Βικιθήκη

Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά/Αριθμός 2/Παρατηρήσεις και προσθήκαι

< Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά‎ | Αριθμός 2
Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά, Αριθμός 2
Συγγραφέας:
Παρατηρήσεις καὶ προσθήκαι εἰς τὰ Προλεγόμενα Ἀδαμαντίου Κοραῆ, τὰ εἰς τὰ Γεωγραφικά τοῦ Στράβωνος 		Σόρβολος Κρὴς→


ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΗΚΑΙ ΕΙΣ ΤΑ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΚΟΡΑΗ,
ΤΑ ΕΙΣ ΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΒΩΝΟΣ.

Ἐκ τῆς ἀξίως ἐχούσης τὸν Κοραῆν ἀγαθῆς φήμης ἐπαγόμενοι οἱ ἐν Ἑλλάδι τυπογράφοι μετατυπόνουσι πιστῶς καὶ ἄνευ τινὸς ἀλλοιώσεως τὰς ἐκδόσεις τῶν ἡμετέρων δοκίμων συγγραφέων , διὰ τὰς ὁποίας ὄχι μικρὰν εὐγνωμοσύνην ὀφείλομεν πρὸς τὸν σοφὸν τοῦτον ἄνδρα. Ἀλλ’ ἐν ᾧ ὠφελούμεθα ἐκ τῶν γενναίων αὐτοῦ ἀγώνων, ἂς ἀναπολῶμεν πάντοτε ὅτι τὸ μὴ περαιτέρω οὐδέποτε δύναται νὰ διορισθῇ, ἐπὶ τῶν ἔργων μάλιστα τῆς ἐρεύνης, ὁποῖα ἡ κριτικὴ καὶ ἡ φιλολογία, διότι εἰς τὸ ἤδη τεθὲν ἐπιλείπεται ἀεὶ τὸ προσθετέον. Τούτου ἕνεκεν καταχωρίζομεν ἐνταῦθα τὰς προσθήκας καὶ παρατηρήσεις ταύτας, παραθέτοντες τὸ σχετικὸν τεμάχιον τοῦ κειμένου τῶν Προλεγομένων, ὅσον καὶ ὅπως κάλλιον προσφέρεται εἰς τὸν σκοπὸν μας, ἵνα οἱ μέλλοντες ἐκδόται ἐρανισθῶσιν ἐξ αὐτῶν ὅ,τι κρίνωσιν ἄξιον τῆς προσοχῆς των.

ἌΡΘΡΟΝ Α΄.
Περὶ τῆς οἰκογενείας τῆς μητρὸς τοῦ Στράβωνος.

«Δορύλαος ὁ τακτικὸς καταγόμενος ἀπὸ τὴν Κρήτην κτλ.» (Προλ. σ, ά καὶ β΄).

Ὁ Δορύλαος δὲν κατήγετο ἐκ τῆς Κρήτης, ἀλλὰ, διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἐκεῖθεν συλλεγομένων μισθοφόρων, ἐπεδήμει ἐν τῇ νήσῳ ἐπὶ ξενολογίᾳ πεμφθεὶς παρὰ Μιθριδάτου τοῦ Εὐεργέτου. —Διὰ τὰς χρησίμους αὐτοῦ ὑπηρεσίας πρὸς τοὺς Κνωσσίους ἔλαβε τὰς μεγίστας τιμάς. Ὁ δὲ Στράβων, ἐπειδὴ ὁ Δορύλαος ἦτο πρόπαππος τῆς μητρὸς αὐτοῦ, λέγει τὴν Κνωσσὸν πόλιν ὄχι ἀλλοτρίαν πρὸς αὑτὸν, ἂν καὶ διὰ τὴν φύσιν τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων καὶ τὰς συμβαινούσας εἰς αὐτὰ μεταβολὰς καὶ συντυχίας, τουτέστι τὴν ὑπὸ Ῥωμαίων δορυκτησίαν τῆς νήσου , ἐξέλιπον τὰ ἄλλοτε μεταξὺ τῆς πόλεως ταύτης καὶ τῶν μητρόθεν αὑτοῦ προγόνων ὑπάρξαντα συμβόλαια[1].

«Ἐχρημάτισε φίλος καὶ στρατηγὸς. Μιθριδάτου τοῦ Εὐεργέτου». (Προλεγ. αὐτόθι).

Εἰμὲν ἐχρημάτισε φίλος, δὲν λέγεται ὅμως ὅτι καὶ στρατηγὸς ὑπῆρξε τοῦ Μιθριδάτου· ἀλλὰ διὰ τὴν ἐμπειρίαν αὐτοῦ ἐν τοῖς πολεμικοῖς, ἀναδειχθεὶς ξενολόγος, ἦτο πολὺς κατὰ τε τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Θρᾴκην, πολὺς δὲ καὶ τοῖς παρὰ Κρήτης ἰοῦσι[2].

«Εὑρεθεὶς εἰς Κρήτην ὅτε οἱ, Γορτύνιοι ἦσαν εἰς μάχην μὲ τοὺς Κνωσσίους, ἐψηφίσθη στρατηγὸς ἀπὸ τούτους καὶ ἐτελείωσεν εἰς ὀλίγον τὸν πόλεμον. Ἀλλ’ ἐπειδὴ ἔμαθεν ἐκεῖ τὸν θάνατον τοῦ Μιθριδάτου ἔμεινεν εἰς τὴν Κνωσσὸν, ὅπου λαβὼν γυναῖκα Μακεδόνισσαν τὴν Στερόπην ἐγέννησε Στρατάρχαν καὶ Λαγέταν.—Ὁ ἀδελφὸς τοῦ Δορυλάου ὠνομάζετο Φιλέταιρος, ἔχων καὶ αὐτὸς υἱὸν ὁμώνυμον τοῦ θείου Δορύλαον.—Οὗτος ἐσυντράφη μὲ τὸν διάδοχον Μιθριδάτου τοῦ Εὐεργέτου Μιθριδάτην τὸν Εὐπάτορα, ἠξιώθη μεγάλας τιμὰς καὶ κατεστάθη στρατηγός του εἰς τὸν πρὸς Ῥωμαίους πόλεμον». (Προλεγ. αὐτόθι).

Ἦτο στρατηγὸς τῆς φάλαγγος ἐπὶ τῆς πρώτης μάχης τὴν ὁποίαν ὁ στρατὸς τοῦ Μιθριδάτου συνῆψε πρὸς τοὺς Ῥωμαίους παρὰ τὸν ποταμὸν Ἀμνίαν τῇ 180 Ὀλυμπιάδι[3]. Ἀλλὰ καὶ κατὰ τῶν Χίων, αἰτίαν ἐπάγων εἰς αὐτοὺς τὴν μετὰ Ῥοδίων συμμαχίαν, ἔπεμψεν ὁ Μιθριδάτης τὸν Δορύλαον, ὅστις, μετὰ πολλοῦ κόπου κυριεύσας τὴν πόλιν, τὴν μὲν χώραν διένειμεν εἰς τοὺς Ποντικοὺς, τοὺς δὲ πολίτας ἐμβαλὼν εἰς τὰ πλοῖα μετεκόμισεν εἰς τὸν Πόντον[4]. Ὁ Ἀππιανὸς[5] ἀποδίδει τὴν ἐκστρατείαν ταύτην εἰς τὸν Ζηνόβιον, ἀλλ’ εἶναι πιθανὸν ὅτι οὗτος ἐστράτευεν ὑπὸ τὸν Δορύλαον. Μετὰ πολλῆς ἔπειτα παρασκευῆς πλοίων, ἐν οἷς ὀκτὼ μυριάδες ἄριστα ἠσκημένων καὶ συντεταγμένων ἀνδρῶν, ἐπέμφθη ὁ Δορύλαος εἰς ἐπικουρίαν τοῦ Ἀρχελάου, ἑτέρου στρατηγοῦ τοῦ Μιθριδάτου, ἐπὶ σκοπῷ νὰ καταστρέψῃ τοὺς ὑπὸ τοῦ Σύλλα στρατηγουμένους Ῥωμαίους[6]. Εἰσβαλὼν δὲ εἰς τὴν Βοιωτίαν καὶ κατέχων ἤδη τὴν χώραν ἔκρινε λυσιτελέστερον νὰ διαφέρῃ τὸν πόλεμον χρονοτριβῶν, παρὰ νὰ ἔλθῃ εἰς χεῖρας πρὸς τοὺς Ῥωμαίους. Ἠξιώθη δὲ ὁ Δορύλαος παρὰ Μιθριδάτου ὄχι μόνον τῶν ἄλλων τιμῶν τῶν μεγίστων, ἀλλὰ καὶ τῆς ἐν Κομάνοις ἱερωσύνης[7]. Προσέτι τῶν συγγενῶν αὐτοῦ ἐπεμελεῖτο ὁ βασιλεὺς καὶ τοὺς ἐν Κνωσσῷ μετεκάλει παρ' ἑαυτῷ, τεθνεῶτος ἤδη τοῦ πρώτου Δορυλάου· οἱ ἔγγονοι λοιπὸν αὐτοῦ καὶ υἱοὶ τοῦ Λαγέτα, ἔχοντες τότε ἀνδρικὴν ἡλικίαν, ἀσμένως ὑπήκουσαν εἰς τὴν πρόσκλησιν, καὶ καταλιπόντος τὰ ἐν Κνωσσῷ μετέβησαν εἰς τὸν Πόντον, ὅπου, εὐτυχοῦντος τοῦ δευτέρου Δορυλάου, συνέβαινε νὰ συνευτυχῶσι καὶ οὗτοι[8]. Οἱ συγγενεῖς ἄρα τοῦ δευτέρου Δορυλάου οἱ ἀπὸ Κρήτης εἰς Πόντον ἐπανελθόντες ἦσαν ὁ δευτερότοκος υἱὸς τοῦ γέροντος Δορυλάου τοῦ θείου του, ὁ Στρατάρχης[9] καὶ ἡ θυγάτηρ τοῦ Λαγέτα ἡ καὶ προμήτωρ τοῦ Στράβωνος. Ἀλλ’ ἐπειδὴ ἡ Ποντικὴ αὕτη οἰκογένεια δὲν διέμεινε πλέον ἢ ἐπὶ δύο γενεὰς παροικοῦσα ἐν Κρήτῃ, ἡ δὲ μήτηρ τοῦ Στράβωνος ἐγεννήθη ἐν Πόντῳ· καὶ, ἂν δὲν συνέβαινε νὰ γεννηθῇ αὐτοῦ, ἐπειδὴ πάλιν ἑτέρα ἡ ἀρχεγονία αὐτῆς καὶ ἑτέρα ἡ τοῦ πατρὸς τοῦ γεωγράφου, δυνάμεθα ἀδιστάκτως νὰ συμπεράνωμεν ὅτι ὁ Οὐϊνδελῖνος καὶ ὁ Πίντιος εἰς τὰς ἐκδόσεις αὐτῶν, ὁ Φίλιππος ὁ Ἐγεντῖνος ἔν τινι ἐπιγράμματι, ὁ ἡμέτερος Μελέτιος ἐν τῇ γειογραφίᾳ, καὶ Φλαμμίνιος ὁ Κορνήλιος ἐν τῇ εἰσαγωγῇ αὐτοῦ εἰς τὴν ἱερὰν Κρήτην, ἐπλανήθησαν εἰπόντες τὸν Στράβωνα Κνώσσιον. Ἐπίσης ἁμαρτάνουσι λέγοντες αὐτὸν Κρῆτα καὶ Ἰωάννης ὁ Ἀνδρέας[10] καὶ ὁ Πατρίκιος[11]· ἀλλὰ καὶ ὁ Οὐόσσιος κακῶς λέγει περὶ αὐτοῦ ὅτι κατήγετο ἐκ τῆς Κρήτης[12].

