Η Πάπισσα Ιωάννα/Μέρος Β
| ←Μέρος Α' | Η Πάπισσα Ιωάννα Συγγραφέας: Μέρος B' |
Μέρος Γ'→ |
leurs ailes d’or vers un monde enchanté,
où tous nos monuments et toutes nos croyances
portaient le manteau blanc de leur virginité?»
(Musset, Rolla).
Ἔτυχε ποτέ, ἀναγνῶστά μου, ἀφοῦ δίηλθες τὴν ἡμέραν ἀναγινώσκων μυθιστόρημα τὶ του μεσαιῶνος, τὰ Κατορθώματα τοῦ βασιλέως Ἀρθούρου ἣ τοὺς Ἐρωτᾷς τοῦ Λαγκελότου καὶ τῆς Γινέβρας, ν' ἀφήσης τὸ βιβλίον να καταπέση καὶ συγκρίνων τὴν τότε ἐποχὴν πρὸς τὴν παροῦσαν να ποθήσης τοὺς χρυσοῦς ἐκείνους χρόνους, ὅτε ἡ εὐσέβεια, ὁ πατριωτισμὸς καὶ ὁ ἔρως ἐπεκράτουν ἐπὶ τῆς οἰκουμένης; Ὅτε καρδίαι πισταὶ ἔπαλλον ὑπὸ θώρακας σιδηροῦς καὶ χείλη εὐσεβῇ ἠσπάζοντο τοὺς πόδας τοῦ Ἐσταυρωμένου; Ὅτε αἱ βασίλισσαι ὕφαινον τοὺς χιτῶνας τῶν συζυγῶν, αἱ δὲ παρθένοι ἔμενον ἔτη ὁλόκληρα εἰς τὰ δώματα τῶν φρουρίων περιμένουσαι τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ μνηστῆρος; Ὅτε ὁ κλεινὸς Ῥολάνδος ἀπεσύρετο εἰς σπήλαιον ἀντικρὺ τοῦ περικλείοντος τὴν ἐρωμένην τοῦ μοναστηρίου καὶ ἐδαπάνα τριάκοντα ἔτη θεωρῶν τὸ φῶς τοῦ παραθύρου τῆς, ὁ δὲ κόμης Ῥοβέρτος ἐκρημνίζετο ἀπὸ πύργου ὑψηλοῦ, ἵνα σώσῃ τὴν τιμὴν τῆς ἐστεμμένης φίλης τοῦ; Πολλάκις ὑπὸ τοιούτων ἀναμνήσεων ἐκυκλοφόρησε θερμότερον τὸ αἷμα καὶ ὑγράνθησαν οἱ ὀφθαλμοί μου. Ἀλλ' ὅτε ἀφήσας τοὺς ῥαψῳδοὺς ἐζήτησα τὴν ἀλήθειαν ὑπὸ τὴν κόνιν τῶν αἰώνων, εἰς τὰ χρονικὰ τῶν συγχρόνων, τοὺς νόμους τῶν βασιλέων, τὰ Πρακτικὰ τῶν Συνόδων καὶ τὰ διατάγματα τῶν παπών, ὅτε ἀντὶ τοῦ Ἐρσάρτου ἀνείλιξα τὸν Βαρόνιον καὶ Μουρατόρην καὶ εἶδον γυμνὸν ἐνώπιόν μου τὸν μεσαιώνα, ἐθρήνησα τότε οὐχὶ ὅτι παρῆλθον, ἀλλ' ὅτι οὐδέποτε ἀνέτειλαν ἐπὶ τῆς οἰκουμένης τῆς πίστεως καὶ τοῦ ἡρωισμοῦ αἱ χρυσαῖ ἐκεῖναι ἡμέραι. Αἴσχη μόνον ἣ γελοιογραφίας τὸ βιβλίον τοῦτο περιέχει, ἀλλὰ ταῦτά εἰσιν αἱ πισταί, αἱ φωτογραφικαὶ οὕτως εἰπεῖν εἰκόνες τῶν τότε ἀνθρώπων, ὅσα δὲ λέγω, δι' ἀκαταμαχήτων μαρτυριῶν ὑποστηρίζω, ὡς οἱ βασιλεῖς τὰ διατάγματα αὐτῶν διὰ τῆς λόγχης. Ἀφήκαμεν τὴν Ἰωάνναν συνοδοιπορούσαν μετὰ δύο Ἁγίων, τριῶν μοναχῶν καὶ τεσσάρων ὄνων. Ὁδρόμος ἦτο σκοτεινὸς καὶ ἀνώμαλος ὡς τὸ ὕφος τῆς Νέας Σχολῆς, ὥστε ἄνθρωποι καὶ ζῷα ἀπέκαμον μετὰ δίωρον πορείαν διὰ τῶν δυσβάτων ἐκείνων ἀτραπῶν. Ὅτε δὲ διέκριναν μακρόθεν ἐπὶ τῆς κορυφῆς λόφου τὸ ἐρυθρὸν φανάριον ξενοδοχείου, ἐτράπησαν πρὸς τὸ σωτήριον ἐκεῖνο φῶς, ὡς οἱ μάγοι πρὸς τὸν ὑποδεικνύοντα τὴν φάτνην τοῦ Σωτῆρος ἀστέρα. Ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ Τακίτου μέχρι τῶν καθ' ἡμᾶς ἡπολυφαγία καὶπολυποσία εἶναι τὸ θανάσιμον ἁμάρτημα τῶν Γερμανών· ἀλλ' οἱ μὲν φιλόξενοι κάτοικοι τῆς πάλαι Γερμανίας ἐμέθυον ἐν ταῖς καλύβαις τῶν, προσφέροντες δεῖπνον καὶ στέγην εἰς τὸν κεκμηκότα ὁδοιπόρον, οἱ δὲκαλόγηροι τοῦ μεσαιῶνος, ἀφοῦ ὁ Ἄγ. Βενέδικτος ἀντικατέστησε τὸν οἶνον διὰ τοῦ ζύθου ἐπὶ τῆς τραπέζης τῶν κοινοβίων, ἔζων εἰς τὰ καπηλεῖα ὡς οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἰς τὴν ἀγοράν. Μάτην αἱ Σύνοδοι καὶ ὁ Πάπας Λέων ἀνεθεμάτιζον τοὺς πωλοῦντας καὶ πίνοντας τὸν οἶνον καὶ μάτην οἱ φιλόξενοι ἐρημῖται ἐθεμελίουν ἀσκητήρια εἰς τάς λεωφόρους καὶ τὰ δάση, προσφέροντες τῷ ὁδοιπόρῳ ἄμισθον φιλοξενίαν, πράσινα χόρτα, ἵνα φάγῃ, καὶ χόρτα ξηρά, ἵνα κοιμηθή. Οἱ περιηγούμενοι ἱερεῖς εἰσήρχοντο μὲν ἐνίοτε εἰς τὰ κελλία τῶν ἀσκητῶν, ὅταν ὁ καιρὸς ἦτο κακός, ἀλλ' ἅμα ἔπαυεν ἡ βροχή, ἔτρεχον εἰς τὸ πλησιέστερον καπηλεῖον. Σήμερον τὰ ξενοδοχεῖα εἶναι συστημένα χάριν τῶν περιηγητῶν, κατὰ δὲ τὸν μεσαιώνα πολλοὶμοναχοὶ ἐγίνοντο περιηγηταὶ χάριν τῶν ξενοδοχείων. Οἱ τρεῖς πανοσιώτατοι, ἀφοῦ ἐτοποθέτησαν τοὺς ὄνους εἰς τὸν σταῦλον, τὰ λείψανα τῶν ἁγίων ἐπὶ τῆς κλίνης τοῦ ξενοδόχου καὶ ἑαυτοὺς πρὸ τῆς ἑστιᾷς, διότι νύκτες θεριναὶ δεν ὑπάρχουσιν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον, ἤνοιξαν τοὺς ῥώθωνας, ἵνα ὀσφρανθώσι τὴν κνῖσσαν τοῦ μαγειρείου. Παχεῖα χὴν ἐστρέφετο ὑπεράνω σπινθηριζούσης ἀνθρακιὰς καὶ ἑτέρα ἔβραζεν ἐντὸς καλοῦ οἴνου τῆς Ἰγκελχείμης. Ἡ θέα τοῦ ὀβελοῦ καὶ τὸ ᾆσμα τῆς χύτρας ηὔφραναν τὴν καρδίαν τῶν καλῶν πατέρων, οἵτινες καθήσαντες μετ' οὐ πολὺ περὶμαρμαρίνην τράπεζαν ἠκόνιζον ἤδη τάς μαχαίρας καὶ τοὺς ὀδόντας, ἵνα σπαράξωσι τὴν λείαν, ὅτε αἴφνης ὀχληρὰ ἀνάμνησις ἤπλωσε μέλαν νέφος ἐπὶ τῆς φαιδρᾶς ὄψεως τῶν δαιτυμόνων. «Παρασκευή!» εἶπεν ὁ Ῥαλῆγος, ἀπωθῶν τὸπινάκιον· «Παρασκευή!» ἀπεκρίθη ὁ Ληγοῦνος, καταθέτων τὴν περόνην· «Παρασκευή!» ἀνέκραξεν ὁ Ῥεγιβάλδος, κλείων τὸ πλατὺ τοῦ στόμα, καὶ πάντες ἐθεώρουν τάς χῆνας ὡς Ἀδὰμ τὸν ἀπολωλότα παράδεισον, τρώγοντες ἀντ' αὐτῶν τοὺς ὄνυχας ἐκ τῆς ἀπελπισίας. Οἱ τότε ἄνθρωποι ἦσαν μὲν διεφθαρμένοι, μέθυσοι, ἀσελγεῖς καὶ ἀπατεῶνες, ἀλλὰ δεν εἶχον ἀκόμη καταντήσει ὡς οἱ σημερινοὶ να τρώγωσι κρέας κατὰ τάς νηστησίμους ἡμέρας. Εἰς τὸν τότε παράδεισον ὑπῆρχον ὡς εἰς τὸν Ὄλυμπον τῶν ἀρχαίων Ἅγιοι προστάται τῆς μέθης1, ἐπὶ δὲ τῆς γῆς ἐπίσκοποι ἐπιτρέποντες αὐτὴν κατὰ τὸ παράδειγμα τοῦ Ἐκκλησιαστοὺ καὶ τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου· ἀλλ' ὅστις δεν ἐτήρει τάς νηστείας, ἣ ἐκεραυνοῦτο ὑπὸ τοῦ θείου πυρός, ὡς ὁ Δοὺξ Ῥοκολῆνος, ἣ ἀπηγχονίζετο ὑπὸ τῶν δορυφόρων τοῦ αὐτοκράτορος. Ἡ Ἰωάννα γνωρίζουσα ἐκ πείρας τί ἐστι πεῖνα ἐλυπεῖτο τοὺς πεινῶντας συντρόφους, δεινὴ δὲ οὖσα περὶ τὴν καζουιστικήν, ἐπιστήμην, ἄγνωστον εἰς τοὺς ἀνατολίτας, ἀντικείμενον δ' ἔχουσα ν' ἀποδεικνύῃ τὸ μέλαν λευκόν, τὴν σελήνην τετράγωνον καὶ τὴν κακίαν ἀρετήν, ἐπειράθη ν' ἀνεύρῃ δι' αὐτῆς τίνι τρόπῳ ἠδύναντο να δειπνήσωσιν ἀναμαρτήτως. Ἀφοῦ δὲ ἐπὶ ἱκανὴν ὥραν ἔξυσε τὴν κεφαλήν, «Βαπτίσατε», εἶπε, «τὴν χῆνα ταύτην εἰς ἰχθὺν καὶ φάγετε αὐτὴν ἀφόβως. Οὕτω ἔπραξεν ὁ καλὸς πατήρ μου, ὅτε συλληφθεὶς ὑπὸ τῶν εἰδωλολατρῶν ἠναγκάσθη ἐπὶ ἀπειλῇ θανάτου να φάγῃ ὁλόκληρον ἀρνίον τὴν παραμονὴν τοῦ Πάσχα. Ἄλλως δὲ τά τε ὀψάρια καὶ τὰ πτηνὰ ἐπλάσθησαν κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν, ὥστε ἡ σὰρξ αὐτῶν συγγενεύει». Τὸ ἐπιχείρημα, ἂν οὐχὶ καλόν, ἦτο τουλάχιστον καλῶς ἐξευρημένον· ἔπειτα δὲ ἡ πεῖνα, ἥτις καθιστᾲ νόστιμον καὶ τὸν ξηρὸν ἄρτον, ἔχει, φαίνεται, τὴν ἰδιότητα να ἐνισχύη καὶ τὰ ἀμφίβολα τῶν ἐπιχειρημάτων, παρὰ τοῖς ἐνόρκοις τουλάχιστον, οἵτινες ἀθωοῦσι πολλάκις τοὺς λῃστάς, διότι ὅτε ἔπραξαν τὸ ἔγκλημα ἦσαν νήστεις πρὸ πολλοῦ. Διὰ τὸν αὐτὸν λόγον ἔπρεπεν ἴσως ν' ἀθωώνται καὶ οἱ ἔνοχοι βιασμού, ὁσάκις ἀποδείξωσιν ὅτι, κατὰ τὸν Θεόκριτον, «Εἶχον ἀνάγκαν». Ὁ πάτερ Ῥαλῆγος εὐχαριστήσας τὴν Ἰωάνναν δι' ἠχηροὺ φιλήματος ἐπὶ τῆς παρειᾶς, ἔλαβεν ἀνὰ χεῖρας ποτήριον ὕδατος καὶ τρις ῥαντίσας τάς χῆνας εἶπε μετὰ κατανύξεως «In nomine Patris, Filii et Spiritus Sancti, haec erit hodie nobis piscis». «Ἀμήν», ἀπεκρίθησαν οἱ σύντροφοι αὐτοῦ, καὶ μετ' οὐ πολὺ τὰ ὀστᾶ μόνον ἀπέμειναν τῶν νεοβαπτίστων ἰχθύων. Ἀφοῦ δὲ ἐκόρεσαν τὴν πεῖναν, ἐσκέφθησαν οἱ καλοὶ πατέρες να σβέσωσι καὶ τὴν δίψαν· καθότι οἱ τότε μοναχοί, ὡς οἱ Ἄραβες τῆς Χαλιμάς, πρῶτον ἔτρωγον μέχρι χορτασμοῦ καὶ ἔπειτα ἐζήτουν ἁλμυρὰ ἀρτύματα καὶ οἶνον, ἵνα δροσίζωσι καὶ ξηραίνωσι τὸν λάρυγγα ἐναλλάξ, ἁμιλλώμενοι ὡς οἱ δαιτυμόνες τοῦ Μιθριδάτου τις πρὸ τίνος περισσότερον να πίη. Η Ἡ μέθη ἦτο τότε ἡ εὐθηνοτέρα τῶν ἀπολαύσεων· ἑπτὰ μόλις δηνάρια ἐτιμᾶτο τὸμέτρον τοῦ οἴνου, ὅστις οὐ μόνον εἰς τὰ καπηλεῖα ἀλλὰ καὶ εἰς τάς ἐκκλησίας καὶ τάς ὀδοὺς καὶ εἰς αὐτοὺς τοὺς γυναικῶνας ἔρρεε ποταμηδόν, οὐδόλως ἀναχαιτιζόμενος ὑπὸ τῶν διαταγμάτων τῶν παπὼν καὶ τῶν Συνόδων, ἅτινα συμπαρέσυρεν εἰς τὸν ὁρμητικὸν αὐτοῦ ῥοῦν, ὡς οἱ χείμαρροι τὰ δένδρα. Οἱ ἡμέτεροι πανοσιώτατοι, πρὶν ἀρχίσωσι τὴν πόσιν, ἔλαβον ἕκαστος, ὡς συνηθίζετο τότε, τὸ ὄνομα ἀγγέλου τινός, ὁ μὲν Γαβριήλ, ὁ δὲ Μιχαὴλ καὶ ὁ τρίτος Ῥογουήλ, εἴτα ἤρξαντο κενοῦντες τὰ κεράτινα ποτήρια εἰς ὑγείαν οὐχὶ ἀλλήλων ἣ τῆς πατρίδος ἣ τῶν ἀπόντων φίλων κατὰ τὴν συνήθειαν τῶν κοσμικῶν, ἀλλὰ τῆς Παναγίας, τοῦ Ἀγ. Πέτρου καὶ πάντων τῶν κατοίκων τοῦ Παραδείσου. Τοιαῦτα ἐπέταττεν ἡ εὐσέβεια τῶν χρόνων ἐκείνων, ἥτις καὶ αὐτὴν τὴν μέθην καθιστᾲ θεάρεστον ἔργον. Ἐν τούτοις ἡ νῦξ ἐπροχώρει, ὁ στραβουλαριος2 εἶχεν ἀποκοιμηθή, τὸ ἔλαιον τῆς λυχνίας καὶ ὁ οἶνος τῆς λαγήνου ἐξηντλοῦντο καὶ μόνη ἡ ἔξαψις τῶν ῥασοφόρων προέβαινεν αὐξάνουσα ἀνὰ πᾶν ποτήριον. Οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν ἐσπινθηροβόλουν ὡς οἵ του Χάρωνος, ἐκ δὲ τοῦστόματος ἐξήρχοντο ἄναρθροι μόνον ἦχοι, βλασφημίαι καὶ ἐπικλήσεις εἰς τὴν Παρθένον, τροπάρια καὶ ᾄσματα βακχικά. Ἐν ἑνὶ λόγῳ ἦσαν καὶ οἱ τρεῖς οἰνοβαρεῖς ὡς ὁ Βύρων, ὅτε ἐσκέπτετο περὶ ἀθανασίας ψυχῆς ἣ ὁ Ἄγ. Ἄβιτος, ὅτε ἐστιχούργει τοὺς ἐρωτᾷς τῆς Εὕας. Ἡ Ἰωάννα, γνωρίζουσα ὅτι ἀκόλαστος οἶνος καὶ ὑβριστικὸν μέθη, ὡς ἔγραφεν ὁ Σολομὼν καταφερόμενος κατὰ τῆς ἀκολασίας ἐν μέσῳ τριακοσίων γυναικὼν καὶ ἑπτακοσίων παλλακίδων, ἀπεσύρθη ἠσύχως εἰς τὴν σκοτεινοτέραν τοῦ θαλάμου γωνίαν· ἀλλ' οὐδ' ἐκεῖ εὗρεν ἐπὶ πολὺ ἡσυχίαν· καθότι οἱ καλοὶ πατέρες ἀφοῦ ἐκόρεσαν τὴν πεῖναν καὶ τὴν δίψαν, ἠσθάνθησαν τὴν ἀνάγκην να εὐχαριστήσωσι καὶ τὴν ἕκτην ἐκείνην αἴσθησιν, δι' ἢν δεν εὗρον ἀκόμη ὄνομα οἱ φυσιολόγοι, οἱ δὲ αἰδήμονες χρονογράφοι ὠνόμαζον αὐτὴν ὄρεξιν ὠμοῦκρέατος. Διὸ λαβόντες, κατὰ τὴν καλογηρικὴν συνήθειαν, τὸ ἄκρον τοῦ ῥάσου μεταξὺ τῶν ὀδόντων ὥρμησαν κατὰ τῆς πολυπαθοῦς ἡμῶν ἡρωίδος. Μὴ βιασθῇς να ἐρυθριάσης σεμνή μου ἀναγνώστρια· ὁ σιδηροῦς κάλαμος διὰ τοῦ ὁποίου γράφω τὴν ἀληθῆ ταύτην ἱστορίαν εἶναι ἀγγλικῆς κατασκευῆς, ἐκ τῶν ἐργοστασίων τοῦ Σμιθ, καὶ ὡς ἐκ τούτου σεμνὸς ὡς αἱ ξανθαὶ ἐκεῖναι Ἀγγλίδες, αἵτινες, ἵνα μὴ ῥυπάνωσι τὴν παρθενικὴν αὐτῶν ἐσθῆτα ὑψούσι αὐτὴν μέχρι μέσης κνήμης, δεικνύουσαι εἰς τοὺς διαβάτας πλατεῖς πόδας ἐντὸς διπάτων σανδαλίων· ὥστε οὐδεὶς κίνδυνος ν' ἀκούσης παρ' ἐμοῦ ὅσα παρθένω λέγειν οὐ καλόν3. Ἡ Ἰωάννα διωκομένη ὑπὸ τῶν τριῶν μοναχῶν ἔτρεχε περὶ τὸν θάλαμον, ὑπερπηδώσα τραπέζας καὶκαθίσματα, καὶ ὅτε μὲν πινάκιον, ὅτε δὲ ῥητὸν τῆς Γραφῆς ἐκσφενδονίζουσα κατ' αὐτῶν. Ἀλλ' ἡ ἱερὰ αὐτῆς εὐγλωττία καὶ τὰ σκεύη τῆς τραπέζης συνετρίβοντο ματαίως κατὰ τῶν μεθύσων ἐκείνων, ὡς τὰκύματα κατὰ τῶν βράχων. Ἤδη δὲ ἤπλονον ἐπ' αὐτῆς τάς χεῖρας, ὅτε διακρίνασα ἐπὶ τῆς κλίνης τὰ περιέχοντα τὰ λείψανα τῶν ἁγίων κιβώτια κατέφυγεν ὄπισθεν αὐτῶν, ὡς ὁ Αἶας ὄπισθεν τῆς ἀσπίδος. Οἱ πανοσιώτατοι ὀπισθοδρόμησαν ἐν ἀρχῇ ἔμπροσθεν τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου προπυργίου, ὡς οἱ λύκοι πρὸ τῶν πυρῶν, δι' ὧν προφυλάσσουσιν οἱ ποιμένες τάς μάνδρας· ἀλλὰ μετ' οὐ πολύ, λησμονήσαντες τὸν πρὸς τὰ ἅγια ἐκεῖνα λείψανα σεβασμόν, ἐχύθησαν κατὰ τῆς κλίνης, ἐφ' ἧς ἡδύστηνος νεᾶνις ἔτρεμεν ὡς κορυδαλὸς ὑπὸ τὸ δίκτυον τοῦ κυνηγοῦ. Ἡ σύγκρουσις ἐνταύθα ὑπῆρξεν τοσούτω σφοδρά, ὥστε κατέπεσεν ἡ κλίνη καὶ μετ' αὐτῆς αἱ θῆκαι τῶν ἁγίων, ὧν τὰμαρτυρικὰ ὀστᾶ κατεκυλίσθησαν ἐπὶ τοῦ ἐδάφους. Ἐνθυμηθεῖσα τότε ἡ Ἰωάννα ὅτι διὰσιαγόνος ὄνου ἐπάταξεν ὁ Σαμψὼν χιλίους Φιλισταίους, ἐδεήθη τοῦ Ὑψίστου, ἵνα κραταιώση τὴν δεξιὰν τῆς, εἴτα δὲ δραξαμένη κακείνη μιᾶς κνήμης τοῦ Ἀγ. Μαρκελλίνου ἤρξατο δι' αὐτῆς να κτυπὰ τοὺς ἀσελγεῖς αὐτῆς διώκτας. Ἀλλὰ τὰ κόκκαλα αὐτῶν ἦσαν, φαίνεται, σκληρότερα τῶν του Ἁγίου, ὥστε μετ' οὐ πολὺ ἐθραύσθη τὸ ὅπλον καὶ ἐξηντλήθησαν αἱ δυνάμεις τῆς σεμνῆς ἡμῶν ἡρωίδος, ἥτις μετὰ πεισματώδη ἀντίστασιν κατέπεσε τέλος ἐπὶ τοῦπεδίου τῆς μάχης καὶκλείσασα τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπετάγη εἰς τὸπεπρωμένον. p> Ἀλλ' ἐν οὐρανῷ ὑπῆρχον τότε Ἅγιοι καὶ Ἅγιαι ὑπὲρ τῶν ἐν κινδύνῳ παρθένων θαυματουργοῦντες. Καθ' ἣν στιγμὴν ὁ πανοσιώτατος Ῥαλῆγος, ὅστις ὡς πρεσβύτερος ἀπήλαυσε τῶν πρωτείων, ἔκυπτεν ἐπὶ τὴν Ἰωάνναν, ἐνῶ ἡδυσώδης καὶ οἰνωμένη αὐτοῦ πνοὴ ἐμόλυνεν ἤδη τὸ ὠχρὸν πρόσωπον τῆς κορασίδος, τεράστιος αἴφνης μεταμόρφωσις! ἀνήκουστον θαῦμα ἔκαμεν αὐτὸν να ὀπισθοδρομήση μετὰ τρόμου. Οὔτε εἰς δένδρον, ὡς ἡΔάφνη, εἶχε μεταμορφωθὴ ἡ Ἰωάννα, οὔτε εἰς περιστεράν, ὡς ἡ Ἀγ. Γερτρούδη, ἣ εἰς σκωληκόβρωτον σκελετόν, ὡς ἡ Βασίνη εἰς τάς ἀγκάλας τοῦ Δομ Ῥουπέρτου, ἀλλ' ἐκ τῆς παρθενικῆς αὐτῆς ἐπιδερμίδος ἐφύτρωσεν αἰφνιδίως γενειὰς μακρά, πυκνὴ καὶ δασεῖα, ὡς ἡ ἐπισκιάζουσα τὰ πρόσωπα τῶν Βυζαντινῶν ἁγίων. Οὕτω ἔσῳζε τότε ἡ Παναγία τάς παρθένους, ὁσάκις ἐστενοχωροῦντο ὑπὸβαναύσων καλογήρων, ἐπαγρυπνούσα κατὰ τὸν Ἄγ. Ἱερώνυμον ὡς ζηλότυπος πενθερὰ ἐπὶ τῆς τιμῆς τῶν συζυγῶν τοῦ υἱοῦ τῆς. Ἡ Ἰωάννα εὐχαριστήσασα ἀπὸ καρδίας τὴν Παρθένον διὰ τὴν σωτηρίαν ἐπέμβασιν ἠγέρθη, καὶ ἐπισείουσα τὴν μακρὰν τῆς γενειάδα ὡς κεφαλὴν Μεδούσης κατὰ τῶν πεφοβισμένων αὐτῆς καταδρομέων ἐξῆλθε τοῦ θαλάμου. Διαβαίνουσα δὲ πρὸ τῶν σταύλων ἔλυσεν ἕνα τῶν ὄνων, ἐφ' οὐ ἀναβᾶσα ἀπεμακρύνθη τοῦ μυσαροῦ ἐκείνου καταγωγίου, ὅπου ἐκινδύνευσε να χάση τὴν μόνην προῖκα, ἢν εἶχε να προσφέρῃ εἰς τὸν οὐράνιον αὐτῆς νυμφίον. Περιττὸν δὲ να προσθέσω ὅτι, παρελθόντος τοῦ κινδύνου, καὶ ἡ γενειὰς αὐτῆς συνηφανίσθη. Αἱ σκιαὶ τῆς νυκτὸς καὶ τὰ δένδρα τοῦ δάσους ἤρχισαν βαθμηδὸν ν' ἀραιώνται. Μετ' ὀλίγον δὲ ἡ πλανωμένη ἡμῶν ἡρωὶς εὑρέθη ἐν μέσῳ ἐρεικοφύτου πεδιάδος, ἔχουσα, ὡς ὁ Ἄγ. Στούρμης, κατάλευκον οὐρανὸν ὑπεράνω τῆς κεφαλῆς καὶ μαῦρον ὄνον μεταξὺ τῶν σκελῶν τῆς. Ἡ Ἰωάννα μὴ γνωρίζουσα τὴν ὁδὸν ἔτρεχεν ὅπου οἱ τέσσαρες τοῦ ὑποζυγίου πόδες ἔφερον αὐτήν· ἀλλ' ἀνευροῦσα μετ' οὐ πολὺ τὸ ῥεῦμα τῆς Μεΰνης ἠκολούθησε τοὺς ἑλιγμοὺς τοῦ ῥύακος, ὡς ὁ Θησεὺς τὸν μίτον τῆς Ἀριάδνης, μέχρις οὐ ἔφθασε δύοντος τοῦ ἡλίου εἰς τὸ τέρμα τῆς ὁδοιπορίας. Ἡ μονὴ τῆς Μοσβάχης ὑψοῦτο παρὰ τοὺς πρόποδας ἀποτόμου ὅρους, ὑπὸ τὸ ὁποῖον ἐτοποθέτησεν αὐτὴν ἡ Ἀγ. Βλιθρούδη, ἵνα μὴ ψυχραίνηται ὁ ζῆλος τῶν καλογραιὼν ὑπὸ τῆς πνοῆς τοῦ βορρᾶ. Ἡ ἐσπερινὴ προσευχὴ ἔληγε κατ' ἐκείνην τὴν στιγμήν, αἱ δὲ μονάζουσαι παρθένοι ἐξήρχοντο τῆς ἐκκλησίας κρατούμεναι ἐκ τῆς χειρὸς καὶ ὁμοιάζουσαι κομβολόγιον ἐκ μαύρων μαργαριτῶν. Ἰδοῦσαι τὴν Ἰωάνναν περιεκύκλωσαν ἀμέσως αὐτήν, ἐρωτῶσι τὶς ἦτο, πόθεν ἦλθε καὶ τὶ ἐζήτει· ἀφ' οὐ δὲ ἔμαθον ὅτι ἐπεθύμει ῥάσον, σανδάλια καὶ κελλίον, ὠδήγησαν αὐτὴν πρὸς τὴν ἡγουμένην, ἥτις ἐμνήστευσε τὴν ἡμετέραν ἡρωίδα μετὰ τοῦ Σωτῆρος, ἀπαλλάξασα αὐτὴν τῆς δεκαμήνου δοκιμασίας χάριν τῶν πρὸς τὴν θρησκείαν ἐκδουλεύσεων τοῦ μακαρίτου πατρὸς τῆς. Ἡ Ἀγ. Βλιθρούδη ἀγαπήσασα παραχρήμα τὴν νέαν μοναχήν, διότι ἐννόει τὸ Πάτερ ἡμῶν καὶ ἐσταύρονε μετὰ κατανύξεως τάς χεῖρας ἐπὶ τοῦ στήθους, κατέστησεν αὐτὴν φύλακα τῆς βιβλιοθήκης τοῦ κοινοβίου, περιεχούσης ἑξήκοντα ἑπτὰ τόμους, πλοῦτον μυθώδη κατ' ἐκείνην τὴν ἐποχήν. Ἡ Ἰωάννα, μόνη ἀπὸ πρωίας μέχρι ἑσπέρας ἐν τῷ κελλίω τῆς, ὑπέπεσε κατὰ τάς πρώτας ἡμέρας εἰς τὴν μοναστηριακὴν ἐκείνην χαύνωσιν, ἥτις καταλαμβάνει τάς νεήλυδας εἰς τὰ κοινόβια, ὡς ἡναυτίασις τοὺς κατὰ πρῶτον πατούντας ἐπὶ πλοίου. Εἰσήρχετο καὶ ἐξήρχετο τοῦ κελλίου, ἐκαθάριζε τὰ βιβλία, τοὺς ὄνυχας καὶ τὴν κόμην τῆς, ἠρίθμει τοὺς κόκκους τοῦ κομβολογίου καὶ ἐμέμφετο τὸν ἥλιον ὡς βραδέως προχωροῦντα πρὸς τὴν δύσιν. Αἱ σύντροφοι αὐτῆς ζηλεύουσαι τὴν εὔνοιαν, ἧς ἀπήλαυε παρὰ τῇ ἡγουμένῃ, καὶφοβούμεναι μὴκατεσκόπευε τοὺς λόγους καὶ τὰ ἔργα τῶν ἀπεμακρύνοντο ἀπ' αὐτῆς ὡς οἱ Βραχμάνες ἀπὸ τῶν παριάδων. Πολλάκις κατὰ τὴν ὥραν τῆς διασκεδάσεως, ἐνῶ αἱ λοιπαὶ παρθένοι διεσκορπίζοντο καθ' ὁμίλους εἰς τὸν κῆπον φαιδρὼς διαλεγόμεναι, ἐμπαίζουσαι τάς γραίας, διηγούμεναι τὰ ὄνειρα τῆς νυκτός, δεικνύουσαι τὰ γράμματα τῶν ἐραστῶν, παραβάλλουσαι τὸ μῆκος τῶν ποδῶν καὶ τὸ χρῶμα τῶν χειλέων ἣ τῆς κόμης τῶν, ἡ Ἰωάννα ἔμενε μόνη, ὡς ὀβελίσκος ἐν μέσῳ πλατείας, μετροῦσα τὸ ὕψος τῶν δένδρων καὶ αἰτιωμένη τὴν Ἁγίαν Λιόββαν, διότι ἀντὶ ἡδονῶν πλῆξιν μόνον καὶ χασμήματα εὗρεν ἐν τῷμοναστηρίῳ, ὡς καταρῶνται καὶ οἱ τυχοδιώκται τάς ἐφημερίδας, ὁσάκις ἀντὶ χρυσοῦ πέτρας μόνον καὶ πυρετοὺς εὐρίσκουσιν εἰς τὴν Καλλιφορνίαν. Ἡ πλῆξις καὶ ἡ ἀργία εἶναι, νομίζω, τὰ κυριώτερα ἐλατήρια τῆς εὐσεβείας. Εἰς οὐρανὸν ἀτενίζομεν τότε μόνον, ὅταν δεν ἔχωμεν τὶ να κάμωμεν ἣ να ἐλπίσωμεν ἐπὶ τῆς γῆς, τάς δὲ ἁγίας εἰκόνας ἀσπαζόμεθα, ὁσάκις δεν ἔχομεν ἄλλο τι ν' ἀσπασθῶμεν. Ὁπωσδήποτε ἡ Ἰωάννα, ἥτις πρότερον μετεχειρίζετο τάς θεολογικὰς αὐτῆς γνώσεις ὡς ἁπλοῦν πόρον ζωῆς, ἀποστηθίζουσα τὴν Γραφὴν καὶ τοὺς Πατέρας ὡς ἡ κυρία Ῥιστόρη τοὺς στίχους τοῦ Ἀλφιέρη, ὅτε εὑρέθη μόνη ἐντὸς τῶν τεσσάρων τοίχων πνιγηροὺ κελλίου, ἀνούσιον εὑρίσκουσα τὴν παροῦσαν, ἤρξατο να σκέπτηται περὶ τῆς μελλούσης ζωῆς. Παράδοξος ἡ ἐνασχόλησις εἰς νεάνιδα δεκαεπταετή. Ἀλλὰ τὰμοναστήρια εἶναι ἀπ' αἰώνων τὰ βασίλεια τῶν ἰδιοτρόπων ὀρέξεων. Οἱ Αἰγύπτιοι καλόγηροι ἐπότιζον ῥάβδους μέχρις οὐ καρποφορήσωσιν· αἱ Ἅγιαι τῆς Οὐγγαρίας ἔτρωγον φθείρας καὶ οἱ Ἡσυχασταὶ ἔμενον ἔτη ὁλόκληρα, προσηλοῦντες τὸ βλέμμα ἐπὶ τὴν κοιλίαν τῶν, ἐκ τῆς ὁποίας ἐπερίμενον να ἴδωσιν ἐκπορευόμενον τὸ φῶς τῆς ἀληθείας. Ἡ δὲ Ἰωάννα, παραδιδομένη εἰς μεταφυσικὰς μελέτας, ὅτε μὲν διημέρευε κύπτουσα ἐπὶ τῶν συγγραμμάτων τοῦ Ἀγ. Αὐγουστίνου, ὅστις περιέγραψεν ὡς αὐτόπτης τάς ἀπολαύσεις τῶν μακάρων καὶ τάς φλόγας τῆς Κολάσεως, ὅτε δὲ χώνουσα τοὺς δακτύλους εἰς τὴν ξανθὴν κόμην τῆς ἀπέτεινεν εἰς ἑαυτὴν τάς ἐρωτήσεις ἐκείνας περὶ τῆς παρούσης ἡμῶν καὶ μελλούσης ὑπάρξεως, τάς ὁποίας πάντες οἱ κάτοικοι τῆς κοιλάδος τοῦ κλαυθμῶνος ἀποτείνουσιν εἰς ἑαυτοὺς μετ' ἀπελπισίας, οἱ δὲ πνευματικοὶ καὶθεολόγοι ἀποκρίνονται εἰς αὐτὰς δι' ὑπεκφυγὼν καὶ κοινῶν τόπων, ὡς οἱ ὑπουργο εἰς τοὺς ὀχληροὺς θεσιθήας. Παράδοξα ὄνειρα ἐτάραττον τῆς πτωχῆς κορασίδος τὸν ὕπνον, οὐχὶ πλέον ἡ καλὴ Λιόββα ἡδονὰς ἀνεξαντλήτους ὑποσχομένη, ἀλλὰ δαίμονες ἐπισείοντες κέρατα φοβερὰ ἣ ἄγγελοι κρατοῦντες διστόμους ῥομφαίας· ὅτε μὲν ἤλπιζε τάς ἀγαλλιάσεις τοῦ Παραδείσου, ὅτε δὲ ἐφοβεῖτο τοὺς ὄνυχας τοῦ Διαβόλου· ἐπὶ μίαν ἡμέραν ἐπίστευεν εἰς τάς ἀληθείας τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελίου μέχρι τῶν θαυμάτων τοῦ Ἀγ. Μαρτίνου καὶ ἐπὶ τρεῖς ἐδίσταζε περὶ πάντων· ἄλλοτε ἔκυπτε τὴν κεφαλὴν εἰς τὴν ἐπιβαρύνουσαν ἡμᾶς θείαν καταδίκην καὶ ἄλλοτε, ἂν εἶχε πέτρας, ἤθελε ῥίψει αὐτὰς κατὰ τοῦ οὐρανοῦ, ἵνα τὸν σπάση4. Ἐν ἑνὶ λόγῳ εἶχε καταληφθῇ ὑπὸ τῆς μονομανίας ἐκείνης, εἰς ἢν ὑποπίπτουσι πάντες, ὅσοι μετ' εἰλικρινείας ζητήσωσι τὴν λύσιν τοῦ μυστηριώδους τῆς ὑπάρξεως ἡμῶν προβλήματος. Τὶ εἴμεθα, πόθεν ἐρχόμεθα, ποία ἔσται ἡ μέλλουσα ἡμῶν τύχη; Τοιαῦτα ζητήματα, ἀδιάλυτα ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ ἐγκεφάλῳ, ὡς ὁ κηρὸς ἐν τῷ ὕδατι, ἐπειρᾶτο να λύσῃ. Ἐν τούτοις ἡ κόμη τῆς πτωχῆς Ἰωάννας ἔμενεν ἀκτένιστος καὶ οἱ ὀδόντες ἀργοῖ· οἱ ὀφθαλμοὶ ἦσαν ἐρυθροὶ ὑπὸ τῆς ἀϋπνίας, τὸ πρόσωπον ὠχρὸν καὶ οἱ ὄνυχες μαῦροι. Κατὰ τὸν κλεινὸν Πασχάλην, τοιαύτη πρέπει να ἤναι ἐπὶ τῆς γῆς ἡ φυσικὴ κατάστασις τοῦ ἀληθοῦς χριστιανοῦ, ζῶντος διηνεκῶς μεταξὺ τοῦ φόβου τῆς κολάσεως καὶ τῆς ἐλπίδος τῆς σωτηρίας καὶ μετὰ στεναγμῶν ἀναζητοῦντος ἐν τῷ σκότει τὴν ὁδὸν τοῦ Παραδείσου. Ἀλλὰ τὴν κατάστασιν ταύτην, ὅσω ἀριστοκρατικὴ καὶ ἂν ἤναι, ὅσω καὶ ἂν ἰδιάζη εἰς τὰ ἔξοχα πνεύματα, δεν σοὶ τὴν εὔχομαι, καλέ μου ἀναγνῶστα· προτιμητέα πάλιν ἡ ἱλαρὰ καὶ ἀμέριμνος εὐσέβεια τῶν καλῶν ἐκείνων χριστιανῶν, οἵτινες ψάλλοντες τροπάρια εἰς τοὺς Ἁγίους καὶ τρώγοντες ὀκταπόδια τὴν Παρασκευήν, περιμένουσιν ἀμερίμνως τάς ἀπολαύσεις τοῦ Παραδείσου. Πολλοὶ θέλοντες να ἐπιδείξωσιν πνεύματος ὑπεροχὴν ταλανίζουσι τοὺς μακαρίους τούτους θνητούς, ἀλλ' ἐγὼζηλεύω τὴν γαλήνην τῆς ψυχῆς τῶν καὶ τὰ κολλύρια τοῦ τραχήλου τῶν. Ἂν Τοῦρκός τις ἣ πυρολάτρης ἐπρόκειτο να χριστιανισθή, ἤθελον συμβουλεύσει αὐτὸν να προτιμήσῃ πρὸ πάσης ἄλλης τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν, ἧς αἱ τελεταὶ εἶναι τόσω