Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1890/Υψιπύλη
| ←Σ. Πρώϊος | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1890 Συγγραφέας: Ὑψιπύλη |
Δικαιώματα καὶ καθήκοντα τῶν καπνιζόντων καὶ μή→ |
Φεῦ, τῶν βροτείων ὡς ἀνώμαλοι τύχαι!
(Εὐριπίδης)
ΥΟ καὶ τριάκοντα αἰῶνες παρῆλθον ἔκτοτε.
Ἦτο ἐποχή, καθ’ ἣν ἔζη ἐπὶ τῆς γῆς τὸ θεῖον γένος τῶν ἡρώων, τῶν καὶ ἡμιθέων καλουμένων. Εἶχε παρέλθει τὸ χρυσοῦν καὶ ἀργυροῦν γένος τῶν θνητῶν, ἀλλὰ τὸ σιδηροῦν ἔμενεν ἀκόμη πολὺ ὀπίσω.
Γλυκυτάτη καὶ πλήρης ποιήσεως, περιπετειῶν καὶ ἀνδραγαθημάτων περιδόξων ἐποχή. Ὑπὸ τὸ γοητευτικὸν σέλας τῶν μύθων καὶ τῶν παραδόσεων διεπλάττετο ὁ βίος θελκτικὸς καὶ λαμπρός, ὑπὸ πάσας αὐτοῦ τὰς φάσεις καὶ ἀνάγκας ἀνελισσόμενος. Ἡ δὲ Ἑλλάς, σφριγῶσα, ῥοδαλὴ καὶ χρυσόνειρος παιδίσκη, ἔπαλλε καὶ ἐξοιστρεῖτο πρὸς πᾶν ὅ,τι ὡραῖον, μέγα καὶ ἰδεῶδες.
Διὰ τῆς λαμπρὰς αὐτῆς καὶ γονιμωτάτης φαντασίας ἐδημιούργει τοὺς θεοὺς, τοὺς Οὐρανίωνας, τοὺς Ὀλυμπίους, τοὺς Θαλασσίους, τοὺς Νερτερίους καὶ ἄλλους. Ὅ,τι μεγαλοπρεπὲς καὶ χάριεν ἠδύνατο νὰ συλλάβῃ ἐν θείοις οἴστροις ἡ ἀνθρωπίνη φαντασία περιεκλείετο ἐν τῷ θείῳ Ὀλύμπῳ, ἔνθα εἶχε τὸν θρόνον του τὸ λαμπρὸν δωδεκάθεον, ἐσθίον ἀμβροσίαν καὶ πίνον νέκταρ καὶ διέπον τὰ οὐράνια καὶ γήϊνα, ὑπὸ τὸ σκῆπτρον τοῦ ἄνακτος ἀνδρῶν τε θεῶν τε καὶ πολυϋμνήτου Διός.
Οἱ θεοὶ δὲ αὐτοὶ κατήρχοντο εἰς τὴν γῆν πολλάκις καὶ εἰς πολλοὺς καὶ ποικίλους μετὰ τῶν θνητῶν δεσμοὺς καὶ ἐπικοινωνίας. Θεοί, Τιτᾶνες, Γίγαντες, Κύκλωπες, Ἡμίθεοι, αἱ πολυώνυμοι καὶ πολυειδεῖς Νύμφαι, πνεύματα ποικίλα τοῦ ἀγαθοῦ καὶ τοῦ κακοῦ, αἱ Χάριτες, αἱ Μοῦσαι, αἱ Σειρῆνες, αἱ Μοῖραι, αἱ Ἐριννῦες καὶ ὅ,τι ἄλλο περιελάμβανεν ἡ θρησκευτικὴ τῶν χρόνων ἐκείνων ἐποποιΐα ἀπετέλουν μετὰ τοῦ τότε θνητοῦ κόσμου τὸ μεγαλοπρεπέστατον τοῦ σύμπαντος πανόραμα, ὅπερ ἡ φαντασία περιέβαλλε καθ’ ὅλα δι’ ἀθανάτου λαμπηδόνος.
Οἱ θεοὶ ἦσαν ἀνθρώπινοι καὶ οἱ ἄνθρωποι ἦσαν θεοί, ὡς εἶπεν ἔξοχος ποιητής. Ὁ ἀοιδὸς καὶ ὁ ποιητής, τὰ χρηστήρια καὶ οἱ μάντεις ἦσαν οἱ μυσταγωγοὶ τοῦ λαοῦ. Ἡ φύσις παρεῖχεν εἰς αὐτὸν ἀνεξαντλήτους ἐμπνεύσεις καὶ θέλγητρα καὶ τὸ πνεῦμα ὑψοῦτο ὑπεράνω τοῦ αἰθέρος. Οἱ βουκολιασταὶ ἠρῶντο τῶν τρυφερῶν Ἀμαρυλλίδων καὶ αἱ φαρμακεύτριαι ἐξοίστρουν τὰς παγετώδεις καὶ ὑπερηφάνους καρδίας· οἱ δὲ ἥρωες ἐδάμαζον καὶ τὰ ἀγριώτατα τῶν θηρίων, κατενίκων καὶ τοὺς νόμους τῆς φύσεως καὶ ἀνυψοῡντο ἐνώπιον αὐτῆς ἀκαταμάχητοι καὶ τρισμέγιστοι. Τὰ δάση, τὰ ὄρη, οἱ ποταμοὶ καὶ αἱ κρῆναι ἦσαν πλήρη θεοτήτων, Νυμφῶν καὶ πνευμάτων. Τὸ κάλλος, ἡ ἀνδρεία καὶ πᾶν τὸ ἰδεῶδες ἐνέπνεον τὸν κόσμον. Ἐλάλουν πρὸς τοὺς ἀνθρώπους οἱ θεοὶ καὶ τὰ ἄψυχα κτίσματα. Θνητοὶ κατήρχοντο εἰς τὸν ᾍδην ἢ ἀνηρπάζοντο εἰς τὸν οὐρανόν, θεοὶ δὲ κατήρχοντο εἰς τὴν γῆν καὶ συνῆπτον ἐπιγαμίας, ἔρωτας, φιλίας ἢ μάχας μετὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ μόνον ἡ ἀθανασία καὶ ἡ παντοδυναμία διέκρινον ἐκείνους ἀπὸ τῶν θνητῶν.
Διέρρεεν οὕτως ὁ βίος, ὡς εἰδύλλιον χαριέστατον ἢ μεγαλοπρεπὴς ἐποποιΐα. Τὸ πᾶν ἦτο πνεῦμα, αἴσθημα καὶ ποίησις. Ὑπέφωσκεν ἡ Ἠὼς τοῦ πολιτισμοῦ καὶ ὁ κόσμος ἦτον, ὡς ἡ Ἠώς, εὔχαρις, θελκτικὸς καὶ ποιητικώτατος.
Ἡμέραν τινὰ ἐμελαγχόλα ὀργίλη ἡ Ἀφροδίτη καὶ συννέφεια ἔκτακτος ἐσκίαζε τὰς λαμπρὰς καὶ αἰθρίας τοῦ Ὀλύμπου κορυφάς. Τίνα θλίψιν εἶχε, τίς φαγέδαινα μίσους ἐσπάραττε τὰ ἁβρότατα τῆς θεᾶς στήθη;
Ἐκείνη, ἡ θεότης τοῦ κάλλους, ἡ μήτηρ τοῦ Ἔρωτος, ἡ παντοδύναμος Ἀφροδίτη, κατεφρονεῖτο ἐπὶ πολὺν χρόνον ὑπὸ τῶν Λημνίων γυναικῶν αἵτινες δὲν ἐτίμων τὴν λατρείαν αὐτῆς.
Εἶνε περίεργος ἡ ἱστορία τῆς ἀφορμῆς. Ἡ ἐκ τοῦ λευκοτάτου ἀφροῦ τῆς θαλάσσης γεννηθεῖσα καὶ ὑπὸ τῶν Ὡρῶν ἀνατραφεῖσα καὶ διὰ θελγήτρων καὶ χαρίτων μυρίων κατακοσμηθεῖσα, Ἀφροδίτη, ἦτον ἡ τελειοτάτη προσωποποίησις τοῦ ἰδεώδους καὶ ἀπαραμίλλου κάλλους. Εἶχε δὲ καὶ μυστηριώδη τινὰ ζώνην, τὸν περιλάλητον κεστόν,
ὅστις ἤσκει ἕλξιν ἔρωτος ἀκράτητον ἐπὶ παντὸς θεατοῦ.
Ἐθαύμασαν καὶ ἐξέστησαν οἱ θεοὶ ἐπὶ τῇ θέᾳ αὐτῆς καὶ παρὰ τὴν ζηλοτυπίαν τῆς Ἤρας καὶ τῆς Ἀθηνᾶς ἐδέχθησαν αὐτὴν εἰς τὸν Ὄλυμπον καὶ τὴν κατέταξαν μεταξὺ τῶν δώδεκα θεῶν.
Δεινὴ ἔρις ἐπῆλθε τότε μεταξὺ τῶν θεῶν, ποθοῦντες ἑκάστου νὰ λάβῃ τὴν Ἀφροδίτην, ὡς γυναῖκα. Ἐπὶ τέλους δὲ συνεβιβάσθησαν καὶ καθησύχασαν, ἀφοῦ ἔδωκαν αὐτὴν εἰς τὸν χωλόν, δυσειδέστατον καὶ βάναυσον Ἥφαιστον, υἱὸν τῆς Ἤρας, πιθανῶς δὲ καὶ τοῦ Διός.
Τοιοῦτος ὅμως γελοῖος γάμος δὲν ἠδύνατο νὰ ἔχῃ ἁρμονίαν καὶ ἀγάπην. Διὰ τοῦτο ἡ Ἀφροδίτη, ἀδιαφοροῦσα περὶ τῆς συζυγικῆς πίστεως, ἠγάπησε τὸν Ἄρην. Ὁ ἔρως αὐτός, ἔρως νεότητος θείας, σφριγώσης καὶ τρελλῆς, βαθμηδὸν κατέστη τολμηρὸς καὶ ἀπρόσεκτος· ὁ δὲ πανοῦργος Ἥφαιστος, μαθὼν τὴν ἀπιστίαν τῆς συζύγου του, ἐχάλκευσε περίεργον ἐκδίκησιν. Ἔστησεν εἰς τὴν κλίνην των τοὺς περιλαλήτους ἀρρήκτους καὶ ἀλύτους, ἀλλ’ ἀφανεῖς, δεσμούς, ἀπεκοίμισε τὸν ὑπηρέτην τοῦ Ἄρεως Ἀλεκτρυόνα, φρουροῦντα εἰς τὴν θύραν καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὸ χαλκεῖόν του. Ὁ Ἥλιος, φίλος τοῦ Ἡφαίστου καὶ σκοπιὰν ἔχων, εἶδε καὶ εἰδοποίησεν αὐτόν, ὅτι ὁ Ἄρης ἦλθε παρὰ τῇ συζύγῳ του. Ἐν τῷ μεταξὺ ὁ Ἄρης καὶ ἡ Ἀφροδίτη, φιλότητι μιγνύμενοι, περιεπλάκησαν καὶ ἐδεσμεύθησαν εἰς τὴν στηθεῖσαν ἄλυτον καὶ ἄρρηκτον τῶν δεσμῶν παγίδα. Ὁ δὲ Ἥφαιστος ἀγρίως χολωθείς, ἐκάλεσεν ἐκεῖ ὅλως τοὺς θεοὺς πρὸς πίστωσιν τοῦ συμβάντος καὶ χλεύην τῶν ἐραστῶν, πικρότατα παραπονούμενος.
Ὧς ἔφαθ’ οἱ δ’ ἀγέροντο θεοὶ ποτὶ χαλκοβατὲς δῶ.
Ἦλθε Ποσειδάων γαιήοχος, ἦλθ’ ἐριούνης
Ἑρμείας, ἦλθεν δὲ ἄναξ ἑκάεργος Ἀπόλλων·
Θηλύτεραι δὲ θεαὶ μένον αἰδοῖ οἴκοι ἑκάστη.
Ἔσταν δ’ ἐν προθύροισι θεοί, δωτῆρες ἑάων·
Ἄσβεστος δ’ ἄρ’ ἐνῶρτο γέλως μακάρεσσι θεοῖσιν
Τέχνας εἰσορόωσι πολύφρονος Ἡφαίστοιο.....
Καὶ ἔλυσε μὲν τοὺς ἐραστὰς ὁ Ἥφαιστος, παρακλήσει τοῦ Ποσειδῶνος, πλὴν ἐκεῖνοι ἐξῆλθον ἐκ τῆς σκηνῆς, ἀμφότεροι καταπόρφυροι ἐξ αἰσχύνης καὶ ὀργῆς, ὡς ἐκ τῆς ὁποίας ὁ Ἄρης ἀποδίδων τὸ συμβὰν εἰς τὴν ἀπροσεξίαν τοῦ ὑπηρέτου του Ἀλεκτρυόνος, μετεμόρφωσεν αὐτὸν εἰς τὸ ὁμώνυμον πτηνόν. Διὰ τοῦτο δ’ ἔκτοτε ὁ Ἀλεκτρυὼν κατὰ πᾶσαν αὐγήν, ἐνθυμούμενος τὸ συμβὰν ἐκεῖνο, φωνάζει διὰ νὰ εἰδοποιήση τὸν κύριόν του, ὅτι πλησιάζει ν’ ἀνατείλῃ ὁ Ἥλιος!
Φυσικῷ τῷ λόγῳ ὅμως ἡ Ἀφροδίτη ἦτο πολὺ νευρικὴ καὶ δεινῶς ἐξωργίζετο ἐκ παντὸς ὅ,τι ὑπεμίμνησκε τὴν εἰρημένην διαπόμπευσιν αὐτῆς.