Ὁ δεύτερος οὗτος Δορύλαος ἐκ τῆς ὑπερβολικῆς αὐτοῦ φιλοδοξίας ἐξώκειλεν εἰς ἀχαριστίαν, καὶ ἐφωράθη σπουδάζων ν’ ἀποστήσῃ τὴν βασιλείαν πρὸς τοὺς Ῥωμαίους, ἵνα ἔχῃ αὐτὸς τὴν ἀρχὴν[13]. Ὅθεν οὗτος μὲν καθῃρέθη, τὸ δὲ γένος αὐτοῦ συνδιεβλήθη καὶ ἐταπεινώθη. Ἀλλ' ἴσως διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Μιθριδάτου πρὸς αὐτὸν ἔτι νεανίσκον ὄντα, ἴσως δὲ καὶ διὰ τὰς πολυειδεῖς τοῦ μεγάλου τούτου βασιλέως περιπετείας, ἀνέλαβε τὴν εὔνοιαν τῆς ὁποίας ἠλλοτριώθη, διότι παρὰ Πλουτάρχῳ φαίνεται αὖθις πολεμῶν ὑπὲρ ἐκείνου, ἐὰν, ὡς λέγει ὁ συγγραφεὺς οὗτος[14], στασιάζοντες οἱ στρατιῶται, ἀντιπαρατεταγμένου τοῦ Λευκόλλου, ἀπέσφαττον τοὺς βασιλικοὺς καὶ διήρπαζον τὰ πράγματα, καὶ ὁ στρατηγὸς Δορύλαος, οὐδὲν ἔχων ἕτερον ἢ τὴν πορφύραν, ἀπωλέσθη διὰ ταύτην.

«Τοῦ Λαγέτα ἡ θυγάτηρ ἐγέννησε τὴν μητέρα τοῦ Στράβωνος, τῆς ὁποίας ὁ πατὴρ ὅτι ἦτον εἷς τῶν ἐντοπίων τῆς Καππαδοκίας ἡ τοῦ Πόντον, ἢ κἂν τῶν ἐκεῖ μετοικισθέντων Ἑλλήνων, φαίνεται ἀπὸ τὸ βάρβαρον τοῦ ἀδελφοῦ του ὄνομα Μοαφέρνης.—Ὁ Μοαφέρνης ἐδιωρίσθη ἀπὸ τὸν Μιθριδάτην τὸν Εὐπάτορα ὕπαρχος τῆς Κολχίδος». (Προλεγ. αὐτόθι).

Ἀφ’ οὖ ὁ Εὐπάτωρ προσεκτήσατο καὶ τὴν Κολχίδα, ὡς χώραν εἰς τὰς ναυτικὰς δυνάμεις χρησιμωτάτην, ἔπεμπεν εἰς αὐτὴν ὕπαρχον καὶ διοικητὴν ἕνα τῶν φίλων του, τῶν ὁποίων ἦτο καὶ ὁ Μοαφέρνης[15]. Οὗτος δὲ πιστὸς πάντοτε εἰς τὸν βασιλέα καὶ ἄριστα προσφερόμενος εἰς τὰς μεταβολὰς, ὀλίγον πρὸ τῆς καταλύσεως τῆς βασιλείας ἦλθεν εἰς δόξαν καὶ πάλιν συνεδυστύχησε μετὰ τοῦ βασιλέως καὶ οὗτος καὶ οἱ ἐκείνου φίλοι. Ὁ δὲ πρὸς μητρὸς πάππος τοῦ Στράβωνος ἰδὼν τὰ τοῦ Μιθριδάτου κακῶς φερόμενα ἐν τῷ πρὸς Λεύκολλον πολέμῳ, καὶ ὢν ἅμα ἠλλοτριωμένος αὐτοῦ, ὡς νεωστὶ ἀποκτείναντος τὸν ἀνεψιὸν Τίβιον καὶ τὸν υἱὸν ἐκείνου Θεόφιλον, ἔσπευσε προθύμως καὶ ἐκείνους καὶ ἑαυτὸν νὰ ἐκδικήσῃ, καὶ λαβὼν πίστεις παρὰ τοῦ Λευκόλλου ἀπέστησεν εἰς αὐτὸν δεκαπέντε φρούρια[16]. Ἐκ τοῦ ὀνόματος καὶ τῆς ἐποχῆς εἰκάζω ὅτι ὁ Θεόφιλος οὗτος εἶναι αὐτὸς ὁ Παφλαγὼν, περὶ οὗ διαλαμβάνουσιν ὁ Ἀππιανὸς[17] καὶ ὁ Δίων[18], ἐκεῖνος δηλαδὴ ὅστις, καθ’ ὂν καιρὸν ὁ Μιθριδάτης διέταξεν εἰς τὰς πόλεις τῆς Ἀσίας νὰ σφάξωσι κατὰ, ῥητὴν ἡμέραν ἄνδρας, γυναῖκας καὶ βρέφη Ῥωμαίους καὶ Ἰταλοὺς, ἀνέλαβεν αὐτὸς τὸ φονικὸν ἔργον ἐπὶ μισθῷ παρὰ τῶν Τραλλιανῶν μυσαττομένων τὴν ἰδίαις χερσὶν ἐκτέλεσιν τοιαύτης ἀνθρωποκτονίας, ὡς ἐὰν τὸ ἀνοσιούργημα δὲν ἦτο πάντοτε τὸ αὐτό. Ὁ πάππος ὅμως τοῦ Στράβωνος δὲν ἔδρεψε τοὺς καρποὺς τῆς ἀπιστίας, διότι μ’ ὅλας τὰς πρὸς αὐτὸν μεγάλας τοῦ Λευκόλλου ἐπαγγελίας, ἐπελθὼν ὁ Πομπήϊος ὁ διαδεχθεὶς τὸν πόλεμον, πάντας, ὅσοι ἔπραξάν τι χαριζόμενοι πρὸς τὸν Λεύκολλον, ἐθεώρησεν ὡς ἐχθροὺς δι’ ἣν εἶχε πρὸς ἐκεῖνον ἀπέχθειαν. Ὅθεν διαπράξας τὸν πόλεμον καὶ ἐπανελθὼν εἰς τὴν Ῥώμην ἐξενίκησεν ὥστε τὰς τιμὰς, τὰς ὁποίας ὁ προκάτοχος αὐτοῦ ὑπεσχέθη εἴς τινας τῶν Ποντικῶν, νὰ μὴ κυρώσῃ ἡ Σύγκλητος· διότι ἐκρίθη ἄδικον, ἐν ᾧ ἄλλος κατώρθωσε τὸν πόλεμον, εἰς χεῖρας ἄλλου νὰ ἔλθωσι τὰ βραβεῖα καὶ ἡ διανομὴ τῶν ἀριστείων[19].

ἌΡΘΡΟΝ Β΄.
Περὶ τῆς ἡλικίας τοῦ Στράβωνος.

Ὁ Κοραῆς ὑποθέτει ὅτι ὁ Στράβων ἐγεννήθη περὶ τὸ 687 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης, 65 ἔτη πρὸ Χριστοῦ. Ταύτην δὲ τὴν ὑπόθεσιν σπουδάζει νὰ καταστήσῃ πιθανὴν ἐπιστηριζόμενος εἰς αὐτὸ τοῦ γεωγράφου τὸ ὄνομα, καὶ δεικνύων ὅτι συμβιβάζεται μὲ τῆς ἱστορίας τὰς λοιπὰς περιστάσεις.

«Ὁ Πομπήϊος ἐν ἔτος ἀρχήτερα πρὶν νικήσῃ τὸν Μιθριδάτην τὸν Εὐπάτορα ἀφάνισε κατὰ τὸ 687 ἔτος ἀπὸ τὴν μεσόγειον ὅλην θάλασσαν τοὺς πειρατάς. — Αἱ δύο νῖκαι αὗται ἐκατάστησαν, ὡς οὐδενὸς ἄλλου, περιβόητον εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην τὄνομα τοῦ Πομπηΐου. —Ὁ πατὴρ τοῦ Πομπηΐου ἐπωνομάζετο Στράβων, καὶ πιθανὸν ὅτι ὁ υἱὸς δὲν ἀφῆκε τὸ πατρικὸν ἐπώνυμον, πλὴν διὰ νὰ βάλῃ εἰς τόπον αὐτοῦ τὸ Μέγας Magnus.

Τὄνομα Στράβων, ἂν καὶ Ἑλληνικὸν, δὲν ἦτον ὅμως εἰς τοὺς Ἕλληνας συνειθισμένον. Παρὰ τοῦ μυθευομένου Τειρεσίου τὸν υἱὸν Στράβωνα, δὲν πιστεύω κἀνεὶς ἄλλος νὰ ὠνομάσθη οὕτως. —Ἐνδεχόμενον λοιπὸν ὅτι καὶ τοῦ γεωγράφου ὁ πατὴρ ὠνόμασε τὸν υἱόν του Στράβωνα, διότι τὸν ἐγέννησεν εἰς τὸν αὐτὸν ἐκεῖνον χρόνον, ὅτε ἡ τερατώδης, νὰ εἴπω οὕτω, φήμη τοῦ Πομπηΐου Στράβωνος διεσπάρθη εἰς τὰ ἔθνη».

