Διονυσιακά/20
| ←Διονυσιακῶν βιβλίον ιθ΄ | Διονυσιακῶν βιβλίον κ΄ Συγγραφέας: Διονυσιακά |
Διονυσιακῶν βιβλίον κα΄→ |
| Nonnus of Panopolis. Dionysiaca. W.H.D. Rouse. Cambridge, MA., Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1940-1942. |
εἰκοστὸν μεθέπει φονίου βουπλῆγα Λυκούργου,
εἰς βυθὸν ἰχθυόεντα διωκομένου Διονύσου.
λῦτο δ᾽ ἀγών· Σάτυροι δὲ σὺν εὐθύρσῳ Διονύσῳ
βότρυος ἀφνειοῖσιν ἐναυλίζοντο μελάθροις.
τοῖσι δὲ δαινυμένοις ἐπεκώμασαν οἰνάδες Ὧραι·
καὶ κτύπος ἦν τυπάνων ἐπιδόρπιος, ὀξὺ δὲ σύρεγξ
5ἀμφιλαφὴς ἐλίγαινεν, ἀρυόμενοι δὲ κυπέλλοις
οἰνοχόοι μογέεσκον ἀλωφήτῳ παρὰ δείπνῳ·
καὶ πλέον αἰτίζεσκον ὀπάονας οἶνον ἀφύσσειν
δαιτυμόνες σαίνοντες· ἀνεσκίρτησε δὲ Βάκχη
κύμβαλα δινεύουσα, φιλοσκάρθμοιο δὲ κούρης
10ἄπλοκος ἀκρήδεμνος ἐσείετο βόστρυχος αὔραις.
καὶ θεὸς ἀμπελόεις, καλέσας Σταφύλοιο γυναῖκα,
αὐχμὸν ἀποσμήξας ἐπεκόσμεεν οἴνοπι πέπλῳ·
καὶ Πίθου εὐρυγένειον ὅλον ῥυπόωντα καθήρας
ἀργεννῷ παλίνορσος ἀνεχλαίνωσε χιτῶνι.
15ῥίψας πένθιμα πέπλα χυτῇ πεπαλαγμένα τέφρῃ·
οὐκέτι δ᾽ αὐτοχύτοισι παρήια δάκρυσι δεύων
βότρυς ἀνεστενάχιζε, Διωνύσῳ δὲ πιθήσας
φωριαμοὺς ὤιξε θυώδεας· οἰγομένων δὲ
μαρμαρυγὴ σελάγιζε πολυγλήνων ἀπὸ πέπλων·
20κεῖθεν ἑλὼν Σταφύλου βασιλήια φαιδρὰ τοκῆος [p. 118]
δύσατο πορφυρέῳ πεπαλαγμένα φάρεα κόχλῳ,
καὶ θαλίης ψαύοντι συνειλαπίναζε Λυαίῳ.
τοῖσι δὲ τερπομένοισιν ἀνέδραμεν Ἕσπερος ἀστὴρ
φέγγος ἀναστείλας χοροτερπέος ἠριγενείης.
25δαιτυμόνων δὲ φάλαγγες ἀμοιβαδὶς ἔνδοθεν αὐλῆς
ὕπνου δῶρον ἕλοντο βαθυστρώτων ἐπὶ λέκτρων.
καὶ Πίθος ἄλχι Μάρωνος ἀνήιεν εἰς μίαν εὐνήν,
νεκταρέης εὔοδμον ἀναβλύζων πόμα ληνοῦ,
ἀλλήλους δ᾽ ἐμέθυσσαν ἴσην πέμποντες ἀυτμὴν
30πάννυχον. Εὐπετάλη δέ, τιθηνήτειρα Λυαίου,
δαλὸν ἀναψαμένη καὶ Βότρυϊ καὶ Διονύσῳ
δισσὴν ἀμφοτέροις ἁλιπόρφυρον ἔντυεν εὐνήν·
γείτονι δ᾽ ἐν θαλάμῳ Σατύρων δίχα, νόσφι Λυαίου,
ἀμφίπολοι στορέσαντο λέχος χρύσειον ἀνάσσῃ.
35Βάκχῳ δ᾽ ἦλθεν ὄνειρος, Ἔρις πολέμοιο τιθήνη,
ἅρμασι μιμηλοῖσιν ἐφεδρήσσουσα λεόντων,
Ῥείης εἶδος ἔχουσα, φιλοκροτάλοιο θεαίνης·
καὶ Φόβος ἡνιόχευεν ὀνειρείων ζυγὰ δίφρων
ἀντιτύποις μελέεσσι νόθος μορφούμενος Ἄττις,
40καὶ θρόον ὀξὺν ἔχων ἁπαλόχροος ἄρσενι μορφῇ
ἡνίοχον Κυβέλης ἀπεμάξατο θήλεϊ φωνῇ·
Βάκχου δ᾽ ὑπναλέοιο παρεστηκυῖα καρήνῳ
φοιτὰς Ἔρις νεμέσησε, καὶ ἐγρεμόθῳ φάτο φωνῇ·
‘ὑπνώεις, Διόνυσε θεηγενές· εἰς ἐνοπὴν δὲ
45Δηριάδης καλέει σε, καὶ ἐνθάδε κῶμον ἐγείρεις·
μητρυιὴ δ᾽ ὁρόωσα τεὴν φύξηλιν Ἐνυὼ
Ἥρη κερτομέει σε, σὺ δὲ στρατὸν εἰς χορὸν ἕλκεις.
