Οδύσσεια/β: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

εἵματα ἑσσάμενος, περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτ' ὤμῳ,

ποσσὶ δ' ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,

αἶψα δὲ κηρύκεσσι λιγυφθόγγοισι κέλευσε

κηρύσσειν ἀγορήνδε κάρη κομόωντας Ἀχαιούς.

τὸν δ' ἄρα πάντες λαοὶ ἐπερχόμενον θηεῦντο.

ἕζετο δ' ἐν πατρὸς θώκῳ, εἶξαν δὲ γέροντες.

ὃς δὴ γήραϊ κυφὸς ἔην καὶ μυρία ᾔδη.

καὶ γὰρ τοῦ φίλος υἱὸς ἅμ' ἀντιθέῳ Ὀδυσῆϊ

τοῦ ὅ γε δάκρυ χέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπε·

 

οὔτε ποθ' ἡμετέρη ἀγορὴ γένετ' οὔτε θόωκος

ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς δῖος ἔβη κοίλῃσ' ἐνὶ νηυσί.

Ζεὺς ἀγαθὸν τελέσειεν, ὅ τι φρεσὶν ᾗσι μενοινᾷ.»

 

οὐδ' ἄρ' ἔτι δὴν ἧστο, μενοίνησεν δ' ἀγορεύειν,

στῆ δὲ μέσῃ ἀγορῇ· σκῆπτρον δέ οἱ ἔμβαλε χειρὶ

ἥν χ' ὕμιν σάφα εἴπω, ὅτε πρότερός γε πυθοίμην,

οὔτε τι δήμιον ἄλλο πιφαύσκομαι οὐδ' ἀγορεύω,

δοιά· τὸ μὲν πατέρ' ἐσθλὸν ἀπώλεσα, ὅς ποτ' ἐν ὑμῖν

τοίσδεσσιν βασίλευε, πατὴρ δ' ὣς ἤπιος ἦεν·

Ἰκαρίου, ὅς κ' αὐτὸς ἐεδνώσαιτο θύγατρα,

δοίη δ' ᾧ κ' ἐθέλοι καί οἱ κεχαρισμένος ἔλθοι·

βοῦς ἱερεύοντες καὶ ὄϊς καὶ πίονας αἶγας,

εἰλαπινάζουσιν πίνουσί τε αἴθοπα οἶνον

οὐ γὰρ ἔτ' ἀνσχετὰ ἔργα τετεύχαται, οὐδ' ἔτι καλῶς

οἶκος ἐμὸς διόλωλε· νεμεσσήθητε καὶ αὐτοί,

οἳ περιναιετάουσι· θεῶν δ' ὑποδείσατε μῆνιν,

μή τι μεταστρέψωσιν ἀγασσάμενοι κακὰ ἔργα.

τῶν μ' ἀποτεινύμενοι κακὰ ῥέζετε δυσμενέοντες,

τούτους ὀτρύνοντες. ἐμοὶ δέ κε κέρδιον εἴη

εἴ χ' ὑμεῖς γε φάγοιτε, τάχ' ἄν ποτε καὶ τίσις εἴη·

τόφρα γὰρ ἂν κατὰ ἄστυ ποτιπτυσσοίμεθα μύθῳ

Ἀντίνοος δέ μιν οἶος ἀμειβόμενος προσέειπε·

 

ἡμέας αἰσχύνων, ἐθέλοις δέ κε μῶμον ἀνάψαι.

σοὶ δ' οὔ τι μνηστῆρες Ἀχαιῶν αἴτιοί εἰσιν,

ἡ δὲ δόλον τόνδ' ἄλλον ἐνὶ φρεσὶ μερμήριξε·

στησαμένη μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὕφαινε,

κοῦροι, ἐμοὶ μνηστῆρες, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς,

μίμνετ' ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον, εἰς ὅ κε φᾶρος

ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκεν μέγαν ἱστόν,

 

ὣς τρίετες μὲν ἔληθε δόλῳ καὶ ἔπειθεν Ἀχαιούς·

ἀλλ' ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι,

μητέρα σὴν ἀπόπεμψον, ἄνωχθι δέ μιν γαμέεσθαι

τῷ ὅτεῴ τε πατὴρ κέλεται καὶ ἁνδάνει αὐτῇ.

