Εθνικόν Ημερολόγιον του Έτους 1891/Ρουκέ Χανούμ
| ←Τὸ παιδί μου | Ἐθνικὸν Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1891 Συγγραφέας: Ῥουκὲ Χανούμ |
Ἡ ἐπάνοδος τοῦ ναύτου→ |
κ. Μαρίνῳ Κουτούβαλῃ]
ΙΑΝ τῶν θελκτικωτέρων ἀναμνήσεων, ἃς ἀπεκόμισα περὶ μικροῦ ἐκ τοῦ εἰς Θεσσαλονίκην λίαν εὐαρέστου ταξειδίου μου, ὀφείλω εἰς τὸν αὐτόθι καλὸν φίλον μου κ. Μαρῖνον Κουτούβαλην, ἰατρόν, λογογράφον καὶ ποιητὴν δόκιμον.
Τῇ παραμονῇ τῆς ἐκεῖθεν ἀναχωρήσεώς μου, ἐν τῷ περικαλλεστάτῳ καφεστιατορείῳ τῆς Γαλατείας, διηρχόμην ὥραν τινὰ μετ’ αὐτοῦ καὶ τοῦ ἀξιολόγου καὶ πολυπείρου διερμηνέως τοῦ Γεν. Ἑλληνικοῦ προξενείου κ. Νικολ. Ἀναστασιάδου, τοῦ ὁποίου ἡ συναναστροφὴ ἦτό μοι πάντοτε προσφιλής.
Ἐλέγομεν πολλὰ καὶ ποικίλα, ἰδίως περὶ τῶν ἐντυπώσεων καὶ τέρψεων, ἃς παρέσχε μοι ἡ ὡραία καὶ πολυδαίδαλες Θεσσαλονίκη μας, ἧς ἔπλεκον τὸ ἐγκώμιον μετ’ ἐκτάκτου ψυχικῆς διαχύσεως.
— Καὶ ἐν τούτοις, φίλε μου, μᾶς φεύγετε καὶ τόσῳ γρήγορα, ὡς χελιδών· εἶπέ μοι μετὰ μικρᾶς ἀθυμίας ὁ φίλος ποιητής.
— Ἐπανέρχομαι εἰς τὴν φωλεάν μου, ἰατρὲ φίλτατε· εἶνε καιρὸς καὶ ἀνάγκη πλέον, ἀπεκρίθην μετὰ τῆς αὐτῆς ἐκφράσεως.
— Ἀλλὰ θὰ μᾶς ἐνθυμεῖσθε κἄποτε, ἐλπίζομεν, ἐπανέλαβον μιᾷ φωνῇ οἱ φίλοι.
— Βεβαίως καὶ ἀναντιρρήτως πάντοτε. Ἔχω τόσας ὡραίας ἐντυπώσεις καὶ ἀναμνήσεις, ὡς μακρὸν ἐξαισίων μαργαριτῶν περιδέραιον· ἔζησα τόσον εὐτυχεῖς ἡμέρας ἐδῶ, ὥστε φαίνεταί μοι ἡ ζωὴ αὐτὴ ὡς ποιητικὸν γλυκύτατον ὄνειρον, τὸ ὁποῖον θὰ λύσῃ αὔριον ἡ εἰς τὴν πραγματικότητα ἐξέγερσις.
— Πολὺ ποιητής!… εἶπεν ὁ κ. Ἀναστασιάδης, χαριεντιζόμενος.
— Εὖγε, Θεσσαλονίκη! ἐψιθύρισε ταὐτοχρόνως ὁ ἰατρός, μειδιῶν καὶ θωπεύων τὴν ὡραίαν μέλαιναν γενειάδα του, ἥτις καθίστα μεγαλοπρεπέστερον τὶ ὑψηλὸν αὐτοῦ ἀνάστημα. Μετὰ μικρὸν δὲ ἀποτεινόμενος πρός με:
— Σᾶς παρεσκεύασα, προσέθηκε, μίαν πολὺ ὡραίαν ἔκπληξιν, ἥτις θὰ ἦνε ἐκ τῶν στιλπνοτέρων μαργαριτῶν τοῦ περιδεραίου τῶν ἀναμνήσεών σας.
Ὁ ἰατρὸς ὡμίλει ἐν τοιούτῳ τόνῳ φωνῆς, ὥστε ἐκίνησε ζωηρῶς τὴν περιέργειαν ἐμοῦ καὶ τοῦ κ. Ἀναστασιάδου,
— Εὐχαριστῶ πολύ, ἰατρέ, ὑπέλαβεν. Ἔχω ἄπληστον τὴν περιέργειαν καὶ εἶμαι ἕτοιμος εἰς τὴν διάθεσίν σας καὶ πάλιν, ἀφοῦ δὲν κουράζεσθε νὰ μὲ περιποιῆσθε.
— Ἀλλ’ ἐγὼ σχεδὸν οὐδὲν ἔκαμα διὰ σᾶς ἀκόμη.... εἶπέ μοι μετριοφρόνως καὶ οἱονεὶ λησμονῶν καὶ διαμαρτυρόμενος.
— Ἄφετε ἐν ταύταις αὐτά, προσέθηκε μετὰ στιγμήν, καὶ ἀκούσατε. Πιστεύετε εἰς τὸν ὑπνωτισμόν;
— Ὑ-πνω-τι-σμόν!.... ἐφώνησα μετὰ τόνου βραδέως καὶ συγκοπτομένου μειδιῶν καὶ ἐκπληττόμενος διὰ τὴν ὅλως ἀπρόοπτον καὶ παράδοξον ἐρώτησιν, ἐν ᾧ ὁ κ. Ἀναστασιάδης, τρώγων περίφημα φιστίκια τῆς Κωνσταντινουπόλεως, συνέσπα τὰς ὀφρῦς καὶ ἠτένιζεν αὐτὸν μετ’ ἀπορίας.
— Μάλιστα, φίλτατοι, καὶ μὴ ἐκπλήττεσθε. Ὑπνωτισμόν, εἶπεν, τὸν λεγόμενον ζωϊκὸν μαγνητισμόν.