αἰδέομαι Κρονίωνι φανήμεναι, ἄζομαι Ἥρην,
ἄζομαι ἀθανάτους, ὅτι μὴ κάμες ἄξια Ῥείης· [p. 120]
50Τιτήνων δ᾽ ὀλετῆρα, προασπιστῆρα τοκῆος,
αὐχένα γαῦρον ἔχοντα κατ᾽ οὐρανὸν Ἄρεα φεύγω,
ἀσπίδα κουφίζοντα διάβροχον ἠθάδι λύθρῳ·
καὶ γνωτὴν δέο μᾶλλον, ἀριστογόνοιο τοκῆος
αὐτοτελῆ γονόεντος ἀμήτορα παῖδα καρήνου,
55Παλλάδα δειμαίνω κορυθαιόλον, ὅττι καὶ αὐτὴ
μέμφεται ἄρσενα Βάκχον ἀεργέα θῆλυς Ἀθήνη·
εἴκαθεν αἰγίδι θύρσος, ἐπεί ποτε Παλλὰς ἀγήνωρ
αἰγίδα κουφίζουσα πύλας ἔστεψεν Ὀλύμπου,
Τιτήνων σκεδάσασα θυελλήεσσαν Ἐνυώ,
60πατρῴου δ᾽ ἐγέραιρε σοφὴν ὠδῖνα καρήνου·
καὶ σὺ Διὸς γονόεσσαν ἐπαισχύνεις πτύχα μηροῦ.
ἠνίδε, πῶς γελόωσι καὶ Ἑρμείας καὶ Ἀπόλλων,
ὃς μὲν ἀερτάζων δίδυμον βέλος εἰσέτι λύθρῳ
ὑψιλόφων τεκέων πεπαλαγμένον Ἰφιμεδείης,
65ὃς δὲ καταφθιμένοιο πολυβλεφάροιο νομῆος
ῥάβδον ἔχων ὀλέτειραν· ἐγὼ δ᾽ ἐμὸν αἰθέρα φεύγω
μῶμον ἀλυσκάζουσα φυγοπτολέμου Διονύσου.
θύρσους δ᾽ ἠρεμέοντας ὀπιπεύουσα Λυαίου
μέμφεται ὀρχηστῆρι φιλοσκοπέλῳ Διονύσῳ
70παρθένος ἰοχέαιρα, κυβερνήτειρα δὲ δίφρου
οὐτιδανῶν ἐλάφων, βαλίων ὀλέτειρα λαγωῶν,
μέμφεται οὐρεσίφοιτος ὀρειάδος ἐγγύθι Ῥείης
πορδαλίων ἐλατῆρι καὶ ἡνιοχῆι λεόντων.
παιδὸς ἐμοῦ Διὸς οἶκον ἀναίνομαι· ἐν γὰρ Ὀλύμπῳ
75ἅζομαι αὐχήεσσαν ἀγαλλομένην ἔτι Λητώ,
ἰὸν ἐμοὶ τανύουσαν ἑῶν χραισμήτορα λέκτρων,
γηγενέος Τιτυοῖο ποθοβλήτοιο φονῆα.
καὶ διδύμαις ὀδύνῃσιν ἱμάσσομαι, ὅττι δοκεύω
ἀχνυμένην Σεμέλην καὶ ἀγήνορος ἀστέρα Μαίης. [p. 122]
80οὐ σὺ Διὸς τεκέεσσιν όμοίιος· οὐ κτάνες ἰῷ
Ὦτον ἀπειλητῆρα καὶ ὑψιπόδην Ἐφιάλτην,
οὐ Τιτυὸν πτερόεντι τεῷ κατέπεφνες ὀτστῷ.
οὐ θρασὺν Ὠρίωνα δυσίμερον, οὐ πρόμον Ἥρης
Ἄργον, ἀεξικάκοιο βοοσκόπον υἱὸν ἀρούρης,
85Ζηνὸς ὀπιπευτῆρα βοοκραίρων ὑμεναίων·
ἀλλὰ παρὰ Σταφύλῳ καὶ Βότρυϊ κῶμον ὑφαίνεις,
ἀκλειὴς ἀσίδηρος ἐποίνιον ὕμνον ἀείδων·
αἰσχύνεις Σατύρων χθόνιον γένος, ὅττι καὶ αὐτοὶ
Βακχιάδος ψαύοντες ἀναιμάκτοιο χορείης
90Ἄρεος ἐλπίδα πᾶσαν ἐπετρέψαντο κυπέλλοις.
ἔστι καὶ εἰλαπίνη μετὰ φύλοπιν, ἔστι χορεύειν
Ἰνδῴην μετὰ δῆριν ἔσω Σταφύλοιο μελάθρων·
πηκτίδες ἄψ αὔουσιν ἐνυαλίην μετὰ νίκην·
νόσφι πόνων οὐκ ἔστιν ἀνέμβατον αἰθέρα ναίειν·
95οὐ πέλε ῥηιδίη μακάρων ὁδός· ἐξ ἀρετῆς δὲ
ἀτραπὸς Οὐλύμποιο θεόσσυτος εἰς πόλον ἕλκει.
