Εις τον Ναπολέοντα αποθανόντα εις την Αγίαν Ελένην

Εἰς τὸν Ναπολέοντα ἀποθανόντα εἰς τὴν Ἁγίαν Ἑλένην
Συγγραφέας:
Το ποίημα παρατίθεται όπως δημοσιεύθηκε στον πρώτο τόμο από τα Άπαντα του Παναγιώτη Σούτσου (1851). Μια διαφορετική εκδοχή μεταφέρεται από τον Κωνσταντίνο Χαντζερή, στο βιβλίο «Ελληνικός Νέος Παρνασσός ή Απάνθισμα των Εκλεκτοτέρων Ποιήσεων της Αναγεννηθείσης Ελλάδος» (1841). Η εκδοχή αυτή παρατίθεται στις υποσημειώσεις.[1]


1.
Ἡ βαρυβοῶσα Αἴτνα ἐκρηγνύεται, καὶ πρῶτον
χύνει φῶς φλογῶν χιλίων, κεραυνῶν χιλίων κρότον·
πλὴν μακροβολεῖ καὶ λίθον μετὰ ταῦτα κολοσσαῖον,
στις οὐρανοῦψουται φωσφορίζων τε καὶ καίων.
Μεταξὺ φλογῶν μεγάλων
οὕτως ἡ βοῶσα Αἴτνα τῆς Μεταβολῆς τῶν Γάλλων
ἔῤῥιψε τὸν Βοναπάρτην τὸν υἱὸν τῆς Εἱμαρμένης·
ἔτεκε τὸν γίγαντά του ὁ σεισμὸς τῆς οἰκουμένης.

2.
Ἀναβὰς ὡς ὁ Ἀννίβας εἰς τῶν Ἄλπεων τὴν πλάτην
μέγας ἀνδριὰς εἰς μέγαν ἀνυψοῦται στηλοβάτην·
αἱ χειρόκτιστοι δὲ Ἄλπεις αἱ τοῦ Νείλου Πυραμίδες
γίνονται τῆς Τιτανείου κλίμακός του αἱ βαθμίδες,
ἐπειδὴ τὴν ἐρημίαν
διατρέξας τοῦ Καμβύσου, καὶ κυβεύσας τὴν Ἀσίαν
χιλιάδας εἰς Μαρέγγον ὁδηγεῖ τριακοσίας
καὶ εἰς μέγαν ἀναβαίνει θρόνον αὐτοκρατορίας.

3.
Κλείεις Γίγα! τὴν Ἀγγλίαν εἰς τὸ κῦμα· τὴν Αὐστρίαν
εἰς τὴν Ὀστερλίτσην σφάζεις κ' εἰς τὴν Γέναν τὴν Πρωσίαν·
κ' εἰς τὴν Φρεϊλάνδην φθάνων τὰ πλευρὰ τοῦ βοῤῥᾶ Ῥώσσου
τὰ πτεροραπίζει ἅμα καὶ περᾷ ὁ ἀετός σου·
οὕτω σύμπαντας δαμάζεις
καὶ ὡς σκῆπτρον σου τὴν σφαῖραν τὴν ὑδρόγειον βαστάζεις.
Τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου τὴν Ἀνατολὴν νικήσας
καὶ τοῦ Καίσαρος τὴν Δύσιν εἰς τὸ Κράτος σου ἐγκλείσας.

4.
Στρατιὰν ἐξ ἐθνῶν ἔχων καὶ αὐλὴν ἐξ ἡγεμόνων
ἔδραμες εἰς τὴν Ῥωσσίαν τὴν μητέραν τῶν χιόνων·
ἀλλ' ἀπέβαλες τὸν κόσμον εἰς αὐτῆς τὰς πεδιάδας
ἑκατὸν ὡς ἄλλος Ξέρξης ἀπωλέσας μυριάδας·
τότε ἡ ἐκθρονισθεῖσα
παρὰ Σοῦ Ἐλευθερία σ' ἐξεθρόνισε φανεῖσα·
τότε σύροντες ὡς λείαν τὴν μακράν σου ἁλουργίδα,
δέκα ἔκοψαν Μονάρχαι μίαν ὁ καθεὶς χλαμύδα·