— Ὁποῖον θέμα καὶ ζήτημα, ἐξηκολούθησα μετὰ τοῦ αὐτοῦ ὕφους, ἀπὸ τοῦ Μεσμέρου μέχρι τῶν ἡμερῶν μας!… Καὶ ἂν δὲν πιστεύω;
— Δὲν πειράζει· θὰ ἴδετε καὶ θὰ πιστεύσετε! εἶπε μετὰ θετικότητος καὶ αὐθεντίας ὁ ἰατρός.
— Πῶς; πότε; ποῦ!.... ἠρώτησα εὐθὺς καὶ μετὰ σπουδῆς.
Ὁ ἰατρὸς τότε ἐδιηγήθη περίεργον ἱστορίαν πελάτιδος αὐτοῦ, Ὀθωμανίδος ὑστερικῆς, ἣν θεραπεύει διὰ τοῦ ὑπνωτισμοῦ. Εἶνε δὲ τοῦτο ὡς νομίζει, τὸ πρῶτον πείραμα, ὅπερ ἐνηργήθη ἐν τῇ Ἀνατολῇ. Τὴν Ὀθωμανίδα αὐτὴν ἐγνώρισε πρὸ διετίας· ὑπέφερεν ἡ τλήμων ἐκ δυστοκίας δεινῆς εἰς τὸ πρῶτον ἔτος τοῦ γάμου της καὶ ἐκινδύνευεν ἡ ζωή της. Κληθεὶς δὲ αὐτὸς καὶ ἐπισκεφθεὶς αὐτήν, ὡς ἰατρός, τὴν περιήγαγεν εἰς λήθαργον διὰ τοῦ ὑπνωτισμοῦ, τὴν ἐξεμαίευσε διὰ μαιευτικοῦ χειρισμοῦ καὶ τὴν ἔσωσεν οὕτως. Ἔκτοτε εὐγνωμονεῖ αὐτῷ ἀπείρως καὶ εἶνε πελάτις του. Ἐπειδὴ δὲ πάσχει ἐξ ὑστερισμῶν ἀπό τινος καιροῦ, πηγαίνει εἰς τὴν οἰκίαν του πρὸς θεραπείαν.
Μ’ ἐκάλεσε λοιπὴν ὁ κ. Κουτούβαλης εἰς τὴν οἰκίαν του διὰ νὰ παρασταθῶ εἰς τὸ περίεργον φαινόμενον τὴν ἐπιοῦσαν, 6 τουρκιστί, ἤτοι 1 μ. μ. καθ’ ἡμᾶς ὥραν, καθ’ ἣν ἤθελε καλέσει καὶ τὴν Ὀθωμανίδα,
Μετὰ διψαλέας ἀπληστίας καὶ προσοχῆς ἄκρας ἤκουσα ταῦτα πάντα.
— Καὶ δὲν θὰ φέρῃ καλύπτραν, ἰατρέ; ἠρώτησα πάλιν, διότι εἶχον γνωρίσει, ὅτι αἱ Ὀθωμανίδες καλύπτονται τὸ πρόσωπσν ἐνώπιον παντὸς ἀνδρὸς καὶ τοῦ ἀδελφοῦ των ἀκόμη.
— Δὲν σᾶς τὰ εἶπεν ὅλα, ἀπεκρίθη. Ἡ ἀσθενής μου, ὡς Ὀθωμανίς, θὰ ἦτον ἀδύνατον ν’ ἀποκαλύψῃ τὸ πρόσωπον ἐνώπιόν σας. Ἀλλ’ ἔχω σκεφθῆ καὶ περὶ τούτου. Ἐπειδὴ αἱ Ὀθωμανίδες ἀποκαλύπτονται ἐνώπιον τοῦ ἰατροῦ των, ἓν θεωροῦν ὡς ἱερὸν πρόσωπον καὶ ἀπείρως σέβονται, θὰ σᾶς παραστήσω αὐτῇ κατ’ ἀνάγκην, ὡς ἰατρόν, Εὐρωπαῖον, ἔξοχον, διερχόμενον ἐντεῦθεν ἐκ Βιέννης καὶ ἀναχωροῦντα αὔριον· θὰ τῇ συστήσω δέ, ὅτι εἶνε ἀνάγκη νὰ τὴν ἴδητε καὶ τὴν ἐξετάσητε καὶ κάμωμεν περὶ τῆς νόσου της ἓν ἰατρικὸν συμβούλιον!
— Ἐξαίσια, κύριε συνάδελφε! εἶπεν, γελῶν καὶ λαμβάνων ἀμέσως τὴν νέαν θέσιν μου.
— Καὶ ἐγώ, παρακαλῶ, διέκοψε μετὰ τόνον ὁ ἐπίσης περίεργος κ. Ἀναστασιάδης, τί πρόσωπον θὰ ἔχω εἰς τὴν σκηνήν; Ἐννοῶ νὰ ἔλθω καὶ ἐγὼ ἐξάπαντσς, Κύριοί μου!
— Ἆ, μάλιστα!… ὑπέλαβεν ὁ ἰατρὸς, ἐπὶ στιγμὴν σκεφθείς. Νὰ ἔλθετε καὶ σεῖς, κ. Ἀναστασιάδη. Ἀλλὰ θὰ παρασταθῆτε ὡς ἀκόλουθος, βοηθὸς τοῦ ἱατροῦ συναδέλφου μου, ἂν ἔχετε εὐχαρίστησιν.
— Καὶ φαρμακοποιὸς ἀκόμη, ἂν ἀγαπᾶτε, ἐπανέλαβεν ὁ εὐτράπελος κ. Ἀναστασιάδης, καὶ νοσοκόμος, ἂν ᾖνε ἀνάγκη.
— Ὄχι δὰ ἕως ἐκεῖ!.....
Ἐγελάσαμεν διὰ τοὺς νέους τίτλους μας καὶ τὸ νόστιμον σχέδιον, ὅπερ οὕτως ἐκανονίσαμεν.
Πρὶν ἢ ἀποχωρισθῶμεν, ὁ κ. Κουτούβαλης μᾶς ἐπληροφόρησεν, ὅτι ἡ Ὀθωμανίς του ἀνήκει εἰς τὴν φυλὴν τῶν Ντονμέδων. Οἱ Ντονμέδες ἦσαν ἄλλοτέ ποτε Ἑβραῖοι, ἤδη δὲ εἶνεψΤοῦρκοι, ἐξωμόται, ὡς καὶ τ’ ὄνομά των δηλοῖ· ἀλλὰ Τοῦρκοι αἱρετικοί, ἔχοντες ὅλως ἰδιόρρυθμον βίον, θρησκευτικῶς καὶ κοινωνικῶς. Σὺν τοῖς ἄλλοις, ὄντες σχετικῶς ὀλίγοι καὶ ἀποφεύγοντες τὰς μετὰ τῶν ἄλλων φυλῶν καὶ αὐτῶν ἔτι τῶν Τούρκων ἐπιγαμίας, ῥέπουσιν εἰς τὴν αἱμομιξίαν, ἥτις, φθείρουσα τὸ αἷμα καθίστησιν αὐτοὺς ἀναιμικούς. Ἐντεῦθεν αἱ πλεῖσται τῶν γυναικῶν αὐτῶν εἶνε ὑστερικαί. Ὁ ἰατρὸς μᾶς προσέθηκεν, ὅτι ἡ διὰ τοῦ ὑπνωτισμοῦ θεραπεία ὠφέλησε τὴν ἀσθενῆ του καὶ ὅτι ἔχει ὑπὸ παρομοίαν θεραπείαν καὶ δύο ἄλλας Ὀθωμανίδας, ὑστερικὰς ἐπίσης· ἐκεῖναι ὅμως, ὡς ἀριστοκράτιδες, δὲν ἐξέρχονται τῶν οἴκων των, ἀλλὰ δέχονται ἐν αὐτοῖς τὰς ἐπισκέψεις του.
— Ἐς αὔριον λοιπόν! εἴπομεν καὶ οἱ τρεῖς καὶ ἀπήλθομεν ἕκαστος οἴκαδε.
Ἐγὼ ἐν τούτοις παρέμεινα ἔτι ἐν τῇ, πληθούσῃ ὡραίου κόσμου, προκυμαίᾳ, ῥεμβάζων. Ἀφ’ ἧς στιγμῆς ὁ κ. Κουτούβαλης μ’ ἐκάλεσεν εἰς τὸ θέαμα τῆς ἐπιούσης, ἀόριστος καὶ ἀδιάπτωτσς εὐχαρίστησις μὲ συνεκίνει, πόθος δὲ ζωηρὸς καὶ γλυκεῖα τῆς φαντασίας ἔξαψις παρώξυνον τὴν περιέργειάν μου καὶ προδιέπλαττον ὡραίαν τὴν σκηνήν, ποιητικωτάτην δὲ τὴν εἰκόνα τῆς μαγνητιζομένης Ὀθωμανίδος....
Βεβαίως δὲν θὰ ἔχετε τὴν ἀξίωσιν νὰ σᾶς περιγράψω ἐπιστημονικῶς τὸ ἱκανῶς περίεργον τοῦτο φαινόμενον τοῦ ὑπνωτισμοῦ. Ἔπρεπε νὰ ἦμαι ἰατρὸς διὰ νὰ τὸ κατορθώσω· ἀλλὰ τοιοῦτος δὲν ὑπῆρξα ποτέ, ἐκτὸς τοὐλάχιστον τῆς ὥρας ἐκείνης τοῦ πειράματος! Ἁπλοῦς, ἐκ τύχης ἀγαθῆς καὶ ξένος τῶν ἰατρικῶν Ἐλευσινίων, θεατής, θὰ σᾶς περιγράψω τὰς ἐντυπώσεις μου, ὅσας δυνηθῶ καὶ ὅπως.
Τῇ ἐπαύριον, κατὰ τὴν ὁρισθεῖσαν ὥραν ἐπέβην μετὰ τοῦ κ. Ἀναστασιάδου ἁμάξης, ἥτις, διελθοῦσα τινὰς πλακοστρώτους καὶ λιθοστρώτους ὀδούς, — τοιαῦται δὲ εἶνε ὅλαι σχεδὸν αἱ ὁδοὶ τῆς μεγάλης ἐκείνης πόλεως —, ἔστη πρὸ τῆς μεγαλοπρεποῦς οἰκίας τοῦ κ. Κουτούβαλη.
Εἰσήλθομεν. Ὁ οἰκοδεσπότης ὑπεδέξατο ἡμᾶς φιλοφρόνως ἀπὸ τῆς εἰσόδου, ἡμεῖς δὲ ἐν πάσῃ σοβαρότητι, ἀπαραιτήτῳ διὰ τὴν ὥραν ἐκείνην, διηυθύνθημεν εἰς τὴν αἴθουσαν, ὅπου ὁ φίλος ἰατρὸς ἐδέχετο τοὺς ἀσθενεῖς του.
Δύο βήματα ἔξωθεν εἴδομεν ἐν παρακειμένῳ δωματίῳ ἐπὶ ἀνακλίντρου καθημένας δύο γυναῖκας, Ὀθωμανίδας, ὡς ἐδήλου ἡ ἐνδυμασία των, καὶ κεκαλλυμμένα ἐχούσας τὰ πρόσωπα, ὁλόκληρα σχεδόν, διὰ τοῦ περιλαλήτου γιασμακίου, ὅπερ, ὡς ἰδέα, εἶνε ἀνάλογον εἶδος κεστοῦ τῆς Ἀφροδίτης, παρέχον μυστηριῶδες θέλγητρον εἰς τὰς φερούσας αὐτὸ Ὀθωμανίδας. Τὸ γιασμάκι ἀποκρύπτει τὸ πρόσωπον, πλὴν τῶν ὀφθαλμῶν, οἵτινες ἐκεῖθεν ἐκσφενδονίζουσι τορπίλας, ἀφίνει δὲ τὸν θεατὴν νὰ ὑποθέτῃ κάλλη καὶ χάριτας καὶ νὰ διαπλάττῃ διὰ τῆς φαντασίας του περικαλλεῖς μορφὰς ἀγγελομόρφων Οὐρὶ ὑπὸ τὴν μάγον ἐκείνην καλύπτραν. Ἐν τούτοις εἰς τὰς λεγομένας Ὀθωμανίδας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἡ καλύπτρα αὐτὴ εἶνε λεπτοτάτη καὶ διαφανής, ὁσάκις μάλιστα ἡ φέρουσα αὐτὴν δὲν ἔχῃ ἀνάγκην νὰ φαντάζωνται μόνον τὰ ἐξαίσια κάλλη της.