τέτλαθι καὶ σὺ πόνους πολυειδέας· οὐρανίην γὰρ
Ἥρη σοὶ κοτέουσα Διὸς μαντεύεται αὐλήν.’
ὥς φαμένη πεπότητο. θεὸς δ᾽ ἀνεπήλατο λέκτρων,
100φρικτὸν ἔχων ἔτι δοῦπον ἀπειλητῆρος ὀνείρου ...
καὶ θρασὺς ἄνθορε Βότρυς, ἑὸν δ᾽ ἔνδυνε χιτῶνα
Σιδονίης ἀκτῖνας ἀκοντίζοντα θαλάσσης,
καὶ χρυσέῳ συνέεργεν ἀρηρότα ταρσὰ πεδίλῳ·
ὤμοις δ᾽ ἀκαμάτοις διμερῆ κληίδα φυλάσσων
105φαιδρὸν ἁλιχλαίνων περονήσατο φᾶρος ἀνάκτων,
πατρῴην λαγόνεσσι βαλὼν ὑψήνορα μίτρην, [p. 124]
σκῆπτρον ἔχων. Σάτυροι δὲ δαφοινήεσσαν ἀπήνην
πορδαλίων ἔζευξαν ἐπειγομένῳ Διονύσῳ·
Σειληνοὶ δ᾽ ἀλάλαζον· ἐμυκήσαντο δὲ Βάκχαι
110θυρσοφόροι· στρατιαὶ δὲ συνήλυδες εἰς μόθον Ἰνδῶν
στοιχάδες ἐρρώοντο· καὶ ἔβρεμεν αὐλὸς Ἐνυοῦς·
κεκριμένας δὲ φάλαγγας ἐκόσμεον ἡγεμονῆες.
καί τις ὑπὲρ νώτοιο θορὼν ἐπιβήτορι παλμῷ
εἰς δρόμον ἐσσυμένης λοφίην ἐπεμάστιεν ἄρκτου
115λυσσαλέης· ἕτερος δὲ δασύτριχα γαστέρα νύσσων
ἄγριον ἡνιόχευε καλαύροπι ταῦρον ἀλήτην,
πλευραῖς ἀμφοτέραις κεχαλασμένα ταρσὰ συνάπτων·
ὅς δὲ δασυστέρνων ῥαχίης ἐπέβαινε λεόντων
αὐχενίων πλοκάμων δεδραγμένος ἀντὶ χαλινοῦ.
120καὶ μέγαρον πατρῷον ὁμοῦ καὶ κλῆρον ἐάσας
βότρυς ἐρευθήεις, τετράζυγον ἄρμα τιταίνων,
σύνδρομος ἡνιόχευε φιλοσταφύλῳ Διονύσῳ,
δμῶας ἔχων κατόπισθε· μέθῃ δ᾽ ἄμα μητέρι νύμφη
λευκοχίτων ἀνέβαινεν ἐς ἀργυρόκυκλον ἀπήνην,
125καὶ ζυγίων Φασύλεια κυβερνήτειρα λεπάδνων
εἰς λόφον ἡμιόνων χρυσέην ἐλέλιζεν ἱμάσθλην·
καὶ Πίθος εὐρυκάρηνος, ὀπίστερον ἅρμα τιταίνων,
ἔσπετο θητεύων καὶ Βότρθϊ καὶ Διονύσῳ.
οὐ μὲν ἔην ἀγέραστος· ἑλὼν δέ μιν εἰς χθόνα Λυδῶν
130Βάκχος ἄναξ ἔστησε μέθης ἐγκύμονι ληνῷ,
δεχνύμενον χυτὸν ὄγκον ἐυρραθάμιγγος ὀπώρης
ἄγγεσιν οἰνοδόκοις, ὅθεν οὔνομα τοῦτο φυλάσσων
πορφυρέῳ κενεῶνι πίθος παρὰ γείτονι ληνῷ
ἵσταται Εὔια δῶρα δεδεγμένος εἰσέτι Βάκχου,
135σῆμα Πίθου προτέροιο· καὶ εἰ βροτέην λάχε φωνήν,
τοῖον ἔπος Σατύροισιν ἐρεύγετο κῶμον ἀκούων·
‘εἰμὶ Πίθος, προτέροιο φερώνυμος, ἄγχι δὲ ληνοῦ [p. 126]
δέχνυμαι ἡμερίδων γλυκερὸν ῥόον· Ἀσσυρίου δὲ
λάτρις ἐγὼ Σταφύλου καὶ Βότρυος, ἀμφοτέρους δὲ
140νηπιάχους ἔθρεψα γέρων τροφός· εἰσέτι δ᾽ ἄμφω,
οἶα πάλιν ζώοντας, ἐμαῖς λαγόνεσσιν ἀείρω.’
καὶ τὰ μὲν ὣς ἤμελλε μετὰ χρόνον ὀψὲ τελέσσαι
Βάκχος ἄναξ. περόων δὲ Τύρον καὶ Βύβλον ὁδεύων
καὶ ποταμοῦ θυόεντος Ἀδώνιδος εὔγαμον ὔδωπ
145καὶ σκόπελον Λιβάνοιο καὶ ἔνδια Κυπρογενείης,
Ἀρραβίης ἐπέβαινε, καὶ εὐόδμων ὑπὸ δένδρων
Νυσιάδος τανύφυλλον ἐθάμβεε δειράδα λόχμης
καὶ πόλιν αἰπύδμητον, ἀκοντοφόρων τροφὸν ἀνδρῶν.
