Η Θρησκεία
| ←Ἐπίγραμμα εἰς τὸν θάνατον περικαλλοῦς καὶ ἐναρέτου γυναικός | Ἡ Βάρβιτος Συγγραφέας: Ἡ Θρησκεία |
Ὄρθρος→ |
| Η Βάρβιτος, Αθήνα 1860 |
Ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους, φίλε Σοῦτσε, τὴν θρησκείαν
Ἔδωκεν εἰς τὰ δεινά των γλυκερὰν παραμυθίαν.
Ἡ θερμὴ προστάτις αὕτη εἶναι τῶν ἀδικουμένων,
Καὶ ὁ πλοῦτος τῶν πενήτων, κ’ ἡ χαρὰ τῶν θλιβομένων.
Ἡ θρησκεία κατευνάζει τῶν παθῶν τὰς τρικυμίας,
Χύνουσα τὸ νηπενθές της βάλσαμον εἰς τὰς καρδίας.
Πᾶσα ἀρετὴ ἐν μέσῳ δύω κακιῶν κειμένη
Καθὼς ναῦς μεταξὺ Σκύλλης καὶ Χαρύβδεως προβαίνει.
Ἀπ’ ἐδῷ ῥοφᾷ ἡ μία βίαια καὶ τὴν ἑλκύει,
Ἀπ’ ἐκεῖ ἡ ἄλλη πάλιν χαίνει νὰ τὴν καταπίῃ.
Ὁ δὲ θέλων εἰς τὰ δύω τέρατα νὰ μὴν ὀκείλῃ,
Τὸν ὀρθὸν νὰ λάβῃ λόγον κυβερνήτην του ὀφείλει.
Ἡ εὐδαίμονας ποιοῦσα τοὺς ἀνθρώπους πολιτεία
Ὁ δεσποτισμὸς δὲν εἶναι οὔτε ἡ ὀχλοκρατία.
Αὕτη ἐν τῷ μεταιχμίῳ ἑκατέρου κεῖται μέρους,
Ὡς τὸ ἔαρ ἐν τῷ μέσῳ τοῦ χειμῶνος καὶ τοῦ θέρους.
Καὶ τῆς ἁληθοῦς θρησκείας τὰ ἀντίθετα σημεῖα
Ἡ ἀσέβεια ὑπάρχουν καὶ ἡ δεισιδαιμονία.
Ὤ! ἡ δεισιδαιμονία! ἡ τῶν καρδιῶν δυνάστις!
Τρέμοντες οἱ λαοὶ ὅλοι δέχονται τὰς ἐντολάς της.
Παρὰ πόδας της ὁδεύει ἰοβόλον σῶμα σύρων,
Ὁ φανατισμὸς ὸ δράκων ὁ μὲ αἷμα τὴν γῆν φύρων,
Καὶ ὁ φόβος ὁ κρυόεις, κ’ αἱ παντοδαπαὶ προλήψεις,
Καὶ ὁ ᾅδης μὲ συμπάσας τὰς βασάνους του καὶ θλίψεις.
Ἡ ἀσέβεια δὲ πάλιν, σκότους γέννημα καὶ θρέμμα,
Πρὸς τὸν οὐρανὸν τοξεύει σαρκασμοῦ καὶ τύφου βλέμμα.
Ἡ φωνή της βλασφημία, οἱ σεμνοὶ δὲ προπομποί της
Ἄνοια, ἀκολασία, ὕβρις, τύφος καὶ θρασύτης.
Καὶ κατόπι τούτων ὅλων διανύει τὴν ὁδόν της
Ἡ ἀπελπισία βρόχον φέρουσα εἰς τὸν λαιμόν της.
Ἀλλὰ τίς ἐν μέσῳ τούτων τῶν οὐτιδανῶν γυναίων
Τίς προβαίνει μὲ τὸ βῆμα καὶ σεμνὸν καὶ θαῤῥαλέον;
Εἰς τὸ μέτωπόν της λάμπει ἡ αἰδὼς, ὴ κοσμιότης.
Εἶναι ἡ θρησκεία· χαῖρε, χαῖρε, ὦ σεμνὴ θεότης!
Σὲ γνωρίζω ἀπὸ ταύτην τὴν γλυκεῖαν καλλονήν σου,
Κ’ ἀπὸ τὴν γαλήνη ἥτις βασιλεύ’ εἰς τὴν μορφήν σου.
Ὅπου σὺ πατεῖς τὸν πόδα, ἄνθη φύονται ναρκίσσου,
Καὶ σκεδάζετ’ ἀμβροσία θεσπεσία παραδείσου.