Αἱ Λήμνιαι τότε περιεφρόνησαν καὶ ἀπεστράφησαν τὴν Ἀφροδίτην διὰ τὴν πρὸς τὸν Ἥφαιστον ἀπιστίαν της. Εἶχον δὲ λόγον σπουδαῖον ν’ ἀναμιχθῶσι μετ’ ἐνδιαφέροντος εἰς τὴν ὑπόθεσιν αὐτήν.
Ἡ Λῆμνος, ἡ ἔναντι τῶν παραλίων τῆς Μακεδονίας νῆσος, ἦν πεφημισμένη. Ὁ Ὅμηρος ἀποκαλεῖ αὐτὴν ἐϋκτιμένην, ἠγαθέην, ἀμιχθαλόεσσαν, εὐκτίμενον πτολίεθρον, ἄστυ καὶ πόλιν θείοιο Θόαντος. Ἀξιοσημείωτον δὲ εἶνε, ὅτι ἐν αὐτῇ ὑπῆρχον λαβύρινθος καὶ ἡφαίστιον. Ἐν τῇ νήσῳ ταύτῃ κατόπιν ἀφῆκαν οἱ εἰς Τροίαν ἐκστρατεύσαντες Ἀχαιοὶ ἐπὶ πολὺν χρόνον τὸν ἡγεμόνα τῶν Θεσσαλῶν Φιλοκτήτην, δηχθέντα ὑπὸ δηλητηριώδους ὄφεως, «Ἕλκει μοχθίζοντα κακῷ ὀλοόφρονος ὕδρου» καὶ κατόπιν πολλοὶ τῶν ἡρώων Ἑλλήνων τὸν ἐπεσκέφθησαν ἐκεῖ διὰ νὰ τὸν παραλάβωσιν εἰς Τροίαν, ἀπαραίτητον πρὸς ἅλωσιν αὐτῆς.
Ἡ Λῆμνος ἦν ὑπὸ τὴν εὔνοιαν τοῦ Ἀχιλλέως κατὰ τὸν Τρωϊκὸν πόλεμον. Τὸ ἐν Τροίᾳ Ἑλληνικὸν στρατόπεδον ἐπρομηθεύετο οἶνον ἐξ αὐτῆς, παραγούσης τοιοῦτον καλὸν καὶ ἄφθονον. Οἱ πρῶτοι οἰκισταὶ τῆς νήσου ἐκαλοῦντο Σίντιες ἢ Σιντοί, ἦσαν δ’ ἔθνος θρᾳκικὸν καὶ ἀγριόφωνοι. Ἀλλ’ οἱ μετέπειτα Λήμνιοι, ἐξημερωθέντες ὁπωσοῦν, ἐκαλλιέργουν τὴν γῆν καὶ ἐγκατέλιπον τὸν λῃστρικὸν βίον. Τοῦτο συνάγει τις ἐκ τοῦ ὅτι ἠγάπων καὶ ἀνωμολόγουν, ὡς εὐεργέτας των, τοὺς κολοιούς, καὶ ἐψηφίσαντο μάλιστα δι’ αὐτοὺς δημοσίας τροφὰς, διότι τὰ πτηνὰ αὐτὰ ἠφάνιζον τὰ ὠὰ καὶ τὴν ἐπιγονὴν τῶν ἀκρίδων, λυμαινομένων τοὺς καρπούς των. Ἀλλὰ τὶ σπουδαιότερον εἶνε, ὅτι ἐν Λήμνῳ ἐπεκράτει ἀρχαιόθεν ἡ λατρεία τοῦ Ἡφαίστου ὅστις ἦτο πολιοῦχος καὶ προστάτης αὐτῆς θεός, προσεπικαλούμενος καὶ Λήμνιος. Ὑπῆρχεν ἐκεῖ πρὸς τιμὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ πόλις καλουμένη Ἡφαιστία καὶ κατ’ ἄλλους ὅλη ἡ νῆσος ἐπωνομάζετο Ἡφαιστιάς. Λέγεται μάλιστα, ὅτι ὁ μετὰ τῆς Λήμνου δεσμὸς οὗτος τοῦ Ἡφαίστου προήρχετο ἐκ τοῦ ὅτι ὁ πατήρ του Ζεύς, χολωθείς ποτε, διότι ἠθέλησε νὰ βοηθήσῃ τὴν μητέρα του Ἥραν ἐναντίον αὐτοῦ τὸν ἐκρήμνισεν ἐκ τοῦ Οὐρανοῦ, ὁ δὲ Ἥφαιστος ὅλην τὴν ἡμέραν καταφερόμενος εἰς τὸν ἀέρα, ἔπεσεν ἐπὶ τῆς νήσου Λήμνου καὶ ἐκεῖ συνέτριψε τὸν ἕνα τῶν ποδῶν καὶ θανασίμως ὑπέφερεν, ὅτε οἱ Σίντιες τὸν παρέλαβον καὶ τὸν περιεποιήθησαν συμπαθῶς καὶ ἀφιέρωσαν εἰς αὐτὸν τὴν νῆσόν των, ἐν ᾗ εὐαρέστως ἔμεινεν ἔκτοτε. Ἐν Λήμνῳ συνῴκει μετὰ τοῦ Ἡφαίστου ἡ ἑτέρα αὐτοῦ ὡραιοτάτη σύζυγος, ἡ Χάρις. ἣν εἶχεν ἐκτὸς τῆς Ἀφροδίτης, διατριβούσης ἐν τῷ Οὐρανῷ, ὁ σκαιὸς καὶ δυσειδέστατος χαλκεὺς πρὸς μέγιστον φθόνον καὶ ἀγανάκτησιν τοῦ Ἑρμοῦ καὶ τοῦ Ἀπόλλωνος διὰ τὴν ἐξαίρετον αὐτὴν εὐτυχίαν του κατὰ τὸν Λουκιανόν. Ἐπὶ πλέον δὲ ὁ Ἥφαιστος εἶχεν ἐκεῖ τὸ περίφημον χαλκεῖόν του, ἐν ᾧ εἰργάζετο τοὺς κεραυνοὺς τοῦ Διὸς καὶ τὰ τοῦ Ἔρωτος βέλη κατὰ τὴν χαριεστάτην ᾠδὴν τοῦ Ἀνακρέοντος:
Ὃ ἀνὴρ ὁ τῆς Κυθήρης
παρὰ Λημνίαις καμίνοις
τὰ βέλη τὰ τῶν Ἐρώτων
ἐποίει, λαβὼν σίδηρον·
Ἀκίδας δ’ ἔθαπτε Κύπρις,
μέλι τὸ γλυκὺ λαβοῦσα·
Ὁ δ’ Ἔρως χολὴν ἔμισγεν…
Ἕνεκα τούτων ἡ Λῆμνος ἦν πασῶν τῶν ἄλλων ἡ πολὺ φιλτάτη τῷ Ἡφαίστῳ γῆ, αἱ δὲ Λήμνιαι εἶχον ἰδιαιτέραν λατρείαν καὶ ἀφοσίωσιν πρὸς αὐτόν, κατασκευάζοντα ἴσως δι’ αὐτὰς τὰ ὀξύτερα καὶ ἀσφαλέστερα τῶν ἐρωτικῶν βελῶν. Καὶ φυσικώτατον ἦτον, ὅτε εἶδον καὶ τὸν ἀτυχῆ Ἥφαιστον, προδοθέντα ὑπὸ τῆς Ἀφροδίτης καὶ βαρυαλγοῦντα, νὰ συμμερισθῶσι τὸ μῖσός του καὶ ἀποστραφῶσι καὶ αὐταὶ ἐκείνην διὰ τὴν ἀπιστίαν της καὶ ὕβριν αὐτήν.
Ἀλλ’ ἡ Ἀφροδίτη ἦτο θεὰ καὶ πανίσχυρος καὶ δὲν ἐνόει τοιαύτην συμπάθειαν καὶ πολυπραγμοσύνην τῶν θνητῶν Λημνίων, οὐδὲ ἠδύνατο νὰ ὑποφέρῃ, περιφρονουμένη ὑπ’ αὐτῶν ἐν τῷ ἐγωϊσμῷ καὶ τῇ ἐπάρσει της.
Διὰ τοῦτα ἐμελαγχόλα ὀργίλη κατὰ τῶν Λημνίων καὶ ἐσκέπτετο τρόπον ἐκδικήσεως αὐτῶν σκληρότατον.
Ἀνάστατος ἐγένετο μετά τινα χρόνον ἡ Λῆμνος. Βοή, ἀλαλαγμοὶ καὶ θρῆνοι ἐπλήρουν τὴν νῆσον ὅλην. Ἐλυμαίνετο αὐτὴν ἐμφύλιος σπαραγμὸς τρομερώτατος καὶ σφαγὴ φρικαλέα. Αἱ Λήμνιαι, μαινόμεναι, ὡς Ἐριννῦες, ἐφόνευον ὅλους τοὺς ἄνδρας τῆς νήσου, συζύγους, πατέρας καὶ τέκνα καὶ τὸ αἷμα ἔρρεε ποταμηδόν.
Ἰδοὺ δὲ τί εἶχε συμβῆ. Ἡ Ἀφροδίτη, φοβερὰ εἰς τὴν κατὰ τῶν γυναικῶν τῆς Λήμνου μῆνιν αὐτῆς, σκληροτάτην ἐξύφαινε κατ’ αὐτῶν ἐκδίκησιν. Ἐνέβαλεν εἰς τὰ στόματα αὐτῶν τοιαύτην καὶ τοσαύτην δυσωδίαν, ὥστε ἀδύνατον κατέστη νὰ πλησιάζωσιν οὐ μόνον τὰς συζύγους οἱ ἄνδρες, ἀλλ’ οὔτε οἱ παῖδες τὰς μητέρας αὐτῶν.
Τὸ κακὸν ἦτο μέγιστον καὶ δυστυχῶς παρετείνετο ἀνιάτως. Ἡ κοινωνία ἔπασχε δεινῶς. Οἱ οἰκογενειακοὶ δεσμοὶ ἐχαλαροῦντο, αἱ γυναῖκες ἐτήκοντο καὶ οἱ ἄνδρες ἐμαραίνοντο κατηφεῖς καὶ δυσέλπιδες, κεχωρισμένοι τῶν γυναικῶν αὐτῶν. Οἱ Λήμνιοι δὲν εἶχον δυστυχῶς τὴν σπανίαν ἁγνότητα καὶ ἀρετὴν τῆς συζύγου τοῦ, μετὰ τὸν Γέλωνα τυράννου τῶν Συρακουσῶν, Ἱέρωνος, ὅστις, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Πλούταρχος, λοιδορηθείς ποτε ὑπό τινος ἐπὶ τῇ δυσωδίᾳ τοῦ στόματος αὐτοῦ ᾐτιᾶτο τὴν γυναῖκά του, διότι οὐδέποτε τῷ εἶχεν εἵπει τι περὶ τούτου· ἡ δὲ σπανία γυνὴ τῷ ἀπεκρίθη τὸ θαυμάσιον ἐκεῖνο, «ᾬμην τοιοῦτον ἅπαντας τοὺς ἄνδρας ὄζειν!» Οὕτως ἐν Λήμνῳ αἱ ἔριδες καὶ διχοστασίαι δὲν ἐβράδυναν νὰ ἐπέλθωσιν.
Ἐν τούτοις οἱ Λήμνιοι, πίνοντες μάλιστα τὸν ὡραῖον οἶνον τῆς πολυοίνου νήσου των, ἐσκέφθησαν βραδύτερον, ὅτι δὲν ἠδύναντο νὰ ζήσωσιν ἄνευ γυναικῶν. Ἐγγὺς ἦτον ἡ Θρᾴκη μὲ τὰς ὡραίας καὶ σφριγώσας αὐτῆς γυναῖκας. Προεκάλεσαν λοιπὸν κατ’ αὐτῆς πόλεμον, καθ’ ὃν νικήσαντες, ἐλαφυραγώγησαν γυναῖκας, ἃς μετήγαγον αἰχμαλώτους εἰς Λῆμνον. Ἐκεῖ ὅμως κατέστησαν αὐτὰς συζύγους των, τὰς δὲ τέως τοιαύτας μετεχειρίζοντο, ὡς δούλας.
Ἀπερίγραπτος ὀδύνη καὶ ζηλοτυπία κατέλαβε τὰς Λημνίας ἐπὶ τῇ νέᾳ ταύτῃ συμφορᾷ. Ἦτον ἀδύνατον νὰ ὑποφέρωσι τόσον ὄνειδος καὶ ἐξευτελισμόν, ἀπέναντι τῶν δορυαλώτων Θρᾳσσῶν, αἵτινες μάλιστα ἐκόμπαζον ἀγερώχως ἐνώπιόν των. Δὲν ἤρκει αὐταῖς τῶν συζύγων ἡ ἐγκατάλειψις, ἀλλ’ ἔπρεπε νὰ προστεθῇ τάχα καὶ ἡ πανηγυρικωτάτη ὕβρις τῆς προτιμήσεως τῶν ξένων καὶ ἡ ἀπέναντι ἐκείνων ὑποδούλωσις αὐτῶν;
Ἡ φλέγουσα τὰ στήθη των ζηλοτυπία καὶ λύσσα ἐκδικήσεως δὲν εἶχε πλέον ὅρια, ἐξαντλήσασα πᾶσαν ὑπομονὴν καὶ ἐλπίδα. Ἡ θυγάτηρ τῆς φιλαυτίας καὶ ἀδελφὴ τοῦ φθόνου ζηλοτυπία εἰς τὴν καρδίαν τῶν γυναικῶν ἀνοίγει ἀβύσσους καὶ Ταρτάρους ζοφώδεις καὶ ἀποθηριόνει, νεκροῦσα ὅλα τὰ τρυφερὰ αἰσθήματα καὶ ἀποτυφλοῦσα τὸν νοῦν καὶ τὴν ψυχήν. Ἡ ζηλοτυποῦσα γυνὴ μεταβάλλεται εἰς τίγριν καὶ ὕαιναν φρικώδη.