ἔνθά τις, Ἄρεος αἷμα, μιαιφόνος ᾤκεεν ἀνήρ,
150ἤθεσι ῥιγεδανοῖσιν ἔχων μίμημα τοκῆος,
ὀθνείους ἀθέμιστος ἀμεμφέας εἰς μόρον ἕλκων,
αἰνομανὴς Λυκόοργος· ἀποκταμένων δὲ σιδήρῳ
ἔστεφεν ἀνδρομέοισιν ἑὸν πυλεῶνα καρήνοις
εἴκελος Οἰνομάῳ καὶ ὁμόχρονος, οὗ ποτε δειλὴ
155πατρὸς ἀνυμφεύτοισι δόμοις ἐφυλάσσετο κούρη
χήρη, γηραλέη, γαμίων ἔτι νῆες Ἐρώτων,
εἰσόκε Τανταλίδης, ἱππήλατον οἶδμα χαράσσων,
ἄβροχον ἅρμα φέρων τετράζυγον ἐννοσιγαίου
νυμφίδιον δρόμον εἶχεν, ὅτε τροχοειδέι κύκλῳ
160Μυρτίλος αἰολόμητις ἐπίκλοπον ἤνυσε νίκην
μιμηλῷ τελέσας ἀπατήλιον ἄξονα κηρῷ,
οἶκτον ἔχων καὶ ἔρωτα γοήμονος Ἱπποδαμείης·
καὶ δρόμος ἦν ἀνόνητος· ὑπ᾽ Ἠελίοιο δὲ δίφρῳ
κηροπαγὴς φλογόεντι τύπος θερμαίνετο πυρσῷ,
165καὶ τροχὸν ἠκόντιζε λυθεὶς μινυώριος ἄξων.
τοῖος ἔην Λυκόοργος ὁμότροπος· ἀχθοφόρους δὲ [p. 128]
πολλάκις ἐν τριόδοισιν ἀλήμονας ἄνδρας ὁδίτας
δήσας εἰς δόμον εἷλκεν, Ἐνυαλίῳ δὲ τοκῆι
δαιτρεύων ἱέρευε· δαϊζομένων δὲ μαχαίρῃ
170ἄκρα λαβὼν ἐπύκαζε κακοξείνους πυλεῶνας.
ὡς δ᾽ ὅτε δυσμενέων μετὰ φύλοπιν ὀψὲ μολόντος
ἀνδρὸς ἀκοντοφόροιο νέης ἀναθήματα νίκης,
ἀσπίδες ἢ πήληκες, ἐπεκρεμόωντο μελάθρῳ,
οὕτω καὶ φονίοιο παρὰ προπύλαια Λυκούργου
175ἄκρα ποδῶν καὶ χεῖρες ἐπῃώρηντο θανόντων.
καὶ φόνος ἦν· ξενίου δὲ Διὸς παρὰ γείτονι βωμῷ
ὀθνεῖοι στενάχοντες ἐμιστύλλοντο μαχαίρῃ,
οἷα βόες καὶ μῆλα, περιρραίνοντο δὲ βωμοὶ
σφαζομένων, στικτὴ δὲ κόνις φοινίσσετο λύθρῳ
180δώματος ἀμφὶ θύρετρα· βιαζόμενοι δὲ πολῖται
ἀντὶ Διὸς σπεύδοντο θυηπολέειν Λυκοόργῳ.
Οὐδ᾽ ἔλαθες, Διόνυσε, δολορραφέος φθόνον Ἤρης·
ἀλλὰ πάλιν κοτέουσα τεῇ θεόπαιδι γενέθλῃ
ἄγγελον Ἶριν ἔπεμπε δυσάγγελον, ὄφρά σε θέλξῃ
185κλεψινόῳ κεράσασα δόλῳ ψευδήμονα πειθώ·
δῶκε δέ οἱ βουπλῆγα θεημάχον, ὄφρα κομίσσῃ
Ἀρραβίης μεδέοντι, Δρυαντιάδῃ Λυκοόργῳ.
οὐδὲ θεὰ δήθυνεν· ἀμειβομένῳ δὲ προσώπῳ
Ἄρεος ἀντιτύποιο νόθην ἐψεύσατο μορφήν·
190καὶ λόφον εὐπήληκα διαιθύσσουσα καρήνου,
δαιδαλέους κροκόεντας ἑοὺς ῥίψασα χιτῶνας,
κερδαλέῳ θώρηκι καλύπτετο, μαῖα κυδοιμοῦ,
αἱμαλέῳ θώρηκι, καὶ ἐγρεκύδοιμον ἀπειλὴν
ἄρσενα κερδαλέη βλοσυρῷ πέμπουσα προσώπῳ
195γλῶσσαν Ἐνυαλίου τροχαλῇ μιμήσατο φωνῇ·
‘τέκνον, ἀνικήτου σπόρος Ἄρεος, ἦ ῤα καὶ αὐτὸς [p. 130]
Βασσαρίδων τρομέεις ἁπαλόχροα θῆλυν ἀπειλήν;
οὐκ ἀπὸ Θερμώδοντος Ἀμαζόνες εἰσὶ καὶ αὐταί,
οὐκ ἀπὸ Καυκασίοιο μαχήμονές εἰσι γυναῖκες·
200οὐ θοὰ τόξα φέρουσι καὶ οὐ δονέουσιν ὀιστούς·
οὐ θρασὺν ἵππον ἔχουσιν Ἀρήιον· οὐδ᾽ ὑπὲρ ὤμων
βάρβαρον ἡμιτέλεστον ἐλαφρίζουσι βοείην.
αἰδέομαι καλέων σε ποτὶ κλόνον, ὅττι γυναῖκες
δῆριν ἀπειλείουσιν ἀδηρίτῳ Λυκοόργῳ.
205ἠρεμέεις, Λυκόοργε, κορυσσομένου Διονύσου;
θνητὸς ἀνὴρ πέλεν οὗτος ἀώριος, οὐκ ἀπὸ φύτλης
οὐρανίης βλάστησε· Διὸς δέ μιν Ἑλλάδι φήμῃ
ἔμμεναι ἔπλασε μῦθος· ἐγὼ δ᾽ οὐκ οἶδα πιθέσθαι
ἀμφὶ τόκου Κρονίωνος, ὅτι βροτὸν ἄρσενι μηρῷ
210υἱέα θῆλυν ἔτικτε πατὴρ ἐμὸς ὑψιμέδων Ζεύς·
μύθοις ψευδαλέοις οὐ πείθομαι, εἰ βροτὸς ἀνὴρ
Ζηνὸς ἐμοῦ τόκον ἔσχεν, ὅθεν βλάστησεν Ἀθήνη·
Ζεὺς ἐμὸς οὐ δεδάηκεν ἀνάλκιδα παῖδα λοχεῦσαι·
Ἄρεα σὸν γενέτην ἔχε μάρτυρον· εἶδες Ἀθήνην
215παῖδα Διὸς θήλειαν ἀρειοτέρην Διονύσου.
τέκνον ἐμόν, μεθέπεις ἴδιον σθένος, οὐδὲ χατίζεις
πατρὸς Ἐνυαλίοιο, καὶ εἰ πολέμοισιν ἀνάσσει·
ἔμπης δ᾽. ἢν ἐθέλῃς, θωρήξομαι, οὐδέ σε λείψω
μοῦνον ἐνὶ πτολέμοισι· θεὰ δέ σοι, εἰ χρέος εἴη,
220γνωτὴ Ζηνὸς ἄκοιτις ὁμόστολος εἰς μόθον Ἥρη
ἕσπεται υἱωνοῖο προασπίζουσα Λυκούργου ... ’
‘ ... στήσω δ᾽ ὑμετέρου θεοδέγμονος ἔνδοθι νηοῦ
θύρσους Βασσαρίδων, νόθα δούρατα· Βουκεράων δὲ
Κενταύρων ἀτίνακτα κεράατα μακρὰ δαΐξας
225τοξοφόρων Ἀράβων κεραελκέα τόξα τελέσσω, [p. 132]
ὡς θέμις· ἐκταδίην δὲ ταμὼν δολιχόσκιον οὐρὴν
Σειληνῶν λασίην τελέσω πλήξιππον ἱμάσθλην.
ταῦτα μὲν εἰς σὲ φέρω μετὰ φύλοπιν· ἀπτολέμου δὲ
Βάκχου ξανθὰ πέδιλα γυναικείους τε χιτῶνας
230πορφυρέους καὶ θῆλυν ἐπ᾽ ἰξύι κυκλάδα μίτρην
γνωτῇ σεῖο δάμαρτι φυλάξομεν ἀφρογενείῃ,
ἅρμενα θήλεα δῶρα· γυναιμανέος δὲ Λυαίου
ἀμφιπόλων στίχα πᾶσαν ἐμοῖς δμώεσσι συνάψω
εἰς εὐνὴν ἀνάεδνον ἀναγκαίων ὑμεναίων,
235οἷα δορικτήτοισι πέλει θέμις· οὐτιδανοὺς δὲ
ἡμερίδων ὄρπηκας, ἐνέα δῶρα Λυαίου,
θερμοτέρῳ σπινθῆρι δεδέξεται Ἀρραβίη φλόξ.
καὶ βριαρὴ θεράπαινα χοροπλεκέος Διονύσου
Βασσαρὶς ἀλλοίην ἐχέτω καὶ ἀήθεα τέχνην
240δώματα ναιετάουσα μετ᾽ οὔρεα, δαιδαλέην δὲ
νεβρίδα καλλείψασα δέμας κρύψειε χιτῶνι,
καρπὸν ἀλετρεύουσα μύλης τροχοειδέι πέτρῳ·
καὶ στεφάνους ῥίψασα, καὶ ἣν καλέουσιν ὀπώρην,
ξυνὰ διδασκέσθω μελεδήματα δίζυγι θεσμῷ,
245δμωὶς ἀναγκαίη καὶ Παλλάδι καὶ Κυθερείῃ
ἠματίοις ταλάροισι καὶ ἐννυχίοις ὑμεναίοις,
κερκίδα κουφίζουσα καὶ οὐκέτι κύμβαλα Ῥείης.
Σειληνοὶ δὲ γέροντες ἐμῆς παρὰ δαῖτα τραπέζης
εὔιον ἀείσωσι, καὶ ἠθάδος ἀντὶ Λυαίου
250κῶμον ἀνακρούσωσι καὶ Ἄρεϊ καὶ Λυκοόργῳ.’