μεγαλοπρεπεῖς, ἡ λειτουργία τόσω σύντομος καὶ αἱ νηστεῖαι τόσω πολύοψοι, ἧς ἡ μουσικὴ ἡδύνει τὴν ἀκοὴν καὶ αἱ εἰκόνες εὐφραίνουσι τοὺς ὀφθαλμούς· πνευματικὸν δὲ να ἐκλέξῃ οὐχὶ ἄγριον τίνα Βοσουέττον ἣΛακορδαῖρον, γυμνὸν τὸν Ἅδην καὶ τοὺς κατοίκους αὐτοῦ πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν τοῦ παριστώντα, ἀλλ' ἡδυεπῆ τίνα μαθητὴν τοῦ Ἐσκοβάρου, ἵνα ἐπὶ ἀτλαζίνου τάπητος τὸν ὁδηγήση εἰς τάς μακαρίους μονάς. Ἀφοῦ ὁ Ὕψιστος, κατὰ τὸν ἱερὸν Αὐγουστίνον καὶ Λακτάντιον, δεν ἀποστρέφεται τάς ἀνθηρὰς ἀτραπούς, ὁσάκις αὖται ὁδηγώσιν ἡμᾶς πρὸς αὐτόν, διατὶ ν' ἀναζητῶμεν τὸν Παράδεισον δι' ἀκανθῶν καὶτριβόλων καὶνεροβράστων χόρτων, ἀκροώμενοι ἔρρινα ᾄσματα καὶ ἀσπαζόμενοι δυσμόρφους εἰκόνας; Ἀλλ' ἐπανέλθωμεν εἰς τὸ προκείμενον καὶ ἔστω τὸσφάλμα τῶν παρεκβάσεών μου εἰς τάς εἰκοσιεπτὰ τῶν Ἀθηνῶν ἐφημερίδας καὶ τοὺς τέσσαρας κώδωνας τῆς ῥωσσικῆς ἐκκλησίας, διακόπτοντας ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν τὸ νῆμα τῆς διηγήσεώς μου. Αἱ κακαὶ νόσοι, ἡ πανώλης, ἡ εὐλογία, ὁ ἔρως καὶ τὰ ἐξ αὐτοῦ πηγάζοντα ἐπώνυμα τῆς ξανθῆς μητρὸς τοῦ πάθη ἔχουσι τοῦτο τὸ καλόν, ὅτι ἅπαξ μόνον ὑποκείμεθα εἰς αὐτά. Τοιαύτη ἦτο καὶ ἡ μεταφυσικὴ ἀσθένεια τῆς Ἰωάννας. Ἀφοῦ ἐπὶ τρεῖς μήνας ἔξυσε τὴν κεφαλήν, ζητοῦσα τοῦ ἀλύτου αἰνίγματος τὴν λύσιν, ἔκλεισε τέλος πάντων τὰ βιβλία τῆς καὶ ἀνοίξασα τὸ παράθυρον τοῦ κελλίου ὠσφράνθη τὰ ἀρώματα τῆς ἀνοίξεως. Ὁ Ἀπρίλιος ἤγγιζεν εἰς τὸ τέλος καὶ ἡ φύσις πᾶσα καταπράσινος, μειδιώσα καὶμυροβόλος ὠμοίαζε νεάνιδα στολισθείσαν ὑπὸ ἐμπείρου θαλαμηπόλου. Αἱ ἀναθυμιάσεις τοῦ ἔαρος ἐμέθυον τάς αἰσθήσεις τῆς νέας μοναχῆς, ἥτις ἀπὸ τριῶν ἤδη μηνῶν βυθισμένη εἰς τὰ σκότη τοῦ κελλίου καὶ τῆς μεταφυσικής, ἠτένιζε καὶ ὠσφραίνετο μετ' αὐξούσης ἀπληστίας τὴν χλόην τῶν λειμώνων καὶ τῶν ἴων τὴν εὐωδίαν. Μεταξὺ τῆς ἀνοίξεως καὶ τῆς καρδίας ἡμῶν, ὅταν ἤμεθα εἰκοσαετεῖς, ὑπάρχει κατὰ τοὺς ποιητὰς καὶ τοὺς ἰατροὺς σχέσις τις μυστηριώδης καὶ δυσεξήγητος, ὡς ἥ του Σωκράτους πρὸς τὸν Ἀλκιβιάδην. Ὁσάκις βλέπομεν πράσινα δένδρα, μαλακὴν χλόην ἣ σπήλαια σκιερὰ αἰσθανόμεθα εὐθὺς τὴν ἀνάγκην Εὕας τινὸς ἐν τῷ παραδείσῳ τούτῳ. Ὁ Νέρων κατὰ τάς ὤρας τῆς νοσταλγίας τοῦ ἐπεθύμει να εἶχε σύμπαν τὸ ἀνθρώπινον γένος μίαν μόνην κεφαλήν, ἵνα τὴν ἀποκόψῃ. Δεν ἔτυχέ ποτε καθήμενος τὸ ἔαρ ὑπὸ τὴν σκιὰν πίτυος ἣ ῥοιὰς καὶ σύ, ἀναγνῶστά μου, να ἐπιθυμήσῃς να εἶχον αἱ γυναῖκες πᾶσαι ἐν μόνον στόμα, ἵνα ὅλας ὅμου τάς ἀσπασθής; Ἡ Ἰωάννα αἰσθανομένη τὸ στῆθος τῆς ἀναπάλλον ὡς τὰ κύματα τῆς θαλάσσης, ἀνεμνήσθη τοῦ ὀνείρου τῆς καὶ τῶν ἐλπίδων, ὑφ' ὧν κατείχετο, ὅτε εἰσῆλθεν εἰς τὸ κοινόβιον ἐκεῖνο, ὅπου εὗρεν μόνον ἀνιᾶν, βιβλία παλαιὰ καὶ σκέψεις ὀχληράς. «Λιόββα! Λιόββα! πότε θέλεις ἐκτελέσει τάς ὑποσχέσεις σου;» ἀνέκραξε τέλος, σείουσα τάς κιγκλίδας τῆς φυλακῆς τῆς μετ' ἀπελπισίας. Ἀλλ' αἱκιγκλίδες ἦσαν σιδηραῖ, αἱ δὲ χεῖρες τῆς νέας μοναχῆς εἶχον γίνει διὰ τῆς ἀργίας λευκαὶ καὶ ἁπαλαὶ ὡς ὁ κηρὸς τῶν λαμπάδων· διὸ ἀφήσασα αὐτάς, καὶ μὴ ἔχουσα ἐν τῷ κελλίω οὔτε σκύλον να δειρὴ οὔτε σινικὰ ἀγγεῖα να σπάσῃ, ἔκρυψε μεταξὺ τῶν χειρῶν τὸ πρόσωπον καὶ ἤρξατο να κλαίῃ. Οὐδὲν γλυκύτερον τῶν δακρύων, ὁπόταν ὑπάρχῃ χεὶρ ἑτοίμη να τὰ σφογγίση ἣ χείλη πρόθυμα να ῥοφήσωσι τὴν βροχὴν ταύτην τῆς καρδίας, ὡς ὀνομάζουσιν αὐτὰ οἱ Ἰνδοί. Ἀλλ' ὅταν κλαίῃ τὶς μόνος, τὰ δάκρυα τότε εἶναι ἀληθῆ καὶ πικρά, ὡς πάσα ἐν τῷ κόσμῳ ἀλήθεια· πολὺ δὲ πικρότερα, ὁσάκις θρηνῶμεν οὐχὶ τὴν ἀπώλειαν ἀγαθοῦ τινος ἐπὶ τῆς γῆς, ἀλλὰ διότι δεν δυνάμεθα να ἀπολαύσωμεν τὸ ἀντικείμενον πρὸς ὁ ἐποφθαλμιῶμεν, ἵππον, ὑπούργημα ἣ γυναῖκα. Κρότος βημάτων εἰς τὸν διάδρομον ἀπέσπασε μετ' ὀλίγον τὴν Ἰωάνναν τῶν θλιβερῶν αὐτῆς λογισμῶν καὶ ἀνοιχθείσης τῆς θύρας, εἰσῆλθεν ἡ ἡγουμένη κρατοῦσα ἐκ τῆς χειρὸς ἀγένειον νεανίσκον, φέροντα τὸ ἔνδυμα τοῦ Ἀγ. Βενεδίκτου, τοὺς δὲ ὀφθαλμοὺς μετὰσεμνότητος ἐπὶ τῶν σανδαλίων τοῦ προσηλούντα. «Ἰωάννα», εἶπεν ἡ Προεστῶσα, παρουσιάζουσα τὸν νέον μοναχὸν εἰς τὴν ἔκθαμβον ἡμῶν ἡρωίδα, «ὁ ἡγούμενος τῆς Φούλδας Ἄγ. Ῥαβάνος ὁ Μαῦρος, μέλλων ν' ἀποστείλη ἱεροκήρυκας εἰς Θουρίγγην, ζητεῖ παρ' ἐμοῦ τάς ἐπιστολὰς τοῦ Ἀγ. Παύλου, γεγραμμένας διὰ χρυσῶν γραμμάτων ἐπὶ πολυτίμου μεμβράνης, ἵνα διὰ τῆς λάμψεως τοῦ χρυσοῦ θαμβώση τὰ ὄμματα τῶν ἀπίστων, ἐμπνέων οὕτω εἰς αὐτοὺς περισσότερον σέβας πρὸς τάς ἀληθείας τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ νέος οὗτος Βενεδικτίνος εἶναι ὁ Πάτερ Φρουμέντιος, διαπρεπῶν, ὡς καὶ σύ, ἐπὶ εὐσεβεῖα καὶ καλλιγραφία. Συνεργάσθητι μετ' αὐτοῦ, μέχρις οὐ ἐκτελεσθὴ ἡ παραγγελία τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν Ῥαβάνου. Λάβε χρυσὴν μελανήν· γραφίδας ἔχεις, τροφὴν θέλω στέλλει ὑμῖν ἐκ τῆς ἰδίας μου τραπέζης. Χαίρετε, τέκνα μου». Ταῦτα εἰποῦσα ἐξῆλθεν ἡ Ἀγ. Βλιθρούδη, κλείουσα ὄπισθεν αὐτῆς τὴν θύραν, ὡς οἱ χωρικοὶ ἐν Μολδαυία, ὁσάκις ὁ ἄρχων ἐπισκέπτεται τὴν γυναῖκα τῶν. Ἀλλ' ἡ Ἀγ. Βλιθρούδη ἦτο ἐκ τῶν ἐναρέτων ἐκείνων γυναικών, τῶν ὁποίων ὁ νοῦς ἀδυνατεὶ να ὑποθέση τὸ κακόν. Ἂν ἔβλεπε καλόγηρον ἀσπαζόμενόν τινα τῶν παρθένων τοῦ μοναστηρίου, ἤθελε πιστεύσει ὅτι πράττει τοῦτο, ἵνα εὐλογήσῃ αὐτήν. Παιδιόθεν κατακοπεῖσα ὑπὸ τῆς εὐλογίας ἀθῴα μόνον φιλήματα εἶχε γνωρίσει, οὐδ' ἠδύνατο να πιστεύσῃ ὅτι ὑπῆρχον καὶ ἄλλα εἰς τὸν κόσμον. Ἄλλως κατὰ τὸν αἰῶνα ἐκεῖνον οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Ἀγ. Βενεδίκτου, ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες, ἔζων φύρδην μίγδην ἐν τοῖς μοναστηρίοις, ὡς αἱ βδέλλαι ἐντὸς φιάλης ὕδατος. Κατὰ τίνας χρονογράφους αἱ σχέσεις αὖται ἦσαν ἀθῷαι, ὡς αἵ του ἡμετέρου Ἀγ. Ἀμούν, συγκοιμηθέντος δεκαοκτῶ ὅλα ἔτη μετὰ τῆς συζύγου τοῦ, ἥτις ἀπέθανε παρθένος· κατὰ τὸν Μουρατόρη ὅμως ἐκ τῆς ἐπιμειξίας ταύτης ἐγεννῶντο πολλάκις σκάνδαλα καὶ παιδία. Ἀλλὰ ταῦτα ἐρρίπτοντο συνήθως εἰς τὸ ῥεῦμα τῆς Φούλδας. Οὕτω ἐσῴζετο ἡ τιμὴ τῶν μοναστηρίων καὶ ἐπαχύνοντο οἱ ἰχθύες. Τὸ νέον ζεῦγος, ἅμα ἔμεινε μόνον, γνωρίζον πόσον πολύτιμος εἶναι ὁ χρόνος ἀνύψωσε τάς χειρῖδας τῶν ῥάσων καὶ ἤρξατο ἀμέσως τῆς ἐργασίας, τῆς ἀντιγραφῆς δηλ. τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Ἀγ. Παύλου. Ἐπὶ δεκαπέντε ἡμέρας ἤρχετο ἀνὰ πᾶσαν πρωίαν ὁ νέος μοναχὸς εἰς τὸ κελλίον τῆς Ἰωάννας, ὅπου συνειργάζετο μετ' αὐτῆς μέχρι τῆς ἑσπέρας. Ἀλλ' ὁ δεκαοκταετὴς ἐκεῖνος νεανίας, παιδιόθεν ἀσχολούμενος εἰς ἀντιγραφὰς εὐχολογίων καὶ οὔτε τὴν Γραφὴν ἀναγνώσας οὔτε τοῦ Αὐγουστίνου τάς ἐξομολογήσεις οὔτε τὸν περὶΠαρθενίας λόγον τοῦ Ἀγ. Βασιλείου ἣ ἄλλο ἱερὸν βιβλίον, ἦτο ὡς ἐκ τούτου ἁγνὸς καὶ ἄσπιλος ὡς ἡ χιών, ἐφ' ἧς ἐκυλίετο ὁ Ἄγ. Φραγκίσκος, ἵνα κατασιγάση τοὺς πειρασμοὺς τῆς σαρκός· ὥστε ἡ μὲν ἀντιγραφὴ τῶν ἐπιστολῶ τοῦ Ἀγ. Παύλυ προώδευε ταχέως, αἱ δὲ μετὰ τῆς Ἰωάννας σχέσεις αὐτοῦ ἔμενον στάσιμοι. Ὁσάκις ἡ χεὶρ τῆς ἡμετέρας ἡρωίδος ἤγγιζε τὴν χεῖρα τοῦ ἢ αἱ κόμαι αὐτῶν συνεπλέκοντο, ἐνῶ ἔκυπτον ἐπὶ τῆς μεμβράνης, ᾐσθάνετο τὴν καρδίαν τοῦ πάλλουσαν ὡς κώδωνα φρουρίου ἐν ὤρᾳκινδύνου, ἀλλ' οὐδ' αὐτὸς ἠδύνατο να εἴπῃ, ἂν πρὸς δεξιὰν ἔπαλλεν ἣ πρὸς ἀριστεράν. Ἡ δὲ Ἰωάννα ἀναγνώσασα πολλάκις τὸν Ὠριγένη, τὸν Χρυσόστομον καὶ τοὺς κανόνας τοῦ Νηστευτοῦ ἐγνώριζε τὰ πάντα θεωρητικῶς· ἠδύνατο μάλιστα καὶ να συζητήση περὶ τῶν τοιούτων, μεταχειριζομένη τάς τεχνικὰς ἐκείνας λέξεις, αἵτινες εἰς μόνους τοὺς ἰατρούς, τάς πόρνας καὶ τοὺς θεολόγους εἶναι γνωσταί. Ἀλλὰ μόνη μετ' ἀνδρὸς τότε πρώτην φορὰν εὑρίσκετο, ἡ δὲ ἀμηχανία αὐτῆς ηὔξανε καθ' ἑκάστην, ὡς ἡ τῶν Ἄγγλων περιηγητῶν ἐν μέσῳ τῶν νεκροπόλεων τῆς Αἰγύπτου, τάς ὁποίας τόσον καλὰ ἐσπούδασαν ἐπὶ τοῦ χάρτου. Ἡ θέσις τῶν δύο νεανίσκων κατήντα καθ' ἡμέραν μᾶλλον ἀφόρητος. Οὔτε ὁ Φρουμέντιος ἐγνώριζε τὶ να ζητήσῃ, οὔτε ἡ Ἰωάννα τι πρῶτον να προσφέρῃ. Ἐν τούτοις ἡ ἀντιγραφὴ ἐπλησίαζεν εἰς τὸτέλος· μόνη ἀπελείπετο ἡ πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολὴ καὶ ἔπειτα πικρὸς καὶ ἀναπόφευκτος ἐπήρχετο ὁ χωρισμός. Πολλάκις ἡ Ἰωάννα ὡς ἄλλη Πηνελόπη ἀπέξεε τὴν νύκτα, ὅσα τὴν προτεραίαν εἶχον γράψει. Ὁ σύντροφος αὐτῆς ἐννόει τὸ τέχνασμα, ἐμάντευε τὸν σκοπὸν αὐτοῦ καὶ ἠρυθρία ἣ ἐξέπεμπε στεναγμούς, ἱκανοὺς να κινήσωσι τάς πτέρυγας ἀνεμομύλου, ἀλλ' εἰς ταῦτα μόνα περιωρίζετο, ἡ δὲ ἡμέρα παρήρχετο ὡς αἱ ἄλλαι, πλήρης πόθων ματαίων καὶ ἐλπίδων διαψευδομένων. Ἀλλ' οὔτε σύ, ἀναγνῶστα, οὒτ' ἐγὼ ἔχομεν τόσας ἡμέρας να χάσωμεν. Ἄλλως δὲ γράφων ἀληθῆ ἱστορίαν δεν δύναμαι να μιμηθῶ τοὺς ποιητὰς ἣ συγγραφεῖς ἐκείνους, οἵτινες σωρεῦοντες παλμούς, δάκρυα, ἐρυθήματα καὶ ἄλλα πλατωνικὰ ἐφόδια ζευγνύουσιν ἀνὰ δύο τοὺς μελιρρύτους στίχους τῶν, ὡς οἱγεωργοὶ εἰς τὸ ἄροτρον τοὺς βόας, ἣ τορνεύουσι περιόδους στρογγύλας ὡς τοὺς μαστοὺς τῆς Ἀφροδίτης. Ὁ μέγας Δάντης ὠνόμαζε τοὺς τοιούτους μαστρωπούς, ἀλλ' εἰς ἐμὲ οὔτε τὸ ὄνομα οὔτε τὸ ἐπάγγελμα ἀρέσκει. Ἀφίνων λοιπὸν ἀμφότερα ταῦτα εἰς τὸν Πλάτωνα, τὸν Ὀβίδιον, τὸν Πετράρχην καὶ τοὺς δακρυρροούντας ὀπαδοὺς τῶν, θέλω παριστᾲ ἀείποτε τὴν ἀλήθειαν γυμνὴν καὶ ἀκτένιστον, ὡς ὅτε ἐκ τοῦ φρέατος ἐξῆλθεν. Οἱ δύο ἐρασταὶ εἶχον τελειώσει τὴν ἀντιγραφὴν τῆς τελευταίας ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου, ὁ δὲ ἥλιος, ὂν ὁΓαλιλαῖος δεν εἶχεν ἀκόμη καταδικάσει εἰς ἀκινησίαν, ἐπέραινε τὴν καθημερινὴν αὐτοῦ περιστροφήν. Ἦτο ἡ ὥρα, καθ' ἢν οἱ βόες ἐπιστρέφουσιν εἰς τὸν σταῦλον, οἱ δὲ χριστιανοὶ ἀσπάζονται τὴν Παρθένον διὰ τοῦ «Χαῖρε Μαρία». Ὁ κώδων εἶχε προσκαλέσει τάς καλογραίας εἰς τὴν ἐσπερινὴν προσευχὴν καὶ οὐδεὶς ἦχος ἠκούετο πλέον εἰς τοὺς διαδρόμους τοῦ μοναστηρίου. Ἡ Ἰωάννα ἐκαθῆτο πλησίον τοῦ παραθύρου φυλλολογούσα τόμον τῆς Ἀγ. Γραφῆς, ὁ δὲ Φρουμέντιος ἠτένιζεν ἐν ἐκστάσει πρὸς τὴν σύντροφον αὐτοῦ, ἢν ὁ δυῶν ἥλιος, διερχόμενος διὰ τῶν ἐρυθρῶν ὑαλίων τοῦ κελλίου