Ἡ ἐλπὶς σὲ συνοδεύει ἡ ἀείποτε γελῶσα,
Κ’ ἡ ἀγάπη ἡ γλυκύ τι καὶ ἐαρινὸν ὁρῶσα,
Ἡ ἐγκράτεια κατόπιν, εἶτα ἡ δικαιοσύνη,
Καὶ ἡ ἀνεξαρτησία καὶ ἡ μεγαλοφροσύνη.
Μὲ τὸν ἄνθρωπον συγχρόνως, ὦ θρησκεία, ἐγεννήθης,
Κ’ εἰς αὐτὸν μὲ τῆς ψυχῆς του τὴν πνοὴν ἐνεφυσήθης.
Καὶ καθὼς ὁ ἄρτος τρέφει καὶ ζωογονεῖ τὸ σῶμα,
Τῆς ψυχῆς ὁμοίως εἶσαι σὺ τὸ ζωογόνον βρῶμα.
Ἡ ψυχὴ ἡ στερουμένη σοῦ εἰς ἀτροφίαν μνήσκει,
Καὶ χαυνοῦται κατ’ ὀλίγον καὶ ἀγωνιᾷ καὶ θνήσκει.
Εἰς τὴν ἄβυσσον τοῦ βίου ὅταν πρόσω καὶ ὀπίσω
Περιβλέπων τὸ κυκλοῦν με μέγα χάος θεωρήσω,
Κ’ ἐξετάζω πόθεν ἦλθον, καὶ ποῦ θέλω καναντήσει,
Καὶ κλονίζεται ὁ νοῦς μου καὶ ἰλιγγιᾷ καὶ φρίσσῃ,
Τότε μεταξὺ τῶν τόσον καταπληκτικῶν βαράθρων
Σὺ παρίστασαι τὸ μόνον πέδον ἀσφαλὲς καὶ βάθρον.
Κάλλιστον τοῦ Ἀθανάτου δώρημα εἰς τοὺς ἀνθρώπους!
Ὑπὸ φάσεις ἐμφανίζεις σεαυτὴν μυριοτρόπους·
Πλὴν εἰς τὰς πολλὰς μορφάς σου πάντοτε ὑπάρχεις μία
Τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Πλάστην ἐθελούσιος λατρεία,
Καὶ ὁποῖον καὶ ἂν φέρῃς τίτλον ἢ ὀνομασίαν,
Θεοῦ ὕπαρξιν διδάσκεις, καὶ ψυχῆς ἀθανασίαν.
Τυφλὸς ἦτον καὶ τὰς όψεις καὶ τὸν νοῦν ὅποιος πρῶτος
Γέννημα τὸν κόσμον εἶπε τοῦ τυφλοῦ συμβεβηκότος.
Τόσον μέγεθος καὶ κάλλος καὶ πληθὺν καὶ ἁρμονίαν,
Καὶ τῶν μέσων πρὸς τὰ τέλη ἁρμογὴν καὶ συμφωνίαν,
Δύναται, σοφὲ, εἰπέ με, ὅ,τι δήποτε κᾂν πράξῃ,
Μὲ τὰς κολοβάς της χεῖρας τυφλὴ τύχη νὰ παράξῃ;
Ὦ Θεὲ, ἀφοῦ τὸν κόσμον ἐκ τοῦ μηδενὸς ποιήσας,
Καὶ τὰ πάντα ἐν σοφίᾳ διατάξας καὶ κοσμήσας,
Εἰς τὰ ἄποπτα ἐκεῖνα βάθη τοῦ αἰθέρος ἤρθης,
Κ’ εἰς τὸν κάλλιστον τῶν κόσμων τῶν ἀΰλων ἀπεσύρθης,
Ἔκτοτε ὡς ἡ ῥαγδαία βροχὴ ῥέουσι τὰ ἔτη,
Ἡ δὲ φύσις τὴν μορφήν της νεαρὰν φυλάττει ἔτι.
Ὡς ἐκεῖναι αἱ μυθώδεις τῶν Ἀράβων κατοικίαι,
Ὅπου ὅλαι αἱ συνήθεις πράττονται διακονίαι
Ὑπὸ ἀφανῶν πνευμάτων ἐνεργούντων ἀοράτως,
Καὶ συμπόσια μυρία συγκροτοῦνται αὐτομάτως,
Καὶ πᾶν σκεῦος τρέχει μόνον κ’ εἰς τὴν θέσιν του ἐμβαίνει,
Κ’ οὐδαμοῦ οἰκοδεσπότης, οὐδὲ χεὶρ ἐργαζομένη·
Οὕτως ὅλα τὰ τοῦ κόσμου δρῶνται ἐντελῶς, πανσόφως,
Καὶ οὐδὲ τῆς ἐργασίας κἂν ἀκούεται ὁ ψόφος.