ὣς φαμένου μείδησε θεὰ χρυσόπτερος Ἶρις,
ψευδαλέην ἴρηκος ἐρετμώσασα πορείην.
καί μιν ἰδὼν Λυκόοργος ἑὴν μαντεύσατο νίκην, [p. 134]
γινώσκων ταχὺν ὄρνιν, ὅτι πτερὰ φοίνια πάλλων
255ἀδρανέας δεδάηκε πελειάδας εἰς φόβον ἕλκεν·
εἶδε γάρ, εἶδεν ὄνειρον ὁμοίιον, ὡς παρὰ λόχμῃ
χαιτήεις κεκόρυστο λέων λυσσώδϊ λαιμῷ
καὶ βαλίων ἐλάφων κεραὴν ἐδίωκε γενέθλην.
τοῖον ὄναρ νοέων ἐκορύσσετο θυιάσι Βάκχαις,
260Βασσαρίδας κεμάδεσσιν ἀπειρομόθοισιν ἐίσκων,
καὶ πλέον ἔλλαβε θάρσος, ἀναΐξασα δὲ δαίμων
νεύμασιν Ἡραίοισι προάγγελος ἦλθε Λυαίῳ,
ταρσὰ ποδῶν πτερόεντι περισφίγξασα πεδίλῳ,
ῥάβδον ἐλαφρίζουσα, καὶ ὡς Διὸς ἄγγελος Ἑρμῆς
265Βάκχῳ χαλκοχίτωνι δολοπλόκον ἴαχε φωνήν·
‘γνωτέ, περισσονόοιο Διὸς τέκος, ἔκτοθι χάρμης
ὄργια σεῖο κόμιζε φιλοξείνῳ Λυκοόργῳ.
λεῖπε μόθον, μὴ κτεῖνε φίλους, μὴ φεῦγε γαλήνην,
ἵλαθι μειλιχίοισι· τίς ἤπιον ἄνδρα δαμάσσει;
270μηδὲ τεοῖς ἱκέτῃσιν ἀναστήσειας Ἐνυώ·
μὴ τεὸν ἀστερόεντι δέμας θώρηκι καλύψῃς·
μὴ κεφαλὴν σφίγξειας ἀερσιλόφῳ τρυφαλείῃ·
μὴ τρίχα μιτρώσειας ἐχιδνήεντι κορύμβῳ·
ἀλλὰ λιπὼν σέο θύρσα μιαιφόνα, καὶ κέρας οἴνου
275ἔμπλεον ἡδυπότοιο καὶ ἠθάδα ῥάβδον ἀείρων,
εὔια δῶρα τίταινε φιλοσταφύλῳ Λυκοόργῳ·
ἄρτι δέμας κόσμησον ἀναιμάκτῳ σέο πέπλῳ,
ἄρτι μέολς πλέξωμεν ἀθωρήκτοιο χορείης,
καὶ στρατὸς ἠρεμέων μενέτω παρὰ δάσκιον ὕλην,
280μὴ μόθον ἐντύνειε γαληναίῳ βασιλῆι·
ἀλλά, βαλὼν πλοκάμοισι φίλον στέφος, ἔρχεο χαίρων
εἰς δόμον ἀκλήιστον ἑτοιμοτάτου Λυκοόργου,
ἔρχεο κωμάζων ἅτε νυμφίος· Ἰνδοφόνους δὲ
θύρσους σεῖο φύλαξον ἀπειθέι Δηριαδῆι. [p. 136]
285οὐ μὲν ἄναξ Λυκόοργος ἀνάλκιδα θυμὸν ἀέξει·
ἔστι γὰρ Ἄρεος αἷμα Διιπετές, ἐν δὲ κυδοιμοῖς
πατρὸς Ἐνυαλίοιο φέρων ἐμφύλιον ἀλκὴν
οὐδὲ τεοῦ Κρονίωνος ὑποπτήξειεν Ἐνυώ.’
ὣς φαμένη παρέπεισε, μεταχρονίῳ δὲ πεδίλῳ
290αἰθέρος ἔνδον ἵκανε. δολοφροσύνῃ δὲ θεαίνης
ἐγρεμόθους Διόνυσος ἑοὺς ἀπεσείσατο θύρσους
καὶ κυνέην λοφόεσσαν ἑῶν ἀνέλυσε κομάων
καὶ σάκος ἀστερόνωτον ἐθήκατο· χειρὶ δὲ γυμνῇ
πορφυρέης ἤειρε βεβυσμένον ἄγγος ἐέρσης,
295ὀξὺ κέρας καὶ βότρυν ἀπενθέα· μηκεδανὴν δὲ
ἄπλοκον ἀμπελόεντι κόμην ἐστέψατο κισσῷ.
καὶ στρατιὴν εὔοπλον ἐγερσιμόθους τε γυναῖκας
ἐγγύθι Καρμήλοιο λιπὼν καὶ δίφρα λεόντων
ἁβροχίτων ἀσίδηρος ἐκώμασε πεζὸς ὁδίτης·
300καὶ μέλος εὐφροσύνης ἐπιδόρπιον ἴαχε σύριγξ,
καί φίλιον σύριγμα συνωρίδες ἔβρεμον αὐλῶν
χερσὶ δὲ δινεύουσα φιλύια ῥόπτρα Λυαίου
Βασσαρὶς ἐσκίρτησε παρὰ προπύλαια Λυκούργου.