Ἡ αἴθουσα ἦτο περίκομψος καὶ ἀνταξία τοῦ φιλοκάλου ἐπιστήμονος καὶ ποιητοῦ. Ἐκόσμουν αὐτὴν δύο ἀνάκλιντρα, πολτρόναι, καθίσματα, μεγάλη ὠοειδὴς τράπεζα ἐν τῷ μέσῳ, δύο ἄλλαι μικραὶ εἰς τὰ πλάγια, παραπετάσματα καὶ ἄλλα μικρὰ ἔπιπλα, κεκοσμημένα ὅλα δι’ ὡραίων καὶ ποικίλων ὑφασμάτων, σκεύη καὶ καλλιτεχνήματα διάφορα καὶ κομψότατον μικρὸν ἀναβρυτήριον, διαχύνον δρόσον καὶ τέρψιν, εὐγνώμων ἀνάμνησις πασᾶ τινος θεραπευθέντος ὑπὸ τοῦ κ. Κουτούβαλη ἀπὸ κινδυνώδους νόσου. Τοὺς τοίχους ἐκάλλυνον πολλαὶ φωτογραφίαι καὶ καλλιτεχνικαὶ εἰκόνες καὶ μία τοιαύτη ἐλαιογραφικὴ τοῦ ἰατροῦ, εἰς φυσικὸν μέγεθος, ἔργον αὐτοῦ τοῦ ἰδίου, διότι ὁ κ. Κουτούβαλης εἶνε συνάμα καὶ ζωγράφος δόκιμος. Τὸ κάλλος δὲ τῆς αἰθούσης συνεπλήρουν εἰς τὰς τέσσαρας γωνίας αὐτῆς γάστραι ὡραίων καὶ πολυχρώμων ἀνθέων.
— Καθήσατε, παρακαλῶ, Κύριε, εἶπε φιλοφρόνως ὁ ἰατρός. Προδιέθεσα τὰ πάντα κάλλιστα. Ἡ δὲ ἀσθενής μου σᾶς ἀναμένει ἀπὸ ἡμισείας ὥρας καὶ ἐφοβήθη, μὴ δὲν δυνηθῆτε νὰ ἔλθετε.
— Καὶ πῶς ἦτο δυνατόν, ἰατρέ μου, ἀπήντησε μειδιῶν ὁ κ. Ἀναστασιάδης, νὰ λησμονήσωμεν τὸ καθῆκον μας, δηλ. νὰ χάσωμεν τὴν χρυσῆν αὐτὴν εὐκαιρίαν τοιαύτης ἀπολαύσεως δι’ ἣν καὶ τὸ ταξείδιόν του ἠδύνατο ἴσως ν’ ἀναβάλῃ ὁ κ. συνάδελφός σας;
— Πιθανώτατα, κ. βοηθέ μου!… συνεπλήρωσα ἐγὼ μεθ’ ὁμοίου ὕφους.
Μετ’ ὀλίγον ἐλάβομεν τὸν καφὲν καί, πίνοντες αὐτόν, ὡμιλήσαμεν ἐλευθέρως, ἀφοῦ μάλιστα ἐμάθομεν, ὅτι ἡ Ὀθωμανίς μας οὐδεμίαν κᾄν λέξιν Ἑλληνικὴν ἐνόει, μόνον τὴν Τουρκικὴν ὁμιλοῦσα. Εἶτα δὲ εἶπεν ἡμῖν ὁ ἰατρὸς νὰ λάβωμεν τὴν θέσιν μας, διὰ νὰ καλέσῃ τὴν ἀσθενῆ του.
Καὶ ἐγὼ καὶ ὁ βοηθός μου ἐλάβομεν ἀμέσως ἀρκούντως σοβαρὰν στάσιν εἰς τὰς πολτρόνας μας.
Ὁ ἰατρὸς τότε, ἐγερθείς, ἐκάλεσε τὴν Ὀθωμανίδα.
— Γκίρ ἰτσερὶ μπουρντᾶμ Ῥουκὲ χανούμ! ἤτοι: Εἰσέλθετε ἐδῶ μέσα, Ῥουκὲ χανούμ.
— Εἶνε τ’ ὄνομά της «Ῥουκὲ χανούμ,» ἐψιθύρισεν ὁ ἰατρός,
Αἱ Ὀθωμανίδες εἰσῆλθον εὐθὺς εἰς τὴν αἴθουσαν, ὑψηλαὶ καὶ εὐθυτενεῖς τὸ ἀνάστημα, κεκαλυμμέναι καὶ σοβαραὶ καί, ἀφοῦ ἐχαιρέτισαν δι’ ἐλαφρᾶς κλίσεως τῆς κεφαλῆς, ἐκάθησαν περὶ τὴν μεγάλην τράπεζαν. Εἶτα εἶπον τινὰ μετὰ τοῦ ἰατροῦ καὶ ἀφῄρεσαν τὰ γιασμάκιά των, λέγουσαι.
— Τσὸκ σιντζάκ! (Πολλὴ ζέστη!)
Ἡ πρώτη ἀποκαλύψασα τὸ πρόσωπον ἦν παρῆλιξ, ὡσεὶ 50 ἐτῶν, εὐτραφής, κακόμορφος καί πως ἀγριωπή. Ἔρριψεν ἡμῖν ἐταστικὸν τὸ βαθὺ βλέμμα της καὶ συνήνωσε μετ’ ἤθους ἱκετευτικοῦ τὰς χεῖρας. Ἦτο ἡ μήτηρ τῆς Ῥουκὲ χανούμ, ἥτις τὴν συνώδευε πάντοτε εἰς τὸν οἶκον τοῦ ἰατροῦ. Εἰς τὴν ὅλην ἐν τούτοις ἔκφρασιν τῆς μορφῆς αὐτῆς, ὁσάκις μάλιστα ἔστρεφε τὸ βλέμμα πρὸς τὴν θυγατέρα της, διεφαίνετο ἔνθερμος καὶ περιπαθὴς μητρικὴ στοργή, πόθος δὲ καὶ εὐχὴ ἐγκάρδιος διὰ τὴν θεραπείαν της.