Αἱ Λήμνιαι συνέλαβον τρομερὸν σχέδιον ἐκδικήσεως κατὰ τῶν ἀπίστων ἀνδρῶν αὐτῶν. Σπανιώτατον εἶνε νὰ διεξαγάγωσι γυναῖκες τοιοῦτο τεράστιον ἔργον ἐν πλήρει μυστικότητι· ἀλλ’ ὁ σκοπὸς καὶ ἡ ἀφορμὴ ἦσαν τοιαύτης φύσεως, ἐκεῖναι δὲ γυναῖκες ἔκτακτοι, ὥστε τὸ κατώρθωσαν.
Συνώμοσαν λοιπὸν νὰ φονεύσωσιν ὅλους τοὺς ἄνδρας τῆς νήσου καὶ ἱδρύσωσι βασίλειον γυναικῶν!
Ἡμέραν τινά, πρὸς μεγάλην ἔκπληξιν τῶν ἀνδρῶν, αἱ Λήμνιαι ἐπεφάνησαν εἰς αὐτοὺς χαρίεσσαι καὶ προσηνεῖς. Ἀνεξερεύνητοι εἶνε αἱ πανουργίαι τῶν γυναικῶν καὶ ἀδιόρθωτοι. Μειδιῶσι διὰ νὰ προδώσωσι καὶ περιπτύσσονται διὰ νὰ πνίξουν. Γαληνιῶσιν, ὡς ἡ μαλακὴ ἐν ἐαρινῇ πρωΐᾳ θάλασσα, ἀλλ’ εἰς τὸ βάθος τῆς ψυχῆς των ἐγκλείουν τρικυμίας ἀγρίου χειμῶνος καὶ ὑφάλους τρομεράς.
Οἱ Λήμνιοι ἐπλανήθησαν καὶ ἐνέπεσον εἰς οἰκτρὰν παγίδα. Διεχύθησαν εἰς δεῖπνα πάνδημα διὰ νὰ πανηγυρίσωσι τὴν χαρὰν καὶ ἁρμονίαν τῆς νήσου. Ἀλλὰ τὰ δεῖπνα ἐκεῖνα ἦσαν δεῖπνα φρικτὰ Ἐριννύων. Αἱ γυναῖκες, συνευθυμοῦσαι, ἐμέθυσαν εἰς οἰκτρὸν βαθμὸν τοὺς Λημνίους. Ὅτε δὲ εἶδον αὐτούς, ἀναισθητοῦντας πλέον ἐκ τῆς κραιπάλης, τότε αἱ Μέγαιραι ἐξηγέρθησαν ἄγριαι, φρικώδεις καὶ ἐκδικητικαί. Ἁρπάσασαι τὰ ὅπλα τῶν ἀνδρῶν, ἐφόνευσαν θηριωδῶς αὐτοὺς ἅπαντας, συζύγους, πατέρας καὶ τέκνα, μηδὲ τούτων φεισθεῖσαι. Συνεφόνευσαν δὲ καὶ τὰς αἰχμαλώτους Θρᾴσσσας ἐν τῇ λύσσῃ τῆς μανίας των. Ἐκ τοῦ φρικτοῦ τούτου συμβάντος παρέμεινεν ἔκτοτε καὶ ἡ παροιμία «Λήμνια ἔργα ἢ Λήμνια κακὰ» δηλοῦσα τὰς κακουργίας τῶν Λημνίων γυναικῶν. Ἐν ᾧ δὲ ἡ Λῆμνος καθίστατο οὕτω θέατρον ἀπαισιωτάτου καὶ αἱματοφύρτου δράματος καὶ ὁ θάνατος καὶ ὁ τρόμος παμμέλανες ἐμυκῶντο ἐν αὐτῇ, ἡ Ἀφροδίτη, κεκλιμένη νωχελῶς ἐπὶ κλίνης ῥόδων ἐμειδία ἐξ ἀγρίας ἡδονῆς, ἐκδικηθεῖσα.
Ἐν τούτοις ἐκ τῆς γενικῆς αὐτῆς ἀνδρωλεθρίας τῆς Λήμνου διεσώθη εἷς ἀνήρ. Ἀνάλογον ὅραμα εἶχεν ἴδει πρὸ πολλοῦ ὁ τότε κόσμος ἐν Ἄργει, ἔνθα αἱ πεντήκοντα θυγατέρες τοῦ Δαναοῦ εἶχον φονεύσει ἐν μιᾷ νυκτὶ τοὺς πεντήκοντα συζύγους των, υἱοὺς τοῦ Αἰγύπτου καὶ ἐξαδέλφους των. Μεταξὺ ὅμως τῶν Δαναΐδων εὑρέθη μία, ἡ Ὑπερμνήστρα, ἥτις καὶ μόνη ἐφείσθη τοῦ συζύγου της Λυγκέως. Καὶ ἡ Λῆμνος ἐπίσης ἔσχε τὴν Ὑπερμνήστραν της κατὰ μοναδικὴν ἐξαίρεσιν.
Βασιλεὺς τῆς Λήμνου ἦτο τότε ὁ Θόας, υἱὸς ἢ ἔγγονος τῆς Ἀριάδνης καὶ τοῦ Διονύσου, υἱοῦ τοῦ Διός. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Ὅμηρος ἀπεκάλεσεν αὐτὸν θεῖον Θόαντα. Ὁ Θόας εἶχε σύζυγον τὴν Μύριναν, θυγατέρα τοῦ Κρηθέως καὶ θυγατέρα τὴν Ὑψιπύλην· εἶχε δὲ καὶ υἱὸν τὸν Σίκινον ἐκ τῆς Ναϊάδος Νύμφης Οἰνοίης, κατὰ τὸν Ἀπολλώνιον τὸν Ῥόδιον.
Ἡ Ὑψιπύλη ἦτο τρυφερωτάτης καρδίας, νοήμων, πολὺ ὡραία καὶ πλήρης χαρίτων κόρη· ὡς ἀπὸ θεῶν δὲ καταγομένη καὶ πορφυρογέννητος βασιλόπαις, φυσικῷ τῷ λόγῳ εἶχε καὶ εὐγενεστάτην ἀνατροφὴν καὶ τὸ αἴσθημα τῆς φιλοστοργίας ἰσχυρότερον. Τοῦτο δ’ ἄλλως ὑπέκαιε καὶ ἡ ἀγαθότης καὶ ἄλλαι ἀρεταὶ τοῦ πατρὸς Θόαντος.
Μόνη αὐτὴ ἐξ ὅλων τῶν Λημνίων γυναικῶν, μόνη αὐτὴ ἡ καλὴ καὶ φιλόστοργος Ὑψιπύλη δὲν ἐφόνευσε τὸν πατέρα της ἐν τῇ γενικῇ ἐκείνῃ σφαγῇ. Δὲν μαντεύομεν, τί θὰ ἔπραττε, προκειμένου περὶ συζύγου, διότι, φαίνεται, ἦτον ἄγαμος· ἀλλ’ ἡ ὑπόνοια καὶ ὑπόθεσις δὲν δύνανται ν’ ἀμαυρώσωσι τὴν αἴγλην τῆς ἀρετῆς αὐτῆς, καθόσον πολλαὶ ἄλλαι Λήμνιαι ἐφόνευσαν καὶ τοὺς ἰδίους πατέρας. Ἡ Ὑψιπύλη λοιπὸν διέσωσε τὸν πατέρα της Θόαντα, ἀποστείλασα αὐτὸν εἰς Οἰνοίην, νῆσον ἐν τῷ Αἰγαίῳ πελάγει τὴν μεθύστερον κληθεῖσαν Σίκινον ἀπὸ τοῦ ὁμωνύμου υἱοῦ τοῦ Θόαντος. Τὴν διάσωσιν ὅμως τοῦ πατρὸς διενήργησεν ἡ Ὑψιπύλη κρύφα καὶ ἐν ἀγνοίᾳ τῶν συμπολιτίδων αὐτῆς, ὅπως μὴ φωραθῇ προδότις καὶ ἐπισύρῃ καθ’ ἑαυτῆς τὴν τρομερὰν μῆνίν των.
Αἱ Λήμνιαι μετὰ ταῦτα ἵδρυσαν βασίλειον γυναικῶν, ἀνεκήρυξαν δὲ βασίλισσαν αὐτῶν τὴν πασῶν ὑπέροχον κατὰ γένος Ὑψιπύλην καὶ ἐπολιτεύοντο γυναικοκρατούμεναι.
Μακρά, μεγαλοπρεπὴς καὶ ἐξαισία πεντηκόντορος ναῦς ἐπεφάνη εἰς τῆς Λήμνου τὴν θάλασσαν, διασχίζουσα ὑπερηφάνως καὶ ἐλαφρά, ὡς νῆσσα, τὰ γλαυκὰ νερὰ καὶ τῶν κυμάτων τοὺς ἀφρούς.
Τὸ ὡραῖον καὶ περίφημον τοῦτο πλοῖον εἶχε ναυπηγηθῆ περὶ τὸ Πήλιον τῇ ἀρωγῇ θεῶν, ἤτοι τῆς Ἤρας καὶ τῆς Ἀθηνᾶς, ἥτις προσήρμοσεν εἰς τὴν πρῴραν ξύλον ἐκ τῆς ἐν Δωδώνῃ δρυός, ὅπερ ὡμίλει καὶ ἐχρησίμευεν, ὡς μαντεῖον τῶν ναυβατῶν. Λέγουν μάλιστα, ὅτι ὁλόκληρος ἡ ναῦς εἶχε ναυπηγηθῆ ἐκ τοῦ ξύλου τῆς Δωδωναίας δρυὸς καὶ ὡμίλει, διὰ τοῦτο δὲ οἱ ναῦταί της ὠνόμαζον αὐτὴν λάληθρον κίσσαν. Τὸ σκάφος αὐτῆς δὲν ἐσήπετο ἐν τῷ ὕδατι, οὐδ’ ἐκαίετο ἐν τῷ πυρί. Ἔπλεε δ’ ἐλαφρὰ καὶ ταχύτατα, καὶ ἐπωνομάσθη καὶ Ἐνάλιον δόρυ. Τὸ δ’ ἐξωτερικὸν αὐτοῦ ἦτο πεποικιλμένον διὰ διαφόρων ὡραίων εἰκόνων, αἵτινες παρίστων τοὺς γάμους τοῦ Πηλέως καὶ τῆς Θέτιδος, τὸν ἔρωτα τοῦ Πολυφήμου καὶ τῆς Γαλατείας, τὴν Κενταυρομαχίαν καὶ ἄλλας παρομοίας μεγάλας καὶ ποιητικωτάτας σκηνάς.
Ἐπὶ τῆς θαυμασίας ταύτης νηός, ἥτις, ὡς μακρὰ ναῦς, εἶνε ἡ πρώτη ἐν Ἑλλάδι ἀπὸ τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου ναυπηγηθεῖσα, εἰ μὴ ἀμφισβητεῖ τὰ πρωτεῖα ἡ πεντηκόντορος, δι’ ἧς ὁ Δαναὸς ἦλθεν εἰς τὴν Ἑλλάδα, ἐπέβαινον λαμπροὶ καὶ πολυένδοξοι ἥρωες οὔτε ἐλάσσονες τῶν 44, οὔτε πλείονες τῶν 68 κατὰ τὰς παραδόσεις, τὸ ἄνθος τῶν ἡρώων καὶ τῶν ἐπιφανῶν τοῦ τότε Ἑλληνικοῦ κόσμου, υἱοὶ θεῶν, ἄνακτες λαῶν, παῖδες βασιλέων, ἥρωες, ποιηταί, μουσικοὶ δαιμόνιοι, μάντεις, ἰατροί, τοῦ Βορέως οἱ πτερωτοὶ υἱοὶ καὶ ἄλλοι ἐπιφανέστατοι, ἀνδρειότατοι καὶ σφριγῶντες νέοι.
Ἡ ναῦς ἦτον ἡ πολύφημος καὶ πασιμέλουσα Ἀργὼ καὶ οἱ ἐπ’ αὐτῆς ἥρωες ἦσαν οἱ ὀνομαστότεροι Ἀργοναῦται, ὑπὸ τὴν ἀρχηγίαν τοῦ μεγάλου καὶ πολλοῦ Ἰάσονος πάντες, ἐν οἷς διέπρεπον καὶ οἱ Ἀμφιάραος ὁ μάντις, Ἄργος, Ἀσκληπιός, Δευκαλίων, Ἡρακλῆς, Θησεύς, Κάλαϊς καὶ Ζήτης οἱ πτερωτοί, Κάστωρ καὶ Πολυδεύκης, Λαέρτης, Μελέαγρος, Ναύπλιος, Πηλεύς, Νέστωρ καὶ οἱ διάσημοι μουσικοί Φιλάμμων καὶ Ὀρφεύς. Ὁ τελευταῖος δὲ οὗτος ὑπῆρξε διασημότατος. Υἱὸς τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τῆς Μούσης Καλλιόπης, παραλαβὼν τὴν λύραν τοῦ πατρός του καὶ προσθεὶς δύο ἔτι χορδάς, ὁ ἀθάνατος Ὀρφεύς, ἔθελγε δι’ αὐτῆς καὶ τῶν ᾠδῶν του οὐ μόνον τοὺς ἀνθρώπους, ἄλλα καὶ τ’ ἄγρια θηρία, συνεκίνει τὰ δένδρα καὶ τοὺς λίθους, ἀνεχαίτιζε τὸν ῥοῦν τῶν ποταμῶν, κατηύναζε τῶν ἀνέμων τὰς μανίας, διερρήγνυε τοῦ ᾍδου τὰς πύλας, ἐνάρκου πυρίπνοας δράκοντας καὶ αὐτὰς δὲ τὰς περιλαλήτους Σειρῆνας εἰς τοιαύτην περιήγαγεν ἀπελπισίαν νικήσας, ὥστε ἠνάγκασε νὰ πνιγῶσιν εἰς τὴν θάλασσαν αὐτοκτονοῦσαι.