καὶ θρασὺς ὡς ἤκουσεν ἄναξ ἀλάλαγμα χορείης,
305αὐλοῦ μελπομένοιο μέλος Βερεκυντίδος ἠχοῦς
καὶ καναχὴν σύριγγος, ἀρασσομένης δὲ καὶ αὐτῆς
μαίνετο παπταίνων διδυμόκτυπα κύκλα βοείης·
καὶ θεὸν ἀμπελόεντα παρὰ προθύροισι δοκεύων,
σαρδόνιον γελόων, φιλοκέρτομον ἴαχε φωνήν,
310Βασσαρίδων ἐλατῆρι χέων ἄσπονδον ἀπειλήν·
‘ἡμετέρων ὁράᾳς ἀναθήματα ταῦτα μελάθρων;
καὶ σύ, φίλος, κόσμησον ἐμὸν δόμον ἢ σέο θύρσοις
ἢ ποσὶν ἢ παλάμῃσιν ἢ αἱματόεντι καρήνῳ.
εἰ κεραοῖς Σατύροισι, κερασφόρε Βάκχε, κελεύεις,
315ὑμέας ἶσα βόεσσιν ἐμῷ βουπλῆγι δαμάσσω.
τοῦτό σοι ἐξ ἐμέθεν ξεινήιον, ὄφρά τις εἴπῃ, [p. 138]
ἢ θεὸς ἢ μερόπων τις, ὅτι προπύλαια Λυκούργου
ἡμιτόμοις μελέεσσιν ἐμιτρώθη Διονύσου.
οὐ παρὰ Βοιωτοῖσιν ἀνάσσομεν, οὐ τάδε Θῆβαι,
320οὐ Σεμέλης δόμος οὗτος, ὅπῃ νόθα τέκνα γυναῖκες
ἀστεροπῇ τίκτουσι καὶ ὠδίνουσι κεραυνῷ.
σείεις οἴνοπα θύρσον, ἐγὼ βουπλῆγα τινάσσω,
καί σε διατμήξας βοέου κατὰ μέσσα μετώπου
ὑμετέρην ἐπίκυρτον ἀναρρήξαιμι κεραίην.’
325ὣς εἰπὼν ἐδίωκε Διωνύσοιο τιθήνας
θεινομένας βουπλῆγι· φιλοσκάρθμων δὲ γυναικῶν
ἡ μὲν ἑῆς παλάμης ἀπεσείσατο κύμβαλα Ῥείης,
ἡ δὲ φιλοκροτάλων ἀπεθήκατο τύμπανα χειρῶν,
ἄλλη βοτρυόεσσαν ἀνηκόντιζεν ὀπώρην,
330ἄλλη νεκταρέοισι συνωλίσθησε κυπέλλοις·
πολλαὶ δ᾽ αὐτοκύλιστον ἀπερρίψαντο κονίῃ
ἡδυμελῆ σύριγγα καὶ ἔμπνοον αὐλὸν Ἀθήνης.
ὡς δ᾽ ὅτε τις μετὰ χεῖμα γαληναίῃ παρὰ λόχμῃ
ἀννεφέλου Φαέθοντος ἰδὼν τερψίμβροτον ὥρην
335ποιμὴν κῶμον ἔγειρε, συνωρχήσαντο δὲ Νύμφαι·
ἄφνω δ᾽ ἐκ σκοπέλοιο χύθη κυκλούμενον ὕδωρ
κύμασι πυργωθέντος ὀρεσσιχύτου ποταμοῖο·
αὐτὰρ ὁ συρίζων ἀπεσείσατο πηκτίδα χειρῶν
δειμαίνων θρασὺ χεῦμα χαραδραίου ποταμοῖο,
340οἰδαλέῳ μὴ μῆλα κατακρύψειε ῥεέθρῳ·
ὣς ὅ γε τερψινόου σκεδάσας ἀλάλαγμα χορείης
εἰς ὄρος ὑψικάρηνον ἀνάμπυκας ἤλασε Βάκχας·
καὶ κλονέων ἀχόρευτος ἀλήμονα θῆλυν Ἐνυώ,
θηγαλέον βουπλῆγα φέρων, κειμήλιον Ἥρης,
345χαλκοχίτων Λυκόοργος ἀτευχέι μάρνατο Βάκχῳ· [p. 140]
καὶ κέλαδον βρονταῖον ἐπέκτυπε δύσμαχος Ἥρη,
μητρυιὴ βαρύδουπος ἐπιβρίθουσα Λυαίῳ,
καί μιν ἀνεπτοίησε· βαρυζήλου δὲ θεαίνης
ὕψι κορυσσομένης ἐλελίζετο γούνατα Βάκχου·
350ἔλπετο γὰρ Κρονίωνα προασπίζειν Λυκοόργου,
αἰθερίου πατάγοιο τύπον βρονταῖον ἀκούων·
ταρβαλέοις δὲ πόδεσσι φυγὼν ἀκίχητος ὁδίτης
γλαυκὸν Ἐρυθραίης ὑπεδύσατο κῦμα θαλάσσης.