Ἡ ἑτέρα ἦτο ἡ Ῥούκε χανούμ. Νεαρὰ 22 μόλις ἐτῶν, εἰς τὸ ἔαρ ἀκόμη τῆς ζωῆς αὐτῆς, ἦν ὠχροτάτη ἐκ φοβερᾶς ἀναιμίας καὶ λίαν ἰσχνή. Ἐφαίνετο τὸ δυστυχὲς πλάσμα ἐρείπιον ὡραίας ἄλλοτε καὶ δροσερᾶς νεότητος, ἥτις ἐπλάσθη ἐξ ὑακίνθων καὶ ἴων, διὰ νὰ μυροβολῇ καὶ εὐδαιμονῇ ἐν μέσῳ ἀνθέων καὶ ἐρώτων. Εἶχε πάλλευκον τὴν μορφὴν καὶ συμπαθεστάτην καὶ δύο ὀφθαλμούς, μεγάλους, εὐκύκλσυς, βαθυκυάνους καὶ ὑγρούς ὀφθαλμούς, ἀκτινοβολοῦντας νοημοσύνην καὶ περιπάθειαν ὑπὸ μακρὰς καὶ πυκνὰς βλεφαρίδας, ὀφθαλμοὺς γλυκυτάτους καὶ πλήρεις πυρὸς, οὓς ἐπέστεφον γραφικώτατα ὑπὸ τὸ σύμμετρον καὶ κατηφὲς μέτωπον,
δύο φρύδια,
δύο φείδια,
ἐνωμένα στόμα—στόμα…
κατὰ τὸν Ζαλοκώσταν. Ὅτε δὲ ἐμειδία, προσέκτα χάριν ἔκτακτον διὰ τῆς ἀμιμήτσυ διαστολῆς τῶν γραφικῶν χειλέων της, δι’ ὧν ἔστιλβον οἱ ἐξαίσιοι καὶ κανονικώτατοι μαργαρῖται τῶν καταλεύκων ὀδόντων αὐτῆς· καί, ὅτε ὡμίλει, ἔρρεεν ἀπὸ τοῦ συμπαθοῦς μικροῦ στόματος φωνή, ὑπόβραγχνος καὶ ἀσθενική, ἀλλ’ ἥμερος, γλυκεῖα καὶ ὡς μουσικὸς τόνος. Ἦτο περιβεβλημένη ἰόχρουν μεταξωτὸν χαρέμ, σύνηθες εἰς τὰς Ὀθωμανίδας ἔνδυμα, εἶδος δομίνου, περιδεομένου εἰς τὴν ὀσφύν. Αἱ χεῖρες δὲ αὐτῆς, λευκαὶ ἐπίσης, μικραί, τορευταί, ἦσαν κατάκοσμοι ἐκ δακτυλίων καὶ μὲ ῥοδοβαφεῖς τοὺς ὄνυχας. Καὶ διὰ μὲν τῆς δεξιᾶς ἐστήριξε τὴν κεφαλήν, τὴν δὲ ἀριστερὰν ἐξέτεινεν ἐπὶ τῶν γονάτων της.
— Προσέξατε. Θὰ τὴν ὑπνωτίσω τόρα.
Καί, καθήμενος παρ’ ἐμοί, ἔνευσε τῇ Ῥουκὲ χανοὺμ νὰ ἐγερθῇ. Ἐκείνη δ’ ἐγερθεῖσα εὐθύς, ἔκαμεν ἓν βῆμα πρὸς θύραν, ἄγουσαν εἰς τὸν δασύσκιον κῆπον τῆς οἰκίας καὶ ἔστη μικρόν, παρατηροῦσα τὰ δένδρα καὶ ἄνθη του. Εἶτα ἐστράφη πρὸς τὸν ἰατρόν της οὗτος δέ, ἀνατείνας ὀλίγον τοὺς μεγάλους καὶ ὡραίους του ὀφθαλμούς, ἐφώνησεν αὐτῇ:
— Ῥουκὲ χανούμ! Γκιοσλεριμὲ μπάκ. Βὲ γιανουμᾶ, γκὲλ γιαβὰς — γιαβάς. Γκὲλ χανούμ!… ἤτοι: «Ῥουκὲ χανούμ! Κύτταξέ με στὰ μάτια. Καὶ ἔρχου πρὸς μὲ σιγὰ — σιγά. Ἔλα χανούμ!»
Ἡ Ῥουκε χανοὺμ προσήλωσε τοὺς γλυκυτάτους αὐτῆς ὀφθαλμοὺς εἰς τοὺς τοῦ ἰατροῦ καὶ ἐκινήθη.
Μόλις ὅμως ἠδυνήθη νὰ προβῇ δύο βήματα. Εἰς δὲ τὸ τρίτον εἴδομεν τὸ σῶμα της ταραχθὲν, ὡς ἐξ ἐλαφροῦ σπασμοῦ, καὶ τὰ βλέφαρα αὐτῆς ὑποτρέμοντα καὶ κλειόμενα. Ἡ Ῥουκὲ χανούμ, ἔστη τότε ἀκαριαίως καὶ ἔμεινεν ὀρθία καὶ ἀκίνητος με τὴν κεφαλὴν ὑψωμένην.
— Ὁ ὑπνωτισμὸς συνετελέσθη, Κύριοι, εἶπεν ὁ ἰατρὸς ἐγειρόμενος. Παρατηρήσατε. Κοιμᾶται ἐν βαθεῖ ληθάργῳ καὶ εἶνε ἐντελῶς ἀναίσθητος. Οὐδεμίαν ἔχει βούλησιν. Θὰ μένῃ, ὅπως τὴν βλέπετε, ὅπως εὑρέθη, ἐκεῖ, ἀκίνητος. Ὥρας ὁλοκλήρους δύναται νὰ μένῃ οὕτως, ἕως οὗ τὴν ἀφυπνίσω. Εἶνε νεκρὰ ζῶσα. Οὔτε πίπτει ὅμως, οὔτε δύναταί τις νὰ τὴν μετακινήσῃ ἐκ τῆς θέσεώς της. Οἱ πόδες εἶνε κατὰ γράμμα καθηλωμένοι ἐπὶ τοῦ δαπέδου καὶ ὡσεὶ ἦσαν σιδηροῖ. Ἔχει ἰσχυρὰν καὶ διαρκῆ σύσπασιν μυῶν, ἔχει ὑπερερεθιστικότητα νευρομυϊκήν. Δοκιμάσατε, κ. συνάδελφε, προσέθηκεν ἱλαρῶς, ἀποτεινόμενος πρός με, δοκιμάσατε νὰ τὴν ἐκτοπίσητε.