Προϊὼν δὲ ὁ Κοραῆς σπουδάζει νὰ στηρίξῃ τὴν ὑπόθεσίν του δεικνύων ὅτι ὁ Στράβων, ὡς ἐκ τῶν προσώπων καὶ τῶν συμβεβηκότων περὶ ὧν διαλαμβάνει ἐν τῇ γειογραφίᾳ αὐτοῦ, ἔζη κατὰ τὰ ἔτη 708—710—717—729—739 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης, καὶ ὅτι τῷ 778 ἦτο ἤδη ἀπόβιος. Ὅθεν συμπεραίνει ὅτι ἐὰν οὗτος δὲν εἰναι ἀκριβῶς τοῦ Στράβωνος τῆς ζωῆς ὁ χρόνος, δὲν ἀπατᾶται ὅστις εἴπῃ ὅτι ἔζησε πολὺ ὑπὲρ τὰ ὀγδοήκοντα[20].

Ἐξετάζοντες τώρα ἀκριβῶς τὰς εἰκασίας καὶ κρίσεις τοῦ Κοραῆ λέγομεν τὰ ἑξῆς·

Πρὸ πάντων δὲν εἰναι πιθανὸν ὅτι τοῦ γεωγράφου ἡ οἰκογένεια εἶχεν εὐεργεσίας ἢ χάριτας ν’ ἀπομνημονεύσῃ πρὸς τὸν Πομπήϊον, ὅστις, ὡς ἴδομεν ἐν τοῖς προηγουμένοις, διαδεχθεὶς τὸν κατὰ Μιθριδάτου πόλεμον,, δὲν ἐπλήρωσε τὰς ὑποσχέσεις, τὰς ὁποίας πρὸς τὸν πάππον τῆς μητρὸς τοῦ Στράβωνος εἶχε δώσει ὁ Λεύκολλος· Ἐὰν δὲ πάντως ἡ κολακεία καὶ ἡ χρεία ἠνάγκαζον τὸν πατέρα τοῦ Στράβωνος νὰ δείξῃ τὴν ἀφοσίωσιν αὑτοῦ πρὸς τὸν ὑποδουλώσαντα τὸν Πόντον, ἠδύνατο προτιμότερον, ἐξ ἐκείνου πάλιν λαμβάνων τὴν ἐπωνυμίαν, νὰ θέσῃ εἰς τὸν υἱόν του ὄχι τοῦ Στράβωνος ἀλλὰ τοῦ Πομπηΐου τὸ ἐπίκλην , ὥσπερ Θεοφάνης ὁ Μιτυληναῖος ἐπιφανέστατος καὶ πολιτικὸς ἀνὴρ, φίλος δὲ μάλιστα τοῦ Μεγάλου Πομπηΐου, ἐκάλεσε τὸν υἱὸν αὐτοῦ Μάρκον Πομπήϊον[21]. Καὶ τῇ ἀληθείᾳ ὀλίγην ἤθελε δείξει σύνεσιν τοῦ γεωγράφου ὁ πατὴρ, ἐὰν τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐπωνόμαζεν ὄχι ἐκ τοῦ κοινοῦ τῆς συγγενείας τῶν Πομπηΐων ὀνόματος, ἀλλ’ ἔκ τινος τὴν ἀρχὴν προσηγορικοῦ, τὸ ὁποῖον ἐδόθη μὲν ἐξ ἐπιθέτου εἰς τὸν πατέρα τοῦ Πομπηΐου διὰ τὸν στραβισμὸν αὐτοῦ, ἀλλὰ τὸ ὁποῖον ἐκεῖνος μὲν οὐδέποτε ἠθέλησε νὰ δεχθῇ, πολὺ δὲ ὀλιγώτερον ὁ νικητὴς τοῦ Μιθριδάτου, ὁ ἔτι νεανίσκος ἐπικληθεὶς Μέγας[22]. Ἔπειτα ποῖον ἆράγε προτιθέμενος φρόνιμον σκοπὸν ἠδύνατο ν’ ἀνανεώσῃ, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἰδίου του τέκνου, τὴν μνήμην ἀνδρὸς τοιούτου, ὁποῖος ὑπῆρξεν ὁ Πομπήϊος, πολεμικώτατος βέβαια ἀλλὰ καὶ μέχρις ἀπληστίας φιλοχρήματος, διὰ τὸ ὁποῖον, ὡς εἰς οὐδένα ἄλλον στρατηγὸν, τόσον ἔδειξαν πρὸς αὐτὸν οἱ Ῥωμαῖοι ἰσχυρὸν καὶ ἄγριον μῖσος, ὥστε καὶ τὸν νεκρὸν αὐτοῦ ἐκκομιζόμενον κατέσπασαν ἀπὸ τοῦ λέχους καὶ καθύβρισαν[23].

Τεθέντος δὲ ὅτι ἀπὸ Ῥωμαίων παρέλαβεν ὁ πατὴρ τοῦ Στράβωνος τὸ ὄνομα τοῦ υἱοῦ του, νομίζομεν ὅτι εἰς τοῦτο ἤθελε προσθέσει καὶ ἕτερον ὄνομα, καθὼς βλέπομεν εἰς τὸν Δίωνα τὸν Κάσσιον, Αἴλιον τὸν Διονύσιον καὶ μυρίους ἄλλους, ἐξαιρέτως δὲ εἰς τὸν ἀπελεύθερον αὐτοῦ τοῦ Πομπηΐου τὸν περὶ χρήσεως καὶ ἀρετῆς τῶν βοτανῶν συγγράψαντα, ὅστις ἐκαλεῖτο Πομπήϊος Ληναῖος[24]. Ἀλλ’ ὅ,τι ἰσχύει μάλιστα νὰ ἐξασθενήσῃ τὴν εἰκασίαν τοῦ Κοραῆ, εἶναι τὸ μετ’ ὀλίγον δειχθησόμενον ὅτι ὁ Στράβων ὄχι μόνον δὲν ἦτο τεθνεὼς τῷ 778 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης, ἀλλὰ καὶ συνέγραφεν ἔτι τὴν γεωγραφίαν αὐτοῦ, ὅ ἐστιν ἔζη 93 ἔτη μετὰ τὸ 687 κατὰ τὸ ὁποῖον ἐγεννήθη ὡς ὑποθέτει ὁ Κοραῆς.

Ἐὰν δὲ τὸ Στράβων ἦναι ὅλον ἑλληνικὸν ὄνομα, καὶ παρὰ τὸν μυθολογούμενον τοῦ Τειρεσίου υἱὸν, οὗτινος καὶ μόνον μνημονεύει ὁ Κοραῆς, ἔφερεν αὐτὸ καί τις ἐπὶ ὀξυδερκίᾳ ἐπίσημος Σικελιώτης,[25], τίς ἡ ἀνάγκη νὰ πιστεύσωμεν ὅτι ἐξ ἄλλο— φύλων καὶ ἐπὶ κολακεία ἐλήφθη τὸ τεθὲν εἰς τὸν γεωγράφον ὄνομα; Ἀλλὰ δὲν ἦτο, λέγει, σύνηθες παρὰ τοῖς Ἕλλησι. Καὶ πόσα ὀνόματα δὲν φαίνονται, εἰμὴ εἰς τοὺς πρώτους ἐκείνους ἄνδρας ὑπὸ τῶν ὁποίων καὶ ἐκλεΐσθησαν; Τίς οἶδε τὰ ἀπειράριθμα ὀνόματα τοῦ ὄχλου τῆς Ἑλλάδος ἢ τῆς Καππαδοκίας; Συμπεραίνομεν λοιπὸν ὅτι ἡ ταυτότης τοῦ ὀνόματος τοῦ γεωγράφου καὶ τοῦ ἐπιθέτου τοῦ πατρὸς τοῦ Πομπηΐου δὲν εἶναι λόγος τόσον ἰσχυρὸς, ὥστε ν’ ἀποδεχθῶμεν τὴν εἰκασίαν ὅτι ὁ Στράβων ἐγεννήθη τῷ 687 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης. Αἱ δὲ ὑπὸ Κοραῆ απαριθμούμεναι ἱστορικαὶ περιστάσεις ὡς συμβιβαζόμεναι μὲ τὴν ὑπόθεσιν του, καί τοι μὴ συμβιβάσιμοι ἀκριβῶς μὲ τὴν χρονολογίαν, δὲν μάχονται, ὡς μετ’ ὀλίγον θέλομεν ἀποδείξει, οὐδὲ πρὸς τὴν ἡμετέραν ὅτι ὁ Στράβων ἐγεννήθη ὀλίγα ἔτη μετέπειτα.

«Ὁ Στράβων, λέγει ὁ Κοραῆς, ὅταν ὑπῆγεν εἰς τὴν Κόρινθον κατασκαμμένην ἀπὸ τὸν Μόμμιον, τὴν ηὗρε νεωστὶ ἀνακτισμένην. Ἀλλ’ ἡ ἀνάκτισις αὐτῆς, ἡ κἂν τὸ ψήφισμα ν’ ἀνακτισθῇ, ἔγινεν ὀλίγους μῆνας πρὶν ὁ Καῖσαρ φονευθῇ· ὁ δὲ φόνος τοῦ Καίσαρος ἐσυνέβη κατὰ τὸ 710 ἔτος ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης. Ἐὰν συλλογισθῶμεν τὴν ὁποίαν ἔκαμε μακρὰν περιήγησιν ὁ Στράβων τῆς γῆς διὰ νὰ συνάξῃ τὴν ἀναγκαίαν εἰς τὴν γεωγραφίαν του ὅλην, ταξειδεύσας, ὡς αὐτὸς λέγει, ἀπὸ τὴν Ἀρμενίαν ἕως τὴν Τυῤῥηνίαν, καὶ ἀπὸ τὸν Εὔξεινον Πόντον ἕως τὰ σύνορα τῆς Αἰθιοπίας, συμβαίνει νὰ ἦτο τριακονταετὴς τὴν ἡλικίαν τ’ ὀλιγώτατον, ὅταν ἴδε τὴν Κόρινθον, ἤγουν τὴν ἴδε… κατὰ τὸ 717 ἔτος ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης . Πιθανὸν ἄρα ὅτι ἐγεννήθη, ὡς ὑποθέσαμεν, εἰς τὸ 687 ἔτος». (Προλεγ. σ, δ').

