ. (Ἡροδ. Ζ, 204), καὶ λέγεται καθυποτάξας τοὺς Εἵλωτας (Στρβ. Η, 5).—2) Ἆγις Α, υἱὸς Ἀρχιδάμου Β, ἀδελφὸς τοῦ Ἀγησιλάου, βασιλεύσας ἀπὸ 426 μέχρι 398. Ἐπὶ τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου θελήσαντα νὰ εἰσβάλῃ εἰς τὴν Ἀττικὴν, τὸν ἁπέτρεψε σεισμὸς· ἀλλὰ τὸ 425 ἡ εἰσβολή του ἐπέτυχε (Θουκ. Δ, 2). Κατὰ τῶν Ἀργείων ἐκστρατεύσας (418) καὶ ἀνακωχὴν δεχθεὶς, κατηγορήθη, καὶ μόλις ἀπέφυγε τὴν ποινήν. Τὸ ἐπιὸν δ' ἔτος ᾔρατο λαμπρὰν νίκην κατ' αὐτῶν (Θουκ. Ε, 64). Τὸ 413 καταλαβὼν ὠχύρωσε τὰ ὕψη τῆς Δεκελείας περὶ τὰς Ἀθήνας, ἃς μεγὰλως ἕβλαψε διὰ τούτου, καὶ τὸ 405 συνεπολιόρκησεν αὐτὰς μετὰ τοῦ Λυσάνδρου (Πλουτ. Λύσ. ΙΔ.—Ξενοφ. Ἑλλ. Α, 1, Β, 2). Διέπρεψε δὲ καὶ κατὰ τῶν Ἠλείων, καὶ τὸ 397 ἀπελθὼν εἰς Δελφοὺς, ἀπέθανε κατὰ τὴν ἐπιστροφήν του (Ξεν. Ἑλλ. Γ, 3, 1). Ὁ Ἀλκιβιάδης παρ' αὐτῷ καταλύσας ὃτε ἀπεδήμησεν εἰς Σπάρτην, ἐπιστεύετο δελεάσας τὴν γυναῖκά του Τιμαίαν, δι' ὃ καὶ ὁ Ἀγησίλαος κατώρθωσε ν' ἀποκλείσῃ τοῦ θρὸνου τὸν υἱὸν αὐτῆς Λεωτυχίδαν, ὡς νόθον (Πλουτ. Ἀγησ. Γ).—3) Ἆγις Β, υἱος Ἀρχιδάμου Γ, ἐβασίλευσεν ἀπὸ τοῦ 338 μέχρι 330) (Πλοὺτ. αὐτ.) Κατ' Ἀλεξάνδρου τοῦ Μεγάλου πράττων, ἔλαβε παρὰ τῶν ἐν τῇ Μικρᾷ Ἀσίᾳ σατραπῶν πλοῖα καὶ χρήματα καὶ ὀκτακισχιλίους Ἕλληνας μισθωτοῦς, τοὺς ἐν Ἰσσῷ ὑπὸ τὸν Δαρεῖον πολεμήσαντας, καὶ κατέλαβε τὴν Κρήτην. Ἐν Πελοποννήσῳ δ' ἐκυρίευσε πολλὰς τῶν πόλεων αἵτινες ἐμακεδόνιζον. Ὅτε δ' ἐπολιόρκει τὴν Μεγαλόπολιν, ἐπελθὼν ὀ Ἀντίπατρος, τὸν ἐνίκησε, καὶ ὁ Ἆγις ἔπεσεν εἰς τὴν μάχην (Ἀρριαν. Β, 13.—Curt. VI, 1—16.—Just. XII, 1).—4) Ἆγις Γ, υἱὸς Εὐδαμήδα Β, βασιλεὺσας τὸ 244, κατανοήσας τὴν παρακμὴν τῆς πατρίδος του, ἧς οἱ πολῖται εἶχον περιορισθῆ εἰς 700 μόνον, καὶ τῆς αὐστηρὸτητος τοῦ Λυκουργείου πολιτεύματος ἀποστάντες, ἤδη ἐτρύφων ἐν πλούτῳ, καὶ ἡ γῆ, πρὶν πᾶσιν ἐξ ἴσου διανεμεμημένη, εἶχε περιέλθει ἥδη