Εθνικόν Ημερολόγιον του Έτους 1891/Η αρπαγή της Ευρώπης
| ←Τὰ Μεζάρια | Ἐθνικὸν Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1891 Συγγραφέας: Ἡ ἁρπαγὴ τῆς Εὐρώπης |
Ὁ ἐξ ᾅδου σύζυγος→ |
ΙΝΕ γνωστὸς ὁ ὡραῖος περὶ ἁρπαγῆς της Εὐρώπης μῦθος. Ὁ δημοκρατικὸς χαρακτὴρ τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ἐκδηλωθεὶς ἀμέσως κατὰ τοὺς πρώτους τῆς ἀναπτύξεως αὐτοῦ χρόνους, κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς δημιουργίας τῶν θρησκευτικῶν αὐτοῦ δοξασιῶν, ἐξίσωσε καθόλου σχεδὸν τοὺς θεοὺς πρὸς τὸν ἄνθρωπον. Δὲν εἶναι τοῦ παρόντος νὰ ἐξετάσωμεν τὸ προκύπτον ἐνταῦθα βαρὺ ζήτημα, ἂν ἡ ἐξίσωσις αὕτη, ἡ ὁποία ἀνυψοῖ ὑπό τινα ἔποψιν τὸν ἄνθρωπον, ἐν ᾧ ἀφ᾿ ἑτέρου καταβιβάζει τοὺς θεοὺς, ἀποδεικνύει ἢ μὴ ὑπεροχὴν τοῦ ἀρχαιοτέρου ἑλληνικοῦ πνεύματος ἐν συγκρίσει πρὸς τὸν ἑβραϊκόν, φέρ᾽ εἰπεῖν, λαόν, τὸν συλλαβόντα τὴν ἐκτάκτως ἔκπαγλον καὶ ὑπερφυσικὴν περὶ Θεοῦ ἰδέαν, ἡ ὁποία μεθ’ ὅλην τὴν ἀνωτέραν αὐτῆς σημασίαν εἶναι βέβαιον ὅτι καταλήγει εἰς ἐκμηδένισιν τοῦ ἀνθρώπου. Τὸ ἐνδιαφέρον ἡμᾶς εἶναι, ὅτι ὁ βασιλεὺς θεῶν τε καὶ ἀνθρώπων Ζεὺς εἶχε καρδίαν ἐγκλείουσαν ὅλα τὰ πάθη τῶν κοινῶν καταθνητῶν ἀνθρώπων. Τὰ τρυφερὰ μάλιστα πάθη τοσοῦτον ἰσχυρῶς ἐκόχλαζον εἰς τὰ στήθη του, ὥστε πρὸς θεραπείαν αὐτῶν δὲν ὤκνει νὰ κατέρχηται καὶ εἰς τολμηρὰς μεταμορφώσεις, αἱ ὁποῖαι βεβαίως ἥκιστα ἐτίμων τὴν θεϊκὴν αὐτοῦ μεγαλειότητα,
Τοιουτοτρόπως ἐν ᾧ ἡ καλή της Σιδῶνος παρθένος ἔπαιζέ ποτε παρὰ τὸν αἰγιαλὸν μετὰ τῶν ὁμηλίκων αὐτῆς, δελεασθεῖσα ἐκ τῆς καλλονῆς μικροῦ τινος καὶ χαριέντος ταύρου ἐκάθισεν ἄφροντις ἐπὶ τῶν νώτων αὐτοῦ καὶ ὠθουμένη ὑπὸ ἀγνώστου καὶ ὑπερόχου δυνάμεως ἠνοίχθη εἰς τὸ πέλαγος, μὴ γινώσκουσα μὲν ποῦ πορεύεται, ἐκ τῶν θαυμασίων ὅμως φαινομένων, τὰ ὁποῖα πρὸ αὐτῆς ἔβλεπεν ἐκτυλισσόμενα, προσδοκῶσα βεβαίως εὐαρέστους καὶ γλυκείας ἐκπλήξεις. Διότι κατὰ τὸν γόητα Λουκιανόν, τοῦ ὁποίου ἡ περιγραφή δὲν ὑπολείπεται ἴσως οὔτε τῶν περὶ τούτου στίχων τοῦ Ὀβιδίου οὔτε τῶν γραφῶν τοῦ Βερονέζου καὶ Τιτιανοῦ, ἡ θάλασσα εὐθὺς ἀκύμων ἐγένετο, ἔρωτες δὲ μικρὸν ἐκ τῆς θαλάσσης παραπετώμενοι ᾖδον τὸν ὑμέναιον, αἱ δὲ Νηρηΐδες ἀναδῦσαι παρίππευον ἐπὶ τῶν δελφίνων ἡμίγυμνοι αἱ πολλαί, ἐπὶ πᾶσι δὲ τὴν Ἀφροδίτην δύο Τρίτωνες ἔφερον ἐπὶ κόγχης κατακεκλιμένην καὶ ἄνθη παντοῖα ἐπιπάττουσαι τῇ νύμφῃ.
Εἶναι γνωστόν, ὅτι ὁ μικρὸς ἐκεῖνος ταῦρος ἦν αὐτὸς ὁ Ζεύς. Ἀποβιβάσας εἰς τὰς ἀκτὰς τῆς Κρήτης τὸ εὐάρεστον αὐτοῦ φορτίον ἀνέλαβεν ἀμέσως τὴν ἀληθῆ αὐτοῦ μορφὴν καὶ ἡ Εὐρώπη πρὸ αὐτῆς βλέπουσα, ἀντὶ ταύρου, τοιοῦτον ἄνδρα σφριγῶντα καὶ ραδινὸν ἐνόησε τὸ μυστήριον καὶ αἰδημόνως ταπεινοῦσα τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀφέθη συγκεχυμένη καὶ ἔκφρων εἰς τὴν ἀκαταγώνιττον νάρκην τοῦ ἔρωτος τοῦ μεγάλου θεοῦ.
Ὁ ὡραῖος οὗτος μῦθος δύναται νὰ ὑποτεθῇ, ὅτι παρίστησεν ἀλληγορικῶς καὶ τὴν ἐκ τῆς Ἀνατολῆς μεταγωγὴν τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τὴν τέως ἀπαίδευτον καὶ ἀγροῖκον ἡμῶν ἤπειρον. Ἀληθῶς δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ παρασταθῇ καλλίτερον ὁ πολιτισμὸς ἢ ὑπὸ τὴν μορφὴν καλλιπαρείου καὶ εὐζώνου παρθένου, ἁρπαζομένης ὑπὸ νεανίου εἰς τὸν ὁποῖον ἡ φύσις ἀπένειμε πᾶν δώρημα ψυχῆς καὶ πᾶν χάρισμα σώματος. Εἶνε δὲ ἄλλο ζήτημα ἂν τὸ σύστημα τῆς ἀπαγωγῆς συμβάλλει ἢ συμφωνεῖ πρὸς τὸ πνεῦμα τοῦ πολιτισμοῦ. Εἶναι ὅμως ἄξιον σημειώσεως ὡς ἀλήθεια ἱστορική, ὅτι αἱ κατακτήσεις, ἡ διὰ τῆς βίας δηλαδὴ ἀπόκτησις τῶν ἀγαθῶν, ὑπῆρξαν ἓν τῶν σπουδαιοτέρων μέσων της προόδου τῆς ἀνθρωπότητος.
Ὁ μῦθος δὲν ὁρίζει ἂν ἡ τρυφερὰ κόρη τῆς Φοινίκης ἡ τὰ λάγνα βλέμματα τοῦ Διὸς ἑλκύσασα, διετήρησε τὴν καλλονὴν αὐτῆς καὶ ἐν τῇ νέᾳ αὐτῆς πατρίδι. Ὁλόκληρος ὅμως ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος μαρτυρεῖ ὅτι ἡ κόρη ἐκείνη, ἂν θεωρηθῆ ὡς σύμβολον καὶ παράστασις τοῦ πολιτισμοῦ, ἐκαλλωπίσθη καὶ ηὐπρεπίσθη ἐν Ἑλλάδι μὲ τόσην καλλονὴν καὶ τόσα γόητρα ὅσα οὐδὲ πρότερον ἐν τῇ πατρίδι αὐτῆς οὐδ᾽ ἀκολούθως ἐν ἄλλῳ τινὶ τόπῳ ἠδύνατό ποτε ν’ ἀποκτήσῃ.