5.
Σὲ τὸν Ῥήγουλον τὰ πλοῖα τῆς ἀπίστου Καρχηδόνος
ποῦ σὲ φέρουσιν ἐν μέσῳ τοῦ ἐκθάμβου σου αἰῶνος!
Πῶς! ὁ Τροπικὸς σὲ βλέπει Προμηθέα δεδεμένον!
Ὁ Ὠκεανὸς σ' ἐμπαίζει ἄγρυπνός σου φύλαξ μένων
ὦ! ἀπὸ τοῦ Γολγοθά σου
τὶ ἐσκέπτου σπέιρων κάτω εἰς τὴν γῆν τὰ βλέμματά σου;
Ἔπιεν εἰς τὸν σταυρόν του ὁ Θεὸς τῆς Παλαιστίνης,
ὅσον ὄξος ἐποτίσθης θλίψεως καὶ καταισχύνης;

6.
Ποία πτῶσις!... ὁ νοῦς φρίττει· ὁ κρημνὸς τῆς πτώσεώς σου
ἴσος πρὸς τὸν κολοφῶνας τῆς ποτὲ ὑψώσεώς σου!
Πλὴν καὶ εἰς τὸν ἄλλον κόσμον δέσμιος τῶν Ἡγεμόνων,
τὰς ἀλύσεις σου σαλεύων ἔφερες εἰς τοῦτον κλόνον...
Εἰς τὸ ἓν ἐφάνης ζήσας
ἡμισφαίριον τοῦ κόσμου, εἰς τὸ ἄλλο τελευτήσας.
Οἱ ἡμίσεις τῶν ἀστέρων ἔφεγξαν τὰ σπάργανά σου·
καὶ οἱ ἄλλοι των ἡμίσεις ἔφεγξαν τὰ σάβανά σου.

7.
Εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνέβης· ὁ Θεὸς ἐθορυβήθη·
σὲ ἰδὼν, τὸν ἀποστάτην ἄγγελόν του ἐνθυμήθη.
Καὶ ὡς εἶπες εἰς τοὺς δύω ἴσους σου «ἂν ἐδυνάμην!
Ὁ Θεὸς εὐθὺς τὸ σκῆπτρον ἔσφιγξεν εἰς τὴν παλάμην.
Μὴ ψυχαλητέρα
ἐκ καταβολῆς τοῦ κόσμου μὴ ἀνέβη τὸν αἰθέρα;
Μετὰ σὲ τὸν μέγαν τύπον ἔθραυσε τῆς πλάσεώς του
ὁ Θεὸς εἰς τὰ συνήθη τραπεὶς ἔργα τῆς χειρός του.

8.
Ἡ συντέλεια ὦ Γίγα! ὅταν φθάσῃ τῶν αἰώνων
δύω λάμψουσιν ἐν μέσῳ τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων μόνον
κ' ἐπ' αὐτῶν ὡς ἄνω δύω ἀσκῶν πλεύσεις ἀαννάως,
μέχρις οὗ πνιγῇ ὁ χρόνος καὶ αὐτὸς ὑπὸ τὸ χάος·
καὶ ἡ Τελευταία Κρίσις
ὡς σημάνῃ καὶ ῥιγήσῃ ἔντρομος ἡ πᾶσα κτίσις,
ὅταν θεαθῇς τὰ ὄρη τῶν ὀστέων καὶ κρανίων
«Εἰς τὴν γῆν κ' ἐγὼ, σὺ κράξεις, τόσον ὕψωσα μνημεῖον!»

9.
Ἀλλὰ πῶς τῶν Παρισίων σείεται ἡ πόλις ὅλη!
Πῶς! ἑνὸς τὴν κόνιν τόσοι στρατοὶ ἔφερον καὶ στόλοι!
Πῶς! νεκρὸς εἰς μικρὰν θήκην, μέγας ὡς ἡ οἰκουμένης
ὁ τῆς Δύσεως Μωάμεθ εἰς τὴν Μεδινὰν ἐμβαίνει!...
Βασιλεῖς καὶ λαοὺς κρίναν
ἔρχεται τὸ μέγα ξίφος τὸ τὰς Πυραμίδας κλίναν.
Ἔφερε τοιοῦτον ξίφος μία μόνη χείρ τις ἄλλη,
ἡ τοῦ θεομάχου μόνον Ἐωσφόρου ἡ μεγάλη.