εἰς χεῖρας ὀλίγων, καὶ προσέτι καὶ γυναικῶν, ἐμελέτησε νὰ ἐπαναφέρῃ τὰ ἀρχαῖα ἤθη καὶ νόμιμα, διδοὺς αὐτὸς πρῶτος τὸ παράδειγμα τῆς λιτότητος. Καὶ πολλοὺς μὲν εὔρεν ὀπαδούς· τὸν φίλον του δὲ Λύσανδρον εἰς τὴν Ἐφορείαν διὰ τῆς ἐπιρροῆς του προαγαγὼν, ἐπρότεινεν εἰς τὴν Γερουσίαν ν' ἀπονεμηθῇ τὸ δικαίωμα τοῦ πολίτου εἰς 4,500 (Πλουτ. Ἆγις, ΣΤ—Η), αἱ δὲ λοιπαὶ γαῖαι νὰ διανεμηθῶσιν εἰς 15,000 περιοίκους, καὶ καὶ ν' ἀποκοπῶσι τὰ χρέη, προσφέρων πρῶτος τὰς ἱδίας του γαὶας πρὸς διανομὴν. Καὶ ὁ μὲν λαὸς ἐπεκρότησεν εἰς τὰς γενναίας προτάσεις· ἁλλ' ἡ Γερουσία, ἐκ τῶν πλουσίων συγκειμένη, ὑπὸ τὴν ἐπιρροὴν Λεωνίδου Β, τοῦ συμβασιλέως καὶ ὰντιπάλου τοῦ Ἄγιδος ἀπεψήφισεν αὐτάς. Καὶ ἐξεθρονίσθη μὲν ὁ Λεωνίδας, διότι εἶχε νυμφευθῆ Ἀσιάτιδά τινα· ἀλλ' έξῆλθε τῆς Ἐφορείας καὶ ὁ Λύσανδρας, ὅτε ἔληξε τὸ ἔτος αὐτοῦ, καὶ διεδέχθησαν αὐτὸν οἱ τἀναντία φρονοῦντες. Βιαίως ὅμως ἐξεβλήθησαν οὗτοι, καὶ μεταξὺ τῶν ἀντικαταστησάντων αὐτοὺς ἧν καὶ ὁ θεῖος τοῦ Ἄγιδος Ἀγησίλαος, ὃστις ἕως τότε ὕπεστήριζε τὸν ἀνεψιὸν του. Κατ' αὐτοῦ τὴν συμβουλὴν ὁ Ἆγις ἐπρότεινε κατ' ἀρχὰς μόνον τῶν χρεῶν τὴν ἀποκοπὴν, διότι χρέη εἷχεν ὁ θεῖός του· αὕτη δὲ καῖ ἐνεκρίθη εἰς τὸ δεύτερον ὃμως μέτρον ἀντέστη ὁ Ἀγησίλαος, καθ' ὃ ἔχων γαίας ὁ ἴδιος. Ὁ Ἆγις συνεξεστράτευσεν ἔπειτα μετὰ Ἀράτου καὶ τῶν Ἀχαιῶν κατὰ τῶν Αἰτωλῶν, ἀλλὰ μάχη δὲν ἐδόθη (Πλουτ. Ἆγις, ΙΓ—ΙΕ). Ὅτε δ' ἐπανῆλθεν εἰς Σπάρτην, εὖρε τὸν λαὸν ἀγανακτοῦντα λίαν διότι ἠπατήθησαν, αἱ πρῶταί του προσδοκίαι, ἐξηρεθισμένον κατὰ πλείστων τοῦ Ἀγησιλάου αὐθαιρεσιῶν, καὶ κηρυχθέντα ὑπὲρ τοῦ ἐκπτώτου Λεωνίδου, ὃστις καὶ ἐπανέκαμψε. Καὶ ὁ μὲν Ἀγησίλαος ἐδραπέτευσεν, ὁ δὲ Ἆγις κατέφυγεν εἰς ναὸν, ὃν πεισθεὶς νὰ ἐγκαταλείψῃ, κατεδικάσθη ὑπὸ τῶν Ἐφόρων, εἱς θάνατον, τὸ 240, καὶ μετ' αὐτοῦ· ἐφονεύθησαν καὶ ἡ μήτηρ, ὡς καὶ ἡ μάμμη του (Πλουτ. αὐτόθ. ΙΣΤ).