Εις άγαλμα
| Εις άγαλμα Συγγραφέας: |
Ἦτον ὡραῖον ἄγαλμα ἀρχαιοτάτων χρόνων,
Σωθὲν ἐκ τῶν κατακτητῶν, σωθὲν ἐκ τῶν αἰώνων·
Θλίψιν τινὰ ἐξέφραζεν ἡ ευγενὴς μορφή του,
Καὶ ἔργον μεγαλοφυοῦς ἐφαίνετο τεχνίτου.
Ἐνιαχοῦ τὰ μέλη του ἐκάλυπτε τὸ βρύον,
Ὁ πέπλος ὁ ἐπίσημος τῶν παλαιῶν μνημείων,
Καὶ σαῦρα ποικιλόχροος ἐκρύπτετο μὲ τρόμον,
Καθὼς ἀντήχει βάδισμα ἀνθρώπου εἰς τὸν δρόμον.
Ἡ θέα του εἰς λογισμοὺς μ' ἐβύθισε παντοίους,
Καὶ εἰς τοὺς χρόνους μ' ἔφερε τοὺς παλαιοὺς, τοὺς θείους·
Εἰς τὴν μεγάλην ἐποχὴν ὅτ' ἤμην μοὶ ἐφάνη,
Ἀλλ' ἦτο μόνον ὄνειρον, ἀλλ' ἦτο μόνον πλάνη!
Ὁ ἥλιος ἐκρύπτετο, καὶ ἦτον ἤδη δείλη,
Ὅτ' εἶπον εἰς τὸ ἄγαλμα μὲ τῆς ψυχῆς τὰ χείλη.
«Εἰπέ μου, ἄγαλμα ὡραῖον,
Τὰς πράξεις ἐποχῶν ἀρχαίων,
Ὧν εἶσαι μάρτυς ἀληθής·
Εἰπὲ τὶ ἤκουσας, τὶ εἶδας,
Πόσας χαρὰς, πόσας ἐλπίδας,
Εἶδας περώσας ἀπαθής.
Σ' ἔγλυψεν ἴσως ὁ Φειδίας,
Φανεὶς διὰ τῆς εὐφυΐας
Θεῶν ἀνώτερος θνητός.
Ὁποία δόξα ἀνθρωπίνη!
Ἀνθρώπους ἔπλασαν ἐκεῖνοι,
Καὶ ἔπλασε θεοὺς αὐτός.
Τὰ ἔργα του ἐκεῖνα πλάττων
Ἐδῶ τὸ μέτωπον ὁ Πλάτων
Ἐστήριξ' ἴσως ἐμβριθὴς,
Μέτωπον κόσμους περικλεῖον,
Καὶ τοῦ ὁποίου τὸ φορτίον
Θὰ σὲ ἐκλόνισεν εὐθύς.
Ἐντεῦθεν μὲ τὸν Περικλέα
Ἡ Ἀσπασία ἡ ὡραία
Διέβη ἴσως τὸν κλεινὸν,
Ὅτε αὐτοῦ ἡ φαντασία
Ἐδημιούργει τὰ μνημεῖα
Τὰ θαυμαστὰ τῶν Ἀθηνῶν.
Τὸν ἔρωτα αὐτῶν ταράττων
Καὶ τὰ κομψὰ ληρήματά των
Ἵστασο σὺ παρατηρῶν,
Κ' ἡ ἐρωμένη ἐμειδία,
Ὅτε ἐστρέφετο γλυκεῖα,
Καὶ σ' ἐθεώρει σοβαρόν.
Ἐδῶ τὴν τύρβην παραιτήσας
Ὁ τὸν Σωκράτην κωμῳδήσας,
Ἦλθ' ἴσως ἔμπνευσιν ζητῶν,
Ὁ ποιητὴς εἰς οὗ τὴν χεῖρα
Τόξον ἐκρέματο καὶ λύρα,
Τοῦ Φοίβου χάρισμα διττόν.
Τὸν Θουκυδίδην ἴσως εἶδας
Τῆς ἱστορίας τὰς σελίδας
Ῥεμβάζων νὰ ἀναδιφῇ,
Ζηλῶν τὸ Ἡροδότου κλέος,
Κ' ἐπιθυμῶν εἰσέτι νέος
Ἐν Ὀλυμπίοις νὰ στεφῇ.