τὰ φρονέουσ' ἀνὰ θυμόν, ἅ οἱ περὶ δῶκεν Ἀθήνη,

ἔργα τ' ἐπίστασθαι περικαλλέα καὶ φρένας ἐσθλὰς

τόφρα γὰρ οὖν βίοτόν τε τεὸν καὶ κτήματ' ἔδονται,

ὄφρα κε κείνη τοῦτον ἔχῃ νόον, ὅν τινά οἱ νῦν

ποιεῖτ', αὐτὰρ σοί γε ποθὴν πολέος βιότοιο.

ἡμεῖς δ' οὔτ' ἐπὶ ἔργα πάρος γ' ἴμεν οὔτε πῃ ἄλλῃ,

Ἰκαρίῳ, αἴ κ' αὐτὸς ἑκὼν ἀπὸ μητέρα πέμψω.

ἐκ γὰρ τοῦ πατρὸς κακὰ πείσομαι, ἄλλα δὲ δαίμων

οἴκου ἀπερχομένη· νέμεσις δέ μοι ἐξ ἀνθρώπων

ἔσσεται· ὣς οὐ τοῦτον ἐγώ ποτε μῦθον ἐνίψω.

κείρετ'· ἐγὼ δὲ θεοὺς ἐπιβώσομαι αἰὲν ἐόντας,

αἴ κέ ποθι Ζεὺς δῷσι παλίντιτα ἔργα γενέσθαι·

 

ὣς φάτο Τηλέμαχος, τῷ δ' αἰετὼ εὐρύοπα Ζεὺς

δρυψαμένω δ' ὀνύχεσσι παρειὰς ἀμφί τε δειρὰς

δεξιὼ ἤϊξαν διά τ' οἰκία καὶ πόλιν αὐτῶν.

ὥρμηναν δ' ἀνὰ θυμὸν ἅ περ τελέεσθαι ἔμελλον.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε γέρων ἥρως Ἁλιθέρσης

τοῖσιν γὰρ μέγα πῆμα κυλίνδεται· οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς

δὴν ἀπάνευθε φίλων ὧν ἔσσεται, ἀλλά που ἤδη

πάντεσσιν· πολέσιν δὲ καὶ ἄλλοισιν κακὸν ἔσται,

οἳ νεμόμεσθ' Ἰθάκην εὐδείελον. ἀλλὰ πολὺ πρὶν

Ἀργεῖοι, μετὰ δέ σφιν ἔβη πολύμητις Ὀδυσσεύς.

φῆν κακὰ πολλὰ παθόντ', ὀλέσαντ' ἄπο πάντας ἑταίρους,

οἴκαδ' ἐλεύσεσθαι· τὰ δὲ δὴ νῦν πάντα τελεῖται.»

 

ὤλετο τῆλ', ὡς καὶ σὺ καταφθίσθαι σὺν ἐκείνῳ

ὤφελες· οὐκ ἂν τόσσα θεοπροπέων ἀγόρευες,

σῷ οἴκῳ δῶρον ποτιδέγμενος, αἴ κε πόρῃσιν.

ἀλλ' ἔκ τοι ἐρέω, τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται·

τίνων ἀσχάλλῃς· χαλεπὸν δέ τοι ἔσσεται ἄλγος.

Τηλεμάχῳ δ' ἐν πᾶσιν ἐγὼν ὑποθήσομαι αὐτός·

οἱ δὲ γάμον τεύξουσι καὶ ἀρτυνέουσιν ἔεδνα

πολλὰ μάλ', ὅσσα ἔοικε φίλης ἐπὶ παιδὸς ἕπεσθαι.

χρήματα δ' αὖτε κακῶς βεβρώσεται, οὐδέ ποτ' ἶσα

ἔσσεται, ὄφρα κεν ἥ γε διατρίβῃσιν Ἀχαιοὺς

εἵνεκα τῆς ἀρετῆς ἐριδαίνομεν, οὐδὲ μετ' ἄλλας

ἐρχόμεθ', ἃς ἐπιεικὲς ὀπυιέμεν ἐστὶν ἑκάστῳ.»

οἵ κέ μοι ἔνθα καὶ ἔνθα διαπρήσσωσι κέλευθον.