Τὰ βάρβαρα ὅμως ἔθνη δὲν ἀφῆκαν τὴν καλὴν παρθένον ἐπὶ τῆς ἀξίας αὐτῆς κοιτίδος. Στρόβιλοι βαρβαρικῶν ἐπιδρομῶν πανταχόθεν ἐπιδραμόντες ἀπεδίωξαν αὐτὴν πρὸ αἰώνων, καὶ ἤδη ἐπὶ τῶν χωρῶν τοῦ ἑλληνισμοῦ ἐπικρατεῖ τοιαύτη κατάστασις ὥστε, ἂν εἴχομεν τὴν φαντασίαν τῶν καλλιτεχνῶν ἡμῶν προγόνων, θὰ ἠναγκαζόμεθα νὰ πλάσωμεν νέον μῦθον περὶ ἁρπαγῆς τῆς Εὐρώπης οὐχὶ πλέον ἐκ τῶν χωρῶν τῆς Ἀνατολῆς πρὸς δυσμάς, ἀλλ’ ἐκ τῶν χωρῶν τῆς Ἑσπερίας πρὸς τὴν ἀγροῖκον ἤδη Ἀνατολήν.
Καὶ ὁ μῦθος δὲν θὰ ἐστερεῖτο ἱστορικῆς καὶ ἀλληγορικῆς βάσεως.
Ἀληθῶς κατ’ ἔτος χίλιοι τοὐλάχιστον ὁμότεχνοι τοῦ ἀρχαίου Διός, χίλιοι εὐσταλεῖς καὶ σφριγῶντες Δὸν Ζουὰν ἀπέρχονται εἰς ἁρπαγὴν τῆς καλῆς παρθένου καὶ ἐπιστρέφουσιν ἐν θριάμβῳ γαυριῶντες καὶ ὑψαύχενες, ὅτι κατώρθωσαν ν’ ἁρπάσωσι τὴν ἑλικοβλέφαρον κόρην.
Εἰς τὰ βλέμματά των ὑπάρχει τοιαύτη πεποίθησις ὅτι ἡ Εὐρώπη ἐκλείσθη ἐν ταῖς ἀγκάλαις αὐτῶν ὡσεὶ ἔπρεπε νὰ πιστεύωμεν πάντες οἱ Ἕλληνες ὅτι χάρις εἰς τοὺς ἀγῶνας καὶ τοὺς θριάμβους των ὁ πολιτισμὸς θάλλει ἴδη παρ’ ἡμῖν καὶ ἀκμάζει καὶ ὅτι κρέμανται ἤδη ἐκ τῶν κλώνων αὐτοῦ οἱ εὐχυμότεροι τῶν καρπῶν καὶ τὰ εὐχροώτερα τῶν ἀνθέων.
Δυστυχῶς ὅμως δὲν τὸ πιστεύομεν. Ἡμεῖς παρατηροῦντες τὰ ἀποτελέσματα τῶν τοιούτων ἀνδραγαθιῶν νομίζομεν ὅτι ἡ ἐπιρροὴ τῆς Εὐρώπης παράγει παρ’ ἡμῖν ὅ,τι πλημμελὴς τρόπος καλλιεργείας ἐν τῇ κηπουρικῇ.
Ἂν δὲν ἀπατώμεθα, οὐχὶ σπανίως εὐγενῆ τινα φυτὰ εἴτε δι’ ἄτεχνον μεταφύτευσιν εἴτε διὰ πλημμελῆ καλλιέργειαν, ἐπιστρέφουσιν εἰς τὸ πρὶν ἀγενὲς καὶ βάναυσον αὐτῶν εἶδος. Τοιουτοτρόπως χάρις εἰς τοὺς γενάδας τούτους Δὸν Ζονάν, νομίζομεν ὅτι ἐν τῇ ἑλληνικῇ χώρα ὁ γλυκὺς καρπὸς τῆς πιστακίας μεταστρέφεται εἰς τοῦ σχοίνου τὰ αὐστηρὰ μῆλα, τὰ δὲ εὔχημα ἄπια εἰς τραχέα καὶ ὀξύστυφα γκόρτσα.