10.
Νικητὴς ἰδοὺ ὁ Ἕλλην αὐτοκράτωρ τοῦ θανάτου
φέρων τὸν λευκὸν ἐκεῖνον τοῦ Μαρέγγου τρίβωνά του,
καὶ τὸν ἄστρινόν του πίλον, καὶ τὸ μέγα του κρανίον
τὸ τῆς κτίσεως ἁπάσης τὴν κατάκτησιν ἐγκλεῖον...
Ὦ! ἀνάβηθ' εἰς τὴν στήλην
καὶ τοὺς δύω θλίβ' αἰῶνας εἰς παλάμην μίαν κοίλην!
Μεταξὺ αἰώνων δύω εἰς τὴν γῆν φανεὶς μεγάλων,
ἀπεπλάνησας τὸν ἕνα, ὑπεδούλωσας τὸν ἄλλον.

  1. Εἰς τὸν Ναπολέοντα (1841)

    1.
    Σὲ τὸν Ῥήγουλον δεσμότην ποῦ ὴ ναῦς τῆς Καρχηδόνος
    ποῦ σὲ φέρει ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ἐκθάμβου σου αἰῶνος;
    Πῶς! ὁ Τροπικὸς σὲ βλέπει Προμηθέα δεδεμένον;
    Ῥίπτεσαι εἰς μικρὰν νῆσον, λείψανον μικρὸν καὶ μένον
    γῆς μεγάλης ποντισθείσης,
    ἐξαφανισθέντος κράτους λείψανον καὶ σὺ ἐπίσης;
    Ἔξω βρέμει τῆς εἰρκτῆς σου, εἰς τὴν δέσμευσίν σου χαίρων
    ἄγρυπτος σου δεσμοφύλαξ ὁ Ὠκεανὸς ὁ γέρων;

    2.
    Ἤθελες τὴν γῆν σκηνήν σου, στρατιώτας σου τοὺς δήμους,
    τοὺς μονάρχας δεκανεῖς σου εἰς τὸ νεῦμά σου προθύμους.
    Ἔπρεπε κἂν ν' ἀποθάνῃς, μὲ τὰς χεῖράς σου κυκλόνων
    εἰς τοῦ Βατερλῶ τὴν μάχην τὸν πολεμικόν σου θρόνον.
    Ὡς ὁπλίτης πληγωμένος,
    κ' ἐγκολπούμενος τὸν μέγαν θυρεόν του μὲ πᾶν σθένος.
    Ἀλλ' ἀπόμαχον σὲ εἶδαν εἰς τὴν ἄμμον ξηρᾶς νήσου
    νὰ ἰσχνογραφῇς τὰς μάχας τῆς θαυματουργοῦ ζωῆς σου.

    3.
    Ποία πτῶσις!... ὁ νοῦς φρίττει· ὁ κρημνὸς τῆς πτώσεώς σου
    ἴσος μὲ τὸν κολοφῶνας ἴσος τῆς ὑψώσεώς σου!
    Ἀλλὰ καὶ ῥιφθεὶς δεσμότης, ἀφ' ἑνὸς εἰς ἄλλον πόλον,
    μ' ἕν σου βῆμα εἰς ἐκεῖνον, ὑπεκίνεις αὐτὸν ὅλον.
    Κ' εἰς τὴν θέαν μικροῦ πλοίου
    τρέμοντες μὴν ἐκ τοῦ κάτω ἀναβῇς ἡμισφαιρίου,
    οἱ μονάρχαι μὲ κορώνην ἔκραζαν σαλευομένην
    «Ἔρχεται; ν' ἁρπάσῃ πάλιν ἔρχεται τὴν οἰκουμένης;»'

    4.
    Σ' ἔθεσαν, ὁ πένης ὅπου ψάλτης τῆς Λυσιτανίας
    ἔθεσε τὸν φοβερόν του δαίμονα τῆς τρικυμίας·
    ὁ τοῦ Καίσαρος κομήτης εἰς τὸ τέρμα τῆς ζωῆς σου,
    ἐπεσκέφθη τοὺς σκοπέλους τῆς ἐρημικῆς σου νήσου,
    κ' ἔστρεψας πρὸς πόλον ξένον
    πρὸς ἀστερισμοὺς ἀγνώστους ὀφθαλμὸν άπεσβυσμένον.
    Ὁ μισὸς οὐρανὸς οὕτω, ἔφεγξε τὰ σπάργανά σου·
    καὶ τὸ ἄλλο ἥμισύ του ἔφεγξε τὰ σάβανά σου.