περιέστεφε διὰ κύκλου ἀκτινοβόλου, ὡς οἱ Ῥώσσοι ζωγράφοι τάς κεφαλὰς τῶν Ἁγίων. Ἡ ἡμετέρα ἡρωὶς δεκαεπταετὴς τότε οὖσα δεν ὠμοίαζε τάς λευκὰς καὶ ἀγγελομόρφους ἐκείνας παρθένους, τάς ὁποίας δεν τολμᾷ τὶς να ἐγγίση, φοβούμενος μὴ ἀνοίξωσι τὰ πτερὰ τῶν, οὐδὲ ἠδύνατο πρὸς κάλυκα ῥόδου να παραβληθή, ἀλλὰ μᾶλλον πρὸς τὸ φυτὸν ἐκεῖνο τῆς θερμῆς Παλαιστίνης, τὸ ὁποῖον ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ κλάδου οὐ μόνον εὔοσμα ἄνθη, ἀλλὰ καὶ ὀρεκτικοὺς καρποὺς προσφέρει εἰς τὸν πεινῶντα ὁδοιπόρον. Ἡ σκιὰ τὸ κελλίου καὶ ἡ καλὴ τράπεζα τῆς μονῆς εἶχον στερεώσει τάς σάρκας καὶ ἁπαλύνει τὸ δέρμα τῆς ἡμετέρας ἡρωίδος, ἡ δὲ κόμη αὐτῆς ἅπαξ μόνον ψαλιδισθεῖσα ἐκυμαίνετο πυκνοτέρα ἣ πρότερον ἐπὶ τῶν στρογγύλων ὤμων. Πάντα ταῦτα ἦσαν τῇ ἀληθείᾳ ὀπωσοὺν ἀκτένιστα, ἀπεριποίητα καὶ ἠμελημένα, ἀλλὰ κατὰ τὸν ποιητήν5 οὔτε ὁ καθαρὸς χρυσὸς ἔχει ἀνάγκην χρυσώσεως οὔτε τὸ ῥόδον προσθέτου εὐωδίας οὔτε ὁ κρίνος ψιμυθίου οὔτε δεκαεπταετής, νομίζω, νεᾶνις μύρων καὶ βοστρυχισμάτων. Ὁ Φρουμέντιος ἐξηκολούθει να σιωπᾷ, ἡ δὲ Ἰωάννα να στρέφῃ τὰ φύλλα τῆς Γραφῆς, ὅτε μὲν ψιθυρίζουσα μεταξὺ τῶν ὀδόντων, ὅτε δὲ ἐδάφιόν τι ἀναγινώσκουσα μεγαλοφώνως. Ἀλλὰ μετ' οὐ πολὺ ἔπαυσε να φυλλομετρὴ καὶ διὰ φωνῇς μειλιχίου, ὡς νέας Ἰνδὴς ἐπαδούσης ὄφιν φαρμακερόν, ἤρξατο ν' ἀναγινώσκη: «Ἆσμα ᾀσμάτων, ὅ ἐστι Σαλομών. Φιλησάτω μὲ ἀπὸ φιλημάτων στόματος αὐτοῦ. Ἀγαθοὶ οἱ μαστοί σου ὑπὲρ οἶνον καὶ ὀσμὴ μύρων σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα· μύρον ἐκκενωθὲν ὄνομά σου· διὰ ταῦτα αἱ νεάνιδες ἠγάπησαν σέ. Ἰδοὺ εἰκαλός, ἀδελφιδός μου, καὶ ὡραῖος πρὸς κλίνῃ ἡμῶν· σύσκιος ἀνάμεσον τῶν μαστῶν μου αὐλισθήσεται. Ἔλθε, ἀδελφιδέ μου, ἐξέλθωμεν εἰς ἀγρόν· εὑροῦσα σὲ ἔξω φιλήσω σέ· ἐκεῖ δώσω τοὺς μαστούς μου σοί. Στηρίξατε μὲ ἐν μύροις, στιβάσατε μὲ ἐν μήλοις, ὅτι τετρωμένη ἀγάπης ἐγώ. Θὲς μὲ ὡς σφραγῖδα ἐπὶ τὴν καρδίαν σου, ὡς σφραγῖδα ἐπὶ τὸν βραχίονά σου. Κρατερὰ ὡς θάνατος ἀγάπη· ὕδωρ πολὺ οὐ δυνήσεται σβέσαι καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσιν αὐτήν». Ταῦτα ἤκουεν ὁ Φρουμέντιος καὶ μὴ γνωρίζων ὅτι τὰ μῆλα, οἱ μαστοὶ καὶ τὰφιλήματα ἐκεῖνα ἦσαν προφητικαὶ ἀλληγορίαι εἰκονίζουσαι τὴν μέλλουσαν τοῦ Σωτῆρος πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν αὐτοῦ ἀγάπην, ᾐσθάνετο τάς σάρκας καὶ τάς τρίχας τοῦ φρισσούσας ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας, ὡς ὁ Ἰὼβ ὑπὸ τοῦτρόμου. Ἀνὰ ἕκαστον στίχον τῆς οὐρανίας ἐκείνης ἐπῳδῆς ἐπλησίαζεν ἐν βῆμα πρὸς τὴν ἀναγνώστριαν, κατὰ δὲ τὸ τελευταῖον ἐδάφιον εὑρίσκετο πρὸ αὐτῆς γονυπετής. Ἡ Ἰωάννα ἀνήγειρε τότε τὴν κεφαλὴν ἀπὸ τοῦ βιβλίου καὶ τὰ βλέμματα ἀντικρύσθησαν τῶν δύο ἐραστῶν. Ὁπότε εὑρίσκεται τὶς εἰς τὸ χεῖλος κρημνοῦ (καὶ τοιαύτη, νομίζω, ἦτο ἡ θέσις τῆς ἡμετέρας ἡρωίδος) πρέπει, λέγουσι, να κλείῃ τοὺς ὀφθαλμούς, εἰ δὲ μή, ζαλίζεται καὶπίπτει· ἀλλ' ἐκείνη δεν ἔκλεισε τοὺς ὀφθαλμούς, ὥστε ἔπεσε... τὸ βιβλίον ἐκ τῆς χειρὸς τῆς καὶ Quel giorno piu non vi leggero avanti6. Ὁ ἀντιπρόσωπος τῆς Πρωσσίας κατὰ τὴν μετὰ τὸ Κριμαϊκὸν πόλεμον εἰρήνην ἐζήτει πτερὸν ἀετοῦ, ἵνα ὑπογράψῃ τὸ ὄνομα καὶ τοὺς τίτλους τοῦ εἰς τὴν συνθήκην· ἐγὼ δὲ ἐκ τῆς πτέρυγος τοῦ Ἔρωτος ἐπεθύμουν να ἔχω πτερόν, ἵνα δι' αὐτοῦ περιγράψω τοῦ νέου ζεύγους τὴν ἐφήμερον εὐδαιμονίαν. Μοναξία, ἡσυχία, ἄφθονος τροφή, ἔαρος πνοαί, οὐδὲν ἔλειπεν αὐτοῖς ἐξ ὅσων καθιστῶσιν εὐδαίμονας τοὺς ἐραστάς. Ἡ Ἰωάννα ἀπαλλαγεῖσα χάριν τῆς ἀντιγραφῆς ἀπὸ τῶν ὄρθρων, τῶν ἀναγνώσεων, προσκυνήσεων καὶ ἄλλων μοναστικῶν ἀγγαρειῶν, ἠδύνατο ἀπὸ πρωίας μέχρι νυκτὸς να μένῃ μετὰ τοῦ συντρόφου τῆς. Ἀλλὰ καίτοι μεσοῦντος τοῦ Ἰουνίου, πάλιν σύντομοι ἐφαίνοντο αἱ ἡμέραι εἰς τὰ ἀκόρεστα τῶν νεανίσκων χείλη. Πολλάκις κατὰ τὴν ὥραν τοῦ ἐσπερινοὺ καθήμενοι πλησίον τοῦ ἀνοικτοῦ παραθύρου, ἐνῶ οἱ κώδωνες ἀντήχουν πενθίμως, ὡς εἰ ἐθρήνουν τὴν θνῄσκουσαν ἡμέραν, ἐστέναζον κακείνοι καί, ὡς ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυή, ἔλεγον «στῆθι» τῷ ἡλίῳ· ἀλλ' οὗτοςμὲν ἐπορεύετο να φωτίση τοὺς ἀντίποδας, οἱ δὲ ἐρασταὶ περιέμενον τὴν ἐπιοῦσαν. Δέκα ἀκόμη ἡμέρας δίηλθον ἐντὸς τοῦ στενοῦ ἐκείνου κελλίου, γράφοντες, τρώγοντες, ἀσπαζόμενοι καὶ ἄλλο ἐλάττωμα μὴ εὑρίσκοντες εἰς τὸν καιρόν, ὅστις ἦτο ὡραῖος, εἰμὴ μόνον ὅτι ἔφευγε ταχύς. Ἀλλὰ τέλος ἀνέτειλεν ἡ ἀποφρὰς τοῦ χωρισμοῦ ἡμέρα. Ἡ ἀντιγραφὴ τοῦ Ἀγ. Παύλου εἶχε τελειώσει πρὸ πολλοῦ, ὁ δὲ ἡγούμενος ἔπεμπεν εἰς τὸν Φρουμέντιον ἡμίονον καὶ ῥητὴν διαταγὴν να ἐπιστρέψῃ εἰς τὴν μάνδραν. Ὁ δυστυχὴς νεανίσκος καταρώμενος τοὺς ὅρκους τοῦ, τὸν Προεστῶτα καὶ τοὺς ἁγίους πάντας ὑπῆγε ν' ἀποχαιρετίση τὴν φίλην τοῦ, κρατῶν εἰς τάς χεῖρας τοῦ τὴν ὁδοιπορικὴν βακτηρίαν, ἀλλὰ τὰ δάκρυα αὐτοῦ δεν ἠδύνατο να κρατήσῃ. Ἡ Ἰωάννα δεν ἔκλαιε, διότι τινὲς τῶν συντρόφων τῆς ἦσαν παροῦσαι, αἱ δὲ γυναῖκες, ὅσω εὐαίσθητοι καὶ ἂν ἤναι, κλαίουσι μόνον ὅτε καὶ ὅπου πρέπει. Ἂν διστάζης περὶ τούτου, ἀναγνῶστα, ἐρώτησον τοὺς πλοιάρχους καὶ τὴν ἱστορίαν. Ἡ αὐτοκράτειρα Ἰουδίθ, ἀφοῦ, ἵνα σώσῃ αὐτήν, ἐκρημνίσθη ἀπὸ ὑψηλοῦ παραθύρου ὁ ἀτυχὴς Ῥοβέρτος, ὑπεδέχθη μειδιώσα τὸν σύζυγον τῆς, ἡ βασίλισσα Μαργόττα, ἵνα διασκεδάση πᾶσαν ὑποψίαν, ἐγέλα ἐνῶ ἀντικρὺ τῆς ἀποκεφαλίζετο χάριν αὐτῆς ὁ Βονιφάτιος, ἡ δὲ κόμισσα Καρούση κατησπάσθη τὸν βδελυρὸν αὐτῆς δεσπότην αἱμοσταγῆ ἐκ τοῦ φόνου τοῦ πιστοῦ φίλου τῆς. Οἱ χρονογράφοι ἀνύμνησαν τὴν γενναιότητα τῶν καρτεροψύχων τούτων δεσποινῶν, ἀλλ' ἐγὼ οὔτε τάς ἡρωίδας ταύτας ἐθαύμασά ποτε οὔτε τὴν εὐαισθησίαν τῶν εὐπαθῶν ἐκείνων Ἀγγλίδων, αἵτινες πορευόμεναι ν' ἀκούσωσι τὴν Ῥιστόρη σημειούσιν εἰς τὸ περιθώριον τῆς Μύρρας καὶ Μηδείας, ποὺ πρέπει να δακρύσωσιν. Ἀλλ' ἄμα ἔμεινε καὶ πάλιν μόνη ἡ Ἰωάννα, ἠσθάνθη τὸ βάρος ἐκεῖνο εἰς τὸν στόμαχον, ὅπερ καταλαμβάνει ἡμάς, ἀφοῦ πολυφαγήσωμεν χάσωμεν μητέρα, ἐωμένην ἣ περιουσίαν. Κατὰ τὸν γέροντα Πλούταρχον τοῦ ἀληθοῦς ἔρωτος οὐδὲ τὴν σκιὰν γνωρίζουσιν αἱ γυναῖκες· ἐγὼ δὲ φρονῶ μᾶλλον ὅτι οὗτος εἶναι παρ' αὐταῖς παράσιτος τὶς νόσος, πηγάζουσα ἐκ τῆς πλήξεως καὶ μοναξίας, ὡς αἱ φθεῖρες ἐκ τῆς ῥυπαρότητος. Αἱ γυναῖκες τοῦ κόσμου ἀφ' ἑνὸς εἰς ἅλλου ἀνδρὸς τὴν ἀγκάλην μεταβαίνουσαι καθ' ἑσπέραν (εἰς τὸν χορὸν ἐννοῶ) οὔτε να στενάζωσιν ἔχουσι καιρὸν οὔτε ν' ἀγαπήσωσιν ἄλλο τι πλὴν τοῦ ῥιπιδίου τῶν. Ὁμοιάζουσι τὸν ὄνον ἐκεῖνον, ὅστις ἔμενε νήστις ἐν μέσῳ τεσσάρων σωρῶν τριφυλλίου, μὴ γνωρίζων ποῖον πρῶτον να προτιμήσῃ. Πιθανὸν ν' ἀπατῶμαι, ἀλλ' ὅσας ἐρωτολήπτους ἐγνώρισα, ἦσαν ἣ κατάκλειστοι ἣ κορασίδες, φρουρούμεναι ὑπὸ ἀγρύπνων γονέων ὡς τὰ μῆλα τῶν Ἑσπερίδων, ἣ πολύπειροι δέσποιναι, ἀριθμούσαι περισσότερα ἔτη παρὰ ὀδόντας. Ἡ ἀθυμία τῆς πτωχῆς Ἰωάννας μόνης μεταξὺ τῶν τεσσάρων ἐκείνων τοίχων, ὅπου χθὲς ἀκόμη ἀντήχουν τοσούτοι ἐρωτικοὶ ὅρκοι καὶ φιλήματα, ηὔξανε καθ' ἡμέραν. Ὁ Ἄγ. Αὐγουστίνος, ὁσάκις ἐμελαγχόλει, ἐκυλίετο εἰς τὸν βόρβορον ὡς εἰς εὔοσμον λουτρόν, ἡ Ἀγ. Γενοβέφα ἐδάκρυε μέχρις οὐ ἠναγκάζετο ν' ἀλλάξῃ ὑποκάμισον, ὁ Ἄγ. Φραγκίσκος ἐνηγκαλίζετο χιονοσκεπὴ ἀγάλματα, ἡ Ἀγ. Λιμπανία ἔσχιζε τάς σάρκας τῆς διὰ σιδηροῦ κτενίου καὶ ἡ Ἀγ. Λιουτβίργκη ἔπνιγε ποντικούς. Ἡ δὲ ἡμετέρα ἡρωίς, φρονιμωτέρα πάντων τούτων, κατέκειτο εἰς γωνίαν τινὰ τοῦ κελλίου τῆς καὶ διὰ ῥιπιδίου ἐκ πτερῶν περιστερὰς (τῶν μόνων θεμιτῶν ἐν τοῖς μοναστηρίοις) ἐπειρᾶτο τὰ διώξη τάς μυίας καὶ τοὺς ὀχληροὺς λογισμούς. Ἡ θερμότης τοῦ Ἰουνίου καθιστᾲ ἔτι καυστικωτέραν τὴν λύπην τῆς, αἱ δὲ ἡμέραι ἐφαίνοντο αὐτὴ μακραὶ ὡς ἡ ζωὴ γέροντος θείου εἰς τοὺς κληρονόμους. Κατὰ τοὺς παροξυσμοὺς τῆς ἀπελπισίας τῆς κατέφευγεν ἐνίοτε, ἵνα ἀπομακρύνη τὰ περικυκλούντα αὐτὴν ὀχληρὰ φαντάσματα, εἰς τῶν συναξαρίων τάς εὐσεβεῖς συνταγάς, ὅτε μὲν μαστιγουμένη διὰ τῆς ζώνης τῆς, ὅτε δὲ βρέχουσα τάς σινδόνας τῆς διὰ παγετώδους ὕδατος ἣ ζητοῦσα να πνίξῃ τὴν λύπην τῆς εἰς τὸν οἶνον κατὰ τὴν συμβουλὴν τοῦ Ἐκκλησιαστού7. Ἀλλὰ πάντα τὰ θαυματουργὰ ταῦτα ἀντιφάρμακα ἀπετύγχανον κατὰ τῆς ἀθυμίας τῆς, καὶ αὐτὸ ἀκόμη τὸ ἁγνοχορτον8, τοῦ ὁποίου μόνη ἡ ὀσμὴ ἤρκει, κατὰ τοὺς ἁγιογράφους ἵνα ἀποδιώξη τὸν ἐρώτᾳ ὡς ἥ του πυρέθρου τοὺς ψύλλους. Ὁ καιρός, λέγουσι, θεραπεύει πάσας τάς πληγάς· ἀλλ' οὐχί, νομίζω, τὸν ἐρώτᾳ καὶ τὴν πεῖναν· ἀπ' ἐναντίας ὅσω περισσότερον μένῃ τὶς σώφρων ἣ νήστις, τοσούτω ἡ ὄρεξις αὐτοῦ αὐξάνει, μέχρις οὐ καταντήση να φάγῃ τὰ ὑποδήματά του, ὡς οἱ στρατιῶται τοῦ Ναπολεόντος ἐν Ῥωσσία, ἣ ν' ἀγαπήσῃ τάς αἶγας τοῦ ὡς οἱ ποιμένες τῶν Πυρηναίων. Εἰς τοιαύτην περίπου κατάστασιν εὑρίσκετο καὶ ἡ ἡμετέρα ἡρωίς, ὅτε ἑσπέραν τινά, ἐνῶ ἐκάθητο παρὰ τὸ χεῖλος τοῦ ἰχθυοτροφείου μοιράζουσα μελαγχολικὼς τὸ δεῖπνον τῆς εἰς τοὺς κυπρίνους, ἐπλησίασεν αὐτὴν μυστηριωδὼς ὁ κηπουρὸς τῆς μονῆς, καὶ στρέψας κύκλω ἀνήσυχα βλέμματα, ὡς ἀλώπηξ ἐτοιμαζομένη να εἰσέλθῃ εἰς ὀρνιθῶνα, ἐνεχείρισεν αὐτὴ μυστηριωδὼς ἐπιστολήν, γεγραμμένην δι' ἐρυθρῶν γραμμάτων ἐπὶ λεπτοῦ δέρματος θνησιγενοὺς ἀρνίου. Ἡ Ἰωάννα ἀναπτύξασα αὐτήν, ἐν μέσῳ ἀνθίνων στεφάνων, καρδιῶν τετρωμένων, ἀσπαζομένων περιστερῶν, φλεγουσὼν λαμπάδων καὶ ἄλλων περιπαθῶν συμβόλων, δι' ὧν οἱ τότε ἐρασταὶ ἐκόσμουν τάς ἐπιστολὰς τῶν, ὡς παρ' ἡμῖν οἱ βρακοφόροι τοὺς βραχίονας καὶ τάς κνήμας τῶν, ἀνέγνωσε τὰ ἑξῆς: «Φρουμέντιος τῇ ἀδελφῇ αὐτοῦ Ἰωάννα χαίρειν ἐν Ὑψίστῳ» Ὡς ἡ ἔλαφος ἐπιποθεὶ τάς πηγὰς τῶν ὑδάτων, οὕτω καὶ ἡ ψυχή μου ἐδίψησε πρὸς σέ, ἀδελφὴ μου9. Θρῆνος κατέλαβε μὲ καὶ ὕδωρ ῥέουσι τὰ βλέφαρα μου10. Τὰ δάκρυά μου εἶναι ἡ τροφὴ τῆς ἡμέρας καὶ τῶν νυκτῶν μου ὁ ὕπνος11. Ὁ πεινῶν ὀνειρεύεται ἄρτους, καγὼ σὲ εἶδον καθ' ὕπνους, Ἰωάννα12 ἀλλ' ἐξύπνησα καὶ δεν σὲ εὗρον πλησίον μου. Ἀναβὰς τότε τὸν ὄνον μου τὸν μαῦρον ἦλθον εἰς τὸ σκήνωμά σου τὸ ἅγιον. Παρὰ τὸν τάφον τῆς Ἁγίας Βόμμας σὲ περιμένω. Ἔλθε, περιστερά μου, ἐκλεκτὴ ὡς ὁ ἠλιος13, ἐλθὲ διὰ τοῦ ἀκτίνων σου να ἐπισκιάσης τὴν σελήνην». Τοιαύτη ἦτο ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Φρουμεντίου. Σήμερον γράφοντες πρὸς γυναῖκα κατακλέπτομεν τὸν Φόσκολον καὶ τὴν Σάνδην, οἱ δὲ τότε ἐρασταὶ ἀντέγραφον τοὺς Ψαλμοὺς καὶ τοὺς Προφήτας, ὥστε αἱ ἐπιστολαὶ αὐτῶν ἦσαν φλογεραὶ ὡς τὰ χείλη τῆς Σουναμίτιδος καὶ ἡ ἄμμος τῆς ἐρήμου. Περὶ τὴν πέμπτην ὥραν τῆς νυκτός, ὅτε ὁ κώδων προσεκάλεσε τάς παρθένους εἰς τὸν ὄρθρον, ἡ Ἰωάννα κρατοῦσα διὰ τῆς δεξιᾶς χειρὸς τὰ σανδάλια, διὰ δὲ τῆς ἀριστερᾶς τὴν καρδίαν τῆς, ἵνα κατασιγάση τοὺς παλμοὺς αὐτῆς, κατέβη τὴν κλίμακα τοῦ κοινοβίου, ὀλισθαίνουσα σιωπηλὼς ὡς ὄφις ἐπὶ τῆς χλόης. Ἡ σελήνη, ἡ πιστὴ αὔτη λαμπὰς τῶν λαθρεμπόρων καὶ τῶν μοιχαλίδων, ἢν οἱ ποιηταὶ ὠνόμασαν ἁγνὴν κατ' εὐφημισμὸν ὡς καὶ σεμνὰς τάς Ἐριννύας, ἀνατείλασα ὀσονούπω ὄπισθεν τῶν ἐπάλξεων τῆς μονῆς ἐφώτισε τὴν πορείαν τῆς δραπέτιδος ἡρωίδος, ἥτις ἔσπευδεν εἰς τὴν συνέντευξιν, ἀσπλάγχνως καταπατούσα τὰ σέλινα καὶ τὰ πράσα τοῦ μοναστικοῦ κήπου. Ἀφοῦ ἐπὶ ἡμίσειαν περίπου ὥραν ἐβάδιζεν οὕτω, ἔφθασε τέλος εἰς τὸ νεκροταφεῖον σκιαζόμενον ὑπὸ κυπαρίσσων καὶ σμιλάκων τοσούτω πυκνῶν, ὥστε οὔτε τοῦ ἀνέμου ἡ πνοὴ οὔτε τοῦ ἡλίου αἱ ἀκτῖνες ἠδύναντο να εἰσδύσωσιν εἰς τὸ σκυθρωπὸν ἐκεῖνο ἑστιατόριον τῶν σκωλήκων. Ὁ Φρουμέντιος εἶχε δέσει τὸν ὄνον τοῦ εἰς κλάδον δένδρου, ἐπισκιάζοντος τὸ μνῆμα τῆς Ἀγ. Βόμμας, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἐκαθῆτο ἀνυψὼν εἰς τὴν ἄκραν βακτηρίας κεράτινον φανάριον, ἵνα χρησιμεύση ὡς φάρος εἰς τὴν φιλτάτην τοῦ· ἅμα δὲ εἶδε τὴν Ἰωάνναν προβαίνουσαν μετὰ δειλίας μεταξὺ τῶν τάφων, ὥρμησε πρὸς αὐτὴν ὡς καπουκίνος πρὸς χοιρομήριον κατὰ τὸ τέλος τῆς Τεσσαρακοστής. Ἀλλ' ὁ τόπος δεν ἦτο κατάλληλος διὰ τοιαύτας φιλοφρονήσεις· διὸ κρεμάσας τὸ φανάριον εἰς τὸ τράχηλον τοῦ ὄνου καὶ ἐπὶ τῶν νώτων αὐτοῦ ἀναβὰς μετὰ τῆς Ἰωάννας, ἔσπευσε ν' ἀπομακρυνθὴ τῶν νεκρωσίμων ἐκείνων σκιῶν. Τὸ δυστυχὲς ζῷον κύπτον ὑπὸ διπλοῦν φορτίον, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τεσσάρων πτερνῶν ἐνθαρρυνόμενον, ἔκλινε τὰ μακρὰ τοῦ ὦτα καὶ ἤρξατο να τρέχῃ, ἐκπέμπον ἐν εἴδει διαμαρτυρήσεως ὀγκηθμοὺς τοσούτω ἠχηρούς, ὥστε (κατ' ἀξιόπιστον ἁγιογράφον) πολλαὶ τῶν κεκοιμημένων παρθένων, νομίσασαι ὅτι ἤχησεν ἡ σάλπιγξ τῆς Κρίσεως, ἐξήγαγον τάς φαλακρᾶς κεφαλὰς ἐκ τῶν μνημείων. Ἡ Ἰωάννα ἔχουσα ζώνην τοὺς βραχίονας καὶ στήριγμα τὰ στήθη τοῦ καλοῦ Φρουμεντίου, ἀνέπνεε μετ' ἀπεριγράπτου ἀγαλλιάσεως τὸν ἀέρα τῶν ἀγρῶν. Τὸ νέον ζεῦγος ὑπερβὰν τὸ δάσος ἔτρεχεν ἤδη ἐπὶ ἀνοικτοῦ πεδίου φυτευμένου διὰ κριθῇς ἣ κυάμων. Ἀνατείλαντος δὲ μετ' οὐ πολὺ τοῦ ἡλίου, ὁ νέος μοναχός, ἵνα προφυλάξη τὴν σύντροφόν του ἀπὸ τῶν θερινῶν ἀκτίνων, ἠνάγκασε διὰ θαυματουργοῦ ἐπικλήσεως μεγάλον τινὰ ἀετὸν να ἀπλώση τάς πτέρυγας ὑπεράνω τῆς κεφαλῆς τῆς, παρακολουθῶν ἐν τῇ πτήσει τοῦ τὸ βῆμα τοῦ ὄνου. Τοιαῦτα θαύματα κατώρθουν οἱ τότε χριστιανοί, τῶν ὁποίων ἡ καρδία ἦτο ἁπλῆ, ἡ πίστις ἀκμαία καὶ αἱ προσευχαὶ παντοδύναμοι παρὰ τῇ Παναγίᾳ, ἐνῶ σήμερον οἱ πολυμαθεῖς, ἀλλ' ὀλιγόπιστοι σοφοὶ τοῦ αἰῶνος, οἱ κρατοῦντες διαβήτην καὶ μικροσκόπιον ἀντὶ σταυροῦ καὶ κομβολογίου, γνωρίζουσι μὲν πόσα πτερὰ ἔχει ἡ οὐρὰ ἑκάστου πτηνοὺ καὶ πόσους σπόρους περικλείει ἡ κάλυξ τῶν ἀνθέων, ἀλλ' οὔτε ἀετοὺς δύνανται δι' ἑνὸς νεύματος να ἐξημερώσωσιν οὔτε τάς ἀκάνθας να μεταβάλωσιν εἰς κρίνους δι' ἑνὸς δακρύου· πλὴν δὲ τούτου ὑβρίζονται καὶ ὑπὸ τοῦ πανοσιωτάτου ἀββᾶ Γερίνου, ὅστις ὀνομάζων αὐτοὺς εἰδωλολάτρας, διότι διατηρούσιν ἐν τῷ χριστιανικῷ οὐρανῷ τὸν Ἑρμῆν καὶ τὴν Ἀφροδίτην14 καὶ ἀθέους, διότι ἀλλάσσουσι τὰ ὀνόματα τῶν φυτῶν, ἀνακράζει ὡς ἄλλος Ἱερεμίας «Ἀνάθεμα! Ἀνάθεμα! καὶ πάλιν ἀνάθεμα εἰς τὴν πρόοδον καὶ τὴν ἐπιστήμην». Μετὰ τετράωρον δρόμον ἐσταμάτησαν οἱ δραπέται, ἵνα ἀναπαυθώσι πλησίον μικρὰς τίνος λίμνης, παρὰ τὸ χεῖλος τῆς ὁποίας ὑψοῦτο προτοῦ γιγαντιαῖον ἄγαλμα τοῦ Ἰρμινσούλ. Τὸ εἴδωλον τοῦτο εἶχε κρημνίσει ὁ Ἄγ. Βονιφάτιος δι' ἑνὸς φυσήματος εἰς τὸ βάθος τῆς λίμνης· ἀλλ' οἱ ἀρχαῖοι αὐτοῦ λάτραι, καίτοι γενόμενοι χριστιανοί, διετήρουν εἰς τοὺς μυχοὺς τῆς καρδίας λείψανά τινα ἀφοσιώσεως πρὸς τὸν ἀποπνιγέντα αὐτῶν προστάτην, εἰς ὂν ἐξηκολούθουν να προσφέρωσι δῶρα, ῥίπτοντες κατ' ἔτος εἰς τὸ ὕδωρ πλακούντας, λαμπάδας, μελόπητας καὶ τυρία πρὸς μεγίστην χαρὰν τῶν ἰχθύων, οἵτινες διὰ τῶν προσφορῶν ἐκείνων εἶχον γίνει παχεῖς ὡς οἱ ἱερεῖς τῆς Ῥέας ἣ τῆς ἐν Λορέτω Παναγίας. Ὁ Φρουμέντιος καταγόμενος μητρόθεν ἐκ τῶν ἡρωικῶν συναγωνιστῶν τοῦ Βιτικίνδου, ἦτο δεισιδαίμων ὡς γνήσιον τέκνον τῆς Σαξωνίας, ἡ δὲ Ἰωάννα κατοι δεινὴ θεολόγος συνεμερίζετο ὡς ὁ Σωκράτης τάς προλήψεις τῶν συγχρόνων. Οἱ πλεῖστοι χριστιανοὶ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἀμφιρρέποντες εἰσέτι μεταξὺ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν εἰδώλων, ὠμοίαζον τὴν ἐν Χίῳ εὐλαβῆ ἐκείνην γραῖαν, ἥτις καθ' ἑκάστην ἀνῆπτε κηρίον πρὸ τῆς εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ ἕτερον πρὸ τῆς του Διαβόλου, λέγουσα ὅτι καλὸν εἶναι να ἔχῃ τὶς φίλους πανταχοῦ. Οἱ δύο λοιπὸν ἐρασταί, γονυπετήσαντες παρὰ τὴν ὄχθην τῆς λίμνης προσέφερον εἰς τὸν Ἰρμινσοὺλ τὰ λείψανα τοῦ προγεύματος, τρίχας τῆς κεφαλῆς καὶ ὀλίγας τινὰς ἀναμεμειγμένας τοῦ αἵματος αὐτῶν σταγόνας, καθιστώντας οὕτω τὴν ἕνωσιν αὐτῶν αἰωνίαν καὶ ἀδιάρρηκτον ὡς τήν του Δουκὸς τῆς Ἐνετίας μετὰ τῆς θαλάσσης. Μετὰ δὲ τὴν τελετὴν ἐξήγαγεν ὁ Φρουμέντιος ἐκ τοῦ δισακκίου ἀνδρικὴν στολὴν καλογήρου, τὴν ὁποίαν παρεκάλεσε τὴν φίλην τοῦ να ἐνδυθή, ἵνα γίνη δεκτὴ ὡς νεοφώτιστος εἰς τὴν Μονὴν τῆς Φούλδας. «Οὕτω», προσέθηκεν ἐρυθριὼν ὁ νεανίσκος, «θέλομεν κατοικεῖ ἀνενοχλήτως εἰς τὸ αὐτὸ κελλίον, τρώγοντες εἰς τὸ αὐτὸ πινάκιον καὶ βυθίζοντες τὸν κάλαμον εἰς τὸ αὐτὸ μελανοδοχεῖον, ἐνῶ, ἂν σ' ἐννοήσωσιν ὡς γυναῖκα, θέλουσι σὲ κλείσει οἱ προεστῶτες μετὰ τῶν ἄλλων κατηχουμένων εἰς τὸν γυναικῶνα, ὅπου μόνον ἐκεῖνοι ἔχουσι τὴν ἄδειαν να εἰσέρχωνται, ἐγὼ δὲ θέλω ἀποθανεὶ εἰς τὴν φλιὰν ὑπὸ τῆς ἀπελπισίας». Ἡ Ἰωάννα ἀπεποιεῖτο ὡς ἔργον ἀσεβὲς τὴν μεταμφίεσιν, ἀντιτάσσουσα εἰς τοῦ ἐραστοῦ τάς παρακλήσεις τὸ ῥητὸν τῆς Γραφῆς «οὐκ ἔσται σκευὴ ἀνδρὸς ἐπὶ γυναικῖ, οὐδ' ἐνδύσεται ἀνὴρ στολὴν γυναικείαν», ἀλλ' ἐκεῖνος ἐπέμενε, καὶ εἰς τὸ ἐδάφιον τοῦ Δευτερονομίου ἀντέταττεν τὴν γνώμην τοῦ Ὠριγένους, καθ' ὂν αἱ γυναῖκες θέλουσι μεταμορφωθὴ εἰς ἄνδρας κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Κρίσεως. Ἀποκριθείσης δὲ τῆς Ἰωάννας ὅτι ὁ Ὠριγένης ἦτο αἱρετικὸς καὶ πλὴν τούτου εὐνοῦχος, ἐνεθύμισεν αὐτὴ ὁ νεανίσκος τὸ παράδειγμα τῆς Ἀγ. Θέκλας, ἀδελφῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καὶ πλὴν ταύτης τὴν Ἀγ. Μαργαρίταν, τὴν Ἀγ. Εὐγενίαν, τὴν Ἀγ. Ματρώναν καὶ τόσας ἄλλας ἁγίας, αἵτινες κρύψασαι ὑπὸ ἀνδρικὸν ῥάσον τὸ σῶμα αὐτῶν, τὸ λευκὸν ὡς πτέρυγα ἀγγέλου, ἀπέκτησαν τὴν ἁγιότητα, συζήσασαι μετὰ καλογήρων, ὡς κατακτώσι καὶ οἱ Τούρκοι τὸν παράδεισον, ζῶντες μεταξὺ γυναικών. Ἡ νεότης, τὸ κάλλος καὶ ἡ περιπάθεια ἦσαν ἐπιχειρήματα καθιστώντα ἀκαταμάχητον τὴν εὐγλωττίαν τοῦ νέου κατηχητοῦ, ὥστε ἡ Ἰωάννα καταπατήσασα μετ' οὐ πολὺ ὑπὸ τοὺς μικροὺς πόδας τῆς τά τε παραγγέλματα τῆς Γραφῆς καὶ τὴν γυναικείαν αὐτῆς στολήν, ἐνεδύθη τὸ ῥάσον καὶ ὑπεδέθη τὰ σανδάλια ἐκεῖνα, ἅτινα ἔμελλε μετὰ τίνα ἔτη να τείνῃ πρὸς ἀσπασμὸν εἰς τοὺς μεγάλους τῆς γῆς περὶ τὸν θρόνον τῆς γονυπετούντας. Ἀφοῦ ἐτελείωσεν ἡ μεταμόρφωσις, ὠδήγησεν αὐτὴν ὁ Φρουμέντιος εἰς τὸ χεῖλος τῆς λίμνης, ἵνα κατοπτρισθή. Οὐδέποτε εἶχε σφίγξει σχοινίον τὴν ὀσφὺν ὡραιοτέρου καλογήρου, τὸ δὲ πρόσωπον τῆς ἡρωίδος μας ἔλαμπεν ὑπὸ τὸ μοναχικὸν κουκούλιον ὡς μαργαρίτης ἐντὸς τοῦ ὀστράκου. Ὁ Φρουμέντιος δεν ἠδύνατο να κορεσθῇ θαυμάζων τὸν ἀδελφὸν τοῦ Ἰωάννην, πρὸ τοῦ ὁποίου γονυπετήσας ὡς ἐν ἐκστάσει ἤρξατο να ἀνυμνὴ τὴν καλλονὴν αὐτοῦ διὰ τίνος τῶν μυστικοανατομικὼν ἐκείνων ὕμνων, δι' ὧν οἱ καλόγηροι τοῦ μεσαιῶνος ἐξεθείαζον ἀνὰ ἐν τὰ μέλη τῆς Παναγίας, τάς τρίχας, τάς παρειάς, τοὺς μαστούς, τὴν γαστέρα, τάς κνήμας καὶ τοὺς πόδας, ὡς οἱ ἰπποκάπηλοι τὰ κάλλη τῶν ἵππων τῶν καὶ ὁ κύριος Π. Σοῦτζος τὰ τῶν ἡρωίδων τοῦ. Μετὰ τὸ τέλος τῆς λιτανείας ἱππεῦσαν καὶ πάλιν τὸ νέον ζεῦγος διηύθυνε τὰ βήματα τοῦ ὑποζυγίου πρὸς τὸ μοναστήριον τῆς Φούλδας, ὅπου ἔμελλεν ἡ Ἰωάννα να καταταχθῇ ἐν τῇ ποίμνη τοῦ Ἀγ. Βενεδίκτου. Δώδεκα ὅλας ἡμέρας ἐδαπάνησαν οἱ δραπέται, ἵνα διατρέξωσι τάς μεταξὺ Μοσβάχης καὶ Φούλδας τριάκοντα λεύγας, ἀναπαυόμενοι ὅπου εὕρισκον σκιάν, λουόμενοι εἰς πάντα ῥύακα καὶ τὸ ὄνομα αὐτῶν ἐγχαράσσοντες εἰς τὰ δένδρα, ἅτινα ἐσκίαζον τάς ἡδονὰς τῶν. Ἡ θερμότης τοῦ ἡλίου, τῆς νεότητος, τοῦ ἔρωτος καὶ πρὸ πάντων ἡ ἐκ τῆς ἱππασίας καθιστᾲ ἀναγκαίους τοὺς συχνοὺς ἐκείνους σταθμούς. Ἄλλως δὲ ὁ Φρουμέντιος, γνωρίζων ἀκριβῶς τὴν ἁγιογραφίαν τῶν τόπων ἐκείνων, εὕρισκε πάντοτε εὐσεβῆ τίνα πρόφασιν, ὁσάκις ἐπεθύμει να πεζεύσωσιν ὅτε μέν, ἵνα προσευχηθώσι πρὸ τοῦ δένδρου, ὅπου ἡ Ἀγ. Θέκλα ἐθεράπευσε τὸν τυφλόν, ῥαντίσασα τοὺς ἐσβεσμένους ὀφθαλμοὺς τοῦ διὰ τίνων σταγόνων γάλακτος ἐκ τῶν παρθενικῶν αὐτῆς μαστῶν, ὅτε δέ, ἵνα φιλήσωσι τὸ χῶμα, ὅπου ἔρρευσε τὸ αἷμα τοῦ Ἀγ. Βονιφατίου καὶ ἐξ ἑκάστης σταγόνος ἐβλάστησεν ὡς ἐκ τοῦ Ἀδώνιδος μία ἀνεμώνη. Ἡ Ἰωάννα συγκατέβαινε μειδιώσα εἰς τοῦ ἐραστοῦ τάς αἰτήσεις, οἱ δὲ ποιμένες καὶ γεωργοὶ ἐθαύμαζον τὸ κάλλος καὶ τὴν εὐσέβειαν τῶν δύο κουκουλοφόρων νεανίσκων, σπεύδοντες ὁσάκις ἀπήντων αὐτοὺς να ἀφαιρέσωσι τοὺς τριγώνους πίλους καὶ ἁμιλλώμενοι τὶς πρῶτος να ἀσπαθὴ τάς χεῖρας τῶν ἢ να προσφέρῃ αὐτοῖς ἄρτον, μυζήθραν, ζύθον καὶ ὀπώρας. Ἄλλοτε πάλιν ἀπήντων ἡμιγύμνους Σκλαβηνούς, οἵτινες διητῶντο ὡς οἱ κάλαμοι παρὰ τάς ὄχθας τῶν ῥυάκων, ἀπαιτοῦντες φόρον διαβάσεως παρὰ τῶν ὁδοιπόρων καὶ ῥίπτοντες εἰς τὸ ὕδωρ τοὺς δυστροπούντας. Ἀλλὰ τούτους ἀπεμάκρυνεν ὁ Φρουμέντιος διὰ τροπαρίου τινὸς εἰς τὸν Ἄγ. Μιχαήλ, ὅπερ ἔτρεπεν ἀμέσως εἰς φυγὴν τοὺς ἀμφιβίους ἐκείνους λῃστάς, ὡς ἡ φωνὴ τοῦ χοίρου τὸν ἐλέφαντα. Πρωίαν δέ τινα, ἐνῶ ὑπὸ τὴν σκιὰν γηραιὰς δρυὸς ἀνεπαύετο τὸ χαριτωμένον ζεῦγος ἐπὶ τῶν ἐρωτικῶν δαφνὼν τοῦ ἢ μᾶλλον ἐπὶ τριφυλλίων (διότι αἱ δάφναι εἰς Γερμανίαν δεν βλαστάνουσιν εἰμὴ μόνον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς τῶν ἡρῴων) προσῆλθον δύο γυναῖκες, δεδεμένον ἔχουσαι τὸν πόδα δι' ἐλαφρὰς ἁλύσου, ἐψιμυθιωμένας τάς παρειὰς καὶ μόνον ἔνδυμα τὴν λυτὴν κόμην τῶν. Αὖται ἦσαν ἁμαρτωλαί, κανονισθείσαι ὑπὸ τοῦ πνευματικοῦ να ὑπάγωσι γυμναὶ καὶ ἁλυσόδετοι εἰς προσκύνησιν τοῦ τάφου τοῦ Ἀγ. Μαρκελλίνου, ἵνα ἐξαγοράσωσι τάς ἁμαρτίας. Αἱ εὐσεβεῖς αὖται ἀποδημίαι ἐγίνοντο συνήθως περὶ τὰ τέλη τοῦ ἔαρος ἣ τάς ἀρχάς του θέρους, ὅτε ἡ θερμοκρασία ἐπέτρεπε τὴν παραδείσιον ἐκείνην στολήν. Αἱ πλεῖσται τῶν Μαγδαληνῶν τούτων γνωρίζουσαι ὅτι ἡ πρόσψαυσις τῶν ἱερῶν λειψάνων ἔμελλε μετ' ὀλίγον να ἀποπλύνη ἀπ' αὐτῶν πᾶσαν κηλῖδα, οὐδόλως συνεστέλλοντο να πολλαπλασιάζωσι καθ' ὁδὸν τάς ἁμαρτίας, ζητούσαι φιλοξενίαν παρὰ τῶν χωρικὼν καὶ ἐλέη παρὰ τῶν ὁδοιπόρων καὶ ἀμφοτέρους ἀνταμείβουσαι διὰ τοῦ νομίσματος ἐκείνου, δι' οὐ ἐπλήρωσε τὸν ναῦλον τῆς ἡ Ἀγ. Μαρία ἡ Αἰγυπτία· ἡ δὲ ἀδάμειος αὐτῶν ἐνδυμασία καθιστᾲ συνεχεῖς καὶ προχείρους τάς τοιαύτας συναλλαγάς. Αἱ δύο λοιπὸν προσκυνήτριαι, μὴ δυνάμεναι να μαντεύσωσίν τι ὑπὸ τὸ ῥάσον τῆς Ἰωάννας ὑπεκρύπτετο, ἐπλησίασαν ἐπικαλούμεναι ὀλίγα τινὰ δηνάρια, ἀντὶ τῶν ὁποίων ὑπέσχοντο ν' ἀνοίξωσιν εἰς τοὺς δύο νεανίσκους τάς πύλας τοῦ οὐρανοῦ εἰς τὸν μέλλοντα καὶ τάς ἀγκάλας τῶν εἰς τὸν παρόντα βίον. Ὁ Φρουμέντιος, ἔχων πρὸ ἑαυτοῦ τὴν Ἰωάνναν θώρακα ἀσφαλῆ κατὰ παντὸς πειρασμοῦ, ἀπώθησε διὰ τοῦ σχοινίου τῆς ζώνης τοῦ τάς ἀναιδεῖς προτάσεις τῶν λυσιζώνων ἐκείνων σειρήνων, ἀφ' ὧν ἀπεμακρύνθη σφιγγῶν τὴν φίλην τοῦ εἰς τάς ἀγκάλας, ὡς οἱ ἀσκηταὶ τὸν Σταυρόν, ὁσάκις ἐπειράζοντο ὑπὸ τοῦ δαίμονος τῆς σαρκός. Ἀλλ' οἱ μὲν ἅγιοι ἐκεῖνοι ἐρημῖται, ἐνῶ ἀπέστρεφον μετὰ τρόμου τὸν ἕνα ὀφθαλμὸν ἀπὸ τοῦ δαίμονος, προσήλουν τὸν ἄλλον εἰς αὐτὸν μετ' ἐπιθυμίας ἅμα καὶ φρίκης, ὡς νήστις Ἰουδαῖος εἰς χοιρομήριον, ὁ δὲ Φρουμέντιος, ὅστις ὡς γνήσιον τέκνον τῆς Δύσεως μετεχειρίζετο τὴν ἀπόλαυσιν ὡς ἀντιφάρμακον κατὰ τῆς ἐπιθυμίας, ἀπέστρεφεν ἄνευ κόπου ἀμφοτέρους τοὺς ὀφθαλμούς. Οἱ ἡμέτεροι ἅγιοι ἀγρυπνοῦντες, μαστιγούμενοι καὶ νηστεύοντες, μέχρις οὐ τὸ στόμα τῶν ἐπληροῦτο σκωλήκων, μόλις κατώρθουν να καταστείλωσι τοὺς ὠρυγμοὺς τῆς σαρκός, παλαίοντες νυχθήμερον κατὰ διαβόλων ἐνδεδυμένων μορφὴν γυναικείαν καὶ αὐτὰς τάς ὄρνιθας καὶ τάς αἶγας ἀπομακρύνοντες τῶν ἀσκητηρίων, ὡς ἐπικινδύνους εἰς τὴν δυσβάστακτον σωφροσύνην τῶν, ἐνῶ οἱ Φράγκοι, ἀφοῦ διὰ μικράς τινος θυσίας καθησύχαζον τὸν ἔξαρχον τῆς ἀσελγείας, ἠδύναντο ἔπειτα ἐν ἡσυχίᾳ καὶ γαλήνη ψυχῆς να φροντίσωσι περὶ τῆς σωτηρίας τῶν, μὴ ἀναγκαζόμενοι να διακόπτωσιν ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν τάς προσευχὰς τῶν, ἵνα ἐκδιώξωσιν, ὡς ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος, τὸν πειρασμὸν διὰ ψυχρολουσίας. Κατὰ τὸν σοφὸν Ἀρχιγένην ἡ ἐγκράτεια εἶναι τὸ σφοδρότερον τῶν ἀφροδισίων φαρμάκων· καλῶς λοιπὸν ἔπραττον οἱ Φράγκοι ἐξορίζοντες τὰ τοιαῦτα φάρμακα ἐκ τῶν μοναστηρίων. Ὁ ἥλιος φωτίσας τὴν μακροτέραν τοῦ ἔτους ἡμέραν εἶχε δύσει πρὸ πολλοῦ, ὅτε οἱ δύο ὁδοιπόροι, ὑπερβάντες τὰ περιφράσσοντα τὴν μονὴν τῆς Φούλδας ἐσβεσμένα ἡφαίστεια, ἐπάτησαν τέλος πάντων τάς μοναστηριακὰς γαίας. Ἡ νῦξ ἦτο ἀσέληνος καὶ γλυκεῖα, καὶ μόνοι οἱ ἀστέρες ἐκατοπτρίζοντο εἰς τὸ ῥεῦμα τῆ Φούλδας· ἀλλ' ἐφ' ὅσον ἐπλησίαζον οἱ νεανίσκοι πρὸς τὴν μονήν, διέκρινον μεταξὺ τῶν δένδρων ἐρύθημα ὡσεὶ μεγάλης τινὸς πυρκαϊάς. Ἀλώπεκες, λαφοι καὶ ἀγριόχοιροι γιγαντιαῖοι ἔφευγον πέριξ αὐτῶν μετὰ τρόμου, τὰ δὲ νυκτερινὰ πτηνὰ ἀνεζήτουν τὸ σκότος τῆς φωλεὰς ἀτάκτως ὑπεράνω τῆς κεφαλῆς τῶν πτερυγίζοντα. Ἡ Ἰωάννα συνεσφίγγετο τρέμουσα εἰς τὰ στήθη τοῦ συντρόφου τῆς, καὶ αὐτὸς δὲ ὁ ὄνος ἔτεινεν ἀνησύχως τὰ ὦτα, προχωρῶν μετὰ περισκέψεως καὶ δειλίας ὡς στρατιώτης τοῦ πάπα εἰς τὸ πῦρ τῶν μαχῶν. Στῆλαι πυρός, νέφη καπνοῦ, ἦχος κωδώνων καὶ ᾀσμάτων, ἀναθυμιάσεις λιβάνου καὶ μαγειρείου προσέβαλον μετ' οὐ πολὺ τοὺς ὀφθαλμούς, τὰ ὦτα καὶ τὴν ῥῖνα τῆς ἡμετέρας ἡρωίδος, ἧς τὸ θάμβος καὶ ὁ τρόμος ηὔξανον ἀνὰ πᾶν βῆμα, οὐδ' ἰσχῦε να καθησυχάση αὐτὴν ἡ εὐθυμία τοῦ Φρουμεντίου, ὅστις εἰς τάς συχνὰς αὐτῆς ἐρωτήσεις ἀπεκρίνετο διὰ καγχασμὼν καὶ φιλημάτων. Ἡμεῖς δὲ μὴ δυνάμενοι να δώσωμεν τὴν αὐτὴν ἀπάντησιν, καλὴ ἀναγνώστρια, θέλομεν σὲ πληροφορήσει ὅτι ἡ ἡμέρα ἣ μᾶλλον ἡ νῦξ ἐκείνη ἦτο ἡ εἰκοστὴ τετάρτη Ἰουνίου, καθ' ἢν πρὸ ὀκτακοσίων ἐτῶν ἡ κεφαλὴ τοῦ Ἀγ. Ἰωάννου προσεφέρετο ὡς ἀμοιβὴ τῆς ὀρχήσεως εἰς τὴν θυγατέρα τῆς Ἡρῳδιάδος, ὅπως σήμερον ἀνθοδέσμη εἰς τὴν Ἔσλερ ἣ τὴν Ταλιόνην. Τὰ ὀστᾶ τοῦ Ἁγίου ἐκταφέντα ὑπὸ τοῦ Ἀγ. Ἀθανασίου περιῆλθον κατὰ τὴν τότε συνήθειαν τὴν οἰκουμένην ἅπασαν θαυματουργούντα, ἡ δὲ κεφαλὴ εἶχε μετακομισθὴ ὑπὸ τίνος Γάλλου καλογήρου ἐξ Ἀλεξανδρείας εἰς Γαλλίαν· καθότι οἱ Φράγκοι τοῦ μεσαιῶνος ἥρπαζον ἀπὸ τῶν ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς τὰ λείψανα τῶν ἁγίων, ὡς οἱ ἀπόγονοι αὐτῶν τὰ συντρίμματα τῆς ἀρχαίας τέχνης. Δάκτυλος τοῦ Ἀγ. Σεργίου ἣ κνήμη τῆς Ἀγ. Φεβρωνίας ἐπωλοῦντο τότε πολὺ ἀκριβότερα ἣ σήμερον κεφαλὴ τοῦ Ἑρμοῦ ἣ βραχίων τῆς Ἀφροδίτης· τοῦ δὲ Ἀγ. Ἰωάννου τὸ κρανίον κατατεθὲν ἐν τῇ μονῇ τοῦ Ἀγ. Ἀγγελὴ ἐχρησίμευεν τοῖς κατοίκοις πρὸς θεραπείαν τοῦ πυρετοῦ, ὡς σήμερον ἡ κινίνη. Ἡ φήμη τῆς θαυματουργοῦ ἐκείνης κεφαλῆς ἐξηπλώθη βαθμηδὸν καθ' ἅπασαν τὴν Δύσιν, κατ' ἔτος δὲ ἀνήπτοντο πανταχοῦ εἰς τιμὴν τοῦ Ἁγίου πολυάριθμοι πυραί, περὶ τάς ὁποίας εὐωχοῦντο καὶ ἐχόρευον οἱ πιστοί, ὡς οἱ πρόγονοι αὐτῶν περὶ τοὺς πυρσοὺς τῶν Παληλίων. Ἡ θέα Πάλης εἶχε λησμονηθὴ πρὸ πολλοῦ, ἀλλ' οἱ ἀρχαῖοι αὐτῆς λάτραι ἐξηκολούθουν ἀγαπῶντες τὸν οἶνον, τὸν χορὸν καὶ τάς εὐθύμους ἀγρυπνίας, καὶ ἐν ἐλλείψει θεῶν προσέφερον εἰς τοὺς μακροπώγωνας καὶ μικροχίτωνας Ἁγίους τοῦ χριστιανικοῦ παραδείσου τὴν χαρμόσυνον λατρείαν τῶν γυμνῶν καὶ ἀγενείων κατοίκων τοῦ Ὀλύμπου. Ἡ πανήγυρις εὑρίσκετο εἰς τὴν ἀκμήν, ὅτε εἰσῆλθον οἱ δύο ὁδοιπόροι εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ μοναστηρίου. Οἱ μὲν τῶν μοναχῶν προσέθετον δέσμας ἀχύρων καὶ κενωθέντα βαρέλια εἰς τὴν πυράν, οἱ δὲ ἀνυψοῦντες τὰ κράσπεδα τῶν ῥάσων ἐπήδων ὑπεράνω τῆς ἱερᾶς φλογός, καταφεύγοντες εἰς λάκκον πλήρη ὕδατος, ὁσάκις ἔδακνε τὸ πῦρ τάς γυμνὰς κνήμας τῶν· ἕτεροι ὠρχοῦντο περὶ τάς πυράς, ὡς ὁ Δαυὶδ περὶ τὴν Κιβωτόν, ἣ κατακείμενοι ἐπὶ τῆς χλόης ἐβύθιζον τάς περόνας εἰς τάς χύτρας καὶ τὰ ποτήρια εἰς τοὺς πίθους· ἄλλοι πάλιν κρατοῦντες φλέγοντα δαυλὸν ἔτρεχον περὶ τὸν κῆπον ἀναζητοῦντες ἱεράκιον πρὸς φυγάδευσιν τῶν δαιμόνων ἣ τετράφυλλον τριφύλλιον, τὸ ὁποῖον καθιστᾲ τὰ καταχθόνια πνεύματα ὑποτελῆ τῷ ἀνευρίσκοντι τοιοῦτον φυτὸν κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην. Οἱ εὔθυμοι μοναχοὶ ὑπεδέχθησαν μετὰ κραυγῶν χαρὰς τὸν ἐπιστρέφοντα ἀδελφὸν καὶ τὴν Ἰωάνναν, ἢν παρουσιάσεν αὐτοῖς ὡς ὀρφανὸν συγγενῆ τοῦ ὑποτελῆ τοῦ Δουκὸς Ἀνσιγίζου, εὑρίσκοντα βαρεῖαν τὴν ἅλυσιν τοῦ δούλου καὶ ἐπιθυμοῦντα να ἀνταλλάξῃ αὐτὴν ἀντὶ καλογηρικοὺ σχοινίου. «Dignus, Dignus est intrari in nostro Sancto Corpori!» ἀπεκρίθησαν ὁμοφώνως οἱ Βενεδικτίνοι, συμπαρασύροντες τὴν νεοφώτιστον εἰς τάς ταχείας περιδινήσεις τοῦ κυκλείου χοροῦ, ὅστις περιεστρέφετο ὡς πολύκρικος ὄφις περὶ τὴν ὑψηλοτέραν τῶν πυρῶν. Ἡ Ἰωάννα ἅμα εἰσελθοῦσα εἰς τὸ μοναστήριον ἐδιδάσκετο να χορεύη. Ἀλλὰ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὁ χορός, ὂν ἀπαγορεύουσι σήμερον οἱ πνευματικοὶ ὡς ἐφεύρεσιν τοῦ Σατανᾶ, οὐδὲν εἶχε τὸ ἀσεβὲς ἣ ἀντίθρησκον, ἀλλ' ἦτο ἁπλῶς προσευχὴ γινομένη διὰ τῶν ποδῶν ὡς οἱ ψαλμοὶ διὰ τῶν χειλέων, ἀμφότεροι δὲ ἐφευρέθησαν ὑπὸ τοῦ προφητάνακτος Δαυίδ, ὥστε συγγενεύουσιν ὡς γνήσια τέκνα τοῦ αὐτοῦ πατρός. Οἱ ἀστέρες ὠχριῶν εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ αἱ πυραὶ ἐσβήνοντο ἐπὶ τῆς γῆς, ὅτε ὁ κώδων ἠνάγκασε τοὺς οἰνοβαρεῖς καὶ νυστάζοντας συμπότας ν' ἀφήσωσι τὸν χορὸν ἣ τὸν πίθον, ἵνα δράμωσιν εἰς τὸν ὄρθρον. Τὴν πρωίαν ἐκείνην, ὡς συνέβαινε πάντοτε τὴν ἐπιοῦσαν ἑορτῆς, βαρύηχοι ῥογχασμοὶ ἀντήχησαν ἀντὶ ὕμνων ὑπὸ τοὺς θόλους τῆς ἐκκλησίας, καὶ ἐκ τούτου, λέγουσι, παρέμεινεν εἰς τοὺς καλογήρους ἡ συνήθεια τοῦ να ψάλλωσι καὶ ἔξυπνοι ὄντες διὰ τῶν μυκτήρων. Ἡ συνήθεια αὔτη, ἐξορισθεῖσα τῶν ἐκκλησιῶν τῆς Δύσεως μετὰ τῆς ἑορτῆς τοῦ Ὄνου καὶ τῶν ἄλλων γοτθικῶν λειψάνων τοῦ μεσαιῶνος, κατέφυγε παρ' ἡμῖν, ὅπου διατηρείται ἀκέραιος καὶ ἀκμαία, καθιστώσα καθ' ἡμέραν ἐρημοτέρους τοὺς ναούς, ψυχροτέραν τὴν εὐλάβειαν καὶ ἐλαφρότερα τὰ ἐλέη τῶν ὀρθοδόξων. Αἱ θρησκεῖαι ὁμοιάζουσι τάς γυναίκας. Ἀμφότεραι ἐνόσω ἤναι νέαι οὔτε καλλωπισμῶν χρήζουσιν οὔτε ψιμυθίου, ἵνα περικυκλώνται ὑπὸ λατρευτὼν προσκλινών, ἑτοίμων καὶ τὴν ζωὴν ὑπὲρ αὐτῶν να θυσιάσωσιν, ὡς οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ καὶ οἱ ἐρασταὶ τῆς Ἀσπασίας· ἀλλ' ἅμα γηράσωσιν ἀνάγκη να καταφύγωσιν εἰς τὸ φῦκος καὶ τὰ κοσμήματα, ἵνα ἐπ' ὀλίγον ἀκόμη διατηρήσωσι τοὺς ἀραιουμένους θιασώτας. Ἡ μὲν Ῥωμαϊκὴ Ἐκκλησία ἐννοήσασα τοῦτο, εὐθὺς ἅμα εἶδε ψυχραινόμενον τὸν ζῆλον τῶν πιστῶν, κατέφυγεν εἰς τοὺς ζωγράφους καὶ τοὺς γλύπτας, ὡς ἡ Ἥρα εἰς τὸν κεστὸν τῆς Ἀφροδίτης, ἵνα καλύψῃ τάς ῥυτίδας καὶ ἐνδύση τὴν γυμνότητα τῆς, ἡ δὲ ἀνατολικὴ καίτοι πρεσβυτέρα τῆς ἀδελφῆς τῆς εἴτε ἐκ πενίας εἴτε ἐξ ὑπερηφανείας ἐπέμεινε θέλουσα να ἑλκύῃ τοὺς πιστοὺς δι' ἐρρίνων ᾀσμάτων καὶ συνωφρυωμένων εἰκόνων. Ἡ εὐλάβεια ἐξέλιπεν πρὸ πολλοῦ ἐκ τῆς οἰκουμένης, ἀλλ' αἱ εἰκόνες τοῦ Ῥαφαήλου καὶ ἡ φωνὴ τῶν Λακορδαίρων ἣ τῶν εὐνούχων τοῦ πάπα ἐλκύουσιν ἀκόμη προσκυνητὰς ὑπὸ τοὺς θόλους τοῦ Ἀγ. Πέτρου καὶ τοῦΠανθέου, ἐνῶ ἡμεῖς ἅπαξ μόνον τοῦ ἔτους πορευόμεθα φράσσοντες τὰ ὦτα εἰς τὴν ἐκκλησίαν. Ἅμα ἐτελείωσεν ὁ ὄρθρος, ἔσπευσεν ὁ Φρουμέντιος να ξεναγήσῃ τὴν Ἰωάνναν εἰς τὸ νέον αὐτῆς κλωβίον. Ἡ μονὴ τῆς Φούλδας ὠμοίαζε μᾶλλον φρουρίω ἣ μάνδρα μοναχῶν. Ὑψηλὰ ἡφαίστεια, τῶν ὁποίων τοὺς κρατῆρας εἶχε σβήσει ὁ Ἄγ. Στούρμης διὰ σταγόνων τινῶν ἠγιασμένου ὕδατος, περιέφρασσον αὐτὴν πανταχόθεν, τὸ δὲ ῥεῦμα τοῦ ὁμωνύμου ῥύακος ἐχρησίμευεν ὡς τάφρος τοῦ μοναστικοῦ τούτου φρουρίου, στεφομένου διὰ πύργων καὶ ἐπάλξεων ὀδοντωτῶν. Οἱ τότε ὀπαδοὶ τοῦ Ἀγ. Βενεδίκτου πλὴν τοῦ οἴνου καὶ τοῦ ὕπνου ἠγάπων ν' ἀναμειγνύωνται καὶ εἰς τάς πολιτικὰς πάλας τοῦ αἰῶνος, ὁσάκις δὲ κατεδιώκοντο ὑπὸ τίνος ἰσχυροῦ, ὠχυροῦντο ὄπισθεν τῶν τειχῶν τοῦ κοινοβίου, ὡς οἱ ἐφημεριδογράφοι ὄπισθεν τῶν ἄρθρων τοῦ Συντάγματος. Ὁ μέγας Κάρολος εἶχεν ἐξημερώσει ὀπωσοὺν τὰ ἤθη τῶν ἀρειμανίων καλογήρων, ἀφαιρέσας αὐτοῖς πάντα τὰ ὅπλα πλὴν τῶν πνευματικῶν, ἀλλ' αἱ μοναὶ διετήρουν ἀκόμη τὴν φιλόμαχον αὐτῶν στολήν. Ἡ Ἰωάννα ἐπεσκέφθη κατὰ σειρὰν τὰ κελλία, τὸ σπουδαστήριον τῶν νεοφύτων, τὸ ἑστιατόριον κοσμούμενον ὑπὸ τερατομόρφων ἀγαλμάτων τῶν δώδεκα Ἀποστόλων, τάς ὑπογείους εἱρκτάς, ἔνθα οἱ κακοὶ καλόγηροι ἐθάπτοντο ζῶντες, καὶ τέλος τὴν βιβλιοθήκην, ὅπου ἑξήκοντα γραφεῖς εἰργάζοντο νυχθήμερον, οἱ μὲν ἀποξέοντες ἀρχαία χειρόγραφα, οἱ δὲ καταγράφοντες ἐπὶ τοῦ οὕτως ἐτοιμασθέντος χάρτου τάς ἀθλήσεις τοῦ Ἀγ. Βαβύλα καὶ τῆς Ἀγ. Πρίσκας ἀντὶ τῶν ἄθλων τοῦ Ἡρακλέους καὶ τοῦ Ἀννίβα. Ὁ δὲ κῆπος ἦτο ἠμελημένος, διότι οἱ καλοὶ πατέρες ὀλίγον ἐφρόντιζον περὶ ἀνθέων καὶ ἀπεστρέφοντο τὰ λαχανικά, ὡς καταργούντα πολύτιμον τόπον ἐν τῷ στομάχω, προτιμῶντες τὰ στήθη τῶν χηνῶν καὶ τοὺς μηροὺς τῶν χοίρων, τοὺς ὁποίους παρωμοίαζον πρὸς τὰ ῥητὰ τῆς Γραφῆς, τὰ ἐν ὀλίγαις λέξεσι πολλὴν περιέχοντα οὐσίαν. Περιγράψαντες τὴν φωλεὰν θέλομεν ἤδη προσπαθήσει να σκιαγραφήσωμεν καὶ τὴν εἰκόνα τῶν ἐν αὐτῇ ἐνοικούντων. Τὰ μοναστικὰ τάγματα τοσούτον ἐπολλαπλασιάσθησαν καὶ τόσον ποικίλα κατήντησαν τὰ ὀνόματα καὶ τὰσχήματα τῶν καλογήρων, τῶν Θεατίνων, Ῥεκολλέτων, Καρμηλιτών, Ἰωαννιτών, Φραγκισκανῶν, Καπουκίνων, Καμαλδούλων, ἀνυποδήτων, σανδαλοφόρων, γενειητών, κεκαρμένων, λευχειμόνων, μαυροφόρων καὶ ἄλλων, ὥστε ὁπεριώνυμος ζωολόγος Βόρνος15 ἐπειράθη πρὸς ἀποφυγὴν συγχύσεως να κατατάξῃ αὐτοὺς ἐκ τῶν κυριωτέρων γνωρισμάτων κατὰ γένῃ καὶ εἴδη κατὰ τὸ σύστημα τοῦ Λινναίου, ὡς πρὸς τὰ ζῷα καὶ τὰ φυτά. Ἀνοίγοντες λοιπὸν τὴν Λινναϊκὴν ταύτην Μοναχολογίαν εἰς τὴν λέξιν Βενεδικτίος εὑρίσκομεν τὸν ἑξῆς ἐπιστημονικὸν ὁρισμὸν τοῦ εἴδους τούτου τῶν ῥασοφόρων «... πρόσωπον ἀγένειον, κρανίον ἐγκεκαρμένον, πόδες σανδαλοφόροι· φέρει ἔνδυμα μακρόν, μέλαν, ποδῆρες, μανδύαν καταπίπτοντα μέχρι πτερνῶν …κρώζει τρις ἣ τετράκις τῆς ἡμέρας καὶ μεσούσης τῆς νυκτὸς διὰ φωνῇς βραγχώδους, βραδείας... παμφαγεί· νηστεύει σπανίως». Τοιαῦτα ἦσαν τὰκυριώτερα χαρακτηριστικά· πλὴν δὲ τούτων οἱ Βενεδικτίνοι τῆς Γερμανίας ἐφόρουν ἐρραμμένην εἰς τὸ κουκούλιον μικρὰν εἰκόνα τῆς Παναγίας, ἵνα προφυλάττη τάς κεφαλὰς τῶν ἀπὸ τοὺς πονηροὺς λογισμοὺς καὶ τάς φθεῖρας· τὰ δὲ πρόσωπα αὐτῶν πολὺ ὠμοίαζον τὰ παλίμψηστα μοναστηριακὰ χειρόγραφα, ἐν οἷς ὑπὸ τὰ εὐσεβῆ τροπάρια τοῦ μεσαιῶνος διαφαίνονται εἰσέτι ἐρωτικοὶ στίχοι τοῦ Ἀνακρέοντος καὶ τῆς Σαπφοῦς. Τετράκις τῆς ἡμέρας ἔτρωγον οἱ καλοὶπατέρες· ἀντὶ βουτύρου μετεχειρίζοντο χοίρινον ἄλειμμα καὶ τοὺς δακτύλους τῶν ἀντὶπερόνης, οἱ δὲ ἁμαρτήσαντες ἐτιμωροῦντο στερούμενοι ἀλείμματος ἐπὶ τίνας ἑβδομάδας, ὡς παρ' ἡμῖν τῆς μεταλήψεως. Δὶς τοῦ μηνὸς ἐξυρίζοντο, τὴν μεγάλην Παρασκευὴν ἔπλυνον ὅλοι τοὺς πόδας καὶ τρις τοῦ ἔτους οἱ παχύτεροι αὐτῶν ἐφλεβοτομοῦντο, ἵνα καταστείλωσι τάς ἀκαθάρτους ὀρέξεις, ἣ κατ' ἄλλους χρονογράφους, ἵνα προλάβωσι τὴν ἀποπληξίαν. Οἱ πλεῖστοι ἦσαν ἀγράμματοι, τινὲς ὅμως ἐννόουν τὸ Πάτερ ἡμῶν καὶ ἄλλοι ἐγνώριζον καὶ να γράφωσιν· εἰς τούτους δὲ ἐχορηγεῖτο, ὡς εἰς τοὺς ἥρωας τοῦ Ὁμήρου, διπλασία μερὶς εἰς τὴν τράπεζαν καὶ οἶνος ἀντὶζύθου. Πάντες ἡγίαζον τὴν ἡμέραν τοῦ Σαββάτου, ἐπειδὴ δὲ δεν εἶναι ἀκριβῶς γνωστὸν κατὰ ποίαν ἡμέραν τελειώσας ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ἀνεπαύθη16, φοβούμενοι μὴ ὑποπέσωσιν εἰς τὶ λάθος, ἔμενον ἀργοὶ ὁλόκληρον τὴν ἑβδομάδα· ἡ κρᾶσις τέλος τῶν καλογήρων ἐκείνων ἦτο τοσούτω ῥωμαλέα, ὥστε οἱ πλειότεροι αὐτῶν ἀπέθνῃσκον ὄρθιοι ὡς οἱ Ῥώσσοι στρατιῶται, τοὺς ὁποίους πρέπει, λέγουσι, να ὠθήσῃ τὶς μετὰ θάνατον, ἵνα καταπέσωσιν. Ποιμὴν τῆς κουκουλοφόρου ταύτης ἀγέλης ἦτο τότε ὁ κλεινὸς Ἄγ. Ῥαβάνος ὁ Μαῦρος, τοῦ ὁποίου ἡ μνήμη περιεῖχε πλείονα συρτάρια ἀφ' ὅσα ἐργαστήριον φαρμακοπώλου. Ὁ σοφὸς ἡγούμενος, διαπλεύσας ὅλας τάς θαλάσσας, ἐφ' ὅσων ἤμεσέ ποτε ὁ περιηγητής, ἦτο κάτοχος ὅλων τῶν τε ζωσῶν καὶ κεκοιμημένων γλωσσῶν, πλὴν δὲ τούτων ἐγνώριζε τὴν Ἀστρολογίαν, τὴν Μαγείαν, τὸ Κανονικὸν δίκαιον καὶ τὴν Μαιευτικήν, ἐφευρὼν μάλιστα μηχανήν τινα, δι' ἧς ἐβαπτίζοντο ἐν τῇ κοιλίᾳ τῆς μητρὸς οἱκυοφορούμενοι χριστιανοί, ἵνα διαφύγωσιν οὕτω ἐν περιπτώσει ἀποβολῆς τὰ σκοτεινὰ βασίλεια, ὅπου πλανῶνται οἱ ἀβάπτιστοι παῖδες, ὡς οἱ ἄταφοι εἰδωλολάτραι παρὰ τάς ὄχθας τῆς Στυγός. Ὅτε δὲ εἰσῆλθεν ἡ Ἰωάννα εἰς τὴν Μονὴν τῆς Φούλδας, ὁ Ἄγ. Ῥαβάνος γηράσας ἤδη καὶ πάσχων ὑπὸ δυσπεψίας ἐνησχολεῖτο περὶ τῆς σωτηρίας τοῦ, τρώγων μόνον χόρτα, ὡς ὁ Ναβουχοδονόσορ κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη τοῦ βίου, ὅτε δηλ. μετεμορφώθη εἰς ταῦρον, καὶ συνθέτων ᾠδὰς εἰς τιμὴν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἑκάστη τῶν ᾠδῶν ἐκείνων συνέκειτο ἐκ τριάκοντα στίχων καὶ ἕκαστος στίχος ἐξ ἰσαρίθμων γραμμάτων διατεταγμένων ἐν σχήματι σταυροῦ, ὡς τὰβακχικὰ ᾄσματα τῶν Γάλλων ποιητῶν ἐν σχήματι φιάλης ἣ βαρελίου. Ἡ ἀντιγραφὴ τῶν ἀριστουργηματίων τούτων ἀπῄτει ἔμπειρον καλλιγράφον, οὐδεὶς δὲ ἠδύνατο κατὰ τοῦτο να διαγωνισθῇ πρὸς τὸν Φρουμέντιον καὶ τὸν νέον ἀδελφὸν Ἰωάννην. Εἰς τούτους λοιπὸν ἐνεπιστεύθη ὁ ῥασοφόρος ὑμνῳδὸς τοὺς ποιητικοὺς σταυροὺς τοῦ, ἵνα πληρωθῇ ἡπροφητεία τοῦΦρουμεντίου εἰπόντος: «Θέλομεν βυθίζει τὸν κάλαμον εἰς τὸ αὐτὸμελανοδοχεῖον». Οἱ εὐδαίμονες ἐρασταὶ ὁμοιάζουσι τοὺς εὐτυχεῖς λαούς, οἵτινες δεν ἔχουσιν ἱστορίαν· τῶν δὲ ἡμετέρων μοναχῶν ὁ βίος ἔρρεεν ἀκύμαντος καὶ γαληνιαῖος ὑπὸ τὴν σκιὰν τοῦ μοναστηρίου, ὡς τὸ ῥεῦμα τῆς Φούλδας ὑπὸ τάς σκιαζούσας γηραλέας αἰγείρους. Ἐσκέφθης ποτέ, ἀναγνῶστά μου, πόσω γλυκὺ καὶ ἀναπαυτικὸν ἤθελεν εἶναι ἐρωμένη φέρουσα ἀνδρικὴν ἐνδυμασίαν καὶ εἰς σὲ μόνον ἀποκαλύπτουσα τὰ θέλγητρα τῆς; Οὔτε τὴν ζηλίαν ἤθελες γνωρίζει οὔτε τάς μυρίας ἐκείνας ἀκάνθας, αἵτινες κατὰ τὸν Ἄγ. Βασίλειον καθιστῶσιν ἐργαστήρια ὀδυνῶν τάς γυναίκας. Ἡ ἀρρενικὴ αὐτῆς στολὴ ἤθελε φρουρεῖ αὐτὴν πολὺ ἀσφαλέστερον ἣ τὰ κλεῖθρα τῶν τουρκικὼν γυναικώνων καὶ αἱ προφυλακτικαὶ ἐκεῖναι ζῶναι, δι' ὧν ἀσφαλίζουσιν οἱ Ἰταλοὶ τάς συζυγικὰς κτήσεις τῶν ἀπὸ πάσης ἐπιδρομῆς. Πλὴν δὲ τούτου οὔτε ὑπὸ ἀσέμνων βλεμμάτων ἤθελε μολύνεσθαι τὸ πρόσωπον τῆς φιλτάτης σοῦ οὔτε τὰ ὦτα αὐτῆς ὑπὸ λόγων ἀκολάστων ἣ αἱ χεῖρες ὑπὸπροσψαύσεων. Ἀλλ' αὔτη ἤθελεν εἶναι ἁγνὴ καὶ ἄσπιλος, ὡς ἡ πτέρυξ τῶν ἀγγέλων καὶ ἡ ἰδανικὴ ἐκείνη παρθένος, τὴν ὁποίαν ὠνειρεύετο ὁ Ἄγ. Βασίλειος ἱσταμένην ὡς σεμνὸν ἄγαλμα ἐπὶ τοῦ ὑποβάθρου τῆς παρθενίας τῆς καὶ ἀκίνητον πρὸς πᾶσαν φαντασίαν καὶ ἐπαφήν. Οἱ ζηλότυποι στεναγμοὶ τοῦ Τιβούλλου καὶ τοῦ Βύρωνος αἱ βλασφημίαι κατὰ τῶν γυναικὼν ἤθελον σοὶ εἶναι ἀκατάληπτοι, ὡς οἱ θρῆνοι τοῦ Ἱερεμίου εἰς τὸν οὐδέποτε θρηνήσαντα. Τοιαύτη ἦτο διὰ τὸν Φρουμέντιον ἡ Ἰωάννα, ῥόδον ἄνευ ἀκανθῶν, ὀψάριον ἄνευ ὀστῶν, γαλῆ ἄνευ ὀνύχων· νηπιόθεν συζήσασα μετ' ἀνδρὼν οὔτε ἰδιοτροπίας εἶχεν οὔτε τὰ ἐράσμια ἐκεῖνα ἐλαττώματα, τὰ ὁποῖα καθιστῶσι τάς θυγατέρας τῆς Εὕας φοβερωτέρας καὶ αὐτῶν τῶν Σειρήνων, αἵτινες μόνον ἀπὸ τῆς ζώνης καὶ κάτω ἦσαν ὄφεις. Ἑπτὰ ἔτη εἶχον παρέλθει ἀπὸ τῆς εἰσόδου τῶν νεανίσκων εἰς τὴν Μονὴν τῆς Φούλδας καὶ ἡ Μοῖρα ἐξηκολούθει κλώθουσα εἰς αὐτοὺς χρυσοϋφάντους ἡμέρας, ἡ δὲ σχέσις τῶν ἔμενε μυστικὴ καὶ ἀνενόχλητος ὡς μαργαρίτης εἰς τοὺς μυχοὺς τῆς θαλάσσης, οὐδ' ἦτο κίνδυνος ν' ἀνακαλυφθή ποτε ὁ δόλος· καθότι οὐδεὶς πρὸ τῶν Σταυροφοριὼν Φράγκος ἐφρόντισέ ποτε να ἐρευνήσῃ, τὶ ὑπεκρύπτετο ὑπὸ τάς πολυπλόκους φράσεις τοῦ Πλάτωνος ἣ τάς πτυχὰς ἀνδρικοῦ χιτῶνος. Μόνος ὁ κουρεὺς τῆς μονῆς ἠστειεύετο ἐνίοτε πρὸς τὸν ἀδελφὸν Ἰωάννην, ὅτε οὗτος προσέφερε μειδιὼν εἰς τὸ ξυράφιον παρειὰν ἀγένειον καὶ λείαν ὡς λίμνην ἐν ὤρᾳ νηνεμίας. Ἀλλὰ πλὴν τῆς Ἰωάννας ὑπῆρχε, δυστυχῶς, εἰς Φούλδαν καὶ ἄλλος ἀγένειος μοναχός, ὁ πάτερ Κορβίνος, ὂν πάντες ἀπέφευγον ὡς τὸ ἐπώνυμον αὐτοῦ δυσοίωνον πτηνόν17. Ὁ δυστυχὴς οὗτος Βενεδικτίνος ἠράσθη νέος ὢν τῆς ἀνεψιὰς τοῦ ἐπισκόπου τῆς Μογουντίας, παρὰ τῷ ὁποίῳ ὑπηρέτει ὡς διάκονος κρατῶν τὴν οὐρὰν τῆς πορφύρας τοῦ κατὰ τάς τελετὰς καὶ πίνων τὸ ὕδωρ, δι' οὐ ἡ αὐτοῦ Ἁγιότης ἔπλυνε τάς χεῖρας μετὰ τὴν μετάληψιν. Ἡ νεᾶνις ἤνοιξε τὰ ὦτα καὶ μετ' οὐ πολὺ τάς ἀγκάλας εἰς τὸν ἐρώτᾳ τοῦ νέου διακόνου, ἀλλ' ὁ μιτροφόρος αὐτῆς κηδεμὼν συλλαβὼν νύκτα τινὰ τοὺς νεανίσκους κόπτοντας ἀπηγορευμένους καρποὺς εἰς τὸν κῆπον τῆς ἐπισκοπῆς, τῆς μὲν ἀνεψιὰς τοῦ ἔκοψε τὴν κόμην, τὸν δὲΚορβίνον, ἀφοῦ κατέστησε... οὐδέτερον, ἔστειλεν ἔπειτα εἰς τὴν μονὴν τῆς Φλούδας, ἵνα κλαύση τὴν ἁμαρτίαν. Ὁ νέος μοναχὸς ἐθρήνει κατὰ τάς πρώτας ἡμέρας τὴν ἀπώλειάν του, ὡς ἡ θυγάτηρ τοῦ Ἰεφθάε τὴν παρθενίαν τῆς, ἀλλ' ὁ καιρὸς ἔκλεισε τέλος τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς τοῦ τάς πληγάς, βαθμηδὸν δὲ κατήντησε