Ἀληθῶς δὲν εἶναι δύσκολον νὰ παρατηρηθῇ ὅτι ἡ τοιαύτη διαστροφὴ ἐπιγίνεται καθ’ ὅλους τοὺς κλάδους τοῦ κοινωνικοῦ ἡμῶν βίου.
Ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ ἀγγλικοῦ συντάγματος ἐγένετο κατὰ τοιοῦτον τρόπον, ὥστε παρήχθη παρ’ ἡμῖν ἀληθὲς πολιτικὸν πανδαιμόνιον. Ἄλλοτε πάντες ἐμειδίασαν ὅτε ὁ βουλευτὴς ἐκ Δωρίδος κ. Κ. ἐμπνεόμενος ἐκ τῆς πραγματικῆς καταστάσεως καὶ ἀδιαφορῶν περὶ πολιτικῶν θεωριῶν προσεκάλεσε τὸν μακαρίτην Ἀθ. Ροντήρην νὰ ἐξέλθῃ «διὰ τῆς θύρας», ἂν ἐξελέγη βουλευτὴς ἄνευ τῆς ὑποστηρίξεως τῶν Δημάρχων. Ἤδη ὅμως ἀνεγνωρίσθη ὡς ἀναμφισβήτητος συνταγματικὴ ἀρχή, ὅτι οἱ δήμαρχοι δὲν πρέπει νὰ φροντίζωσι πλέον περὶ ἀγροφυλάκων καὶ ἀγροζημιῶν, ἀλλ’ ὅτι περιφρονοῦντες τὰ καλυβοχώρια αὐτῶν πρέπει νὰ ἐκλέγωσιν αὐτοὶ τοὺς βουλευτὰς καὶ νὰ κυβερνῶσιν ἑπομένως αὐτοὶ τὴν Ἑλλάδα. Καὶ πορεύεται τὸ ἑλληνικὸν ἔθνος τοιουτοτρόπως πρὸς την πρόοδον ὡς θὰ ἐπορεύετο εἰς μάχην σύνταγμα ἱππικοῦ, τοῦ ὁποίου οἱ ἄνδρες, ἀνάποδα ἱππεύσαντες, κρατοῦσιν ἀντὶ χαλινοῦ τὰς οὐρὰς τῶν ἵππων.
Οἱ βουλευταὶ ἀντικατέστησαν τοὺς ὑπαλλήλους ἐν τῇ διοικήσει, ἤτοι τὸ ἀνεύθυνον στοιχεῖον ὑποκατέστη εἰς τὰ χρέη τοῦ ὑπευθύνου χωρὶς νὰ χάσῃ οὐδὲ πολλοστημόριον τοῦ ἀνεξελέγκτου αὐτοῦ. Οἱ ὑπάλληλοι ἰδιοποιήθησαν τὰ νομοθετικὰ καθήκοντα, ἀφ’ οὗ οἱ βουλευταὶ ἥρπασαν τὰ ἰδικά των. Οἱ ὑπουργοὶ τέλος, οἱ ἀνώτατοι ἄρχοντες καὶ ἀντιπρόσωποι τοῦ βασιλέως, ἔχουσι τόσην δύναμιν, ὥστε ἄνευ τῆς ἀδείας ἑνὸς Δημάρχου Αἰγοκλεπτιόνων δὲν τολμῶσι νὰ παύσωσιν οὐδὲ ἕνα ὑγειονομοφύλακα, ἔστω καὶ ἂν ἀπειλῇ οὗτος ἀπὸ στιγμῆς εἰς στιγμὴν ἀντὶ κέρδους 3 δραχ. νὰ φέρῃ τὴν χολέραν εἰς τὴν Ἑλλάδα.