Ἠγέρθην τότε καὶ ἐγώ ἀλλ’ εἶπον τῷ ἰατρῷ νὰ μὲ ἀναπληρώσῃ εἰς τὴν προταθεῖσαν δοκιμασίαν, μὴ θέλων νὰ θίξω τὸ σῶμα τῆς Ῥουκὲ χανούμ, ἧς ἡ μήτηρ εἶχεν ἐπ’ ἐμοῦ τοὺς ὀφθαλμούς.
— Καὶ διατί ὄχι ἐγώ; ἠρώτησεν ὁ βοηθός μου.
— Διότι αὐτὸ εἶνε δικαίωμα τῶν ἰατρῶν, ἀπεκρίθη σοβαρῶς ὁ κ. Κουτούβαλης.— Ὤ, διάβολε! παρετήρεσε χαριέντως ὁ κ. Ἀναστασιάδης. Πσῦ νὰ τὸ εἴξευρα νὰ γίνω καὶ ἐγὼ ἰατρός!
Ὁ ἰατρὸς ἔλαβε τὸ σῶμα τῆς ὑπνωτισθείσης καὶ ἔσειεν αὐτό, ὡς σείει τις ἔνθεν καὶ ἔνθεν δενδρύλλιον, νεαρὸν καὶ τρυφερὸν, τοῦ ὁποίου ἡ ῥίζα δὲν ἀποσπᾶται ἐκ τοῦ ἐδάφους. Οἱ πόδες τῆς Ῥουκὲ χανσὺμ ἔμενον τῳόντι καθηλωμένοι ἐπὶ τοῦ δαπέδου καὶ ἐντελῶς ἀμετακίνητοι. Ὅτε δὲ τὴν ἀφῆκε, τὸ σῶμα ἀνέλαβε τὴν αὐτὴν άκριβῶς στάσιν, ἣν εἶχε καθ’ ἣν στιγμὴν ὑπνωτίσθη. Ὁ ἰατρὸς ἔνυξε διὰ καρφίδος ἐλαφρῶς καὶ ἔκνισεν ἐπανειλημμένως τὴν χεῖρα τῆς ὑπνωτισθείσης, ὥστε ἐσχηματίσθη μικρὸς μώλωψ. Ἀλλ’ ἐκείνη ἔμενε μολαταῦτα ἀναίσθητος.
Ἡ Ῥουκὲ χανοὺμ ἐκοιμᾶτο βαθύτατα. Ἐφαίνετο δέ, ὥς τι ἄγαλμα, κατηφὲς καὶ πάσχον, ἐν τελείᾳ ἀδρανείᾳ καὶ ληθάργω, καλλιτεχνικὴ εἰκὼν τῆς ὀδύνης καὶ μελαγχολίας.
Περιεργαζόμην αὐτὴν ἐν ἄκρᾳ σοβαρότητι, ὡς ἰατρὸς δῆθεν, ἀλλὰ λίαν ἐνδιαφερόντως καὶ ἀντήλλασσεν λέξεις τινὰς μετὰ τοῦ κ. Κουτούβαλη, οἷον συνεννοούμενος καὶ συνδιασκεπτόμενος μετ’ αὐτοῦ περὶ τῆς καταστάσεως τῆς ἀσθενοῦς. ἐν ᾧ ὁ μὲν βοηθός μου ἐθεᾶτο, ἀπλήστως ἐπίσης, τὸ περίεργον φαινόμενον, ἡ δὲ μήτηρ τῆς Ῥουκὲ χανοὺμ προσήλου πρὸς ἡμᾶς βλέμματα ἀνυποκρίτου εὐγνωμοσύνης.
Ὁ ἰατρὸς μᾶς ἐξήγησε τότε, ὅτι ὑπνωτίζει τὴν ἀσθενῆ του διὰ τῶν ὀφθαλμῶν του καὶ ταχύτατα, διότι ἡ Ῥουκὲ χανοὺμ εἶνε ὑπερευαισθήτου καὶ ἰδιαζούσης νευρικῆς καταστάσεως· ὅτι δὲ μόνον οἱ ὀφθαλμοί του ἔχουν δι’ αὐτὴν τοιαύτην δύναμιν, ὡς καὶ ἡ μήτηρ της διεβεβαίωσεν αὐτόν.
Μετὰ δύο — τρία ἔτι λεπτὰ τῆς ὥρας ὁ ἰατρὸς τὴν ἀφύπνισε. Δὶς — τρὶς διὰ τῶν μεγάλων δακτύλων του ἐπέτριψεν ἰσχυρῶς τοὺς ὀφθαλμούς της, ἐνεφύσησεν ἐπ’ αὐτῶν, ἐνέπτυσεν ἐλαφρῶς, διέσεισεν αἰφνιδίως τὸ σῶμα καὶ ἐφώνησε μεγαλοφώνως τ’ ὄνομά της μόλις δὲ εἶδεν αὐτὴν ἀνανήφουσαν, τὴν ἐκάθησεν εἰς τὸ κάθισμά της.
Ἡ Ῥουκὲ χανοὺμ συνῆλθε ταχέως καὶ ἀφοῦ ἔκλινε τὴν κεφαλὴν καὶ ἐκάλυψε τοὺς ὀφθαλμοὺς διὰ τῶν χειρῶν, ὡς ὁ ἀπὸ σκότους εἰς ζωηρὸν φῶς καὶ θάμβος προερχόμενος, ἁνήγειρε τὴν κεφαλήν, μειδιῶσα καὶ εὔχαρις.— Πῶς εἶσθε, Ῥουκὲ χανούμ; ἠρώτησεν ὁ ἰατρός.
— Καλὰ, ἐφέντημ.
— Αἰσθάνεσθε τίποτε;
— Τίποτε. Εἶμαι καλά. Μόνον ἡ χείρ μου πονεῖ ἐδῶ καὶ δὲν εἰξεύρω διατί. Κάπου θὰ ἐκτύπησα… καὶ ἐδείκνυε τὸ μέρος τῆς χειρὸς της, ὅπου, διαρκοῦντος τοῦ ὑπνωτισμοῦ, εἶχε νύξει ὁ ἰατρός.