Καὶ αἱ σφαῖραι ἀναβαίνουν, καταβαίνουν ἀεννάως,
Καὶ πλανῶνται ἀσυγχύτως εἰς τὸ μέγα τοῦτο χάος,
Καὶ ἀνύουσι προθύμως τὴν ὁδὸν τοῦ ὁρισμοῦ των,
Ἐνθυμούμεναι τὸν μόνον λόγον τοῦ Δημιουργοῦ των.
Κόσμου ἄπειροι ἀστέρων καὶ συστήματα μυρία
Πάσσουσιν ὡς χρυσῆ ἄμμος τὰ αἰθέρια πεδία,
Κ’ ἡ πληθὺς ἡ τῶν ἡλίων, κ’ οἱ ἀκάματοι πλανῆται,
Καὶ οἱ τρέχοντες μὲ κόμην λυτὴν εὔζωνοι κομῆται·
Κ’ ὁ σοφὸς ζητεῖ ματαίως ἀτενίζων εἰς τὰ ὕψη,
Τὴν ἐν τούτοις ἐνεργοῦσαν δύναμιν ν’ ἀνακαλύψῃ!
Ὤ! διψᾷς διψᾷς νὰ μάθῃς, νὰ ἰδῇς καὶ νὰ γνωρίσῃς,
Καὶ τοῦ σύμπαντος ἐντός σου τὴν ἰδέαν νὰ ἐγκλείσῃς,
Μεγαλόβουλε ἀλλ’ ὄχι καὶ μεγαλουργὲ ψυχή μας·
Ναὶ, καὶ ὑπὲρ πᾶσαν ἄλλην εὐτυχίαν προετίμας
Ἂν ἠδύνασο τοῦ κόσμου ὡς τεχνίτης τὴν μεγάλην
Μηχανὴν νὰ διαλύσῃς καὶ νὰ τὴν συνθέσῃς πάλιν.
Τὸν ἀτίθασσον ἐκεῖνον ὁμοιάζεις στρατιώτην,
Ὅστις ἐκ τῆς φυλακῆς του, ὅπου τὸν κρατοῦν δεσμώτην,
Ὀνειρεύεται μεγάλας ἐποχὰς ἀρχαίας δόξης.
Ἀλλ’ εἰς τὰς γλυκείας ταύτας τοῦ νοός του ὀνειρώξεις
Βυθισμένος, ἐνῷ σπεύδει πρὸς ἀγῶνας καλλινίκους,
Τοὺς βαρεῖς συγκρούει μόνον τῶν ἀλύσεών του κρίκους.
Ἡ ἀδάμαστός σου αὕτη φύσις, ὦ ψυχή μου, πόθεν;
Πνέονται τοιοῦτοι πόθοι ἄλλοθεν ἢ οὐρανόθεν;
Ναί! τὸ μεγαλόφρον τοῦτο δῆλον εἶναι ἀναγγέλλον
Μέγα μὲν τὸ παρελθόν σου, μέγα δέ σου καὶ τὸ μέλλον,
Ἐπειδὴ ποτὲ τοιαύτας δὲν συνέλαβεν ἐννοίας
Σκώληξ γεννηθεὶς ἐκ μέσου τοῦ πηλοῦ καὶ τῆς σαπρίας.
Οὐδὲ εἶσαι σὺ τῆς λύρας ἡ καλλίφθογγος ἐκείνη
Ἁρμονία ἥτις τόσον, ὦ ψυχὴ, σὲ καθηδύνει,
Ἐνυπάρχουσα εἰς μόνην κροῦσιν τῶν χορδῶν καὶ ψαῦσιν,
Καὶ ἐκπνέουσα μ’ ἐκείνων τὴν διάλυσιν ἢ θραῦσιν.
Τοῦ τεχνίτου ἡ χεὶρ μᾶλλον εἶσαι ἡ δεδιδαγμένη,
Ἥτις καὶ μετὰ τὴν θραῦσιν τοῦ ὀργάνου παραμένει.
Οὐδὲ εἶσαι τὸ τοῦ λύχνου φῶς τὸ λάμπον πρὸς ὀλίγον,
Ἀμαυρούμενον δὲ τέλος καὶ εἰς σκότος ἀπολῆγον.
Ἡ τοῦ Φοίβου μᾶλλον εἶσαι λαμπηδὼν ἥτις μαρμαίρει,
Καὶ εἰς μακρυνοὺς πλανήτας νὰ περιηγῆται χαίρει,
Ἅμα κλίναντος δ’ ἐκείνου πρὸς τῆς δύσεως τὰ νέφη,
Εἰς τοὺς αἰωνίους πάλιν κόλπους του ἐπαναστρέφει!