Ἐν τῇ ἐπιστήμη µετηγάγομεν πᾶν ἄλλο ἢ τὴν Εὐρώπην παρ’ ἡμῖν. Παρατηροῦμεν συστηματικὴν συρραφὴν πονημάτων ἐκ ξένων ἔργων ὡς πρωτότυπα συγγράμματα, ἀντὶ δὲ ἐπιστημονικῆς συζητήσεως ὑβρεολόγιον. Λησμονουμένου δὲ ἐν αὐτῇ τέλεον τοῦ ἐπιστημονικοῦ θέματος τὸ νοῆμον κοινὸν χειροκροτεῖ οὐχὶ διὰ τὴν πλείονα ἐπιστήμην ἀλλὰ διὰ τὴν μείζονα τέχνην τοῦ ὑβρίζειν. Ἡ σοφία κατήντησεν ἀξίωμα κτώμενον διὰ Βασιλικοῦ Διατάγματος ἢ διά τινος ἀοράτου, ἀλλὰ πανισχύρου τίτλου, ἐκδιδομένου ὑπό τινος τῶν παρ’ ἡμῖν συλλόγων τῶν ἐπιτηδείων. Οἱ διδάκτορες της Φυσικῆς διορίζονταν σχολάρχαι, ἵνα διδάξωσι γραμματικήν. Ὑπάρχει φιλοσοφικὴ σχολή, ἐν ᾧ ἡ φιλοσοφία εἶνε πάρεργον μάθημα· ὑπάρχει φιλολογικὴ ἐκπαίδευσις ἄνευ ἴχνους παιδαγωγίας· ὑπάρχει ἰατρικὴ σχολὴ ἄνευ νοσοκομείων καὶ πρακτικῶν φροντιστηρίων, ἤτοι ἰατρικὴ Σχολή διυλισθεῖσα καὶ ἐξατμισθεῖσα εἰς θεωρητικὸν μελέτημα. Ἐν γένει δὲ ὑπάρχει ἐπιστήμη ἄνευ φιλοσοφικοῦ πνεύματος, ἤτοι σκελετὸς ζῶν μέν, ἀλλὰ μὴ τολμῶν νὰ προβῇ, ἵνα μή χάση τὰ κόκκαλά του.
Ἔτι δὲ χειρότερον διεστράφη ἐν τῷ κοινωνικῷ βίῳ ἡ καλὴ μορφὴ τῆς γοήτιδος Εὐρώπης.
Χάρις εἰς τὴν ἐπιρροὴν τοῦ νέου δῆθεν πολιτισμοῦ τὰ ἁρματωλικὰ τσαρούχια ἐπροικίσθησαν διὰ τακουνίων, ὁ ἑλληνικός καγκιλλωτὸς μύσταξ ἐμορφώθη εἰς μύστακα alla Bittorio Emmanuele, ἡ δὲ ἐλαφρὰ φουστανέλλα ηὐξήθη διὰ τοιούτου περιφερικοῦ καὶ προγαστρικοῦ ὄγκου ὥστε ἐνίοτε τίθεταί τις εἰς πειρασμὸν ν’ ἀμφιβάλλῃ περὶ τοῦ γένους τῶν νεωτέρων φουστανελοφόρων μας.
Χάρις εἰς τὴν ἐπιρροὴν τῆς Εὐρώπης γενικὴ ἀνεπτύχθη περιφρόνησις πρὸς τὰς ἀπαιτήσεις τοῦ ἡμετέρου κλίματος. Τὸ θέρος πολλοὶ λέοντες τῶν Ἀθηνῶν προτιμῶσι νὰ λαχανιάσωσι μᾶλλον καὶ νὰ πνιγῶσιν ἐν τῷ ἱδρῶτι παρὰ νὰ φέρωσιν ἀλεξήλιον. Διατί; Διότι καὶ οἱ Παρισινοὶ δὲν φέρουσιν ἀλεξήλιον, τὸ δὲ γεγονός ὅτι οἱ Παρισινοὶ βρέχονται τριακοσίας ἑξήκοντα πέντε ἡμέρας κατ’ ἔτος θεωρεῖται, φαίνεται, ἀνάξιον προσοχῆς ἐπὶ τοῦ προκειμένου.
Συνήθως ἀποροῦμεν καὶ οἰκτείρομεν πῶς ὁ βασιλεὺς τῆς Ἱσπανίας Φίλιππος ἐπροτίμησε νὰ καῇ μᾶλλον ἢ νὰ ἐπιτρέψῃ ἁπλουστάτην παράβασιν τῆς αὐλικῆς ἐθιμοταξίας. Ἀλλ’ ὅμως παρ’ ἡμῖν συνηθέστατα χάριν τοῦ ἐπιβληθέντος συρμοῦ αἱ σεβόμεναι ἑαυτὰς κυρίαι προτιμοῦν νὰ κλεισθῶθιν ἐπὶ ἡμέρας ἐντὸς τεσσάρων τοίχων καὶ ν’ ἀναπνεύσωσιν ὡς ἀσθματικαὶ μᾶλλον παρὰ νὰ σταθῶσιν ἐπ’ ὀλίγον ἐπὶ τοῦ ἐξώστου.
Οἰκοδομοῦμεν οἰκίας. παρ’ αἷς οὐδὲ ἴχνος ὑπάρχει τοῦ ὡραίου ἐκείνου, τοῦ προϊστορικοῦ πλέον καταστάντος ἡλιακωτοῦ, τὸ ὁποῖον διηυκόλυνε τὴν ὑπαίθριον διαμονὴν καὶ ἐχορήγει ἄλλοτε εἰς τὸν ταλαίπωρον ἕλληνα παχυτάτην σκιὰν καὶ ἄφθονον δρόσον.
Μιμούμενοι τὰς ὀμιχλώδεις καὶ ἀνηλίους χώρας δημιουργοῦμεν ἐν Ἑλλάδι κήπους χειμερινούς, ἔνθα ὅσας ἀκτῖνας τοξεύει κατ’ ἔτος ὁ ἥλιος τόσας βελόνας αἰσθάνεται ὁ ταλαίπωρος ἕλλην ἐπὶ τοῦ προσώπου καὶ τῆς ῥάχεώς του, καὶ τοιουτοτρόπως τὰ πρόσωπα τῶν ἑλλήνων ὑφίστανται τοιαύτην κατεργασίαν καὶ ἀποκτῶσι τοιαύτην λειότητα, ὥστε ἄν ποτε ἐν τῷ ἐμπορίῳ τοῦ ὑαλοχάρτου ἐπήρχετο ἔλλειψις τοῦ εἴδους, οἱ ξυλουργοὶ ἠδύναντο λίαν ἐπιτυχῶς νὰ ἐπαρκέσωσιν εἰς τὰς ἀνάγκας των μεταχειριζόμενοι τμήματά τινα ἑλληνικῆς ἐπιδερμίδος.
Ἕνεκα ὅλων τούτων φοβούμεθα μήπως ἐν τῇ νεωτέρα ἀπαγωγῇ τῆς Εὐρώπης γίνεται εἰς βάρος ἡμῶν μεγάλη τις πλάνη. Φοβούµεθα μήπως οἱ ἡγεμόνες της ἐθνικῆς ἡμῶν προόδου, οἱ ἱπποτικοὶ Δὸν Ζουάν, οἱ ἐπιχειροῦντες παρ’ ἡμῖν τὸ ἔργον τοῦ ἀρχαίου Διός, γίνονται θύματα οἰκτρᾶς παραισθήσεως. Φοβούμεθα μήπως ἀντὶ τῆς εὐζώνου καὶ καλλισφόρου φερομένης ἐν πομπῇ Τριτώνων καὶ Νηρηΐδων, ἐνέκλεισαν εἰς τὰς ἀγκάλας των καὶ μετήγαγον ἐνταῦθα γραώδη τινὰ καὶ τερατόμορφον μορμολύκην.
- (Ἐν Ἀθήναις, 1890)
Αντωνιοσ Αθ. Ροντηρησ