— Μά, ποῦ ἐκτυπήσατε;
— Δὲν ’ξεύρω, ἰατρέ μου· δὲν ἐνθυμοῦμαι νὰ ἐκτύπησα πουθενά. Ἴσως μ’ ἐδάγκασε κανὲν σκουλῆκι, χωρὶς νὰ τὸ νοήσω.
— Λέτε, νὰ ᾖν’ αὐτό;
— Χμ!……
Ὁ ἰατρὸς εἶπε τότε, ὅτι ἓν τῶν φαινομένων τοῦ ὑπνωτισμοῦ τῆς ἀσθενοῦς του εἶνε καὶ ὅτι αὕτη οὐδεμίαν οὐδέποτε συνείδησιν ἢ ἀνάμνησιν ἔχει τῶν κατ’ αὐτὸν γενομένων.
Μετὰ τέταρτον περίπου τῆς ὥρας ὁ ἰατρὸς ἐνήργησε καὶ δεύτερον, διάφορόν πως τοῦ προηγουμένου, πείραμα, ὅπερ ἐπίσης ἐπέτυχε πληρέστατα.
Ἀνήγειρε διὰ νεύματος τὴν Ῥουκὲ χανοὺμ καὶ ἔδωκεν αὐτῇ νὰ κρατήσῃ ὑψηλὰ βαρὺ κάθισμα, ὅπερ ἐκλονίζετο εἰς τὴν ἀσθενῆ χεῖρα· τὴν διέταξε δέ, χωρὶς νὰ κινηθῇ, ν’ ἀτενίζῃ εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἀσκαρδαμυκτί.
Ἐκείνη ὑπήκουσεν εὐπειθέστατα.
Λεπτὸν τῆς ὥρας δὲν παρῆλθε καὶ ἡ Ῥουκὲ χανοὺμ ὑπνωτίσθη πάλιν ὑπὸ τὰ αὐτὰ τοῦ πρώτου πειράματος φαινόμενα. Ἐκράτει δὲ τότε τὸ κάθισμα διὰ τῆς ἀριστερᾶς ἰσχυρῶς, τὴν δὲ δεξιὰν εἶχεν ἐπὶ τοῦ στήθους της καὶ ἵστατο οὕτω, μὲ κεκλεισμένους τοὺς ὀφθαλμοὺς πάλιν, ἀκίνητος καὶ ἀναίσθητος ὑπὸ βαθυτάτην νάρκωσιν.
— Δοκιμάσατε τόρα, παρακαλῶ, εἶπε μοι ὁ ἰατρός, ν’ ἀποσπάσητε τὸ κάθισμα ἢ νὰ μετακινήσητε τὴν δεξιάν της.
Ἠγέρθην καὶ προσεπάθησα. Πλὴν εἰς μάτην. Χαλύβδινοι ἦσαν αἱ χεῖρες της καὶ σιδηραῖ κλοιοὶ αἱ ἀσθενικαὶ παλάμαι. Τὴν δεξιὰν μόνον ἀπέσπασα ὀλίγον ἀπὸ τοῦ στήθους αὐτῆς μετὰ κόπου· ὡς δὲ τὴν ἀφῆκα εἶδον νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὴν θέσιν της μεθ’ ὁρμῆς.
Ὁ ἰατρὸς ἀφύπνισε τὴν ληθαργοῦσαν, κατὰ τὸν αὐτὸν προηγούμενον τρόπον καὶ ἡ Ῥουκὲ χανοὺμ ἠνέῳξε πάλιν τοὺς γλυκυτάτους ὀφθαλμούς.
Ἀντηλλάξαμεν τότε ὀλίγας φράσεις. Ὁ κ. Κουτούβαλης παρεκάλεσε τὸν προθυμότατον βοηθόν μου, ὁμιλοῦντα ἐξαισίως τὴν Τουρκικήν, νὰ ἐξετάσῃ, ὡς ἐκ μέρους μου, τὴν ὑπνωτισθεῖσαν.
— Τί ἔχετε, χανούμ, ποῦ φαίνεσθε ὀλίγον ἀδιάθετος; ἐρωτᾷ ὁ ἰατρός, τῇ εἶπεν ὁ κ. Ἀναστασιάδης, δεικνύων με.
— Με πονεῖ, ἐφέντημ, πολὺ ἡ χείρ μου αὐτή, ἀπεκρίθη, προβάλλουσα τὴν ἀριστεράν. Τὴν αἰσθάνομαι κατάκοπον, ὡς νὰ ἐσήκωσα πρᾶγμα τι, πάρα πολὺ βαρύ.
— Κανὲν κιβώτιον ἴσως;
— Δὲν γνωρίζω, δὲν ἐνθυμοῦμαι, ἐφέντημ…
Ἡ Ῥουκε χανοὺμ οὐδὲ ἴχνος ἀναμνήσεως εἶχε τοῦ βάρους, ὅπερ ἐκράτει ὑπνωτισθεῖσα καὶ μόνον τὴν ἐξ αὐτοῦ κόπωσιν ᾐσθάνετο.
— Δὲν εἶνε τίποτε, λέγει ὁ ἰατρός μου, θὰ σᾶς περάσῃ! προσέθηκεν ὁ κ. Ἀναστασιάδης, ὡς βοηθὸς καὶ διερμηνεύς μου καὶ ἐξήγησέ μοι τὸν διάλογον μετὰ σεβασμοῦ, ἐν ᾧ ἐκείνη ἐμειδία ἐξ εὐχαριστήσεως,
Εἶτα ὁ κ. Κουτούβαλης ἠρώτησεν αὐτήν, ἂν θέλῃ νὰ φάγῃ τι ἢ νά πίῃ, ἰδίως οἶνον.
— Ὅ,τι ἐγκρίνετε, ὅ,τι μὲ διατάξετε εἶμαι πρόθυμες νὰ φάγω ἢ νὰ πίω καὶ κρασὶ ἀκόμη! ἀπεκρίθη, ὁπωσοῦν συστελλομένη, ἡ εὐπειθεστάτη ἀσθενής.