Κατεγοητεύθη ἡ φαντασία τοῦ ἀρχαίου κόσμου ἐκ τῆς φήμης, τῆς περιωνύμου ἐκείνης Ἀργοναυτικῆς ἐκστρατείας, τῶν ἀμυθήτων αὐτῆς περιπετειῶν καὶ τῶν ἡρωϊκωτάτων ἀνδραγαθημάτων.
Ἡ θεὰ Νεφέλη, θέλουσα νὰ σώσῃ τὸν ἐκ τοῦ βασιλέως τῶν Θεσσαλῶν Ἀθάμαντος υἱὸν της Φρῖξον, κινδυνεύοντα ἐκ τῆς ζηλοτυπίας τῆς θνητῆς συζύγου τοῦ Ἀθάμαντος Ἰνοῦς, ἀνήρπασεν αὐτὸν μετὰ τῆς θυγατρός της Ἕλλης καὶ τοῖς ἔδωκε κριόν, χρυσοῦν ἔχοντα δέρας, ὃν εἶχε λάβει παρὰ τοῦ Ἑρμοῦ καὶ ἐφ’ οὗ ἐπιβὰς ὁ Φρῖξος μετὰ τῆς Ἕλλης, ἀπῆλθον. Ἡ Ἕλλη ἐπνίγη καθ’ ὁδὸν εἰς τὸν πόντον, ὅστις ἔλαβεν ἔκτοτε τὸ ὄνομά της, ὁ δὲ Φρῖξος ἀφίχθη εἰς Κολχίδα, ἔνθα ὁ ἄναξ Αἰήτης τὸν δέχεται εὐμενῶς καὶ νυμφεύει αὐτὸν μετὰ μιᾶς τῶν θυγατέρων του τῆς Χαλκιόπης. Ὁ Φρῖξος ἔθυσε τὸν κριὸν εἰς τὸν Φύξιον Δία, τὸ δὲ δέρας αὐτοῦ ἔδωκε τῷ Αἰήτῃ, ὅστις ἀνέθηκεν αὐτὸ εἰς τὸ ἱερὸν ἄλσος τοῦ Ἄρεως ὑπὸ λόχμην βαθεῖαν, ἔνθα ἄγρυπνος καὶ φοβερὸς δράκων τὸ ἐφρούρει μετὰ ταύρων πυριπνόων. Ὁ δράκων αὐτὸς ἦτον ἄγριος, ἔχων λαβροτάτους ὀδόντας, κατὰ δὲ τὸ πάχος καὶ τὸ μῆκος ἐξισοῦτο πρὸς σιδηρᾶν πεντηκόντορον ναῦν!
Πελίας, ὁ βασιλεὺς τῆς Ἰωλκοῦ, ἀνέθετο εἰς τὸν εἰκοσαετῆ καὶ ὡραῖον, διακεκριμένον δ’ ἐπὶ ῥώμῃ σώματος, καὶ ψυχῆς λαμπρότητι, υἱὸν τοῦ ἀδελφοῦ του Αἴσωνος, Ἰάσονα, ὃν ἐφοβεῖτο ἔκ τινος χρησμοῦ, ν’ ἀπέλθῃ εἰς Κολχίδα καὶ φέρῃ ἐκεῖθεν τὸ χρυσοῦν δέρας, ὑποσχεθεὶς τὸν θρόνον του ὡς ἀμοιβήν. Ὁ φιλόδοξος Ἰάσων ἐδέχθη, συνήθροισε περὶ ἑαυτὸν τοὺς ἀρίστους τῆς τότε Ἑλλάδος ἥρωας καὶ διὰ τῆς Ἀργοῦς μετὰ μυρίας καὶ καταπληκτικὰς περιπετείας φθάνουν εἰς Κολχίδα. Ἡ κόρη τοῦ Αἰήτου, καὶ διάσημος φαρμακὶς καὶ μάγισσα, ἅτε μαθήτρια τῆς φοβερᾶς Ἑκάτης, Μήδεια ἐρᾶται ἐμμανῶς τοῦ Ἰάσονος καὶ συντρέχει αὐτὸν εἰς τὸ ὑπεράνθρωπον τόλμημα καὶ σώζει τοὺς Ἀργοναύτας, οὓς ὁ Αἰήτης ἐμελέτα νὰ φονεύσῃ καὶ κατακαύσῃ τὴν Ἀργώ. Φονεύουν τοὺς ταύρους καὶ τὸν δράκοντα καὶ λαβόντες τὸ χρυσοῦν δέρας ἀποπλέουσι νύκτωρ μετὰ τῶν Ἀργοναυτῶν. Ὁ Αἰήτης διώκει αὐτοὺς καὶ ἡ μαινομένη ἐξ ἔρωτος Μήδεια κρεουργεῖ τὸν μικρὸν ἀδελφόν της Ἄψυρτον, ὃν εἶχε λάβει μεθ’ ἑαυτῆς καὶ ῥίπτει τὰ μέλη του πρὸ τοῦ διώκτου πατρὸς, οὗ τὴν ὁρμὴν ἀνακόπτει οὕτως, ἀναγκασθέντος νὰ συλλέξῃ τὰ μέλη τοῦ υἱοῦ του, καὶ σώζονται οἵ φεύγοντες.
Μετὰ πολλὰς περιπλανήσεις ἐπανέρχεται ὁ Ἰάσων, κομίζων τὸ χρυσοῦν δέρας, εἰς Ἰωλκὸν καὶ δίδει αὐτὸ τῷ Πελίᾳ. Εἶτα δὲ ἀπέρχεται εἰς τὸν Ἰσθμὸν μετὰ τῶν ἀριστέων καὶ ἀνατίθησιν εἰς τον Ποσειδῶνα τὴν Ἀργώ, ἣν οἱ θεοὶ κατέταξαν ὕστερον εἰς τοὺς ἀστερισμούς.
Ἐπανέρχεται ὅμως εἰς Ἰωλκὸν καὶ ἐκδικούμενος τὸν Πελίαν, θανατώσαντα τὸν πατέρα του καὶ τὸν ἀδελφόν του Πρόμαχον, οὗ ἕνεκα ηὐτοκτόνησε καὶ ἡ μήτηρ του, πείθει διὰ τῆς Μηδείας τὰς θυγατέρας τοῦ Πελίου νὰ διαμελίσωσι καὶ βράσωσιν αὐτὸν ἐντὸς λέβητος, ἐλπίζουσαι, ὅτι θ’ ἀνέκτα οὕτω τὴν πρώτην νεότητα του. Παρέπεσε δὲ εἰς τοῦτο αὐτὰς ἡ Μήδεια, ἐνώπιον αὐτῶν κριὸν διαμελισθέντα, ἀναστήσασα εἰς ἀρνίον. Μετὰ τοῦτο ὁ υἱὸς τοῦ Πελίου Ἄκαστος ἐκδιώκει τὸν Ἰάσονα καὶ τὴν Μήδειαν, οὗτοι δὲ ἦλθον εἰς Κόρινθον καὶ ἔζησαν ἐκεῖ δέκα ἔτη εὐτυχοῦντες. Εἶτα ὅμως νέα τελοῦσιν ἐκεῖ δράματα. Ἡ ὀξύχολος καὶ ζηλότυπος Μήδεια φονεύει σκληρότατα τὸν βασιλέα Κρέοντα, τὴν ἀντίζηλον αὐτῆς θυγατέρα του Γλαύκην καὶ τοὺς δύο υἱούς της. Καὶ ἐπὶ τέλους, ἡ μὲν Μήδεια, κατασφάξασα τοὺς ἐκ τοῦ Ἰάσονος τρεῖς υἱούς της ἐκ ζηλοτυπίας πρὸς τὸν ἄπιστον σύζυγον αὐτῆς, καὶ λαβοῦσα παρὰ τοῦ Ἡλίου πτερωτὸν ἅρμα πτηνῶν δρακόντων, φεύγει ἐκεῖθεν εἰς Ἀθήνας, ἔνθα ἐρᾶται τοῦ ἄνακτος Αἰγέως· ἀποτυχοῦσα δ’ ἐκεῖ νὰ δηλητηριάσῃ τὸν Θησέα, ἀπέρχεται εἰς Κολχίδα, ὅπου ἐφόνευσε τὸν Πέρσον, ἅρπαγα τοῦ θρόνου καὶ ἀδελφὸν τοῦ πατρός της, καὶ ἀποκαθίστησι τοῦτον εἰς τὴν Βασιλείαν· ὁ δὲ Ἰάσων μετὰ τὴν θήραν τοῦ Καλυδωνίου Κάπρου, ἧς μετέσχε καὶ βίον πλάνητα καὶ περιπετειώδη, κοιμηθείς ποτε εἰς τὸν Ἰσθμὸν ἐντὸς τοῦ κύτους τῆς καταστραφείσης Ἀργοῦς, ἐφονεύθη ὑπὸ καταπεσούσης δοκοῦ, καὶ ἡ Ἀργὼ ὑπῆρξεν αὐτῷ οὕτω καθ’ ὅλον του τὸν βίον ἡ ἀχώριστος σύντροφος καὶ κιβωτὸς τῆς δόξης καὶ ὀλέθρου, τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου αὐτοῦ.
Τοιαύτη ἦτον ἡ τύχη τῆς ἐκστρατείας αὐτῆς καὶ τοῦ Ἰάσονος, ἣν ἡ ποίησις περιεκόσμησε διὰ τῆς ὑψιπετεστέρας φαντασίας. Ὁ Ἰάσων, λαμπρὸς κυβερνήτης καὶ ἡγεμών, ἐράσμιος δέ, ὅσον καὶ μεγαλόνους καὶ ἀνδρεῖος ἥρως, τοῦ ἔρωτος τοῦ ὁποίου θῦμα ὑπῆρξεν ἡ περιλάλητος καὶ φοβερὰ διὰ τὰς τραγῳδίας, ὧν ἐγένετο ἡρωΐς, Μήδεια, ὁ Ἡρακλῆς, τὸ ἰδεῶδες τῆς ἀνθρωπίνης ἀνδρείας, ὁ Ὀρφεὺς τὸ ἄκρον ἄωτον τῆς μελῳδίας καὶ τῆς μουσικῆς, ὁ Προμηθεὺς ἐπὶ τοῦ Καυκάσου προσπεπασσαλευμένος, καὶ δονῶν τὴν γῆν διὰ τοῦ στεναγμοῦ του, ἐν ᾧ γὺψ ἔτρωγε τὸ ἧπαρ αὐτοῦ, διότι εἶχε κλέψει τὸ πῦρ ἐξ οὐρανοῦ, αἱ Σειρῆνες σαγηνεύουσαι διὰ τῆς λιγυρᾶς καὶ θεσπεσίας αὑτῶν μελῳδίας καὶ καταφθείρουσαι τοὺς προσεγγίζοντας αὐταῖς θνητούς, Τιτᾶνες, ἥρωες, ἄγριοι, τέρατα, δράκοντες πυρίπνοες, τὸ χρυσοῦν δέρας καὶ μυρία ἄλλα εἶνε οἱ ἀδάμαντες, οἱ κατακοσμοῦντες τὴν ἐποποιΐαν ἐκείνην, ἥτις ἀπὸ χιλιάδων ἐτῶν δὲν ἐξηντλήθη, ἐμπνέουσα τοὺς ποιητὰς καὶ τοὺς μυθογράφους καὶ καταθέλγουσα τὸν κόσμον ὅλον.
Ὅτε ἐπεφάνη εἰς τὴν θάλασσαν τῆς Λήμνου ἡ Ἀργώ, ἠκούσθη ἐκ τῆς πρῴρας αὐτῆς γλυκεῖα φωνὴ καὶ περιπαθής, ὡσεὶ ᾆσμα ἀηδόνος. Ἡ λάληθρος κίσσα ὡμίλει πρὸς τοὺς πολυπλάγκτους Ἀργοναύτας καὶ ὑπεδήλου αὐτοῖς εὐάρεστον καὶ τερψίθυμον λιμένα.
Ἀλλ’ αἱ Λήμνιαι, ἀγνοοῦσαι τοὺς καταπλέοντας εἰς τὴν νῆσόν των, ἐξέλαβον αὐτούς, ὡς Θρᾷκας, ἐκστρατεύοντας κατ’ αὐτῶν πρὸς ἀντεκδίκησιν καί, συγκεντρωθεῖσαι εἰς τὴν ἀκτὴν ἔνοπλοι, ἀνθίσταντο εἰς τὴν ἀπόβασιν τῶν νεηλύδων.
Παρόμοιον ἱστορικὸν πολέμου γυναικῶν ἀπαντᾷ ἐν τῇ ἱστορίᾳ τοῦ Ἄργους.