Τί τὸ ἐπάγον ἐνταῦθα εἰς τὴν ὑπόθεσιν ὅτι ὁ Στράβων δὲν ἴδε τὴν Κόρινθον, εἰμὴ μετὰ τὴν μακρὰν αὐτοῦ περιήγησιν; Δὲν εἶναι ἐξ ἐναντίας πιθανὸν ὅτι ἐκ παιδὸς ᾐσθάνθη τὴν εὐγενῆ καὶ ἀνυπέρθετον ἐπιθυμίαν νὰ ἐπισκεφθῇ τὴν Ἑλλάδα; Ἡ ἀληθὴς ἐποχὴ καθ’ ἣν ἴδε τὴν πόλιν ταύτην νεωστὶ ἀναληφθεῖσαν ὑπὸ Ῥωμαίων[26], ἐσημειώθη ἀκριβῶς ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ συγγραφέως· «Προσορμισθεὶς, λέγει[27] ἐν Γυάρῳ, ἐγνώρισα μικρὰν τινα κώμην συνοικουμένην ὑπὸ ἁλιέων μέλλοντες δὲ ν’ ἀποπλεύσωμεν, ἐδέχθημεν εἰς τὸ πλοῖον μας τῶν ἁλιέων τινὰ πεμπόμενον πρεσβευτὴν πρὸς τὸν Καίσαρα· ἦτο δὲ ἐν Κορίνθῳ ὁ Καῖσαρ βαδίζων ἐπὶ τὸν θρίαμβον τὸν Ἀκτιακόν». Ἀλλ’ ἡ ἐν Ἀκτίῳ νίκη συνέβη τῷ 723, καὶ ὁ ἐπ’ αὐτῇ θρίαμβος τῷ 725· ὅθεν, εἰ μὲν τὸ ψήφισμα τὸ περὶ ἀνακτίσεως τῆς Κορίνθου ἐξῆλθε τῷ 710, καὶ πόλις τόσον περιφανὴς δὲν ἠδύνατο ν' ἀνακτισθῇ ἐν ῥοπῇ ὀφθαλμοῦ, εἰκότως ὁ Στράβων, ἰδὼν τὴν Κόρινθον μετὰ δεκατέσσαρα ἔτη ἀπὸ τοῦ ψηφίσματος, ἠδύνατο νὰ εἴπῃ αὐτὴν νεωστὶ ἀναληφθεῖσαν ὑπὸ Ῥωμαίων.

«Ὁ Στράβων λέγει, συνεχίζει ὁ Κοραῆς, ὅτι ἴδε τὸν Πούβλιον Σερβίλιον τὸν διὰ τὰς κατὰ τῶν Ἰσαύρων νίκας ἐπονομασθέντα Ἰσαυρικόν. Αἱ νῖκαι τοῦ Σερβιλίου ἐσυνέβησαν τὸ 676 ἔτος…, ἤγουν δέκα τ’ ὀλίγον ἔτη πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Στράβωνος. Αὐτὸς ὁ Σερβίλιος ἀπέθανεν ὑπέργηρος τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ἔτος 710, ὅτε ἐφονεύθη ὁ Καῖσαρ καὶ ὅτε ὁ Στράβων εἶχεν ἔτος εἰκοστὸν καὶ τρίτον τῆς ἡλικίας.… Ἀλλ’ εἰς τόσην ἡλικίαν δὲν ἐμπόρει νὰ γνωρίσῃ τὸν Σερβίλιον εἰς τὴν Ἀσίαν, ὅθεν οὗτος εἶχεν ἀναχωρήσειν πρὸ πολλοῦ· τὸν ἴδε λοιπὸν εἰς τὴν Ῥώμην, ὅπου πιθανὸν ὅτι ἐπῆγε μικρὸν πρὸ τοῦ θανάτου τοῦ Σερβιλίου, πρὶν ὑπάγῃ εἰς τὴν Κόρινθον ».

Ὅτι ὁ Στράβων ἴδε τὸν Π. Σερβίλιον μαρτυρεῖται ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ ἰδίου, ἀλλὰ πόθεν δῆλον ὅτι τὸν ἴδεν εἰς τὴν Ῥώμην, καὶ ὅτι εἰς ταύτην ὑπῆγε πρὶν ὑπάγῃ εἰς τὴν Κόρινθον; Κατὰ τὴν ἡμετέραν ὑπόθεσιν, γεννηθεὶς ὁ Στράβων ὀλίγα ἔτη μετὰ τὸ 687, πρέπει νὰ ἴδε τὸν Πούβλιον πολὺ γέροντα, αὐτὸς ὢν ἔτι ἀρκετὰ νέος. Καὶ εἰμὲν ἴδεν αὐτὸν ἐν Ῥώμῃ, τότε πρέπει νὰ δεχθῶμεν ὅτι ὑπῆγεν εἰς τὴν κοσμοκράτορα πόλιν κατὰ τοὺς πρώτους χρόνους τῆς ζωῆς αὐτοῦ· εἰδὲ ἀλλαχοῦ, πρέπει νὰ δεχθῶμεν ὅτι ὁ Πούβλιος, καίτοι ὑπὲρ τὰ ὀγδοήκοντα ἔτη γεγονὼς, εἰσέτι περιηγεῖτο, τὸ ὁποῖον ἴσως δὲν εἶναι ἀδύνατον. Τὸ ῥωμαϊκὸν κράτος ἦτο ἀχανέστατον, ἡ Ῥώμη ἐσάλευεν ἐν μέσῳ τῶν ἐμφυλίων πολέμων καὶ ὁ Πούβλιος εἶχεν ἀκμαῖον γῆρας, ἐὰν, ὡς γράφει Δίων[28], ἀπέθανεν ἐννενηκοντούτης.

Δὲν δυνάμεθα ν’ ἀποδεχθῶμεν τὴν εἰκασίαν τοῦ Κοραῆ, ὅς τις, ἐπὶ σκοπῷ νὰ συνεγγίσῃ, οὕτως εἰπεῖν, καὶ συμβιβάσῃ τὰ διεστηκότα τοῦ χρόνου, λέγει περὶ τοῦ χωρίου «τῷ Ἰσαυρικῷ προσαγορευθέντι Πουβλίῳ Σερβιλίῳ ὃν ἡμεῖς ἴδομεν» ὅτι ἐφθάρη ὑπὸ τῶν ἀντιγραφέων καὶ ἐνδεχόμενον ὅτι ὁ Στράβων ἔγραψε Σερβιλίῳ, οὗ τὸν υἱὸν ἡμεῖς ἴδομεν.—Καλὸν τῇ ἀληθείᾳ ἔργον ἀπέκειτο εἰς τὸν γεωγράφον, ἐὰν ἔμελλε καὶ νὰ ὀνομάζῃ καθ’ ἕκαστον ὅσους ἐγνώρισεν υἱοὺς· τῶν ἐπιφανῶν ἐκείνων Ῥωμαίων τοὺς ὁποίους συνέβαινε ν’ ἀναφέρῃ εἰς τὸ πόνημά του! Ἐὰν δὲ ἄλλως καθίσταται παντάπασιν ἄπορος τῆς τοιαύτης ἐξαιρέσεως ὁ λόγος, καὶ ὅσα περὶ τούτου ἐπάγει ὁ Κοραῆς ἦναι καθ’ ἑαυτὰ ἀνίσχυρα, κάλλιον νὰ ὑποθέσωμεν ὅτι ὁ Στράβων, διὰ τὴν ταυτότητα τοῦ ὀνόματος καὶ τοῦ ἐπωνύμου, συγχέει τὸν πατέρα μὲ τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν δεύτερον Πούβλιον Σερβίλιον τὸν Ἰσαυρικὸν, ὅςτις ὑπάτευσε τῷ 713 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης.

«Λαλεῖ ὁ Στράβων, προάγει τὸν λόγον ὁ Κοραῆς, ὡς περὶ συγχρόνων του, περὶ τοῦ Ἰούβα, βασιλέως τῶν Μαρουσίων, καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, τοῦ. νέου Ἰούβα , τοῦ θριαμβευθέντος ἀπὸ τὸν Ἰούλιον Καίσαρα τὸ 708 ἔτος».

Ἰδοὺ οἱ λόγοι τοῦ Στράβωνος «Τὴν δὲ χώραν (Μαρουσίαν) »καθ’ ἡμᾶς Ἰούβας· (κατέσχεν) ὁ πατὴρ τοῦ νεωστὶ τελευτήσαντος Ἰούβα»[29]. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἰούβας ἐφονεύθη τῷ 707, καὶ ὁ υἱὸς αὐτοῦ νήπιος ἐν τῷ θριάμβῳ παρήχθη, ταῦτα συνέβησαν προφανῶς ἔτι παιδὸς ὄντος τοῦ Στράβωνος· ὥστε ποιούμενος μνείαν περὶ τοῦ δευτέρου Ἰούβα ὡς νεωστὶ τελευτήσαντος, παρέλκει ὁ συγγραφεὺς τὴν ἐποχὴν ἑβδομήκοντα ἔτη ἐπέκεινα τῆς ὑπὸ Κοραῆ τεταγμένης.

«Ἂν πιστεύσωμεν τὸν Ἀθήναιον, λέγει προϊὼν ὁ Κοραῆς, ὁ Στράβων ἐγνώρισε προσωπικῶς καὶ τὸν Ποσειδώνιον, στωϊκὸν φιλόσοφον.—Ὁ Πομπήϊος ἴδε καὶ συνανεστράφη τὸν Ποσειδώνιον εἰς τὴν Ῥόδον ἐπιστρέφων ἀπὸ τὸν κατὰ Μιθριδάτου πόλεμον κατὰ τὸ 692 ἔτος, ἡ ὅταν ἐκστράτευσε κατὰ τῶν λῃστῶν (687). Ἀλλ’ ἐπειδὴ ὁ Ποσειδώνιος ἔζησεν ὀγδοήκοντα τέσσαρα ἔτη, ἂν δὲν τὸν ἐγνώρισεν ὁ Στράβων, ἦτον ὅμως, ὅταν ἐκεῖνος ἀπέθανεν, εἰς ἀρκετὴν ἡλικίαν μειρακίου, ὥστε νὰ καταριθμηθῇ μὲ τοὺς συγχρόνους τοῦ Ποσειδωνίου ἀπὸ τὸν Ἀθήναιον ».