τὸν δὲ Θέτις βυθίη φιλίῳ πήχυνεν ἀγοστῷ,
355καί μιν ἔσω δύνοντα πολυφλοίσβοιο μελάθρου
χερσὶ φιλοξείνοισιν Ἄραψ ἠσπάζετο Νηρεύς·
τὸν δὲ παρηγορέων φιλίῳ μειλίξατο μύθῳ·
‘εἰπέ, τί σοι, Διόνυσε, κατηφέες εἰσὶν ὀπωπαί;
οὔ σε χαμαιγενέων Ἀράβων στρατός, οὔ σε διώκων
360θνητὸς ἀνὴρ νίκησε, καὶ οὐ βροτέην φύγγες αἰχμήν·
ἀλλὰ Διὸς Κρονίδαο κασιγνήτη δάμαρ Ἥρη
οὐρανόθεν κεκόρυστο συναιχμάζουσα Λυκούργῳ,
Ἥρη καὶ μενέχαρμος Ἄρης καὶ χάλκεος αἰθήρ,
τέτρατος ἦν Λυκόοργος ὁ τηλίκος· ὑψιμέδων δὲ
365πολλάκι σὸς γενέτης πρόμος αἰθέρος εἴκαθεν Ἥρῃ.
σοὶ πλέον ἔσσεται εὖχος, ὅταν μακάρων τις ἐνίψῃ,
ὅττι Διὸς μεγάλοιο δάμαρ καὶ σύγγονος Ἥρη
χεῖρας ἑὰς θώρηξεν ἀθωρήκτῳ Διονύσῳ.’
τοῖα παρηγορέων Βρομίῳ μυθήσατο Νηρεύς.
370καὶ χαροποῖς ῥοθίοισι καλυπτομένου Διονύσου
ἀσχαλόων Λυκόοργος ἐς ὕδατα· ῥῆξεν ἰωήν·
‘αἴθε πατήρ με δίδαξε μετὰ κλόνον ἔργα θαλάσσης,
ὥς κεν ἀεθλεύσαιμι καὶ ἰχθυβόλων ἐς ἀγῶνα [p. 142]
ἀγρεύσας Διόνυσον, ὑποβρυχίων δ ἀπὸ κόλπων
375Λυδὸν ἐμὸν θεράποντα τὸ δεύτερον εἰς χθόνα σύρω.
ἀλλ᾽, ἐπεὶ οὐ μάθον ἔργα θαλασσοπόρων ἁλιήων
καὶ βυθίης οὐκ οἶδα δολορραφέος δόλον ἄγρης,
Λευκοθέης ἔχε δῶμα βαθύρροον, εἰσόκε πόντου
καὶ σὲ καὶ ὃν καλέουσι μεταστήσω Μελικέρτην,
380σύγγονον αἷμα φέροντα· καὶ οὐ χρέος ἐστὶ σιδήρου,
οὐ χθονίου βουπλῆγος ἀφειδέος, ἀλλὰ χατίζω
ἰχθυβόλων, ἵνα δύντες Ἐρυθραίης βυθὸν ἅ0λμης
ἐνδόμυχον Διόνυσον ἀφαρπάζωσι θαλάσσης·
ἰχθυβόλοι, Νηρῆος ἐρευνητῆρες ἐναύλων,
385δίκτυα μὴ νεπόδεσσιν ἐφαπλώσητε θαλάσσης,
ἀλλὰ λίνοις Διόνυσον ἐρύσσατε· Λευκοθέη δὲ
εἰς χθόνα νοστήσειε συναγρευθεῖσα Λυαίῳ,
καὶ θρασύς εἰς ἐμόν οἶκον ὁμαρτήσειε Παλαίμων
ἀβρέκτοις μελέεσσιν ὑποδρήσσων Λυκοόργῳ,
390ὄφρα λιπὼν Ἐφύρειον ἁλιτρεφέων δρόμον ἵππων
δίφρον ἐμὸν ζεύξειεν ἐπιχθονίῃ παρὰ φάτνῃ,
αὐτός ὁμοῦ καὶ Βάκχος ὀπάονες· εἷς δόμος ἔστω,
εἷς δόμος ἀμφοτέροισι, Παλαίμονι καὶ Διονύσῳ.’
ὣς εἰπὼν κεχόλωτο, καὶ ἠπείλησε θαλάσσῃ
395καὶ πολιῷ Νηρῆι, καὶ ἤθελε πόντον ἱμάσσειν.
Ζεύς δὲ πατὴρ ἰάχησεν ἀμαιμακέτῳ Λυκοόργῳ·
‘ἀφραίνεις, Λυκόοργε, μάτην ἀνέμοισιν ἐρίζων·
χάζεο σοῖσι πόδεσσιν, ἕως ὁρόωσιν ὀπωπαί.
ἔκλυες, ὡς τὸ πάροιθεν ὀρεσσιχύτῳ παρὰ πηγῇ
400γυμνὴ Τειρεσίας θηήσατο μοῦνον Ἀθήνην, [p. 144]
οὐ δόρυ θοῦρον ἄειρε καὶ οὐ πολέμιζε θεαίνῃ.
ἔμπης μοῦνον ὄπωπε καὶ ὤλεσε φέγγος ὀπωπῆς.’
τοῖον ἔπος κατέλεξε δι᾽ ἠέρος ὑψιμέδων Ζεὺς
δυσσεβίην ὑπέροπλον ὀπιπεύων Λυκοόργου.