Ἡ περιώνυμος Τελέσιλλα, Ἀργεία ποιήτρια διάσημος, εὐγενὴς καὶ ἀνδρεία κόρη, ἐρημωθέντος ἀνδρῶν τοῦ Ἄργους, συνήθροισεν ὑπ’ αὐτὴν τὰς γυναῖκας τῆς πόλεως καὶ ἀντέστη, πολεμοῦσα, κατὰ τοῦ Κλεομένους, βασιλέως τῆς Σπάρτης, ἐφορμῶντος μετὰ τοῦ στρατοῦ αὐτοῦ. Ἀλλ’ οἱ Σπαρτιᾶται ὑπεχώρησαν πρὸ τῶν Ἀργείων γυναικῶν. Οἱ Ἀργοναῦται ὅμως, μόλις ἐλιμενίσθησαν εἰς Λῆμνον καὶ μετὰ μικρὰν ἀντίστασιν ἐγνώσθησαν, ἐγένοντο δεκτοὶ φιλίως παρὰ τῶν Λημνίων γυναικῶν. Ἕνα δὲ μόνον ὅρον αἱ Λήμνιαι προέτειναν εἰς τοὺς εὐσταλεστάτους ἥρωας, νὰ μείνωσι δηλ. ἐκεῖ διαπαντός. Ἐκεῖνοι ἐν τούτοις ἐπὶ τέλους συνεφώνησαν καὶ ἐξῆλθον εἰς τὴν νῆσον, ἔνθα καὶ ἐτέλεσαν ἀγῶνας πρὸς ἐπίδειξιν τῆς ῥώμης των.
Ὁ χρόνος, καθ’ ὃν ἔμειναν ἐν Λήμνῳ οἱ Ἀργοναῦται, βεβαίως ὑπῆρξεν ἡ πολυθέλγητρος ὄασις τῶν περιπετειωδῶν αὐτῶν καὶ ἀπείρων περιπλανήσεων καὶ κινδύνων. Ἔζησαν δ’ εὐδαιμόνως μετ’ αὐτῶν καὶ αἱ Λήμνιαι, ἀντικαταστήσασαι τοὺς ἐξολοθρευθέντας συζύγους των διὰ τοιούτων ἡρώων. Συνῆψαν μάλιστα οὗτοι καὶ διαφόρους ἐπιγαμίας μετὰ τῶν ὡραίων Λημνίων καὶ πολλὰ ἐξ αὐτῶν ἐγέννησαν τέκνα, ἅτινα ὠνομάσθησαν Μινύαι, διότι οὕτω προσεπεκαλοῦντο καὶ οἱ πατέρες αὐτῶν. Ὁ Ἰάσων, διαβόητος γυναικοθήρας καὶ ναύαρχος τῆς Ἀργοῦς, ἔλαβεν ἐρωμένην καὶ σύνευνον τὴν κρατίστην πασῶν ἐπὶ κάλλει καὶ περιωπῇ, τὴν βασίλισσαν Ὑψιπύλην, ἐξ ἧς ἐγέννησε τέκνα δύο τὸν Εὔνεον καὶ Νεβροφόνον ἢ κατ’ ἄλλους τέσσαρα, τὸν Εὔνεον, τὸν Δηΐφιλον, τὸν Ἄπιν καὶ τὴν Ἀταλάντην. Ἐκ τούτων πάντων ἀποδεικνύεται βεβαίως, ὅτι αἱ Λήμνιαι ἦσαν ὡραῖαι καὶ θελκτικαὶ γυναῖκες καὶ ὅτι, καθ’ ὃν χρόνον οἱ Ἀργοναῦται ἀπέβησαν καὶ ἔζησαν εἰς τὴν νῆσόν των, ἡ μῆνις τῆς Ἀφροδίτης εἶχε παρέλθει καὶ ἡ φρικτὴ νόσος τῆς δυσωδίας τῶν στομάτων τῶν Λημνίων γυναικῶν εἶχε πλέον θεραπευθῆ, διότι δὲν ἦτο δυνατὸν ν’ ἀγαπήσωσι καὶ συζήσωσι μετ’ ἐκείνων οἱ λαμπροί καὶ ἐπιφανέστατοι τῆς Ἀργοῦς ἥρωες. Ἐνισχύει δὲ τοῦτο καὶ ἡ παράδοσις, ὅτι ἐξ ὅλων τῶν Ἀργοναυτῶν ὁ Ἡρακλῆς δὲν ἐξῆλθεν ἐκ τῆς Ἀργοῦς, ἐγκρατέστερος τῶν ἄλλων συντρόφων του· καὶ τὸ γεγονὸς τοῦτο ἐθεωρήθη εὐτύχημα, διότι, ἂν ἔλειπεν ὁ σιδηροῦς αὐτὸς ἥρως, οἱ Ἀργοναῦται δὲν θὰ ἐπέστρεφον εἰς τὴν Ἑλλάδα.
Παρῆλθον δύο περίπου ἔτη ἡδυπαθοῦς καὶ ἠρέμου ζωῆς. Ἔπειτα ὅμως οἱ Ἀργοναῦται εἴτε διότι ἐκορέσθησαν, εἴτε διότι ᾐσθάνθησαν τὸν ἡρωϊκὸν αὐτῶν ἐγωϊσμὸν διαμαρτυρόμενον κατὰ τοιαύτης ἀπράγμονος ζωῆς, εἴτε διότι συνῆλθον εἰς ἑαυτοὺς ἐκ τῆς ἀντιδράσεως τοῦ Ἡρακλέους, μίαν πρωΐαν ἐγκατέλιπον τὴν Λῆμνον μετὰ τῆς Ἀργοῦς, πρὸς μεγάλην θλίψιν τῶν συνεύνων αὐτῶν, εἰς ἃς ἐν τούτοις ἀφῆκαν τὰ τέκνα των.
Μετὰ τὴν ἀναχώρησιν τῶν ἡρώων, αἱ Λήμνιαι ἐξηκολούθησαν τὸν πρότερον βίον καὶ τὴν γυνακοκρατίαν των ὑπὸ τὴν αὐτὴν βασίλισσαν, τὴν Ὑψιπύλην.
Μετά τινα ὅμως χρόνον νέον συμβὰν ἐτάραξε τὴν Λῆμνον. Φθονερὸς καὶ προδότης ὀφθαλμὸς ἀνεκάλυψεν, ὅτι ὁ πρώην βασιλεὺς τῆς νήσου Θόας, τῆς Ὑψιπύλης ὁ ἀγαθὸς πατήρ, ὃν αἱ Λήμνιαι ἐνόμιζον συμφονευθέντα πρὸ πολλοῦ μετὰ τῶν ἄλλων ἀνδρῶν τῆς νήσου, ἔζη διασωθεὶς καὶ ἀποκρυβεὶς ὑπὸ τῆς θυγατρός του.
Ἡ βασίλισσα προδότις τῶν ὑπηκόων της καὶ ἐπίορκος! Ἦτο ἀνήκουστον καὶ ἀφόρητον ἔγκλημα καθοσιώσεως. Ἅμα διελαλήθη ἡ ἀπιστία αὐτῆς τῆς Ὑψιπύλης, ἡ Λῆμνος συνεταράχθη ἀπ’ ἄκρου εἰς ἄκρον.
Νέα ἐπανάστασις ἐξερράγη πάραυτα. Μνησίκακοι, βλοσυραὶ καὶ ἄγριαι ἐξηγέρθησαν πάλιν αἱ Λήμνιαι. Βοὴ καὶ ἀλαλαγμὸς ἐπλήρουν τὴν νῆσον. Ἔδραμον στιφηδὸν εἰς ἀναζήτησιν τοῦ Θόαντος, ὅν, καὶ ἀνευροῦσαι, κατέσφαξαν ἀγρίως τὸν δυστυχῆ, διὰ νὰ συμπληρωθῇ οὕτω τῶν Λημνίων ἀνδρῶν ἡ προτελεσθεῖσα πανωλεθρία.
Ἀλλ’ ἡ ἐκδίκησις ἐμαίνετο ἔτι καὶ κατὰ τῆς προδότιδος βασιλίσσης. Ὅθεν ἅμα τῇ σφαγῇ τοῦ Θόαντος, αἱ ἐπαναστάτιδες Λήμνιαι ἐξεθρόνισαν τὴν Ὑψιπύλην.
Οὐδ’ εἰς τοῦτο ἐν τούτοις ἠρκέσθησαν. Ἀλλ’ ἐκδικούμεναι σκληρότερον ἢ θέλουσαι νὰ ὦσιν ἥσυχοι διαπαντὸς ἀπὸ τῆς πολυμηχάνου καὶ ἐπικινδύνου γυναικός, αἱ φοβεραὶ Λήμνιαι δὲν ἐφόνευσαν τὴν Ὑψιπύλην, ἀλλ’ ἐξεδίωξαν ἐκ τῆς νήσου καὶ ἐπώλησαν αὐτὴν εἰς πειρατάς!
Ὁ ἀστὴρ τῆς εὐτυχίας καὶ δόξης τῆς μεγάλης Λημνίας ἤρξατο ὠχριῶν ἐντεῦθεν. Μολοντοῦτο ὁ πολυκύμαντος αὐτῆς βίος δὲν ἔληξεν ἀκόμη. Θὰ τὴν ἐπανίδωμεν ἐν μέσῳ ἄλλων μεγάλων καὶ περιφήμων σκηνῶν καὶ συμβάντων.
Πόσον χρόνον ἔζησε παρὰ τοῖς πειραταῖς ἡ ἔκπτωτος καὶ ἐξόριστος τῆς Λήμνου βασίλισσα, δὲν γνωρίζομεν. Εἶνε δὲ μόνον γνωστόν, ὅτι οἱ πειραταὶ ἤγαγον αὐτὴν ἐπὶ τέλους εἰς Νεμέαν καὶ τήν ἐπώλησαν εἰς τὸν ἐκεῖ βασιλέα.
Οὕτω κατ’ ἰδιοτροπίαν καὶ εἰρωνείαν τῆς παραδόξου αὐτῆς εἱμαρμένης ἡ ὡραία καὶ πορφυρογέννητος βασίλισσα Ὑψιπύλη ἐξεπατρίσθη καὶ κατήντησεν εἰς ξένην γῆν δούλη!
Φρικτότερα δράματα συνέβαινον ἐν Θήβαις.
Ὁ δυστυχὴς βασιλεὺς Λάϊος, ἀπόγονος τοῦ Κάδμου, φοβούμνος, ὅτι, κατά τινα χρησμόν, ἤθελε φονευθῆ ὑπὸ τοῦ υἱοῦ αὑτοῦ, ἀπέφυγε τὴν σύζυγον αὑτοῦ καὶ βασίλισσαν Ἰοκάστην ὅτε δὲ αὕτη ἔτεκεν υἱόν, ὁ Λάϊος ἐξέθετο τὸ δύσμοιρον βρέφος εἰς τὸν Κιθαιρῶνα.
Ἀλλὰ τὸ βρέφος, ὅπερ ὠνομάσθη Οἰδίπους, διασωθέν, ἠνδρώθη ἐν Κορίνθῳ. Ἐπειδὴ δὲ ὁ κόσμος ἐνέπαιζεν αὐτόν, ὡς νόθον, ἠρώτησε τὸ περίφημον μαντεῖον τῶν Δελφῶν περὶ τοῦ πατρὸς αὑτοῦ καὶ ἡ Πυθία τῷ ἀπεκρίθη νὰ μὴ ἐπανέλθῃ εἰς τὴν πατρίδα του, διότι ἐπέπρωτο νὰ φονεύσῃ τὸν πατέρα, λάβῃ δὲ σύζυγον τὴν μητέρα του.
Ἔφριξεν ὁ Οἰδίπους ἐπὶ τῷ ἀπαισίῳ χρησμῷ καὶ φεύγων τὴν Κόρινθον, ἣν ἐγνώριζεν, ὡς πατρίδα αὑτοῦ, ἀνεχώρησε πρὸς τὴν Βοιωτίαν καὶ Φωκίδα.
Εἰς μάτην ὅμως ὁ τάλας ἔφευγε τὸ πεπρωμένον του! Τίς ποτε θνητὸς ἠδυνήθη νὰ τὸ διαφύγῃ; Ἡ θεία ἀρὰ παρηκολούθει τὰ βήματα αὐτοῦ πανταχοῦ καὶ δὲν ἐβράδυνε νὰ ἐκπληρωθῇ ἀπαισίως.
Καθ’ ὁδὸν ὁ Οἰδίπους συνήντησεν ἀκολουθίαν, συνοδεύουσαν ἅμαξαν, ἐφ’ ἧς ἐπῳχεῖτο ἀνὴρ μεγαλοπρεπὴς καὶ ἀξιοσέβαστος. Ὁ Οἰδίπους συγκρούεται πρὸς τοὺς ἀκολούθους καὶ φονεύει τὸν ἐποχούμενον, ὃν δὲν ἐγνώριζε καὶ ὅστις ἦτο… ὁ πατὴρ αὑτοῦ βασιλεὺς Λάϊος.