Τοῦτο δύναται ν’ ἀληθεύῃ μέχρι τινός. Σημειωτέον ὅμως ὅτι ὁ Ἀθήναιος[30] σπουδάζει ν’ ἀποδείξῃ τὸν Στράβωνα παλαιότερον, ἵνα καὶ τὴν παρ' ἐκείνῳ ἀπαντωμένην λέξιν πέρνα συναποδείξῃ ἀρχαιοτέραν. Μὴ δυνάμενος δὲ νὰ ὑποκριθῇ ἄγνοιαν τούτου ὅτι ὁ Στράβων ἔζη ἐπὶ Τιβερίου, τὸν λέγει ὄχι νεώτατον ὡς γενόμενον γνώριμον τοῦ Ποσειδωνίου, ὅστις ἐχρημάτισεν οἰκεῖος τοῦ πορθήσαντος τὴν Καρχηδόνα Σκιπίωνος. Δὲν ἦτο ὅμως οἰκεῖος τοῦ Σκιπίωνος ὁ Ποσειδώνιος, ἀλλ’ ὁ ἐκείνου διδάσκαλος Παναίτιος· τὸ δὲ καθ’ ἡμᾶς τοῦ Στράβωνος ἔχει ἐνταῦθα εὐρὺ σημαινόμενον καὶ δυνατὸν νὰ περιλαμβάνῃ τοὺς χρόνους τοῦ γεωγράφου ἔτι παιδὸς ὄντος καὶ τῶν συγχρόνων μὲν ἀλλὰ πρεσβυτέρων αὐτοῦ, ὅσοι ἐγνώρισαν τὸν Ποσειδώνιον . Ἀγνοοῦμεν βέβαια τὴν ἐποχὴν τῆς ἀποβιώσεως τοῦ φιλοσόφου τούτου, ἀλλ’ ἐξεύρομεν ὅτι ἔζη τῷ 694[31], καὶ μετέβη, κατὰ Σουΐδαν, εἰς Ῥώμην τῷ 703 ὑπατεύοντος τοῦ Μ. Μαρκέλλου. Ὅπως ἂν ἔχῃ, οὐδὲν κωλύει νὰ δεχθῶμεν ὡς δυνατὸν τὸ σύγχρονον τῆς γηραιᾶς τοῦ Ποσειδωνίου καὶ τῆς παιδικῆς τοῦ Στράβωνος ἡλικίας ἔτι καὶ κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμετέραν ὑπόθεσιν ὅτι ἡ γέννησις αὐτοῦ πρέπει νὰ ἀναχθῇ εἰς ἐποχὴν ὁπωσοῦν ὀψιαιτέραν τῆς ὑπὸ Κοραῆ ἀποδεδεγμένης.

«Ὁ Στράβων, λέγει ἐνδοτέρω ὁ Κοραῆς, ἐγνώρισεν ἀκόμη τὸν Αἴλιον Γάλλον καὶ ἐφιλιώθη μ’ αὐτὸν, ὥστε καὶ νὰ τὸν συνοδεύσῃ εἰς τὴν κατὰ τῶν Ἀράβων ἐκστρατείαν, ἥτις συνέβη τὸ 729 ἔτος. Διὰ ν’ ἀποκτήσῃ τόσον στενὴν φιλίαν μὲ τὸν Ῥωμαῖον στρατηγὸν , πιθανὸν ὅτι ἦτο τεσσαρακονταετὴς τὴν ἡλικίαν τ’ ὀλιγώτατον, ἐὰν συλλογισθῶμεν μάλιστα τὴν ὁποίαν εἶχαν οἱ Ῥωμαῖοι τότε περὶ τῶν Ἑλλήνων κακὴν ὑπόληψιν , καὶ τῆς ὁποίας ἀποτέλεσμα φυσικὰ ἔπρεπε νὰ ἦναι ἡ πρόνοια νὰ μὴ δείχνωσι πρὸς αὐτούς μεγάλην οἰκειότητα, πλὴν μετὰ δοκιμασίαν τῆς παιδείας καὶ χρηστῆς αὐτῶν διαγωγῆς πολυχρόνιον. Εἰς τόσην ἡλικίαν νὰ ὑποθέσωμεν τὸν Στράβωνα δὲν ἀκολουθεῖ, ἂν δὲν θέσωμεν τὴν γέννησιν αὐτοῦ σύγχρονον μὲ τὰ λαμπρὰ τοῦ Πομπηΐου κατορθώματα».

Ἀλλ’ ἐὰν δεχθῶμεν ὅτι ἡ γέννησις τοῦ Στράβωνος συνέβη ἕνδεκα ἔτη μετὰ τὴν ἐποχὴν εἰς ἦν τάσσεται ὑπὸ Κοραῆ, δὲν εἶναι διὰ τοῦτο ἀκόλουθον ὅτι ἀνὴρ ἐξελθὼν τῆς στωϊκῆς σχολῆς καὶ ἔχων εἰκοσιεννέα ἐτῶν ἡλικίαν δὲν ἠδυνήθη νὰ δώσῃ ἤδη ἀσφαλεῖς περὶ τῆς διαγωγῆς αὐτοῦ ἀποδείξεις καὶ ν’ ἀξιωθῇ τῆς ὑπολήψεως τῶν ἄλλων. Εἰς χώρας τόσον μακρὰν ἀπῳκισμένας εἶχεν ἴσως ὁ Αἴλιος Γάλλος συνοδίτην τὸν Στράβωνα διὰ τὴν τριβὴν αὐτοῦ περὶ τὰ γεωγραφικὰ, καὶ οἱ Ῥωμαῖοι ἠγάπων τὴν μετὰ σοφῶν Ἑλλήνων συμπεριφορὰν, εἴτε μαθήσεως χάριν, εἴτ’ ἐπὶ σκοπῷ νὰ ἔχωσιν αὐτοὺς ἐγκωμιαστὰς ἐν τῷ μέλλοντι. Πολλὰ ἠδυνάμεθα νὰ φέρωμεν παραδείγματα, ἀλλ’ ἀρκεῖ ἐν μόνον τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἀντίθεος ὁ φιλόσοφος καὶ Ἀρχίας ὁ ποιητὴς ἠκολούθησαν τὸν Λεύκολλον εἰς τὸν κατὰ Μιθριδάτου πόλεμον. Ἡ δὲ προσηγορία ὄχι μόνον τοῦ φίλου, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἑταίρου, τὴν ὁποίαν ὁ Στράβων δίδει, ὥσπερ εἰς τὸν φιλόσοφον Ἀθηνόδωρον καθὸ στωϊκὸν, οὕτω, καὶ εἰς τὸν Αἴλιον Γάλλον, μᾶς πείθει νὰ θεωρήσωμεν τὴν οἰκειότητά αὐτῶν ὡς προερχομένην ἐκ τούτου, ὅτι καὶ ὁ Ῥωμαῖος στρατηγὸς ἦτο ὀπαδὸς τῆς στωϊκῆς αἱρέσεως, ἥτις, ἀπολεσθείσης ἤδη τῆς ἐλευθερίας, ἦτο πλείστου λόγου πρὸς τοὺς Ῥωμαίους.

«Ὅταν ὁ Στράβων ἔγραφε τὸ τέταρτον τῆς γεωγραφίας του βιβλίον, προσθέτει ὁ Κοραῆς, ἦσαν, ὡς αὐτὸς ῥητῶς τὸ μαρτυρεῖ, ἔτη τριάκοντα τρία περασμένα ἀφ’ οὗ οἱ Κάρνοι καὶ οἱ Νωρικοὶ ὑπετάχθησαν εἰς τοὺς Ῥωμαίους. Τῶν δύω τούτων ἐθνῶν ἡ ὑποταγὴ ἐσυνέβη τὸ 739 ἔτος. Κατὰ τὴν ὑπόθεσιν ὅτι ὁ Στράβων ἐγεννήθη τὸ 687, ἔγραφε τὸ τέταρτον βιβλίον εἰς σχεδὸν τὸ πεντηκοστὸν δεύτερον ἔτος τῆς ζωῆς του». Ἐὰν οἱ Κάρνοι καὶ οἱ Νωρικοὶ ὑπετάχθησαν τῷ 739, καὶ ἐὰν ἔκτοτε μέχρι τῆς ἐποχῆς καθ’ ἦν ἔγραφεν ὁ Στράβων παρῆλθον τριακοντατρία ἔτη, ἕπεται ὅτι, γεννηθεὶς, κατ’ αὐτὸν τὸν Κοραῆν, τῷ 687, εἶχεν ὅτε ἔγραφε τὸ τέταρτον τῆς γεωγραφίας του βιβλίον, ὄχι τὸ πεντηκοστὸν δεύτερον, ἀλλὰ τὸ ὀγδοηκοστὸν πέμπτον τῆς ζωῆς του.

«Εἰς τὸ δέκατον τρίτον τῆς γεωγραφίας βιβλίον, ἐπισυνάπτει τελευταῖον ὁ Κοραῆς, λέγει ὁ Στράβων περὶ τῶν Κυζικηνῶν ὅτι ἦσαν ἀκόμη αὐτόνομοι. Καὶ ἐπειδὴ οἱ Ρωμαῖοι ἐστέρησαν τοὺς Κυζικηνοὺς τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὸ 778 ἔτος, ἀκολουθεῖ ὅτι ὁ Στράβων δὲν ἦτο πλέον μὲ τοὺς ζῶντας, ὅταν οἱ Κυζικηνοὶ ἔγιναν ὑπήκοοι τῶν Ῥωμαίων ». Καὶ ἐνταῦθα ὁ συλλογισμὸς δὲν ἔχει στερεὰν βάσιν. Δὲν δύναταί τις νὰ συμπεράνῃ ὅτι ὁ Στράβων ἦτο ἀπόβιος τῷ 778 ἐκ τούτου μόνον ὅτι ἐν τῷ δεκάτῳ τρίτῳ τῆς γεωγραφίας αὐτοῦ λέγει τοὺς Κυζικηνοὺς ἔτι αὐτονόμους· ἄλλο συμπέρασμα δὲν ἐγχωρεῖ ἐνταῦθα, εἰμὴ ὅτι πρὸ τῆς καταστροφῆς τῶν Κυζικηνῶν ἔγραφε τὸ εἰρημένον βιβλίον. Ἀλλὰ μικρὸν ὑποβάντες θέλομεν ἀποδείξει ὅτι ὁ Στράβων κατ’ αὐτὸ τὸ 778, ὄχι μόνον ἔζη, ἄλλα καὶ διετέλει γράφων τὸ πόνημά του. Ἂς μᾶς συγχωρηθῇ λοιπὸν ν’ ἀνιχνεύσωμεν ἤδη ἀσφαλέστερον ἐν ἄλλοις τὴν κατὰ προσέγγισιν ἐποχὴν τῆς γεννήσεως καὶ ἀποβιώσεως τοῦ Στράβωνος.

Ὁ Στράβων συνέταξε βέβαια τὴν γεωγραφίαν αὐτοῦ ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Τιβερίου, τουτέστι μετὰ τὸ 767 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης, διότι ἐν μὲν τῷ πέμπτῳ τοῦ πονήματος τούτου[32] ἀναφέρει τὸ μαυσωλεῖον ὅπου ἦσαν αἱ θῆκαι τοῦ σεβαστοῦ Καίσαρος , καὶ τὸ πεδίον ἐν μέσῳ τοῦ ὁποίου ἔκειτο ὁ τῆς καύστρας αὐτοῦ περίβολος· ἐν δὲ τῷ ἕκτῳ[33] προσθέτει ὅτι ὁ Τιβέριος υἱὸς καὶ διάδοχος τοῦ Αὐγούστου Καίσαρος τοῦτον εἶχε κανόνα τῆς διοικήσεως καὶ τῶν προσταγμάτων.