    5.
    Αἴνιγμα εἰς τοὺς αἰῶνας θέλεις μένει χωρὶς λύσιν
    ἄνθρωπε – πυραμίς! μόνε καὶ πρωτότυπε τὴν φύσιν!
    Τὸν παγκόσμιον ὁ πρῶυος ὠνειρεύθης βασιλέα.
    Τὸ ἀνάστημα ὑπῆρξες ἴσος, ὡς ἡ κολοσσαία
    ἐπανάστασις τῶν Γάλλων.
    Ἀπὸ νήσου βράχον ἦλθες, καὶ εἰς νήσου βράχον ἄλλον
    ἔπεσας, ἡ βόμβα ἥτις εἴκοσι βροντῶσα χρόνους,
    εἴκοσιν εἰς τὴν ὁδόν σου ἔθραυσες ἀρχαίους θρόνους.

    6.
    Ὡς εἰς τὴν χαλκῆν σου στήλην, ἐπὶ τούτου τοῦ αἰῶνος
    ἀνυψοῦσαι παρομοίως, καὶ αὐτὸν δεσπόζεις μόνος
    ὦ ἀθάνατός σου δόξα! ἐὰν τῶν λαῶν Μεσσίας,
    εὐαγγέλιον εἰς τούτους ἔφερες ἐλευθερίας!
    Ἀλλ' εἰς ἅρμα, αἷμα στάζον,
    κατακτήσεως διῆλθες τὸ κοράνιον βαστάζων,
    τὸν ἐφ' ὅλης τῆς γῆς θρόνον ν' ἀναβῇς ποθῶν καὶ πνέων,
    στρατὸν θέλων ἀπὸ ἔθνη καὶ αὐλὴν ἐκ βασιλέων.

    7.
    Ἀλλὰ πῶς! τῶν Παρισίων σείεται ἡ πόλις ὅλη;
    Πῶς! ἑνὸς τὰ ὀστᾷ τόσοι φέρουσι στρατοὶ καὶ στόλοι!
    Πῶς! νεκρὸς εἰς μικρὰν θήκην, μέγας ὡς ἡ οἰκουμένη,
    ὁ τῆς δύσεως Μωάμεθ εἰς τὴν Μεδινὰν ἐμβαίνει!
    Εἰς τὴν Μόσχαν, εἰς τὴν Βιένναν,
    εἰς Βαγράμην Ὀστερλίτζην, Φρεϊλάνδην, τε καὶ Γέναν
    τὰ ὀστᾶ τὰ ἐν τῷ μέσῳ κείμενα τῶν πεδιάδων!

    8.
    Νικητὴς ἰδοὺ ὁ Κόρσος - Αὐτοκράτωρ τοῦ θανάτου
    μὲ τὸν παλαιὸν καὶ μαῦρον τοῦ Μαρέγγου τρίβωνά του,
    μὲ τὸν ἄστρινόν του πίλον, μὲ τὸ μέγα του κρανίον
    τὸ τῆς κτίσεως ἁπάσης τὴν κατάκτησιν ἐγκλεῖον,
    μὲ τοὺς σχίσαντας, πορφύρας
    καὶ βασιλικοὺς στεφάνους τῶν ποδῶν του πτερνιστήρας,
    μὲ τὸ νεῦμα, ὁποῦ εἶχαν οἱ Μονάρχαι τῆς γῆς τρέμει,
    μὲ τὸ ξίφος, ὁποῦ εἶχε τὴν Εὐρώπην διχοτέμει.

    9.
    Δὲν ἐβάσταξε τοιοῦτον ξίφος δεξιά τις ἄλλη,
    ἡ τοῦ θεομάχου μόνον Ἑωσφόρου ἡ μεγάλη.
    Ἔρχεται τὸ μέγα ξίφος, τὸ τὰς Πυραμίδας κλίναν,
    τὸ τὴν ναυτικὴν Ἀγγλίαν ἀποκόψαν καὶ μακρύναν
    ἀπὸ τὴς Εὐρώπης πάσης.
    Ἔρχεται τὸ μέγα ξίφος, τὸ χωρίσαν τὰς ἐκτάσεις
    καὶ τὰ ὅρια χαράξαν ἡγεμονιῶν ἀπείρων
    εἰς τὸν πίνακα τῆς πρώτης τῶν τριῶν τῆς γῆς ἡπείρων.