Ἐξοργίζονται οἱ θεοὶ κατὰ τῆς ἐπαράτου πόλεως τῶν Θηβῶν καὶ ἀποστέλλουσιν αὐτῇ τὴν Σφίγγα, φοβερὸν τέρας, ἔχον πρόσωπον παρθένου, στῆθος δὲ καὶ χεῖρας καὶ πόδας καὶ ὄνυχας λέοντος, οὐρὰν δὲ δράκοντος, καὶ πτερὰ ὀρνέου, δι’ ὧν ἵπτατο. Ἡ Σφὶγξ ἐμάστιζε τὰς Θήβας, τρώγουσα τοὺς κατοίκους της, ἀδυνατοῦντας νὰ λύσωσιν αἴνιγμα, ὅπερ ἐδίδαξαν αὐτῇ αἱ κόραι τοῦ Διὸς Μοῦσαι. Ὁ διάδοχος τοῦ Λαΐου καὶ γυναικάδελφος, φιλόλαος δὲ βασιλεὺς Κρέων, περιελθὼν εἰς τὴν ἐσχάτην ἀμηχανίαν διὰ τὴν συμφορὰν τοῦ λαοῦ του, προέβη εἰς μεγάλην θυσίαν καὶ ὑπεσχέθη τῷ λύτῃ τοῦ αἰνίγματος τὸ λαμπρότατον τῶν βραβείων, δηλ. τὸν θρόνον τῶν Θηβῶν καὶ τὴν ἀδελφὴν αὐτοῦ Ἰοκάστην. Ἐξ ἀπαισίας συμπτώσεως ἀναφαίνεται τότε ἐκεῖ ὁ Οἰδίπους καὶ λύει τὸ αἴνιγμα. Ἡ Σφίγξ, ἐκ τῆς θλίψεως τῆς ἥττης, ἔρριψεν ἑαυτὴν ἀπὸ τῆς ἀκροπόλεως καὶ ἀπέθανεν οἰκτρῶς, ἀπηλλάγησαν δὲ οὕτως αὐτῆς αἱ Θῆβαι· ὁ δὲ Οἰδίπους ἀνηγορεύθη βασιλεὺς τῶν Θηβῶν καὶ ἔλαβε σύζυγον τὴν Ἰοκάστην! Οὕτως ἐξεπληρώθη ὁ χρησμὸς καὶ τὸ τρομερὸν πεπρωμένον.
Ὁ τριστάλας Οἰδίπους ἠγνόει, ὅτι ἐφόνευσε τὸν πατέρα του καὶ ἔλαβε σύζυγον τὴν ἰδίαν μητέρα. Ἀλλ’ οἱ θεοὶ δὲν τὸν ηὐσπλαγχνίσθησαν καὶ μετ’ ὀλίγον ἡ φρικώδης ἀλήθεια διεκοινώθη. Ζοφερὰ ὀδύνη ἐπικάθηται τότε εἰς τὰς Θήβας καὶ πληροῖ ἀπογνώσεως καὶ αἴσχους τὰ ἀνάκτορα.
Ἠ δυστυχὴς Ἰοκάστη ἀπαγχονίζεται ὁ δὲ Οἰδίπους καταρᾶται βαρύτατα τοὺς αἱμομικτογεννήτους υἱούς του Ἐτεοκλέα καὶ Πολυνείκη «θηκτῷ σιδήρῳ μερίσαι τὴν βασιλείαν» καὶ ἐξορύσσει τοὺς ὀφθαλμούς του. Φεύγει ἐκ τῶν Θηβῶν, διωχθεὶς καὶ χειραγωγούμενος ὑπὸ τῆς θυγατρός του Ἀντιγόνης, ἔρχεται εἰς τὸν ἐν τῇ Ἀττικῇ τερπνότατον Κολωνὸν πρὸς τὸ ἄλσος τῶν Εὐμενίδων, ἔνθα μετ’ ὀλίγον καὶ ἀποθνήσκει παρὰ ταῖς θεαῖς.
Δεινὴν φέροντες ἐπὶ τῆς κεφαλῆς των τὴν πατρικὴν ἀρὰν οἱ ἐκ τῆς Ἰοκάστης υἱοὶ τοῦ Οἰδίποδος ἤρισαν τότε πρὸς ἀλλήλους λυσσωδῶς περὶ τῆς διαδοχῆς τοῦ θρόνου. Εἰς τοιαύτην δὲ περιῆλθον διαμάχην, ὥστε ὁ Πολυνείκης μένεα πνέων, κατέφυγεν εἰς τὸν βασιλέα τοῦ Ἄργους Ἄδραστον, ζητῶν τὴν συνδρομήν του πρὸς ἀνάκτησιν τῆς βασιλείας τῶν Θηβῶν.
Ἐκ τῆς περιστάσεως ταύτης προῆλθεν ἡ σημαντικωτάτη καὶ διάσημος, ὅσον καὶ ἡ Ἀργοναυτική, εἰς τοὺς ἡρωϊκοὺς ἐκείνους χρόνους ἐκστρατεία τῶν Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, δι’ ἣν ὁ μέγας Αἰσχύλος ἐποιήσατο ἀθάνατον τραγῳδίαν. Οἱ ἑπτὰ δὲ οὗτοι ἐκστρατεύσαντες ἦσαν ὁ Ἄδραστος ὁ κλεινὸς βασιλεὺς τοῦ Ἄργους, Ἀμφιάραος ὁ ἀγακλειτὸς μάντις, ὁ χαλκεοτευχὴς Καπανεύς, ὁ γαῦρος, φοβερός, καὶ γίγαντι προσόμοιος Ἱππομέδων, ὁ ἔχων τὸν Ἄρη ἐν τοῖς στέρνοις του Τυδεύς, ὁ καταβόστρυχος καὶ ὡραιότατος Παρθενοπαῖος καὶ ὁ Πολυνείκης, πάντες ἐπιφανεῖς καὶ διάσημοι ἥρωες καὶ στρατηλάται. Τούτους συνήθροισε πάντας ὁ Ἄδραστος, χάριν τοῦ Πολυνείκους, πρὸς ὄν, ἐλθόντα εἰς Ἄργος, ἔδωκεν εἰς γυναῖκα τὴν θυγατέρα του Ἀργείαν καὶ ἐκτὸς τοῦ ἱπποτισμοῦ, νὰ ὑπερασπίσῃ τὸν ἀδικούμενον ἡγεμονίδην, εἶχε ν’ ἀγωνισθῇ καὶ ὑπὲρ τοῦ ἰδίου γαμβροῦ.
Πρὶν ἢ ἀναχωρήσωσιν ἐξ Ἄργους, ὁ Πολυνείκης καὶ οἱ συνεκστρατεύοντες Ἀργεῖοι ἐπεκαλέσθησαν καὶ τὴν συνδρομὴν τῶν θεῶν. Ὀλίγον ἔξω τῆς πόλεως καὶ ἐπὶ τῆς εἰς Μαντίνειαν ἀγούσης ὁδοῦ ὑπῆρχεν ἱερὸν διπλοῦν καὶ πρὸς δυσμὰς καὶ πρὸς ἀνατολὰς ἔχον εἴσοδον. Εἰς τὸ ἱερὸν δ’ ἐκεῖνο προσῆλθον εὐλαβῶς καὶ ἀνέθηκαν ξόανα τῆς Ἀφροδίτης καὶ τοῦ Ἄρεως. Ἐπὶ δὲ τοῦ ἐν τῇ πόλει βωμοῦ τοῦ Ὑετίου Διὸς ὤμοσαν «νὰ μὴ ἐπανέλθωσι ζῶντες, ἐὰν μὴ κυριεύσωσι τὰς Θήβας.»
Οἱ ἑπτὰ ἡγεμόνες, ἐκστρατεύσαντες ἐξ Ἄργους ἐπὶ Θήβας ἐστάθμευσαν ἐν Νεμέᾳ, ἔνθα ἀνέμενεν αὐτοὺς ἀξιομνημόνευτος σκηνή.
Βασιλεὺς τῆς Νεμέας ἦτο ὁ Λυκοῦργος, ἱερεὺς τοῦ Διὸς καὶ υἱὸς τοῦ Φέρητος, εὐγενὴς τὴν καταγωγὴν ἄναξ, ὡς ἕλκων τὸ γένος ἀπὸ τοῦ Δευκαλίωνος, υἱοῦ τοῦ ἐκ τῶν Τιτάνων Προμηθέως. Εἶχε δὲ σύζυγον τὴν Εὐρυδίκην ἢ κατ’ ἄλλους, Ἀμφιθέαν.
Ἐξ αὐτῆς ἐγέννησεν ὁ Λυκοῦργος ἕνα καὶ μόνον υἱὸν, τὶν Ὀφέλτην, ὃν ὑπερηγάπα καὶ ὡς μονογενῆ καὶ ὡς ὡραῖον καὶ χαριέστατον πλάσμα, συνεκέντρου δὲ εἰς αὐτὸν τοὺς γλυκυτέρους παλμοὺς καὶ πόθους του καὶ τὰς ἐλπίδας τῆς δυναστείας αὑτοῦ.
Ἕνεκα τούτου, ὅτε, ὡς εἴρηται, οἱ πειραταὶ μετήγαγον εἰς Νεμέαν τὴν ἀτυχῆ καὶ ἐξόριστον τῆς Λήμνου βασίλισσαν Ὑψιπύλην καὶ τὴν ἐπώλησαν πρὸς αὐτόν, ὁ Λυκοῦργος ἀσμένως ἠγόρασε καὶ παρέλαβεν αὐτὴν εἰς τὰ ἀνάκτορα αὑτοῦ. Ἡ Ὑψιπύλη ἦτο ὡραία καὶ θελκτική, ὅτε δὲ διηγήθη εἰς τὸν βασιλέα καὶ κύριόν της τὰ κατ’ αὐτήν, τὰ ἐν Λήμνῳ δράματα καὶ τὰ τῶν Ἀργοναυτῶν, ὁ Λυκοῦργος κατεθέλχθη ἐξ ὅλων τούτων καὶ ἰδὼν ὅτι βασίλισσαν εἶχεν ἀγοράσει, ὡς δούλην, ἐτίμησεν αὐτὴν καὶ τὴν κατέστησε τροφὸν τοῦ προσφιλοῦς του Ὀφέλτου, νομίζων αὐτὸν εὐτυχῆ διὰ τὴν ἀπόκτησιν τοιαύτης ἐπιφανεστάτης τροφοῦ.
Δὲν δυνάμεθα νὰ ἑγγυηθῶμεν, ἂν μεῖζόν τι τούτου καὶ σοβαρώτερον συνέβη, οὔτε περὶ τῆς μετὰ ταῦτα ψυχικῆς γαλήνης τῆς βασιλίσσης Εὐρυδίκης καὶ τῆς ἁρμονίας τῶν σχέσεων αὐτῆς μετὰ τοῦ Λυκούργου καὶ τῆς Ὑψιπύλης. Ἀλλὰ γυνή, ὡραία, νοήμων καὶ μεγάλη, τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα διαδραματίσασα ἤδη ἐν Λήμνῳ καὶ κατακτήσασα τὴν καρδίαν τοῦ Ἰάσονος, δὲν ἦτο δύσκολον ν’ ἀποκτήσῃ τὴν ἐξαίρετον εὔνοιαν καὶ ἐμπιστοσύνην τοῦ Λυκούργου καὶ διὰ τοῦτο ἴσως ὁ βασιλεὺς ἐνεπιστεύετο αὐτῇ τὸν υἱὸν του Ὀφέλτην ἄνευ ἀκολουθίας καὶ εἰς μακρυνοὺς ἀκόμη περιπάτους.
Ἡμέραν τινὰ ἡ Ὑψιπύλη, κρατοῦσα εἰς τὰς ἀγκάλας τὸν Ὀφέλτην, ἀπεμακρύνθη πολὺ τῶν ἀνακτόρων καὶ περιεπλανᾶτο εἰς τὸ ἄλσος τῶν κυπαρίσσων, ῥεμβάζουσα. Ἀνεπόλει τὰς ἡμέρας τοῦ παρελθόντος, ἐνεθυμεῖτο τὸν φίλτατον αὑτῆς Ἰάσονα καὶ τοὺς λαμπροὺς Ἀργοναύτας, τὸν καιρὸν τῆς εὐτυχίας καὶ δόξης αὑτῆς καὶ ἐλαφρὸν δάκρυ ἔρρεεν ἐκ τῶν ὑγρῶν της ὀφθαλμῶν.....
Αἴφνης ἐκεῖ εἰς τὸ ἄλσος ἡ γαλήνη τῆς μοναξίας καὶ ὁ κύκλος τῶν ῥεμβασμῶν της ἐταράχθησαν. Προέβαλον ἐνώπιον αὐτῆς λαμπροὶ καὶ εὐσταλεῖς ἥρωες, οἱ Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας στρατεύοντες. Βεβαίως ἡ Ὑψιπύλη δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ περιφρονήσῃ τοιούτους ξένους καὶ τραπῇ εἰς φυγὴν ἢ μείνῃ ἀπαθὴς εἰς τὴν θέαν των. Ὅτε μάλιστα εἶδε μεταξὺ αὐτῶν καὶ τὸν Ἀμφιάραον, ὃν εἶχε γνωρίσει ἐν Λήμνῳ μεταξὺ τῶν Ἀργοναυτῶν, ᾐσθάνθη τὴν ἡδονήν, ἣν αἰσθάνεταί τις ἐπαναβλέπων μετὰ χρόνους παλαιὰν προσφιλῆ γνωριμίαν, ἔμαθε παρ’ αὐτοῦ τὰς τύχας τῶν Ἀργοναυτῶν ἐγνώρισε τὰ κατ’ αὐτὴν ἐπισυμβάντα καὶ ἐφάνη περιποιητικωτέρα εἰς τοὺς νεήλυδας ἥρωας.
Οἱ ξένοι, ἐζήτησαν παρ’ αὐτῆς ὕδωρ, διψήσαντες. Ἡ δὲ Ὑψιπύλη ἑφάνη προθυμοτάτη· τόση δὲ ἦτο ἡ συγκίνησις καὶ χαρὰ αὐτῆς, ὥστε ἀφῆκε τὸ ἐν ταῖς ἀγκάλαις αὐτῆς βρέφος χαμαὶ εἰς τὴν χλόην ἀνεπιτήρητον καὶ ἔδραμε νὰ δείξῃ εἰς τοὺς ἥρωας τὴν πηγήν, ἀπώτερον κειμένην, ἥτις ἔκτοτε ἐπωνομάσθη Ἀδράστεια.