Τούτου τεθέντος ἐξεταστέον ἐπὶ τίνων χρόνων τοῦ Τιβερίου κυρίως ἔγραφεν ὁ Στράβων. Ὁ Γερμανικὸς ἐθριάμβευσε τοὺς Χηρούσκους καὶ ἐζώγρησε τὸν Σεμιγοῦντα υἱὸν τοῦ Σεγέστσυ καὶ ἡγεμόνα τῶν Χηρούσκων, καὶ τὴν ἀδελφὴν αὐτοῦ Θουσνέλδαν γυναῖκα τοῦ Ἀρμενίου, καὶ υἱὸν τριετῆ τὸν Θουμελικὸν καὶ ἄλλους ἐπιφανεστάτους ἄνδρας[34]. Ὁ δὲ θρίαμβος οὗτος συνέβη ἐπὶ τῆς ὑπατείας τοῦ Γ. Γελλίου καὶ Τ. Πομπονίου[35], τουτέστι τῷ 770 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης. — Ὁ Τιβέριος ἐπιδώσας χρήματα ἀνέκτισε τὰς Σάρδεις, τὴν Μαγνησίαν καὶ ἄλλας τῆς Ἀσίας ἐπισήμους πόλεις ὑπὸ σεισμοῦ καταβληθείσας[36]· καὶ τοῦτο συνέβη κατὰ τὸ αὐτὸ ἔτος 770 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης[37].—Ἀρχέλαος ὁ βασιλεὺς τῆς Καππαδοκίας ἀναπεισθεὶς ὑπὸ τῶν κακοβούλων τοῦ Τιβερίου προτροπῶν μετέβη εἰς Ῥώμην, ἔνθα καὶ ἀπεβίωσε γενόμενος τοῦ γήρατος καὶ τῶν θλίψεων παρανάλωμα[38]· περὶ δὲ τοῦ βασιλέως τούτου λαλεῖ ὁ Στράβων ὡς ἤδη τεθνεῶτος[39].—Ζήνων ὁ υἱὸς τῆς Πυθοδωρίδος εἶχεν ἀρτίως κατασταθῆ βασιλεὺς τῆς μεγάλης Ἀρμενίας[40], καὶ τοῦτο συνέβη ὑπατεύοντος τὸ τρίτον τοῦ Γερμανικοῦ τῷ 772 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης[41].

Πρὶν ἢ χωρήσωμεν προσωτέρω ἀναγκαῖον εἶναι νὰ σημειώσωμεν τὰ ἑξῆς· φαίνεται μὲν ἐκ πρώτης ἀφετηρίας ἔλλογος ἡ ὑπόθεσις ὅτι ὁ Στράβων παρέλαβε μίαν μόνην καὶ ῥητὴν ἐποχὴν, ἵνα ἐκ ταύτης ὁρμώμενος προσδιορίσῃ τὰ διάφορα χρονικὰ σημεῖα ἐφ’ ὧν συνέβησαν τὰ ὑπ’ αὐτοῦ ἱστορούμενα· οὕτω δοξάζει καὶ ὁ Σούχητος (Souchet)[42]· ἀλλὰ τὸ πρᾶγμα ἔχει πάντη διαφόρως. Ὁ Στράβων ἐπλανᾶτο εἰς διαφόρους ἐποχὰς, ποτὲ μὲν εἰς ταύτην ἀνατρέχων, ποτὲ δὲ εἰς ἐκείνην, κατὰ τὸν χρόνον, ἐν ᾧ ἐτύγχανε συντάττων τὴν γεωγραφίαν αὐτοῦ, ἔργον πολυχρόνιον καὶ πολυποίκιλον, ἐπιφυλαττόμενος ἴσως νὰ ἀνάξῃ πάντα τὰ ἐν αὐτῇ μνημονευόμενα εἰς ἐν σταθερὸν χρόνου σημεῖον, ὅταν ἔμελλε νὰ δημοσιεύσῃ τὸ πόνημα. Διὰ ταῦτα λαλεῖ περὶ τῆς ἀποβιώσεως τοῦ Κότυος τοῦ Σαπαίου τοῦ ἐπὶ θυγατρὶ γαμβροῦ τῆς Πυθοδωρίδος, ὅστις ἐδολοφονήθη ὑπὸ Ῥεσκουπόρεως καὶ περὶ τοῦ πρεσβυτάτου τῶν ἐκείνου υἱῶν ὡς ἤδη δυναστεύοντος[43], καὶ οὕτω φθάνει μέχρι τοῦ 773 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης. Ἦτο ἤδη τρίτον καὶ τριακοστὸν ἔτος, ἀφ’ οὖ ὁ Δροῦσος εἶχε καταπαύσει τοὺς ἀκρατήτους αὐτοῦ κατὰ τῶν Κάρνων καὶ Νωρικῶν διωγμοὺς, ὁπότε ὁ Στράβων συνέταττε τὸ τέταρτον τῆς γεωγραφίας βιβλίον[44]· τοῦτο δὲ τὸ πολεμικὸν ἐγχείρημα κατὰ τῶν ἐναλπείων ἐκείνων λαῶν συνέβη τῷ 740[45], εἰς τὸ ὁποῖον, ἐὰν προστεθῶσιν ἔτη 33, προκύπτει πάλιν τὸ 773. Ἐν τῷ ἕκτῳ βιβλίῳ[46] λέγει ὅτι καὶ ἡ Μαρουσία περιῆλθε νυνὶ εἰς τὸν Ἰούβαν, καὶ πολλὰ μέρη τῆς ἄλλης Λιβύας. Πρὸς δὲ τὸ τέλος τοῦ δεκάτου ἑβδόμου[47] λαλεῖ περὶ τοῦ Ἰούβα ὡς νεωστὶ τελευτήσαντος τὸν βίον, προσθέτων ὅτι ὁ υἱὸς αὐτοῦ Πτολεμαῖος, ὁ γεννηθεὶς ἐκ τῆς θυγατρὸς τοῦ Ἀντωνίου καὶ τῆς Κλεοπάτρας, διεδέχθη τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ. Παρὰ δὲ Τακίτῳ[48] ἀναγινώσκομεν ὅτι ὁ Ἰούβας ἔζη ἐπὶ τῆς ὑπατείας τοῦ Κ. Ἀσινίου καὶ Κ. Ἀντιστίου, καὶ τῷ ἐφεξῆς ἔτει 778 Πτολεμαῖος ὁ υἱὸς διεδέχθη τὸν πατέρα καὶ, διὰ τὰς ὁποίας παρέσχεν ἐναντίον τοῦ Τακφαρίνα μεγάλας εἰς τοὺς Ῥωμαίους βοηθείας, προσηγορεύθη ὑπ’ αὐτῶν βασιλεὺς καὶ ἑταῖρος καὶ φίλος. Οὗτος εἶναι λοιπὸν, καθ’ ἡμετέραν γνώμην, ὁ ὅρος τῶν ἐποχῶν τοῦ Στράβωνος· διότι καὶ ὀχληρὸν καὶ δυσχερὲς εἶναι ἡ καθ’ ἕκαστα ἀπαρίθμησις τῶν συμβεβηκότων καὶ τῶν προσώπων, ὅσα ὁ Στράβων ἀναφέρει ὡς σύγχρονα αὑτοῦ, καὶ ἡ τούτων διάταξις κατὰ λόγον της προσηκούσης ἐποχῆς.

Ἀπεδείχθη λοιπὸν ὅτι ὁ Στράβων ἔζη καὶ ἔγραφεν ἔτι μετὰ τὸ 778, ὁπότε κατὰ Κοραῆν δὲν ἦτο πλέον μὲ τοὺς ζῶντας. Ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ ἔτους τούτου, ὡς ἀπὸ μέσου τινὸς καὶ σταθεροῦ τέρματος, ἀναδράμωμεν ἤδη εἰς τὰ ἐπὶ θάτερα, ὡς ἐφεξῆς· Ὁ Κάτων, λέγει ὁ γεωγράφος[49], κατά τι παλαιὸν ἔθος τῶν Ῥωμαίων, ἐξέδωκεν ἐπὶ τῶν καθ’ ἡμᾶς χρόνων τὴν Μαρτίῳ εἰς τὸν Ὀρτήσιον δεηθέντα· τοῦτο δὲ συνέβη τῷ 705 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης. Ἐν δὲ τῷ δεκάτῳ βιβλίῳ[50] λέγει, ἐφ’ ἡμῶν δὲ καὶ ἄλλην προσέκτισε πόλιν ἐν Κεφαλληνίᾳ Γάϊος Ἀντώνιος ὁ θεῖος Μάρκου τοῦ Ἀντωνίου, ὁπότε, φυγὰς γενόμενος μετὰ τὴν ὑπατείαν ἣν συνῆρξε μετὰ Κικέρωνος τοῦ ῥήτορος, διέτριψεν ἐν Κεφαλληνίᾳ. Καὶ ἡ μὲν ὑπατεία ἀνάγεται εἰς τὸ 691, ἀλλ’ ἡ ἐξορία τοῦ Γαΐου εἶναι τέσσαρα ἔτη μεταγενεστέρα[51]· προσθετέον ὅτι ἡ ἀνάκτισις πόλεως δὲν εἶναι ἀκαριαῖον ἔργον, οὐδὲ πιθανότητα ἔχει ὅτι ὁ Ῥωμαῖος ἐφρόντισεν εὐθὺς περὶ τούτου ἅμα ἔφθασεν εἰς Κεφαλληνίαν. Νομίζομεν λοιπὸν ὅτι ὀλίγον ἡ οὐδὲν κινδυνεύομεν νὰ πλανηθῶμεν τοῦ ἀληθοῦς, ἐὰν τὴν ἀνάκτισιν ταύτην τάξωμεν περὶ τὸ 700, καὶ ὑποθέσωμεν ὅτι ὁ Στράβων λαλεῖ περὶ ἐποχῆς ἐγγυτάτης εἰς τὴν νηπιότητά του. Ὅτι δὲ τοῦ γεωγράφου ἡ γέννησις δὲν συνέβη πρὸ τοῦ 700 δύναται νὰ ἐξαχθῇ καὶ ἐκ τῆς ἑπομένης εἰκασίας.