Αἱ Ὀθωμανίδες ἔχουσι τυφλὴν ἐμπιστοσύνην καὶ εὐπείθειαν πρὸς τὸν ἰατρόν των καὶ οὐδεμίαν ποτὲ ἐκφέρουσιν ἀντιλογίαν ἢ παρατήρησιν εἰς οἱανδήποτε διαταγὴν ἢ συμβουλὴν αὐτοῦ, πιστεύουσαι, ὅτι πᾶν ὅ,τι διατάττει θὰ συντελέσῃ εἰς θεραπείαν των. Ἡ Ῥουκὲ χανοὺμ ἐν τούτοις εἶνε ἐκ τῶν εὐλαβεστάτων εἰς τὸ καθῆκον τοῦτο Ὀθωμανίδων. Διὰ νὰ ἐκτιμήσητε δέ πόσον εὐπειθῶς ὑπήκουε τῷ ἰατρῷ της, δέον νὰ μάθετε καὶ ὅτι οἱ Ντονμέδες, εἰς τὴν φυλὴν τῶν ὁποίων ἀνήκει καὶ αὐτή, ὡς εἴρηται, οὐδέπετε πίνουσιν οἶνον, καὶ ἀσθενεῖς ἂν ὦσιν, ἀείποτε ὑδροποτοῦντες. Καὶ ὅμως ἡ Ῥουκὲ χανούμ, ὄχι οἶνον, ἀλλὰ καὶ δηλητήριον ἀκόμη ἦτο πρόθυμος νὰ πίῃ, ἂν διέτασσεν ὁ ἰατρὸς χάριν τῆς θεραπείας αὐτῆς.
Ἐμείναμεν ἡμίσειαν περίπου ἔτι ὥραν ἐκεῖ, συνδιαλεγόμενοι περὶ διαφόρων, ἰδίως δὲ τῆς ἀσθενοῦς καὶ τῶν Ὀθωμανικῶν ἠθῶν καὶ ἐθίμων. Ἐζητήσαμεν νὰ μάθωμεν, ἂν κατὰ τὴν διάρκειαν τοῦ ὑπνωτισμοῦ ἀπευθύνῃ πρὸς τὴν Ὀθωμανίδα ἐρωτήσεις ὁ ἰατρὸς καὶ ἂν ἐκείνη ἀποκρίνηται ἢ προλέγῃ τὰ μέλλοντα· ἀλλ’ ἠκούσαμεν, ὅτι οὐδὲν τούτων συμβαίνει καὶ μόνον ἡ ληθαργικὴ κατάστασις ἐπέρχεται. Ἑνίοτε δὲ ὁ ἰατρὸς ἀπηυθύνετο καὶ πρὸς τὴν Ῥουκὲ χανούμ, ἥτις μετεῖχεν οὕτω τῆς συνδιαλέξεως, ἐν ᾧ ἡ μήτηρ της ἀπ’ ἀρχῆς ἕως τέλους ἔμεινε βωβὸν πρόσωπον τῆς σκηνῆς.
Μετὰ ταῦτα ἠγέρθημεν ν’ ἀναχωρήσωμεν.
Ὁ κ. Κουτούβαλης διεβεβαίωσε τὴν ἀσθενῆ του, ὅτι τὴν ἐξήτασα καλῶς καὶ ὅτι διὰ τῆς θεραπείας, ἣν ἐξακολουθεῖ, καὶ τῆς ὑπομονῆς θὰ γίνῃ ἐντελῶς καλά, καθ’ ἣν καὶ ἐγὼ ἐσχημάτισα πεποίθησιν.
Ἀμφότεραι αἱ Ὀθωμανίδες ἔστρεψαν πρός με μετὰ συγκινήσεως εὐγνώμονα βλέμματα καὶ προσέκλιναν. Ἡ δὲ Ῥουκὲ χανούμ, σχεδὸν ἔνδακρυς, εἶπε τῷ κ. Κουτούβαλῃ:
— Νὰ εἴπητε, παρακαλῶ, εἰς τὸν ἐφέντην ἰατρόν, ὅτι τῷ εὐχαριστῶ καὶ τῷ εὐγνωμονῶ ἐξ ὅλης ψυχῆς. Τῷ εὔχομαι δὲ καλὸν ταξείδιον καὶ τερπνότατσν με γλυκείας αὔρας καὶ δροσεροὺς Ζεφύρους. Εἴθε δὲ ὁ Ἀλλὰχ νὰ στρώνῃ πάντοτε μὲ ῥόδα τὸν δρόμον του!
Ὁ κ. Κουτούβαλης παραχρῆμα διηρμήνευσέ μοι ἀσμένως τὰς ἐγκαρδίους εὐχαριστίας καὶ τρυφερωτάτας εὐχὰς τῆς εὐαισθήτου καὶ εὐφαντάστου χανοὺμ πρὸς χαράν μου.
— Ποιὸς τὴν χάριν σας, ἐξοχώτατε! εἶπέ μοι ὁ κ. Ἀναστασιάδης. μειδιῶν.
— Βεβαιότατα. Αὐτὸ ἴσα — ἴσα ἐκέρδησα καὶ ἐγὼ ἐκ τῆς ἰατρικῆς μου!
— Καί, πιστεύω, δὲν θὰ ἔχετε ἀξίωσιν ἄλλης ἁμοιβῆς.— Καὶ ἄλλης θέλετε; Ἀλλ’ ἐπληρώθην πλουσιοπαρόχως.
Ἐγελάσαμεν ἀρκετά, ἀστεϊζόμενοι. Εἶτα δὲ ἀπεχαιρετίσαμεν μετὰ μυρίων εὐχαριστιῶν τὸν φίλτατον ἰατρὸν καὶ τὰς Ὀθωμανίδας, οἵτινες μᾶς προέπεμψαν μέχρι τῆς ἐν τῇ ὁδῷ ἀναμενούσης ἁμάξης. Τοῖς ἐστείλαμεν ἐξ αὐτῆς τὸ ὕστατον χαιρέτημα καὶ ἀπήλθομεν, ἀποκομίζοντες τόσῳ περιέργους καὶ ὡραίας ἐντυπώσεις.
- (Ἄργος Αὔγουστος 1890)
Δ. Κ. Βαρδουνιωτησ