Σπαρακτικὸν ὅμως θέαμα ἀνέμενε πάντας ἐπανελθόντας ἐκεῖ, ἔνθα ἦτο ὁ Ὀφέλτης. Ἐπανεῖδον τὸ ἀτυχὲς βρέφος ὕπτιον, τρομώδεις ἀνατεῖνον τὰς χεῖρας καὶ ἐπωδύνως θνῆσκον. Ὄφις παμμεγέθης καὶ ἀπαίσιος, κατέπνιγεν αὐτό, ὡς σπάργανον ἑλισσόμενος περὶ τὸ τρυφερὸν σῶμά του. Ἡ Ὑψιπύλη λυσίκομος, ἔντρομος καὶ ἀνατείνουσα σπασμωδῶς τὰς χεῖρας, ἐκβάλλει ὀδυνηρὰν κραυγὴν καὶ ὀλοφύρεται· οἱ δὲ ἥρωες φονεύουσιν ἀμέσως τὸν δράκοντα καταθλιβέντες ἐπὶ τῷ δυστυχήματι.
Ἡ εἴδησις ἐπλήρωσεν ἄλγους τὰ ἀνάκτορα. Σπεύδει ὁ δυστυχὴς βασιλεὺς Λυκοῦργος μετὰ τῆς βασιλίσσης καὶ περιπτύσσονται τὸν νεκρὸν Ὀφέλτην των τὴν μόνην τῆς ζωῆς των χαρὰν καὶ ἐλπίδα μετὰ δακρύων καὶ στόνων φλογερῶν.
Εὔλογος δὲ ἦτο ἡ ἐκ τῆς βαρυτάτης θλίψεως ἐπελθοῦσα εἰς τὴν ψυχήν των θύελλα. Ἡ Εὐρυδίκη ἐμάνη κατὰ τῆς Ὑψιπύλης καὶ φυλακίσαοα αὐτήν, ἐμελέτα νὰ τὴν φονεύσῃ. Πλὴν κατ’ εὐτυχίαν τῆς Λημνίας δύο Ἰασονίδαι υἱοὶ αὐτῆς, νεανίαι ἤδη, εἶχον ἔλθει εἰς Νεμέαν, ἀναζητοῦντες τὴν ἀπολεσθεῖσαν μητέρα των, μαθόντες δὲ παρὰ τοῦ ἀρχαίου φίλου της Ἀμφιαράου τὴν κάθειρξιν αὐτῆς τὴν ἀπηλευθέρωσαν. Ἕνεκα τούτου ὅμως ὁ Λυκοῦργος, συναισθανόμενος τὴν δικαίαν ὀργὴν καὶ τὸ ἄλγος τῆς συζύγου του, ἤρισε καὶ συνεκρούσθη πρὸς τὸν Ἀμφιάραον, προελήφθη δὲ πᾶν περαιτέρω κακὸν τῇ παρεμβάσει τοῦ Ἀδράστου καὶ Τυδέως, οἵτινες διεχώρισαν αὐτούς.
Οἱ Ἑπτὰ ἥρωες ἐν τούτοις συνῃσθάνθησαν βαθέως τὸ δυστύχημα, οὗ αὐτοὶ κυρίως ἐγένοντο ἀφορμή. Καὶ διὰ τοῦτο ἢ καὶ διὰ νὰ πραΰνωσι τὸν πόνον καὶ τὴν μῆνιν τῶν γονέων τοῦ δυστυχοῦς παιδός, ἔθαψαν τὸν Ὀφέλτην ἐν πομπῇ. Ὁ Ἀμφιάραος ὅμως ἦτο πάντων μελαγχολικώτερος καὶ σύννους. Μάντις διάσημος, ἐξήγησε τὸ δυστύχημα, ὡς ἀπαίσιον οἰωνὸν τῶν δεινῶν τῆς ἐπὶ Θήβας ἐκστρατείας των, ὡς ἀρχὴν τοῦ μόρου, ἤτοι τῆς δυστυχίας αὐτῶν. Ἐφ’ ᾧ καὶ ἐπωνόμασαν οἱ Ἑπτὰ τὸν Ὀφέλτην τότε Ἀρχέμορον.
Καὶ ἡ ἀπαισία τοῦ Ἀμφιαράου προαίσθησις ἐξεπληρώθη ὕστερον. Οἱ θεοὶ ἐπροστάτευσαν τὰς Θήβας καὶ πρὸ τῶν πυλῶν αὐτῆς οἰκτρῶς κατεστράφησαν οἱ ἐπιδραμόντες. ᾘνεώχθη ἡ γῆ καὶ κατέπιε τὸν Ἀμφιάραον, τοὺς ἵππους καὶ τὸ ἅρμα αὑτοῦ· κατεκεραύνωσεν ὁ Ζεὺς τὸν Καπανέα, ἀναβάντα εἰς τὰ τείχη καὶ περιφρονήσαντα αὐτόν. Φοβερὸν λίθον βάλλει κατὰ τοῦ Παρθενοπαίου ὁ Περικλύμενος καὶ τὸν ἀφίνει νεκρόν. Ὁ Ἱππομέδων φονεύεται ὑπὸ τοῦ Ἱσμάρου καὶ ὑπὸ τοῦ Μελανίππου ὁ Τυδεύς. Ὁ δὲ Πολυνείκης ἔρχεται εἰς μονομαχίαν μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Ἐτεοκλέους καὶ ἀλληλοφονεύονται λυσσωδῶς. Εἷς δὲ μόνος ἐσώθη ἐκ τῶν Ἑπτά, ὁ Ἄδραστος χάρις εἰς τὴν ἀπαράμιλλον ταχύτητα τοῦ ἵππου του Ἀρείονος, ὅστις ἦτο γόνος θεῶν. Τοιαύτη ἦτο ἡ ἀπαισία ἔκβασις τῆς διασήμου ἐκείνης ἐκστρατείας καὶ μόνον οἱ υἱοὶ τῶν Ἑπτά, οἱ ἐπικληθέντες Ἐπίγονοι, ἱκανοποίησαν ὕστερον τῶν πατέρων τὴν μνήμην, κατανικήσαντες τοὺς Θηβαίους, κυριεύσαντες τὰς Θήβας καὶ ἀναγορεύσαντες βασιλέα αὐτῶν τὸν υἱὸν τοῦ Πολυνείκους Θέρσανδρον. Οἱ δὲ Ἀργεῖοι ἔστησαν ἀνδριάντας τῶν ἡρωϊκῶς πεσόντων Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας ἡρώων, Πολυνείκους καὶ λοιπῶν, ἐν Ἄργει παρὰ τὸ ἱερὸν τῶν Ὡρῶν.
Ἐν τούτοις ὁ θάνατος τοῦ Ὀφέλτου ἐγένετο ἀφορμὴ καὶ ἄλλου σημαντικοῦ γεγονότος, ὅπερ μεγάλως συνετέλεσεν εἰς τὴν λαμπρότητα καὶ δόξαν τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος.
Οἱ Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, πρὶν ἢ ἀπέλθωσιν ἐκ Νεμέας καὶ μετὰ τὴν ταφὴν τοῦ Ὀφέλτου, πρὸς τιμὴν τῆς μνήμης αὐτοῦ καὶ παρηγορίαν τοῦ βασιλέως Λυκούργου καὶ τῆς βασιλίσσης, βαρυαλγούντων, συνέστησαν ἐκεῖ τὸ πρῶτον ἀγῶνας, διαγωνισθέντες πρῶτοι μάλιστα ἀμέσως αὐτοὶ λαμπρῶς. Καὶ εἰς μὲν τὸ ἱπποδρόμιον ἐνίκησεν ὁ Ἄδραστος, εἰς δὲ τὴν πυγμὴν ὁ Τυδεύς, εἰς τὸ ἅλμα καὶ τὸν δίσκον ὁ Ἀμφιάραος, εἰς τὴν πάλην ὁ Πολυνείκης, εἰς τὸ τόξον ὁ Παρθενοπαῖος καὶ εἰς τὸ στάδιον καὶ ἀκόντιον οἱ δύο ἄλλοι.
Οἱ ἀγῶνες αὐτοὶ, οὕς, λέγεται, ἐπανέλαβον καὶ οἱ Ἐπίγονοι. ὑπῆρξαν ἡ πρώτη ἀρχὴ τῶν περιφήμων μετὰ χρόνους πολλοὺς καταστάντων Νεμείων ἀγώνων, μιᾶς τῶν τεσσάρων μεγάλων ἐθνικῶν ἑορτῶν τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ἥτις ἐλέγετο Νέμεα, Νεμεῖα καὶ Νεμαῖα. Ἐτελοῦντο δὲ εἰς τὸ ἄλσος τῆς Νεμέας, ἔνθα κατόπιν ἀνηγέρθη εἰς τιμὴν τοῦ Νεμείου Διὸς ἀξιοπρεπὴς ναός, ἑξάστυλος περίπτερος, δωρικοῦ ῥυθμοῦ, ἔτη δὲ καὶ θέατρον, στάδιον καὶ ἄλλα δημόσια οἰκοδομήματα. Ἔν τινι δὲ τῶν κύκλῳ τῆς κοιλάδος ταύτης ὀρέων ὑπῆρχε τὸ σπήλαιον, ὅπου ἐνεφώλευεν ὁ διαβόητος λέων, ὃν κατὰ διαταγὴν τοῦ Εὐρυσθέως ἐφόνευσεν ὁ Ἡρακλῆς.
Ὁ Πίνδαρος ὕμνει τοὺς ἀγῶνας τούτους διὰ τῶν ἀθανάτων αὐτοῦ ἀναξιφορμίγγων ὕμνων καί, θαυμάζων τοὺς ἀθλητάς, ἔψαλλε μετ’ ἐνθουσιασμοῦ λυρικωτάτου,
Τὰ Νέμεα ἦσαν ἀγὼν ἐπιμνημόσυνος τοῦ δυστυχήματος τοῦ Ὀφέλτου. Οἱ πρόεδροι καὶ οἱ κριταὶ τοῦ ἀγῶνος περιεβάλλοντο μέλανα ἢ φαιὰ ἐνδύματα, τὰ δὲ βραβεῖα τῶν νικητῶν ἦσαν στέφανος σελίνου χλωροῦ εἰς ἔνδειξιν πένθους, διότι τὸ σέλινον ἐθεωρεῖτο χόρτον τῶν νεκρῶν καὶ ἔστεφον δι’ αὐτοῦ τοὺς τάφους. Ἐν τούτοις βραδύτερον ἐτελοῦντο εἰς τιμὴν τοῦ Νεμείου Διός.
Ἦσαν ἀγῶνες πολεμικοῦ χαρακτῆρος τὸ πάλαι καὶ διὰ τοῦτο μόνον στρατιωτικοὶ διηγωνίζοντο ἐν αὐτοῖς. Κατόπιν δ’ ἐπετράπη τοῦτο καὶ εἰς ὅλους τοὺς Ἕλληνας. Διηγωνίζοντο δὲ εἰς τὸν ἵππον, στάδιον, πυγμήν, ἅλμα, δίσκον, ἀκόντιον, πάλην, τόξον καὶ μουσικήν.
Προΐσταντο τῶν ἀγώνων αὐτῶν, ὅτε μετὰ χρόνους ἀνεπτύχθησαν εἰς ἐθνικὴν τῶν Ἑλλήνων ἑορτὴν ὅτε μὲν οἱ Κλεωναῖοι ὁτὲ δὲ οἱ Ἀργεῖοι καὶ ἄλλοτε οἱ Κορίνθιοι. Ἀναφέρεται δὲ θαυμάσιον παράδειγμα δικαιοσύνης αὐτῶν. Οἱ Ἀργεῖοι προϊστάμενοι τῶν ἀγώνων καὶ κρίναντες μεταξὺ δύο ἀθλητῶν πυγμῆς, ἔδωκαν τῶν Νεμείων τὸν στέφανον εἰς τὸν καταβληθέντα καὶ τεθνεῶτα Κρεύγαν, καὶ ἀνήρτησαν τὴν εἰκόνα αὐτοῦ ἐν Ἄργει εἰς τὸ ἐπιφανέστατον ἱερὸν τοῦ Λυκίου Ἀπόλλωνος, τὸν δὲ νικητὴν Δαμόξενον τὸν Συρακούσιον οὐ μόνον δὲν ἐστεφάνωσαν, ἀλλὰ κακὸν κακῶς ἐξεδίωξαν, ὡς ὑπερβάντα δολίως τοὺς συντεθειμένους τοῦ ἀγῶνος ὄρους.
Τὰ Νέμεα ἦσαν ἀγὼν τριετηρικὸς τὸ πρῶτον, βραδύτερον δ’ ἐτελοῦντο κατὰ διετίαν· ἦσαν δὲ χειμερινὰ καὶ θερινά. Τόσον δὲ ἡ φήμη αὐτῶν ἐμεγαλύνθη, ὥστε περὶ τὴν ἐποχὴν τῆς ἐν Μαραθῶνι μάχης ἤρξαντο ἐν Ἀργολίδι νὰ μετρῶσι τὸν χρόνον κατὰ Νεμεάδας.