Διηγεῖται αὐτὸς ὅτι ὁ Δορύλαος, ὁ μητρόθεν τρίπαππος αὐτοῦ , παρέμεινεν ἐν Κνωσσῷ μετὰ τὸν θάνατον Μιθριδάτου τοῦ Εὐεργέτου, τουτέστι μετὰ τὸ 634 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης[52]. Ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ 634 μέχρι τοῦ 687, ὁπότε, κατὰ τὴν εἰκασίαν τοῦ Κοραῆ, ἐγεννήθη ὁ Στράβων, διαγίνονται ἔτη 53· ὥστε, καὶ τεθέντος ὅτι ὁ Δορύλαος ἐνυμφεύθη κατὰ τὸ αὐτὸ ἔτος τοῦ θανάτου τοῦ Εὐεργέτου, καὶ ὅτι ὁ Λαγέτας ἦτο ὁ πρωτότοκος αὐτοῦ, πρέπει νὰ δεχθῶμεν σειρὰν παραδόξων συγκυριῶν, ἵνα συμπεράνωμεν ὅτι ἐντὸς τῆς εἰρημένης περιόδου 53 ἐτῶν ἐγένοντο ἐκ Δορυλάου τέσσαρες συναπταὶ γενεαὶ, τουτέστιν ὁ Λαγέτας, ἡ θυγάτηρ αὐτοῦ, ἡ ἐγγόνη καὶ ὁ ἐξ ἐκείνης γεννηθεὶς Στράβων. Ὁ Δορύλαος εἶχε πρὸς τούτοις καὶ δεύτερον υἱὸν τὸν Στρατάρχαν, ὅστις, ακὶ τεθείσης τῆς διαδοχικῆς ταύτης ταχυγονίας, ἀδύνατον ἦτο νὰ γεννηθῇ πρὸ τοῦ 636, καὶ ἑπομένως ἀδύνατον νὰ ἦτο πρεσβύτερος τοῦ Στράβωνος εἰμὴ περὶ τὰ πεντήκοντα ἔτη, ἐὰν ὁ Στράβων ἐγεννήθη τῷ 687. Πῶς λοιπὸν ἠδύνατο οὗτος νὰ εἴπῃ ὅτι ἴδε τὸν προθεῖον τῆς μητρὸς αὑτοῦ ἐσχατόγηρον; Ἀνάγκη ἄρα νὰ συμπεράνωμεν ὅτι ἐγεννήθη ἐγγὺς τοῦ 700 ἀπὸ κτίσεως Ῥώμης. Καὶ ἐπειδὴ ἐν τῷ ΙΖ΄ τῆς γεωγραφίας ἱστορεῖ γινόμενα τοῦ 778, ἐὰν ὁ θάνατος δὲν κατέφερε τὸ δρέπανον κατὰ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ μόλις γράψαντος τὸν τελευταῖον στίχον τοῦ πονήματος τούτου, δυνάμεθα νὰ πιστεύσωμεν ὅτι ἔζησε καί τινα ἔτη μετὰ ταῦτα.

Πρὶν ἢ χωρήσωμεν ἐνδοτέρω τῶν παρατηρήσεών μας, ἐπειδὴ ὁ λόγος ἐνταῦθα περὶ Στράβωνος, δὲν δυνάμεθα νὰ παρέλθωμεν ἀψαύστως τὰς ὑποθέσεις δι’ ὧν ὁ Malte—Brun, μὲ ἰδιοτροπίαν ἐξ ἴσου καὶ κουφότητα σπουδάζει νὰ μᾶς πείσῃ ὅτι τοῦ ἡμετέρου συγγραφέως ἡ οἰκογένεια ἦτο ἐξ ἡμισείας ῥωμαία, καὶ ὅτι μάλιστα ὁ γενάρχης αὐτῆς ἦτο τῶν πελατῶν τοῦ Μεγάλου Πομπηΐου[53]. Ἰδοὺ οἱ λόγοι εἰς τοὺς ὁποίους ἰσχυρίζεται·

1ον. «Ὅτι τὸ ὄνομα εἶναι ῥωμαϊκὸν καὶ ἀνεμίχθη μὲ τὰ ὀνόματα τῶν μεγιστάνων ἀσιατικοῦ βασιλείου».—Ἀλλ’ ἡμεῖς ἴδομεν ὅτι ἑλληνικώτατον εἶναι τὸ ὄνομα Στράβων.

2ον. «Ὅτι ὁ γεωγράφος ἦτο εἰδήμων τῆς λατινικῆς γλώσσης ».—Ἀλλὰ καὶ ὁ σύγχρονος αὐτοῦ Διονύσιος ὁ ἱστορικὸς ἐγίνωσκε τὴν γλῶσσαν ταύτην, καὶ ὅμως εἶχε πατρίδα τὴν Ἀλικαρνασσόν.

3ον. «Ὅτι ἡ εἴδησις τὴν ὁποίαν εἶχε τῆς λατινικῆς γλώσσης ἀποδεικνύεται ἐκ τῶν ὑπ’ αὐτοῦ ἐπαγομένων μαρτυριῶν Φαβίου τοῦ Πίκτορος, Καικιλίου καὶ Ἀσινίου».—Ἀλλὰ καὶ ὁ Πλούταρχος πόσους δὲν ἐπιμαρτύρεται Λατίνους συγγραφεῖς, καὶ ὅμως ὁμολογεῖ ὅτι μετριωτάτην εἴδησιν εἶχε τῆς λατινίδος;

4ον. «Ὅτι πλεῖστος παρ' αὐτῷ ὁ λόγος τοῦ πολιτικοῦ μεγαλείου καὶ τῆς διοικητικῆς τῶν Ῥωμαίων συνέσεως».—Καὶ ἄλλοι συγγραφεῖς Ἕλληνες διεθρύλλησαν ταῦτα περιφανῶς καὶ ἐξύμνησαν, μάλιστα δὲ ὁ Πολύβιος, ὁ Διονύσιος καὶ ὁ Πλούταρχος .

5ον. «Ὅτι τὸ φρόνημα αὐτοῦ μοναρχικὸν, ἐξ οὗ γίνεται δῆλον ὅτι ἐτράφη μὲ τὰς ῥωμαϊκὰς ἰδέας τῶν τελευταίων χρόνων».— Ἀλλὰ καὶ ἐπ' αὐτῶν ἔτι τῶν χρόνων τῆς ἐλευθέρας Ἑλλάδος, φιλόσοφοι καὶ ἱστορικοὶ καὶ ποιηταὶ ἐφρόνουν ὅτι λυσιτελὴς ἦτο ἡ μονοκρατορία· ὥστε ἡ περὶ τούτου δόξα τοῦ Στράβωνος δεικνύει τὸ πολὺ τὴν ἐποχὴν καθ' ἣν ἔζη, ὄχι δὲ καὶ τὴν ἀρχεγονίαν αὐτοῦ. Σημειωτέον πρὸς τούτοις ὅτι ὁ Στράβων ἦτο ἀνὴρ Ποντικὸς, ἀνήκων εἰς οἰκογένειαν αὐξηθεῖσαν ἐκ τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ βασιλέως Μιθριδάτου, καὶ συνέγραφεν ἐπὶ τῆς βαθυβούλου τυραννίας τοῦ Τιβερίου καὶ μετὰ τοσαῦτα τραύματα τῶν ἐμφυλίων πολέμων. Καὶ εἰμὲν οἱ λόγοι αὐτοῦ εἶναι κατὰ τι θωπευτικοὶ, δὲν ἔχουσιν ὅμως τίποτε ἐμφατικόν. «Χαλεπὸν δὲ (λέγει) ἄλλως διοικεῖν τὴν τηλικαύτην ἡγεμονίαν, ἢ ἑνὶ ἐπιτρέψαντες ὡς πατρί· οὐδέποτε γοῦν εὐπορῆσαι τοσαύτης εἰρήνης καὶ ἀφθονίας ἀγαθῶν ὑπῆρξε Ῥωμαίοις καὶ τοῖς συμμάχοις αὐτῶν, ὅσην Καῖσάρ τε ὁ Σεβαστὸς παρέσχεν, ἀφ’ οὗ παρέλαβε τὴν ἐξουσίαν αὐτοτελῆ, καὶ νῦν ὁ διαδεξάμενος υἱὸς ἐκεῖνον παρέχει Τιβέριος, κανόνα τῆς διοικήσεως καὶ τῶν προσταγμάτων ποιούμενος ἐκεῖνον, καὶ αὐτὸν οἱ παῖδες αὐτοῦ Γερμανικὸς τε καὶ Δροῦσος, ὑπουργοῦντες τῷ πατρὶ».[54]

6ον. «Ὅτι ἐπαινεῖ τὸν Πομπήϊον τὸν Στράβωνα, ἄνδρα ὀλίγης τιμῆς ἄξιον».—Καὶ τί λέγει περὶ αὐτοῦ ὁ γεωγράφος; « Πομπήϊος δὲ Στράβων, ὁ Μάγνου πατὴρ, κακωθεῖσαν (τὴν πόλιν Κῶμον) ὑπὸ τῶν ὑπερκειμένων Ῥαιτῶν συνῴκικισεν· εἶτα Γάϊος Σκηπίων περὶ τρισχιλίους προσέθηκεν· εἶτα ὁ θεὸς Καῖσαρ πεντακισχιλίους ἐπισυνῴκισεν, ὧν οἱ πεντακόσιοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρξαν οἱ ἐπιφανέστατοι»[55].