Ὁ Δημοσθένης ἴσως μόνος,
Ἡμέραν ζοφερὰν χειμῶνος,
Ἐνταῦθ' ἀνῆλθε πνευστιῶν,
Κ' ἐδημηγόρει παραβάλλων
Τὴν τρικυμίαν καὶ τὸν σάλον
Πρὸς κυμαινόμενον λαόν.
Ἐθαύμασες τὸν Σοφοκλέα,
Ὁπότε δράματα γενναῖα
Διέβαινε κυοφορῶν,
Ἐντὸς τῆς διανοίας φέρων
Ἥρωας ἔργων ὑπερτέρων
Καὶ ἐγκλημάτων στυγερῶν.
Τὸν εἶδες ἴσως λύπης πλήρη
Ἀστράπτον βλέμμα νὰ ἐγείρῃ
Πρὸς τ' ὄμμα σου τὸ πελιδνὸν
Ἐκχύσαντα καὶ ὑποστάντα
Τῆς Ἀντιγόνης θρῆνον πάντα,
Πᾶν τοῦ Οἰδίποδος δεινόν.
Ἐδῶ τὸν πίθον του κυλίων,
Τὸν πλοῦτον καὶ τὸ μεγαλεῖον
Ὁ Διογένης παραιτῶν,
Ἤρχετο ἴσως, κ' ἐμειδίας
Εἰς τὰς πικράς του εὐφυΐας
Ἐκείνας κατὰ τῶν θνητῶν.
Οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Θρασυβούλου
Τὸν ῥύπον πλύναντες τοῦ δούλου
Ἐνταῦθα μ' ἐνθουσιασμὸν
Εἰς σὲ θεὸν ὤμοσαν ἴσως
Κατὰ τῆς τυραννίας μῖσος,
Πρὸς τὴν πατρίδα σεβασμόν.
Ἐδῶ τῶν Ἀριστογειτόνων
Τὸ στῖφος τὸ τυραννοκτόνον
Ἐκάθησ' ἴσως προσδοκῶν.
Καὶ συνεχάρης τὰς Ἀθήνας,
Διότι ὑπὸ τὰς μυρσίνας
Διεῖδες ξίφος φονικόν.
Ἄγαλμα, πῶς τοσούτου κλέους
Εἰς τοὺς αἰῶνας τοὺς ὡραίους
Ὦ! πῶς ἐπέζησας εἰπέ;
Πῶς δὲν κατέπεσες, εἰπέ μου,
Ὅταν αἱ τύχαι τοῦ πολέμου
Μᾶς ἔφθειρον ἀγριωπαί;
Καὶ πῶς φυλὴ ἠνέχθης δούλων,
Καὶ στῖφος δεσποτῶν ὑπούλων,
Νὰ σὲ ἐγγίσῃ μυσαρὸν,
Τὰ κάλλη σου νὰ μὴ θαυμάζῃ,
Καὶ νὰ σὲ ἀκρωτηριάζῃ,
Ἄν λίθον ἤθελε μικρόν;
Τῶν Ἐνετῶν ἴσως ὁ λέων
Ἐνώπιόν σου, μῖσος πνέων,
Φρικτὴν ἀφῆκε ὠρυγὴν,
Καὶ ἄν τις Τοῦρκος ἐκοιμήθη
Εἰς τὰ μαρμάρινά σου στήθη,
Δὲν τὸν ἀπώθησας μ' ὀργήν.
Ἀλλὰ καὶ μάρτυς τῆς αἰσχύνης
Ἠθέλησας νὰ διαμείνῃς,
Σὺ μάρτυς δόξης θαυμαστῆς,
Καὶ ζῶσα βίβλος ἱστορίας
Νὰ ἴδῃς πάσας τὰς κακίας,
Ἰδὼν πᾶν εἶδος ἀρετῆς.
Ὁ πόθος σου ἐξεπληρώθη,
Καὶ ἡ πατρίς μας ἀνωρθώθη,
Ἔνδοξος πάλιν ὡς ποτὲ,
Καὶ ἀνεφύησαν ὡς σμῆνος
Ναυμάχοι νέοι Σαλαμῖνος,
Καὶ Μαραθῶνος μαχηταί.»