Ἡ ἱστορία ἀναφέρει σὺν ἄλλοις καὶ δύο ἀξιομνημόνευτα γεγονότα, σχετιζόμενα μετὰ τῶν ἀγώνων τούτων. Κατὰ τὸ 208 π. Χ. ἔτος οἱ Ἀργεῖοι τιμῆς χάριν παρεχώρησαν τὴν προεδρείαν τῶν Νεμέων εἰς τὸν βασιλέα τῆς Μακεδονίας Φίλιππον, τὸν υἱὸν τοῦ Δημητρίου, ἴσως διότι αἱ Μακεδονικαὶ φάλαγγες παρέσχον ἐκδουλεύσεις εἰς τὴν πόλιν των, καταστρέψασαι τὸν δῃώσαντα αὐτὴν Κλεομένη τῆς Σπάρτης. Μετά τινα δὲ ἔτη ὁ στρατηγὸς τῶν Ῥωμαίων Τῖτος Κοΐντιος Φλαμινῖνος, κατανικήσας τὸν Φίλιππον, ἀνεκήρυξεν εἰς τὰ Νέμεα τὴν ἐλευθερίαν τῶν Ἀργείων, ὡς ἐν τοῖς Ἰσθμίοις τὴν τῆς Κορίνθου καὶ ἄλλων Ἑλληνικῶν πολιτειῶν, διὰ κήρυκος, φωνήσαντος πρὸς τὸν ἐν τοῖς Νεμέοις συρρεύσαντα λαὸν τοῦ Ἄργους, ὅτι «Ἡ Σύγκλητος ἡ Ῥωμαίων καὶ Τῖτος Κοΐντιος, στρατηγὸς ὕπατος, καταπολεμήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας, ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους, ἀφρουρήτους, ἀφορολογήτους, νόμοις χρωμένους τοῖς πατρίοις, Ἀργείους.»
Μέχρι τίνος χρόνον διήρκεσαν ἀκριβῶς τὰ Νέμεα, ἄδηλον. Ὁ μεγαλοπράγμων Ἀδριανὸς ἀνασυνέστησε τὸν εἰς ἀχρηστίαν πεσόντα ἱππικὸν τῶν παίδων ἀγῶνα. Ἀλλὰ τὰς προσπαθείας αὐτοῦ ἐματαίωσεν ἡ φορὰ τῶν πραγμάτων. Μετὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἀδριανοῦ ὀλίγον ἔτι καιρὸν διήρκεσαν οἱ περίφημοι Νέμειοι ἀγῶνες, ἀνετελέσθησαν δὲ ὑπὸ τοῦ ὀνειροπολήσαντος ν’ ἀναστήσῃ τὴν ἀρχαίαν Ἑλλάδα αὐτοκράτορος Ἰουλιανοῦ τοῦ παραβάτου, καὶ ἐξέλιπον διὰ παντὸς πλέον.
Εἶνε ἀξιοπερίεργον, ὅτι τὸ ὄνομα τῆς Ὑψιπύλης συνδέεται καὶ μετὰ τοῦ διασημοτάτου Τρωϊκοῦ πολέμου διὰ τοῦ υἱοῦ αὐτῆς Εὐνέου.
Ὁ ἐκ τοῦ Ἰάσονος υἱὸς αὐτῆς οὗτος ὅστις μετὰ τὴν ἐξορίαν τῆς μητρός του ἔμεινεν ἐν Λήμνῳ, κατέστη ἐπιφανής. Ἐξ αὐτοῦ δὲ κατάγεται τὸ ἐπίσημον γένος τῶν μουσικῶν, οἱ καλούμενοι Εὐνηΐδαι.
Ὁ Εὔνεος ἐνηλικιωθείς, ἐγένετο βασιλεὺς τῆς Λήμνου ἐκτὸς δὲ τῶν βασιλικῶν φροντίδων ἐνήργει καὶ ἐμπόριον μετὰ τῆς Τροίας καὶ Ἑλλάδος. Κατὰ δὲ τὸν Τρωϊκὸν πόλεμον ἦτο ἐν τούτοις λίαν εὔνους τῷ Ἀχιλλεῖ, ὡς ἐκ τῆς μετὰ τοῦ πατρὸς Ἰάσονος ὁμοεθνίας τοῦ Ἀχιλλέως, ἧς ἕνεκα οὗτος, ἐν ᾧ ἐπόρθησε τὴν Λέσβον καὶ ἄλλα χωρία, ἀπέσχε τῆς Λήμνου καὶ τῶν πλησίον νήσων.
Ὁ Εὔνεος ἀπέστειλεν ἐκ Λήμνου πολλὰ πλοῖα, φέροντα οἶνον εἰς τὸ παρὰ τὸ Ἴλιον στρατόπεδον τῶν Ἑλλήνων, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Ὅμηρος.
Νῆες δ’ ἐκ Λήμνοιο παρέστασαν οἶνον ἄγουσαι
Πολλαί, τὰς προέηκεν ’Ἰησονίδης Εὔνηος.
Τὸν ῥ’ ἔτεχ’ Ὑψιπύλη ὑπ’ Ἰήσονι, ποιμένι λαῶν·
Χωρὶς δ’ Ἀτρείδῃς, Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ,
Δῶκεν Ἰησονίδης ἀγέμεν μέθυ, χίλια μέτρα
Ἔνθεν ἄρ’ οἰνίζοντο καρηκομόωντες Ἀχαιοί....
Τοῦ ἀνδρὸς τούτου εὔφημον μνείαν ποιεῖται ὁ Ὅμηρος καὶ δι’ ἄλλην αὐτοῦ πρᾶξιν εὐγενῆ. Ὁ Εὔνεος ἔσωσέ ποτε τὸν Λυκάονα, υἱὸν τοῦ Πριάμου ἐξαγοράσας παρὰ τοῦ συλλαβόντος αὐτὸν αἰχμάλωτον ἥρωος Πατρόκλου, δοὺς τῷ Πατρόκλῳ περικαλλέστατον ἀργυροῦν κρατῆρα, πολύτιμον οἰκογενειακὸν αὐτοῦ κειμήλιον καὶ καλλιτέχνημα πολυδαίδαλον Σιδώνων, ὅπερ Φοίνικες εἶχον δωρήσει πρὸς τὸν πάππον του Θόαντα.
Περίεργος ὅμως εἶνε ἡ τύχη τοῦ Λυκάονος αὐτοῦ διότι καὶ ἄλλοτε ᾐχμαλωτίσθη ὑπὸ τοῦ Ἀχιλλέως καὶ μετήχθη ὑπ’ αὐτοῦ εἰς Λῆμνον, ἔνθα πάλιν ἐξηγόρασεν αὐτὸν ὁ υἱὸς τοῦ Ἰάσονος Ἠετίων, ὁ βασιλεὺς τῆς Ἴμβρου, φίλος καὶ ξένος τοῦ Πριάμου καὶ ἔπεμψεν αὐτὸν εἰς τὴν Ἀρίσβην, πόλιν τῆς Τρωϊκῆς χώρας. Ἐν τούτοις ὁ δυστυχὴς Λυκάων ἐνέπεσε καὶ πάλιν ὕστερον εἰς χεῖρας τοῦ Ἀχιλλέως, ὅστις ὅμως τότε ὑπῆρξεν ἀμείλικτος, ὡς ἐκ τοῦ θανάτου τοῦ φιλτάτου του Πατρόκλου, καὶ τὸν κατέσφαξε διὰ τοῦ ὀξυτάτου ξίφους του.
Τοιαύτη ὑπῆρξεν ἡ Ὑψιπύλη ἡ περιφανεστάτη τῆς ἀρχαιότητος Λημνία, τῆς ὁποίας ὁ βίος ἦτο τοσούτων περιπετειῶν πλήρης, τὸ δὲ ὄνομα συνδέεται μετὰ τῶν σημαντικωτάτων γεγονότων τοῦ ἀρχαίου κόσμου καὶ ἰδίως μετὰ τῶν περιφήμων ἐκστρατειῶν τῶν Ἀργοναυτῶν, τῶν Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας καὶ τοῦ Τρωϊκοῦ πολέμου καὶ ἥτις προεκάλεσε τὴν ἀφορμὴν τῆς συστάσεως τῶν Νεμέων ἀγώνων.
Δύναταί τις νὰ εἰκάσῃ, ὅτι ἡ Ὑψιπύλη μακρὰν κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον περίοδον τοῦ βίου αὐτῆς διῆλθεν ἐν περιπλανήσεσι παρὰ τοῖς πειραταῖς, πρὸς οὓς τὴν ἐπώλησαν αἱ Λήμνιαι ἐκθρονίσασαι καὶ ἐξορίσασαι αὐτὴν ἐκ Λήμνου καὶ ὅτι τοιαύτη γυνὴ συνῆψε καὶ εἶχε πιθανώτατα ἐρωτικὰς σχέσεις μετὰ τῶν πειρατῶν, τῶν κυρίων αὐτῆς, πρὶν ἢ οὗτοι τὴν πωλήσωσιν εἰς τὸν βασιλέα τῆς Νεμέας. Δὲν ἐξηγεῖται ἄλλως, πῶς ἡ Ὑψιπύλη ἐγαλούχησε τὸν Ὀφέλτην, ἐν ᾧ δὲ οὗτος ἐφονεύθη ὑπὸ τοῦ δράκοντος νήπιον, πῶς οἱ υἱοὶ αὐτῆς ἦλθον εἰς Νεμέαν καὶ τὴν διέσωσαν τότε ἀπὸ τοῦ κινδύνου, ὃν διέτρεξεν ἐκ τῆς παραφορᾶς τῆς Εὐρυδίκης, (διὰ νὰ κατορθώσωσι δὲ τοῦτο θὰ ἦσαν ἤδη νέοι τοὐλάχιστον) ἐν ᾧ ἡ Ὑψιπύλη, φυγοῦσα, ἀφῆκεν αὐτοὺς ἐν Λήμνῳ παιδία μικρά. Τὸν διάμεσον αὐτὸν χρόνον τῆς ἐνηλικιώσεως τῶν υἱῶν της ἡ Ὑψιπύλη διῆλθε βεβαίως μετὰ τῶν πειρατῶν, εἰ μὴ παρὰ τῷ βασιλεῖ τῆς Νεμέας, πρὶν ἢ οὗτος νυμφευθῇ ἢ ἀποκτήσῃ τέκνον, μετὰ τοῦ Λυκούργου ὅμως ἢ ἄλλου μεγιστᾶνος συζυγικῶς βιοῦσα, ἀφ’ οὗ εὑρέθη ἑτοίμη νὰ γαλουχήσῃ τὸν γεννηθέντα βασιλόπαιδα Ὀφέλτην. Ἐν τούτοις ἡ τελευταία ὑπόθεσις φαίνεται ἀσθενεστέρα, διότι ἡ μυθολογία πάντως ἤθελε μνημονεύσει αὐτῆς σχετικῶς πρὸς τὸν παρὰ τῷ Λυκούργῳ ἐν Νεμέᾳ βίον της, περὶ οὗ ἐλάλησεν ἐν ᾧ περὶ τοῦ παρὰ πειραταῖς οὐδόλως ἐμερίμνησεν.
Ἀπὸ τοῦ δράματος ὅμως τοῦ Ὀφέλτου ἄδηλον, ποῦ καὶ πῶς ἡ Ὑψιπύλη διῆλθε τὸν ὑπόλοιπον βίον, ἂν δηλ. ἔμεινεν ἐν Νεμέᾳ, συνδιαλλαγεῖσα μετὰ τῶν γονέων τοῦ Ὀφέλτου ἢ ἂν οἱ υἱοὶ αὐτῆς, οἵτινες τὴν ἔσωσαν ἐκ τῆς παραφορᾶς τῆς Εὐρυδίκης καὶ ἐπανῆλθον εἰς Λῆμνον, μετήγαγον αὐτὴν πάλιν ἐκεῖ, ὅπερ πιθανώτερον. Ἡ διασωθεῖσα μυθολογία, ἡ ἐν πλείστοις πολυπραγμονήσασα, δὲν παρηκολούθησε πλέον τὰ ἴχνη τοῦ βίου τῆς ἐκτάκτου ταύτης καὶ πολλοῦ λόγου ἀξίας γυναικός, εἰ καὶ περὶ τῶν προτέρων δὲν ἐλεπτολόγησε, καὶ κατέλιπεν αὐτήν, λησμονηθεῖσαν πλέον νὰ περατώσῃ ἐν ἀφανείᾳ καὶ λήθῃ τὴν πολυτάραχον καὶ περιπετειώδη ζωήν.
Ἀφίνω ἤδη τὴν γραφίδα μετὰ μίαν, οὐχὶ περιττὴν ἴσως, παρατήρησιν ἐφ’ ὅσων διηγήθην. Ὅλα σχεδὸν εἶνε ἀρχαῖοι μῦθοι, παραδόσεις τῶν ἀοιδῶν καὶ τῶν ποιητῶν τοῦ παλαιοτάτου ἑλληνικοῦ κόσμου, τοὺς ὁποίους ἡ ἀρχαιότης ἐπίστευε καὶ ἐνόει, ὡς ἀληθῆ καὶ γνησίαν ἱστορίαν τῶν ἡρωϊκῶν χρόνων. Πρὸς ἐκείνους δέ, οἵτινες θὰ εἶχον τὸ ἐνδιαφέρον νὰ ἐξηγήσωσιν αὐτοὺς καὶ νὰ ἐξαγάγωσιν ἐκ τῆς μυθικῆς ἀχλύος τὴν ἱστορικὴν ἀλήθειαν καὶ φῶς καὶ οἱ ὁποῖοι ἤθελον ἐρωτήσει, διατὶ δὲν ἀνασύρομεν τὸ παραπέτασμα, ἵνα ἴδωσι τὴν ὄπισθεν αὐτοῦ κρυπτομένην εἰκόνα, ὁ πολὺς Γρότε ἀπαντᾷ, ὡς ἀπήντησεν ὁ περίφημος Ἕλλην ζωγράφος Ζεῦξις εἰς ὁμοίαν ἐρώτησιν, γενομένην παρ’ ἀνθρώπων, οἵτινες εἶδόν ποτε τὸ ἀριστοτέχνημα αὐτοῦ: «Τὸ ἐνώπιον ὑμῶν παραπέτασμα εἶνε ἡ εἰκών, τὴν ὁποίαν ἐζωγράφησα.»
- (Ἐξ Ἄργους, Αὔγουστος 1889).
Δημήτριος Κ. Βαρδουνιώτης