7ον. « Ὅτι Φαίνεται ἐν ἴσῳ λόγῳ τιθέμενος τὸν Σερτώριον, διότι ἐχθρὸν τοῦ Πομπηΐου, καὶ τὸν Οὐρίαθον τὸν λῃστὴν, ἀναιρῶν οὕτω τοῦ πρώτου τὸν ἔνδοξον θάνατον».—Οὐδὲν τοιοῦτον παρὰ Στράβωνι. Οἱ Ἰβηροὶ, λέγει ὁ συγγραφεὺς οὗτος, τολμῶσι μὲν τὰ μικρὰ, ἀποκνοῦσι δὲ τὰ μεγάλα, διὰ τὸ μὴ κατασκευάζειν εἰς ἑαυτοὺς δυνάμεις καὶ κοινωνίας μεγάλας. «Εἰ γαρ δὴ συνασπίζειν ἐβούλοντο ἀλλήλοις, οὔτε Καρχηδονίοις ὑπῆρξεν ἂν καταστρέψασθαι ἐπελθοῦσι τὴν πλείστην αὐτῶν ἐκ περιουσίας, καὶ ἔτι πρότερον Τυρίοις, εἶτα Κελτοῖς· οὔτε τῷ ληστῇ Οὐριάθῳ καὶ Σερτωρίῳ, καὶ εἴτινες ἕτεροι δυναστείας ἐπεθύμησαν μείζονος»[56]. Καὶ ἐν τῷ ἕκτῳ[57]. Τὴν γὰρ Ἰβηρίαν οὐκ ἐπαύσαντο (Ῥωμαῖοι) ὑπαγόμενοι τοῖς ὅπλοις, ἕως ἅπασαν κατεστρέψαντο, Νουμαντίνους ἐξελόντες, καὶ Οὐρίαθον καὶ Σερτώριον ὕστερον διαφθείραντες, ὑστάτους δὲ Καντάβρους». Ἐνταῦθα τοῦ γεωγράφου οἱ λόγοι προφανῶς δὲν ἀποβλέπουσιν εἰς τὸν Σερτώριον, οὗτινος καὶ ἀλλαχοῦ ποιεῖται μνείαν ὡς ἀγωνισαμένου ἐν Ἰβηρίᾳ πρὸς τε τὸν Μέτελλον καὶ τὸν Πομπήϊον[58]. Καὶ εἰμὲν εἰς τὰ δύο ταῦτα χωρία συνεκφέρεται μετὰ Οὐριάθου, οὐδὲν ἧττον συνεκφέρεται καὶ μετὰ ἐνδόξων λαῶν, διότι ὁ λόγος ἀπῄτει ν’ ἀπαριθμηθῶσιν ἅπαντα τὰ προσκόμματα, ὅσα οἱ Ῥωμαῖοι ὑπερπηδήσαντες καθυπέταξαν τὴν Ἰβηρίαν. Ἀγνοοῦμεν δὲ ἐὰν ἔνδοξος ὑπῆρξεν ὁ θάνατος τοῦ ἐξ ἐπιβουλῆς φονευθέντος Σερτωρίου.

8ον. «Ὅτι ἐμαθήτευσε παρὰ τῷ Ἀριστοδήμῳ, ὅστις καὶ τῶν τέκνων ἐχρημάτισε τοῦ Μεγάλου Πομπηΐου παιδαγωγός».—Εἰναι ἀληθὲς, ἀλλὰ τί πρὸς τὸν σκοπὸν; Ἡ σοφία εἶναι ὡς ὁ ἥλιος εἰς τὸν ὁποῖον ὑποτρέχουσι πάντες, ἵνα θερμανθῶσιν. Ἔπειτα τῶν μὲν τέκνων τοῦ Μεγάλου Πομπηΐου ἐπιστατῶν ἐν Ῥώμῃ ὁ Ἀριστόδημος, ἠρκεῖτο εἰς τὴν γραμματικὴν σχολὴν ὁ δὲ Στράβων διήκουσε, τοῦ διδασκάλου τούτου ἤδη ἐσχατογήρου ὄντος ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ- Νύσῃ, ἔνθα δύο συνῆχε σχολὰς, πρωῒ τὴν ῥητορικὴν, καὶ δείλης τὴν γραμματικήν[59]. Ἀλλὰ νῦν ἡμῖν τὸ χαρίεν, τουτέστιν ἡ θετικωτέρα τῶν εἰκασιῶν τοῦ Malte—Brun, ὡς αὐτὸς πάλιν τὴν ὀνομάζει.

9ον. «Ὅτι ὁ πατὴρ τοῦ Πομπηΐου εἶχε μάγειρόν τινα ὀνόματι Μενογένη, στραβίζοντα ὡς ὁ δεσπότης αὐτοῦ. Ὁ στραβὼν οὗτος ἐγένετο ὕστερον, ἴσως ἀπὸ κληρονομίας, δοῦλος ἢ πελάτης τοῦ Μεγάλου Πομπηΐου, ὅστις, ἁβροδίαιτος ὢν καὶ πολυτελὴς περὶ τὴν τράπεζαν (καὶ ἐνταῦθα σημειωτέον ὅτι ὁ Πλούταρχος τὸν λέγει ἐξ ἐναντίας λιτότατον), ἴσως παρέλαβε τοῦτον μεθ’ ἑαυτοῦ, ὅτε ἐστράτευεν ἐπὶ τὴν Ἀσίαν. Ὁ μάγειρος προυβιβάσθη ἴσως εἰς τὸ ἀξίωμα γενικοῦ καταλυματίου, καὶ διὰ τῆς προστασίας τοῦ Πομπηΐου πιθανὸν ὅτι ἐνυμφεύθη ἐπίκληρον κόρην ἐπιφανοῦς τινος οἰκογενείας, τὴν ὁποίαν αἱ φοραὶ τῶν περιστάσεων κατέστησαν ὑποχείριον τοῦ στρατάρχου τούτου».—Τὰ τοιαῦτα, ὡς διεγείροντα εἰς τοὺς ἀναγνώστας ἄσβεστον γέλωτα, οὐδεμιᾶς χρήζουσιν ἀνασκευῆς. Ἀκούσωμεν λοιπὸν καὶ τὸν ἑξῆς δέκατον λόγον·

10ον. «Ὅτι ὁ Στράβων εἶχεν ἀμβλεῖαν ὅρασιν».—Πόθεν δῆλον; Οὔτε αὐτὸς οὔτε ἄλλος τις μαρτυρεῖ τὸ τοιοῦτον· ἀλλ’ οὐδὲν διαφέρει, διότι «καὶ ὅσα ἡμαρτημένως λέγει περὶ τῆς παραλλήλου θέσεως τῶν νήσων Αἰθαλίας, Κύρνου καὶ Σαρδοῦς πρέπει κατὰ συνέπειαν ν’ ἀποδοθῶσιν εἰς τὸν στραβισμὸν, τὸν ὁποῖον ὁ γεωγράφος ἐκληρονόμησε παρὰ τοῦ μαγείρου τοῦ πατρὸς αὑτοῦ ».

Τελευτῶν δὲ ὁ Malle—Brun, πιστεύει (καὶ ἂς τὸ πιστεύῃ μόνος) ὅτι συλλήβδην οἱ ἐκτεθέντες λόγοι αὐτοῦ εἶναι συνακτικοὶ, καὶ ὅτι ἡ λύσις τούτων (καὶ ἡμεῖς νομίζομεν ὅτι τοὺς ἐλύσαμεν ἀρκούντως) θέλει ἐπιχύσει νέον, φῶς εἰς τὴν γραμματολογικὴν ἱστορίαν πονήματος ἐπισήμου. Ἰδοὺ πῶς γεωγράφος τῶν καθ’ ἡμᾶς χρόνων περιφανὴς συγγράφει τὸν βίον τοῦ κορυφαίου τῶν ἀρχαίων γεωγράφων.

  1. ↑ Β, ί. § 477.
  2. ↑ Αὐτόθι.
  3. ↑ Ἀππιαν. Μιθριδ. πολ. § 17.
  4. ↑ Μεμν. παρὰ Φωτίῳ. Βιβλ. 224.
  5. ↑ § 33.
  6. ↑ Αὐτόθι. § 49.— Πλουτ. Βίος Σύλλα.
  7. ↑ Στραβ. Β, ιβ΄. §, 557.
  8. ↑ Αὐτόθι. Β, ί. §, 477 καὶ 478.
  9. ↑ Αὐτόθι. Β, ί. §, 477.
  10. ↑ Ὅρα τὴν προσφωνηματικὴν αὐτοῦ πρὸς Πάπαν Παῦλον τὸν Β΄.
  11. ↑ De Reg. inst.
  12. ↑ De hist. graec. B, β'. K, έ.
  13. ↑ Στραβ. Β, ί. § 477, καὶ Β, ιβ΄. § 557.
  14. ↑ Ἐν Βίῳ Λευκ. § ίζ’.
  15. ↑ Στραβ. Β, ιά. § 499.
  16. ↑ Αὐτόθι. Β, ιβ΄. § 557 καὶ 558.
  17. ↑ Μιθριδ. Πολ.
  18. ↑ Τεμαχ. 115.
  19. ↑ Στραβ. Β, ιβ΄. §, 558.
  20. ↑ Προλεγ· σ, β΄—θ΄.
  21. ↑ Στραβ. Β, ιγ΄. § 618.
  22. ↑ Πλουτ. ἐν βίῳ Πομπ. — Πλιν. Β, ζ΄, Κ, 25.
  23. ↑ Πλουτ. αὐτόθι. — Vell. Palere § 23.
  24. ↑ Πλιν. Β, κέ. Κ, 2.
  25. ↑ Πλιν. Β, ζ΄. Κ, 21.
  26. ↑ Στράβ. Β, ή. § 373.
  27. ↑ Αὐτόθι. Β, ί. § 485.
  28. ↑ Β, μέ.
  29. ↑ Β, ιζ΄. 829.
  30. ↑ Δειπνοσ. Β, ιδ'. Κ, 30.
  31. ↑ Κικέρ. Ἐπις. πρὸς Ἀττ. β'.
  32. ↑ § 236.
  33. ↑ § 288.
  34. ↑ Αὐτόθι. Β, Ζ΄. §, 291.
  35. ↑ Τακιτ. χρον. Β, β'. §, 35.
  36. ↑ Στράβ. Β, ιβ΄. §, 579.
  37. ↑ Τακιτ. χρον. Β, β΄. § 37.
  38. ↑ Αὐτόθι. § 35.
  39. ↑ Στράβ. Β, ιβ΄. § 556.
  40. ↑ Αὐτόθι.
  41. ↑ Τακιτ. χρον. Β, β΄. § 43.
  42. ↑ Hist. Chron. de Pythodoris, σ, 41.
  43. ↑ Στράβ. Β, ιβ΄. § 556.
  44. ↑ Β, δ'. § 207.
  45. ↑ Δίων. Κασσ. Β, δ', σ, 531.
  46. ↑ § 288.
  47. ↑ § 828 καὶ 829.
  48. ↑ Χρον. Β, δ'. § 8, 27 καὶ 29.
  49. ↑ Β, ιβ΄. § 515.
  50. ↑ §, 455.
  51. ↑ Δίων. Κασ. Β, λς΄.
  52. ↑ Β, ί, ξ 477.
  53. ↑ Biogr. univ. Λέξ. Στράβων.
  54. ↑ Β, ς΄. § 288.
  55. ↑ Β, έ. § 213.
  56. ↑ Β, γ΄. § 158.
  57. ↑ § 289.
  58. ↑ Β, γ΄. § 161 καὶ 162.
  59. ↑ Β, ιδ'. § 650.
Ανακτήθηκε από «https://el.wikisource.org/w/index.php?title=Ελληνομνήμων_ή_Σύμμικτα_Ελληνικά/Αριθμός_2/Παρατηρήσεις_και_προσθήκαι&oldid=129086»