εἶμι γὰρ ἐς Σπάρτην τε καὶ ἐς Πύλον ἠμαθόεντα,

ἤν τίς μοι εἴπῃσι βροτῶν, ἢ ὄσσαν ἀκούσω

ἐκ Διός, ἥ τε μάλιστα φέρει κλέος ἀνθρώποισιν.

 

ἦ τοι ὅ γ' ὣς εἰπὼν κατ' ἄρ' ἕζετο, τοῖσι δ' ἀνέστη

καί οἱ ἰὼν ἐν νηυσὶν ἐπέτρεπεν οἶκον ἅπαντα,

πείθεσθαί τε γέροντι καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσειν·

ὡς οὔ τις μέμνηται Ὀδυσσῆος θείοιο

λαῶν, οἷσιν ἄνασσε, πατὴρ δ' ὣς ἤπιος ἦεν.

ἕρδειν ἔργα βίαια κακοῤῥαφίῃσι νόοιο·

σφὰς γὰρ παρθέμενοι κεφαλὰς κατέδουσι βιαίως

«Μέντορ ἀταρτηρέ, φρένας ἠλεέ, ποῖον ἔειπες

ἡμέας ὀτρύνων καταπαυέμεν. ἀργαλέον δὲ

εἴ περ γάρ κ' Ὀδυσεὺς Ἰθακήσιος αὐτὸς ἐπελθὼν

δαινυμένους κατὰ δῶμα ἑὸν μνηστῆρας ἀγαυοὺς

τούτῳ δ' ὀτρυνέει Μέντωρ ὁδὸν ἠδ' Ἁλιθέρσης,

οἵ τέ οἱ ἐξ ἀρχῆς πατρώϊοί εἰσιν ἑταῖροι.

πεύσεται εἰν Ἰθάκῃ, τελέει δ' ὁδὸν οὔ ποτε ταύτην.»

 

καί μ' ἐν νηῒ κέλευσας ἐπ' ἠεροειδέα πόντον,

νόστον πευσόμενον πατρὸς δὴν οἰχομένοιο,

μνηστῆρες δὲ μάλιστα, κακῶς ὑπερηνορέοντες.»

 

οὔ τοι ἔπειθ' ἁλίη ὁδὸς ἔσσεται οὐδ' ἀτέλεστος.

εἰ δ' οὐ κείνου γ' ἐσσὶ γόνος καὶ Πηνελοπείης,

παῦροι γάρ τοι παῖδες ὁμοῖοι πατρὶ πέλονται,

οἱ πλέονες κακίους, παῦροι δέ τε πατρὸς ἀρείους.

οὐδέ τι ἴσασιν θάνατον καὶ κῆρα μέλαιναν,

ὡς δή σφιν σχεδόν ἐστιν ἐπ' ἤματι πάντας ὀλέσθαι.

τοῖος γάρ τοι ἑταῖρος ἐγὼ πατρώϊός εἰμι,

ὅς τοι νῆα θοὴν στελέω καὶ ἅμ' ἕψομαι αὐτός.

πολλαὶ ἐν ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ, νέαι ἠδὲ παλαιαί·

τάων μέν τοι ἐγὼν ἐπιόψομαι ἥ τις ἀρίστη,

 

ὣς φάτ' Ἀθηναίη, κούρη Διός· οὐδ' ἄρ' ἔτι δὴν

«Τηλέμαχ' ὑψαγόρη, μένος ἄσχετε, μή τί τοι ἄλλο

ἐν στήθεσσι κακὸν μελέτω ἔργον τε ἔπος τε,

ταῦτα δέ τοι μάλα πάντα τελευτήσουσιν Ἀχαιοί,

νῆα καὶ ἐξαίτους ἐρέτας, ἵνα θᾶσσον ἵκηαι

κτήματ' ἐμά, μνηστῆρες, ἐγὼ δ' ἔτι νήπιος ἦα;

νῦν δ' ὅτε δὴ μέγας εἰμί, καὶ ἄλλων μῦθον ἀκούων

πειρήσω, ὥς κ' ὔμμι κακὰς ἐπὶ κῆρας ἰήλω,

ἠὲ Πύλονδ' ἐλθὼν ἢ αὐτοῦ τῷδ' ἐνὶ δήμῳ.

ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων·

 

ἤ τινας ἐκ Πύλου ἄξει ἀμύντορας ἠμαθόεντος,

ἢ ὅ γε καὶ Σπάρτηθεν, ἐπεί νύ περ ἵεται αἰνῶς·

τῆλε φίλων ἀπόληται ἀλώμενος ὥς περ Ὀδυσσεύς;

οὕτω κεν καὶ μᾶλλον ὀφέλλειεν πόνον ἄμμιν·

τούτου μητέρι δοῖμεν ἔχειν ἠδ' ὅς τις ὀπυίοι.»

 

οἴκαδε νοστήσειε καὶ ἄλγεα πολλὰ μογήσας.

κληϊσταὶ δ' ἔπεσαν σανίδες πυκινῶς ἀραρυῖαι,

ἔσχ', ἣ πάντ' ἐφύλασσε νόου πολυϊδρείῃσιν,

Εὐρύκλει', Ὦπος θυγάτηρ Πεισηνορίδαο.

δώδεκα δ' ἔμπλησον καὶ πώμασιν ἄρσον ἅπαντας.

ἐν δέ μοι ἄλφιτα χεῦον ἐϋῤῥαφέεσσι δοροῖσιν·

αὐτὴ δ' οἴη ἴσθι· τὰ δ' ἁθρόα πάντα τετύχθω·

ἑσπέριος γὰρ ἐγὼν αἱρήσομαι, ὁππότε κεν δὴ

«τίπτε δέ τοι, φίλε τέκνον, ἐνὶ φρεσὶ τοῦτο νόημα

ἔπλετο; πῇ δ' ἐθέλεις ἰέναι πολλὴν ἐπὶ γαῖαν

διογενὴς Ὀδυσεὺς ἀλλογνώτῳ ἐνὶ δήμῳ.

οἱ δέ τοι αὐτίκ' ἰόντι κακὰ φράσσονται ὀπίσσω,

ἀλλ' ὄμοσον μὴ μητρὶ φίλῃ τάδε μυθήσασθαι,

πρίν γ' ὅτ' ἂν ἑνδεκάτη τε δυωδεκάτη τε γένηται,

ὡς ἂν μὴ κλαίουσα κατὰ χρόα καλὸν ἰάπτῃ.»

 

Τηλεμάχῳ εἰκυῖα κατὰ πτόλιν ᾤχετο πάντῃ,

καί ῥα ἑκάστῳ φωτὶ παρισταμένη φάτο μῦθον,

ἡ δ' αὖτε Φρονίοιο Νοήμονα φαίδιμον υἱὸν

ᾔτεε νῆα θοήν· ὁ δέ οἱ πρόφρων ὑπέδεκτο.

 

βῆ ῥ' ἴμεναι πρὸς δώματ' Ὀδυσσῆος θείοιο·

πλάζε δὲ πίνοντας, χειρῶν δ' ἔκβαλλε κύπελλα.

οἱ δ' εὕδειν ὤρνυντο κατὰ πτόλιν, οὐδ' ἄρ' ἔτι δὴν

ἀλλ' ἴομεν, μὴ δηθὰ διατρίβωμεν ὁδοῖο.»

 

καρπαλίμως· ὁ δ' ἔπειτα μετ' ἴχνια βαῖνε θεοῖο.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἐπὶ νῆα κατήλυθον ἠδὲ θάλασσαν,

ὣς ἄρα φωνήσας ἡγήσατο, τοὶ δ' ἅμ' ἕποντο.

οἱ δ' ἄρα πάντα φέροντες ἐϋσσέλμῳ ἐνὶ νηῒ

ἂν δ' ἄρα Τηλέμαχος νηὸς βαῖν', ἦρχε δ' Ἀθήνη,

νηῒ δ' ἐνὶ πρυμνῇ κατ' ἄρ' ἕζετο· ἄγχι δ' ἄρ' αὐτῆς

ὅπλων ἅπτεσθαι· τοὶ δ' ὀτρύνοντος ἄκουσαν.

ἱστὸν δ' εἰλάτινον κοίλης ἔντοσθε μεσόδμης

ἕλκον δ' ἱστία λευκὰ ἐϋστρέπτοισι βοεῦσιν.

ἔμπρησεν δ' ἄνεμος μέσον ἱστίον, ἀμφὶ δὲ κῦμα