να καταφρονὴ τάς γυναίκας, προσκαλῶν τοὺς συντρόφους τοῦ ν' ἀποκτήσωσιν ἀσφαλῶς δι' ὁμοίας θυσίας τὸν Παράδεισον, ὡς ἡ ἀκρωτηριασθεῖσα ἀλώπηξ τοῦ μύθου συνεβούλευε τάς ἄλλας ἀλώπεκας να κόψωσι κακείναι τὴν οὐρὰν τῶν. Τοιαύτην διῆγε φιλοσοφικὴν ζωὴν ὁ καλὸς Κορβίνος, ἀναπληρῶν τὴν στέρησιν τοῦ ἀπηγορευμένου καρποῦ διὰ καλῶν κρεάτων καὶ τῆς προσδοκίας τοῦ Παραδείσου, ὅτε ἡμέραν τινὰ λαβὼν διαταγὴν να κυνηγήση τοὺς πολιορκοῦντας τὴν βιβλιοθήκην τοῦ ἡγουμένου σκόρους, εὗρεν ἐκεῖμετάφρασιν τοῦ περὶ Παρθενίας λόγου τοῦ Ἀγ. Βασιλείου. Ἀνοίξας τὸ βιβλίον τοῦτο, ἐν ὢ ἤλπιζε να εὔρη νέας ἀφορμάς, ἵνα δοξάσῃ τὸν Ὕψιστον ὅτι ἀπεκόπη αὐτὼ πᾶν μέσον ἀπωλείας, ἔπεσε κατὰ κακὴν τοῦ τύχην εἰς τὸ χωρίον ἐκεῖνο, ὅπου ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Καισαρείας συμβουλεύει τάς σεμνὰς παρθένους ἄρρενα σώματα κἀν εὐνούχων ἡ φυλάττεσθαι, διότι καθὼς ὁ βοῦς, τοῦ ὁποίου ἀπεκόπησαν τὰ κέρατα, διαμένει οὐχ ἧττον ἐκ φύσεως κερατιστὴς καὶ πλήττει ὅσους ἀπαντᾷ διὰ τοῦ μέρους ἐκείνου τῆς κεφαλῆς, ὅπου τὰκέρατα ὑπῆρχον πρίν, οὕτω καὶ οἱ ἀποτετμημένοι, φλεγόμενοι ὑπὸ ἐκτόπου μανίας δύνανται ἀκόμη... Ἀλλ' ἐνταύθα παραπέμπω τὸν ἀναγνώστην εἰς τὴν πραγματείαν τοῦ ἁγίου, ἵνα εὕρῃ τὸ τέλος τῆς φράσεως. Κατὰ τοὺς κριτικοὺς ἐπὶ ἀσπίδος φαίνεται γραφεῖσα τοῦ Τάσσου ἡ Ἱερουσαλήμ, τοῦ δὲ Ἀγ. Βασιλείου ἡπαρθενικὴπραγματεία ἐπὶ τοῦ στήθους καλῇς τινος παρθένου φαίνεταί μοι γεγραμμένη. Τὸ ἀνάγνωσμα ἐκεῖνο κατεθορύβησε τὸν ἀπὸ τοσούτων ἐτῶν ἠσυχάσαντα καλόγηρον. Οἱ ὄφεις, οἱ δράκοντες, οἱ λύκοι, οἱ πάνθηρες καὶ τ' ἄλλα ζῷα, δι' ὧν εἰκονίζουσιν οἱ θεολόγοι τὰ πάθη, ἐξύπνησαν ἀθρόα καὶ ἤρξαντο να ὠρύωνται καὶ να δάκνωσι τὴν οὐρὰ τῶν εἰς τοὺς μυχοὺς τῆς καρδίας τοῦ, ἥτις κατέστη καὶ πάλιν ἀκοίμητον θηριοτροφεῖον. Ὁ Ἀρχιμήδης βεβακχευμένος ὑπὸ τῆς χαρᾶς ἔκραζεν «Εὕρηκα!» μετὰ τοῦ προβλήματος τὴν λύσιν, ὁ ὲ μοναχὸς περιέτρεχεν τάς στοὰς τοῦ μοναστηρίου κράζων «Δύναμαι!» μεγάλη τῇ φωνῇ. Ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης κατελήφθη ὑπὸ παραδόξου μονομανίας, ἢν οὔτε ἡμάστιξ οὔτε ἡ ξηροφαγία οὔτε ἡ ψυχρολουσία οὔτε ἅλλῃ τὶς τοῦ καλογηρικοὺ φαρμακείου συνταγὴ ἠδυνήθη να θεραπεύσῃ. Ὅλος ἔνθους ὑπὸ τῆς θεοφορήτου εὐγλωττίας τοῦ θείου Βασιλείου ἐκράτει νυχθήμερον τὴν βίβλον εἰς τάς ἀγκάλας, ὡς νέα μήτηρ τὸ πρωτότοκον τέκνον, καὶ ὅτε μὲν ἠσπάζετο, ὅτε δὲ ἀντέγραφεν ἣ ἀπεστήθιζε τάς ἱερὰς ἐκείνας σελίδας· ὁσάκις δὲ ἔβλεπε γυναῖκα, ἔτρεχε πρὸς αὐτὴν ὡς διψαλέα ἔλαφος πρὸς τὴν πηγὴν τῆς ἐρήμου, ἵνα λάβῃ πεῖραν τῶν λόγων τοῦ Ἁγίου. Ἀλλ' αἱ ξανθαὶ κόραι τῆς Σαξωνίας ἀπέφευγον αὐτόν, καίτοι ἀποτετμημένον, κατὰ τάς φρονίμους συμβουλὰς τοῦ ἐπισκόπου Καισαρείας· νομίζω δὲ ὅτι καὶ ἄνευ τούτων ὀλίγαι ἐξ αὐτῶν, γνωρίζουσαι τάς ἐλλείψεις τοῦ ἤθελον τὸν περιμένει. Τοιοῦτος ἦτο ὁμέλλων να κόψῃ τὸ χρυσοῦν νῆμα, δι' οὐ ἡ εὔνους Μοῖρα συνέρραπτε τῶν δύο ἐραστῶν τάς ἡμέρας, καθιστώσα τὸν βίον αὐτῶν κομβολόγιον στιλπνὼν καὶ ἀμώμων μαργαριτῶν. Κατὰ πᾶσαν νύκτα συνήρχοντο ὁ Φρουμέντιος καὶ ἡ Ἰωάννα εἰς σπήλαιόν τι ἐγγὺς τοῦμοναστηρίου, ἱερὸν τὸ πάλαι τῷ Πριάπω. Ὁ θεὸς ἐκεῖνος ἐλατρεύετο ἀκόμη ἐν Γερμανία ὑπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἀγ. Βίτου, αἱ δὲτελεταὶ αὐτοῦ δεν εἶχον μεταβληθῇ. Τὰ χείλη τῶν χριστιανῶν γυναικὼν ἐξηκολούθουν ζητοῦντα παρ' αὐτοῦ ὅ,τι ἐζήτουν καὶ αἱ ἄσεμνοι εἰδωλολάτριδες, ἡδονὰς ἣ εὐτεκνίαν, ὁ δὲ καλὸς Ἅγιος σπανίως ἐκώφευεν εἰς τάς τοιαύτας δεήσεις. Ἀλλὰ τὰ ἀγάλματα αὐτοῦ ἀνιδρύοντο συνήθως ὑπὸ τὴν σκιὰν ἀνδρικοῦ μοναστηρίου· καὶ τοῦτο, ὡς λέγουσί τινες κακόγλωσσοι ἱστορικοί, καθιστᾲ βεβαίαν τῶν προσκυνητριὼν τὴν ἐπιτυχίαν. Εἰς τὸ βάθος τοῦ ἱεροῦ τούτου σπηλαίου, ὄπισθεν τοῦ ξυλίνου ἀγάλματος τοῦ ἁγίου, εἶχε πλέξει τὸ νέον ζεῦγος τὴν φωλεὰν τοῦ, δι' εὐόσμων φύλλων κυτίσου, δερμάτων ἀλωπέκος καὶ ἁπαλῶν ὑφασμάτων τῆς Ἀνατολῆς, ἀνατεθέντων ὑπὸ τῶν εὐσεβῶν δεσποινῶν τῆς Σαξωνίας· ὑπεράνω δὲ τῆς κοιτίδος αὐτῶν ἐκρέμαντο στιλπνοὶσταλακτίται, γλῶσσαι καπνισταί, ξηροὶ ἰχθύες, ἀσκοῖ γενναίου οἴνου τῆς Μοσέλλης καὶ ἄλλα ἐδώδιμα, εἰς τὰ ὁποῖα κατέφευγον οἱ νεανίσκοι, ὁσάκις ἀπηύδων ψάλλοντες τροπάρια εἰς τιμὴν τοῦ Ἀγ. Βίτου· καθότι ἡ πρὸς τὸν ἅγιον τοῦτον εὐβλάβεια, ὡς καὶ ἡ τῆς Ἀφροδίτης, ψυχραίνεται ἄνευ τῶν δώρων τῆς Δήμητρος καὶ τοῦ Βάκχου. Ἐκεῖ εὑρίσκοντο ἀποφράδα τινὰ νύκτα οἱ δύο ἐρασταὶ ἀπολαύοντες πάντων τῶν ἀγαθῶν, ἐνῶ ὁ ἀδελφὸς αὐτῶν Κορβίνος, μὴ δυνάμενος πρὸ πολλοῦ να εὔρη ὕπνον, ἐγκαταλείποντα, ὡς οἱ παράσιτοι, τοὺς δυστυχοῦντας, ἐπλανᾶτο ὡς λυκάνθρωπος εἰς τοὺς ἀγροὺς διηγούμενος τὰ βάσανά του εἰς τὴν σελήνην. Ἀλλὰ καὶ αὔτη βαρυνθεῖσα, φαίνεται, τὰ μονότονα παράπονα τοῦ πτωχοῦ ῥασοφόρου ἐκρύβη ὄπισθεν μαύρων νεφελῶν καὶ μετ' ὀλίγον πυκναὶ σταγόνες βροχῆς ἠνάγκασαν τὸν λάτριν τοῦ μεγάλου Βασιλείου να ζητήσῃ ἄσυλον εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀγ. Βίτου. Ἡ λεπτὴ ἄμμος, δι' ἧς ἦτο ἐστρωμένον τὸ ἔδαφος τοῦ σπηλαίου, ἵνα μὴπληγόνωνται οἱ ἁπαλοὶ πόδες τῶν προσκυνητριών, αἵτινες μόνον ἀνυπόδητοι ἠδύναντο να εἰσέλθωσιν ἐκεῖ, ἀπέκρυψε τῶν βημάτων τοῦ τὸν ἦχον, ὥστε προυχώρησεν ἀπαρατήρητος μέχρι τοῦ κοιλώματος, ὅπου οἱ δύο ἐρασταὶ ἀνεπαύοντο εἰς τάς ἀγκάλας ἀλλήλων καὶ τοῦΜορφέως. Ὁ κοιτὼν ἐφωτίζετο ὑπὸλυχνίας καιούσης πρὸ τῆς εἰκόνος τοῦ χριστιανισθέντος Πριάπου, ἡ δὲ Ἰωάννα, ἡμίγυμνος ὡς θεᾷ τοῦ Ὀλύμπου καὶ ὡραία ὡς ἐκεῖναι παριστᾲ εἰκόνα τοσούτω θελκτικήν, ὥστε πρὸ αὐτῆς καὶ ὁ Ἄγ. Ἀμοὺν ἤθελε λησμονήσει τοὺς ὅρκους τοῦ καὶ ὁ Ὠριγένης τὴν συμφορὰν τοῦ καὶ αὐτός, νομίζω, ὁ Θεμιστοκλῆς τὸ τρόπαιον τοῦ Μιλτιάδου. Ὁ δὲ Πάτερ Κορβίνος, λησμονήσας κακεῖνος τὸν ἐκεῖπαρακείμενον Φρουμέντιον, ὥρμησε να ὑποβάλῃ εἰς τὴν βάσανον τῆς πείρας τὰφυσιολογικὰθεωρήματα τοῦ ἐπισκόπου Καισαρείας. Ἀλλ' ὁ Ἄγ. Βίτος ἐπροστάτευε τὸν ὕπνον τῶν ὑπὸ τὴν σκέπην τοῦ ἀναπαυομένων ἐραστῶν· οὐδ' ἠδύνατο ν' ἀνεχθὴ να μιανθῶσι τὰ μυστήριά του ὑπὸ χαμερποῦς εὐνούχου. Ὅτε δὲ εἶδεν αὐτὸν ἐπιβάλλοντα αὐθάδη χεῖρα ἐπὶ τῆς κοιμωμένης δούλης τοῦ, αἱ παρειαὶ αὐτοῦ ἠρυθρίασαν ὑπὸ τῆς ὀργῆς, ὡς αἱ τῆς ἐν Λωρέτω Παναγίας, ὁσάκις ἀσπάζονται αὐτὴν ἀσεβῆ χείλη, ἡ κεφαλὴ τοῦ ἐσείσθη ἀπειλητικὼς καὶ τὸ ἔλαιον τῆς λυχνίας ἀνέβρασε μεθ' ὁρμῆς. Σταγὼν τοῦ ζέοντος τούτου ἐλαίου ἐξύπνισε τὸν Φρουμέντιον, ἐπὶ τῆς παρειᾶς τοῦ καταπεσοῦσα· αὐτὸς δὲ ἐγερθεὶς εἶδε τὴν σύντροφόν του ἠμικοιμωμένην ἔτι καὶ παλαίουσαν κατὰ τοῦ ἐπικειμένου αὐτὴ πατρὸς Κορβίνου ὡς κατὰ κακοῦ ὀνείρου. Ὁ Φρουμέντιος ἦτο ὀξύθυμος, ὡς γνήσιος ἀπόγονος τοῦ Βιτικίνδου καὶ ῥωμαλέος ὡς Γερμανὸς καλόγηρος, εἰθισμένος να μεταχειρίζηται τοὺς γρόνθους ὡς ἐπιχειρήματα κατὰ πᾶσαν συζήτησιν, ἔστω καὶ θεολογικήν. Διό, μὴ χρονοτριβήσας εἰς περιττὰς ἐξηγήσεις, ἐδράξατο τοῦ σχοινίου τῆς ζώνης, τὸ ὁποῖον ἤρξατο να ὑψούται καὶ να καταπίπτῃ ἐπὶ τῶν νώτων τοῦ ἀθλίου Κορβίνου, ὡς ἡ μάστιξ τοῦ Ἰησοῦ ἐπὶ τῆς ῥάχεως τῶν ἐμπορευομένων εἰς τὸν Ναόν. Ἐν τούτοις ἡ Ἰωάννα ἐγερθεῖσα ἔσπευδε να κρύψῃ ὑπὸ τὸ ῥάσον τὰ αἴτια τῆς ἔριδος, ἐνῶ οἱ δύο καλόγηροι ἐξηκολούθουν γρονθοκοπούμενοι καὶ τὸ αἷμα ἤρχιζε να ῥέῃ, ἀλλ' εὐτυχῶς μόνον ἐκ τῆς μύτης· μετὰ δὲ πεισματώδη πάλην κατώρθωσε τέλος ὁ Κορβίνος να διαφύγῃ κακῶς ἔχων τάς χεῖρας τοῦ παρωργισμένου ἀντιπάλου, ἀφίνων αὐτὼ τὴν κουκούλαν τοῦ ὡς ὁ Ἰωσὴφ τὰ ματία εἰς τὴν γυναῖκα τοῦ Πετεφρή. Ἀλλ' εἰς τοῦτο μόνον περιορίζεται, νομίζω, ἡ μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἰακὼβ ὁμοιότης. Οἱ δύο ἐρασταὶ μείναντες μόνοι ἐπὶ τοῦπεδίου τῆς μάχην ἠτένιζον πρὸς ἀλλήλους μετ' ἀδημονίας, βέβαιοι ὄντες ὅτι ὁ ξυλοκοπηθεὶς ἐκεῖνος σάτυρος ἤθελε προδώσει τὰ ἀπόκρυφα τοῦ σπηλαίου τῶν, ὡς διεσάλπισε καὶ ὁ Ἀβοὺ τὰ τῆς Ἑλλάδος, ἵνα ἐκδικήση τὴν παθοῦσαν ῥάχιν τοῦ. Ἔπρεπε λοιπὸν πρὸς ἀποφυγὴν τῆς εἱρκτῆς καὶ τῆς ξηροφαγίας ν' ἀποχαιρετήσωσιν ἀνεπιστρεπτεὶ τὴν φιλόξενον ἐκείνην στέγην, ὅπου τοσαύτας διήγαγον εὐφροσύνους ἡμέρας ἐν ἁγίᾳ ἀναπαύσει καὶ ἀργία ἀπολαύοντες ἀλλήλων καὶ πάντων τῶν ἀγαθῶν. Τὰ ἔτη καὶ ἡ τρυφὴ εἶχον μετριάσει τὸ φιλοκίνδυνον τῶν δύο μοναχῶν, οἵτινες μετὰ φρίκης ἀνελογίζοντο τοὺς κόπους καὶ τάς στερήσεις τοῦ πλάνητος βίου, συμμεριζόμενοι τὴν γνώμην τοῦ Ἀγ. Ἀντωνίου, καθ' ὂν τὰ μοναστήρια εἶναι διὰ τοὺς καλογήρους ὡς ἡ θάλασσα διὰ τοὺς ἰχθύας, καὶ ὡς ἐκεῖνοι ἀπόλλυνται ἐξερχόμενοι τοῦ ὕδατος, οὕτω μαραίνονται καὶ οἱ μοναχοὶ ἀφίνοντες τὰ κοινόβια. Εἰς τοιαύτας παρεδίδοντο μελαγχολικὰς σκέψεις, ὅτε ὁ κώδων τοῦ ὄρθρου ἐνεθύμισεν αὐτοῖς τὸν ἐπικείμενον κίνδυνον. Ἡ νῦξ ἦτο σκοτεινὴ καὶ οἱ σταύλοι ἐγγύς, ἐν αὐτοῖς δὲ ἔζη ἀκόμη ὁ καλὸς ἐκεῖνος ὄνος, ὅστις πρὸ ἑπτὰ ἐτῶν εἶχε μετακομίσει εἰς Φούλδαν τὴν Ἰωάνναν. Ὁ πατριάρχης οὗτος τῆς καλογηρικὴς φάτνης, κατάλευκος ἤδη ὑπὸ τοῦ γήρατος, ἀνεπαύετο περικυκλούμενος ὑπὸ τῶν ἀπογόνων τοῦ καὶ ὑπὸ δεμάτων τριφυλλίου. Τοῦτον λύσαντες οἱ δραπέται καὶ περιτυλίξαντες πρὸς ἀποφυγὴν θορύβου τὰπέταλά του διὰστυπίου, ὡς οἱ πειραταὶ τάς κώπας τῶν ἀκατίων τῶν, ἐξῆλθον τῶν τειχῶν τῆς μακαρίας ἐκείνης μονῆς, τρέμοντες μὴ ὁ σύντροφος αὐτῶν ἐξυπνίση διὰ τῆς φωνῆς τοῦ τοὺς ζῶντας, ὡς ἐξήγειρε πρὸ ἐπταετίας τοὺς νεκροὺς ἐκ τῶν μνημείων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. O Ἄγ. Μαρτίνος καὶ ἡ Ἁγία Λιουτβίργη. 2. Ξενοδόχος. 3. Εὐριπίδ. Ὀρέστης. στίχ. 26. 4. Τὸ στερέωμα ἐνομίζετο τότε κρυστάλλινον. 5. Τὸν Σαικσπῆρον. 6. Δάντου Κόλασις, ᾆσμα Ε΄. 7. Δίδετε μέθην τοῖς ἐν λύπαις καὶ οἶνον πίνειν τοῖς ἐν ὀδύναις. 8. Ἁγνός, Agnus castus. 9. Ψαλμὸς ΜΑ΄, ἐδ. 2. 10. Ἱερεμίου Κεφ. Θ΄, ἐδ. 18. 11. Ψαλμὸς ΟΘ΄, ἐδ. 6. 12. Ἠσαΐου Κεφ. ΚΘ΄, ἐδ. 8. 13. Ἆσμα ἀσμ. Κεφ. Ἅ΄, ἐδ. 5. 14. Τοὺς πλανήτας δηλ. 15. Baron Born. 16. Ἴδε Οἰκονόμου Ἐπίκρισιν κατὰ Βάμβα, σ. 146. 17. Corvus, ἐξ οὐ τὸCorvinus, σημαίνει λατινιστὶ κόραξ.